You are here

«Μπρα ντε φερ» ΗΠΑ - G20 για το ελεύθερο εμπόριο

20/03/2017 07:08
Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου

Υπήρχαν λίγα πράγματα στα οποία οι οικονομικές υπερδυνάμεις συμφωνούσαν: Η προάσπιση του ελεύθερου εμπορίου και η απόρριψη του προστατευτισμού ήταν δυο από αυτά, μέχρι που ήρθε ο... Ντόναλντ Τραμπ: Η βασική θέση «America First» του νέου πλανητάρχη που αντανακλάται μεταξύ άλλων στην «δαιμονοποίηση» οποιασδήποτε χώρας έχει εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ, στην αποκήρυξη των πολυμερών εμπορικών συμφωνιών και την δραστική περικοπή των κονδυλίων που αφορούν στην συμμετοχή των ΗΠΑ σε διεθνείς οργανισμούς στο παρθενικό προσχέδιο προϋπολογισμού συγκρούεται με την θέση της Γερμανίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας και άλλων υπέρ της παγκοσμιοποίησης και των ανοιχτών αγορών.

Η σύγκρουση αυτή επισκίασε τις εργασίες της Συνόδου των υπουργών Οικονομικών και κεντρικών τραπεζιτών της G-20 στο γερμανικό θέρετρο του Μπάντεν-Μπάντεν, που ξεκίνησε χθες και ολοκληρώνεται σήμερα. Το κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου, ένα έγγραφο που μέχρι πρότινος μόνο...χασμουρητά προκαλούσε, αφού οι κεντρικοί του άξονες (Οχι σε ανταγωνιστικές υποτιμήσεις νομισμάτων, όχι σε χειραγώγηση ισοτιμιών, όχι σε πρακτικές προστατευτισμού) έμεναν σταθεροί επί σειρά ετών μετετράπη σε... πεδίο μάχης, λόγω της επιμονής της αμερικανικής πλευράς να απαλειφθεί από το ανακοινωθέν η πάγια δέσμευση για απόρριψη του προστατευτισμού. Ο οικοδεσπότης της Συνόδου, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, προσπάθησε να άρει το αδιέξοδο προτείνοντας είτε η δέσμευση περί ελεύθερου εμπορίου να μπει σε παράρτημα του ανακοινωθέντος, είτε το επίμαχο ζήτημα να μη... συζητηθεί καν, με την «καυτή πατάτα» να μεταφέρεται στη θερινή Σύνοδο Κορυφής της G-20 στο Αμβούργο.

Το ντεμπούτο του Μνούτσιν

Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν που πραγματοποίησε το ντεμπούτο του στην διεθνή οικονομική σκηνή στο Μπάντεν-Μπάντεν εμφανίστηκε πιο διπλωματικός σε σχέση με τον «προϊστάμενό» του Τραμπ (που έχει χαρακτηρίσει την Κίνα ως πρωταθλήτρια της χειραγώγησης νομισμάτων) ή τον μυστικοσύμβουλο του προέδρου σε θέματα διεθνούς εμπορίου, Πίτερ Ναβάρο, που κατηγόρησε τη Γερμανία ότι εκμεταλλεύεται το «υπερβολικά υποτιμημένο ευρώ» για να αποκτά αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των εμπορικών της εταίρων.

Ενώπιον του Γερμανού ομολόγου του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο κ. Μνούτσιν είπε ότι «η ισοτιμία του ευρώ επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες», ενώ υπογράμμισε ότι «ο κ. Τραμπ δεν επιθυμεί εμπορικούς πολέμους και είναι υπέρ του ελεύθερου εμπορίου, αρκεί να είναι δίκαιο (σ.σ. για ποιον ;)». Ερωτηθείς δε για το ποιος εκπροσωπεί την αμερικανική κυβέρνηση στο θέμα του δολαρίου, ο κ. Μνούτσιν απάντησε ότι «(οι αγορές) πρέπει πρώτα να ακούσουν τον πρόεδρο και μετά εμένα», ξεκαθαρίζοντας... who is the boss.

Στον αντίποδα, η υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Μπριγκίτε Ζίπρις προειδοποίησε ότι σε περίπτωση που οι ΗΠΑ επιβάλουν φόρο 35% στις γερμανικές εισαγωγές θα προσφύγουν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (κάτι που θα ισοδυναμούσε με de facto κήρυξη εμπορικού πολέμου...) ενώ ο Μπέρνχαρντ Μάτες, πρόεδρος του Γερμανο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, απηύθηνε έκκληση προς όλους τους υπευθύνους «να αποφύγουν πάση θυσία την επιδείνωση των διμερών εμπορικών σχέσεων», προσθέτοντας ότι «σε έναν εμπορικό πόλεμο δεν υπάρχουν νικητές σε μια διασυνδεδεμενη παγκόσμια οικονομία, με διεθνοποιημένες εφοδιαστικές αλυσίδες».

Διελκυστίνδα

Σε κάθε περίπτωση, το μέχρι πρότινος «βαρετό» ανακοινωθέν της Συνόδου αναμένεται εναγωνίως από τις αγορές, καθώς από τη διατύπωσή του ίσως διαφανεί ποια πλευρά παίρνει το πάνω χέρι στη «διελκυστίνδα» για το ελεύθερο εμπόριο.

Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Wealth Management Πολ Ντόνοβαν, «Εάν η G20 αποτύχει να προασπίσει το ελεύθερο εμπόριο, θα το εκλάμβανα ως ένδειξη ότι η Ουάσιγκτον επιδιώκει να υλοποιήσει μεγάλο μέρος της ατζέντας προστατευτισμού της. Αυτό θα μπορούσε να αποτελεί ένα σημείο καμπής προς ένα πιο εσωστρεφές και λιγότερο παγκοσμιοποιημένο μέλλον...».

Τραμπ – Μέρκελ

Εκτός από το ανακοινωθέν της Συνόδου της G-20, εναγωνίως αναμένονται και τα μηνύματα από τη συνάντηση της Γερμανίδας Καγκελαρίου Αγκέλα Μέρκελ με τον Τραμπ στο Λευκό Οίκο. Η κ. Μέρκελ δήλωσε πριν μεταβεί στην Ουάσιγκτον ότι θα ξεκαθαρίσει στον Τραμπ ότι «τα εργοστάσια της BMW στις ΗΠΑ εξάγουν περισσότερα ΙΧ από ότι οι Ford και General Motors μαζί». Η δε αποφασιστικότητά της Μέρκελ να προασπίσει το ελεύθερο εμπόριο υπογραμμίστηκε και από την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, με τις δυο χώρες να δεσμεύονται να εργαστούν για «μια ανοιχτή παγκόσμια οικονομία, διασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα των πολυμερών εμπορικών κανόνων και συμφωνιών».

Όλα αυτά δηλαδή που αμφισβητεί ο Τραμπ, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, θα φιλοξενήσει τον Απρίλιο τον Σι στην εξοχική του κατοικία στο Μαρ-Α-Λάγκο της Φλόριντα. Το αν θα προσπαθήσουν να λύσουν τις διαφορές τους με μια παρτίδα γκολφ, όπως συνέβη με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Ασο, τον προηγούμενο φιλοξενούμενο του Τραμπ, απομένει να φανεί...

Η Γερμανία και η «δίκαιη» παγκοσμιοποίηση

Η G20 είναι η πολιτική «ραχοκοκαλιά» της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής αρχιτεκτονικής που διασφαλίζει τις ανοιχτές αγορές και τις ομαλές κεφαλαιακές ροές

Άποψη του Βόλφανγκ Σόιμπλε Γερμανός υπουργός Οικονομικών δημοσιεύθηκε στο Project Syndicate

Η παγκοσμιοποίηση λαμβάνει εσχάτως πολύ αρνητική δημοσιότητα στη Δύση. Λαϊκιστικά κινήματα ισχυρίζονται ότι δεν ωφελεί τον μέσο πολίτη και ομνύουν υπέρ του προστατευτισμού και των μονομερών πρωτοβουλιών. Οι εθνικές πολιτικές, είτε για το εμπόριο, είτε για την τραπεζική εποπτεία παρουσιάζονται ως ο ασφαλέστερος τρόπος για την αποκατάσταση του «εθνικού μεγαλείου».

Αυτή η λαϊκίστικη ατζέντα, όμως, στηρίζεται στην εσφαλμένη βάση ότι το διεθνές εμπόριο και η πολυμερής συνεργασία είναι «παιχνίδια μηδενικού αποτελέσματος» (zero-sum games) που παράγουν μόνο νικητές και ηττημένους. Στην πραγματικότητα, το εμπόριο και η συνεργασία μπορούν να αποβούν επωφελείς για όλες τις χώρες. Εδώ και χρόνια, έχουν ενισχύσει τη διεθνή ασφάλεια και ευημερία και έχουν απεγκλωβίσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, τόσο στον αναπτυσσόμενο κόσμο όσο και στον ανεπτυγμένο.

Ασφαλώς η παγκοσμιοποίηση χρειάζεται κανόνες ώστε να διασφαλιστεί ότι λειτουργεί επ’ ωφελεία όλων και παράγει βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη που εξαπλώνεται σε όλα τα στρώματα. Οπως και η εθνική νομοθεσία, πρόκειται για ένα πλαίσιο που απαιτεί συνεχείς προσαρμογές. Η αποκήρυξη της παγκοσμιοποίησης είναι η λάθος απάντηση. Τουναντίον, θα έπρεπε να αναζητούμε τρόπους για να εμβαθύνουμε και να διευρύνουμε τη διεθνή οικονομική συνεργασία.

Κατά την άποψή μου, η G-20 είναι το ιδανικό φόρουμ. Προφανώς δεν είναι τέλεια, αλλά είναι ο καλύτερος θεσμός που διαθέτουμε για να πετύχουμε μια μορφή παγκοσμιοποίησης που να λειτουργεί για όλους. Μέσω αυτής, οι μεγαλύτερες βιομηχανικές και αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου εργάζονται μαζί για να οικοδομήσουν μια κοινή διεθνή τάξη πραγμάτων που να μπορεί να οδηγήσει σε αυξανόμενη ευημερία. Η G20 είναι η πολιτική «ραχοκοκαλιά» της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής αρχιτεκτονικής που διασφαλίζει τις ανοιχτές αγορές, τις ομαλές κεφαλαιακές ροές και την παροχή διχτυού ασφαλείας στις χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

H G-20 έχει επιτύχει πολλά τα τελευταία χρόνια, περιλαμβανομένου του αυξημένου συντονισμού για την εποπτεία του χρηματοοικονομικού συστήματος και της διεθνούς φορολογίας.Ως χώρα που έχει την προεδρία της ομάδας φέτος, η Γερμανία έχει δεσμευθεί να συνεχίσει την σημαντική δουλειά των προκατόχων της, της Κίνας και της Τουρκίας. Για παράδειγμα, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να ενισχυθούν οι αντοχές της παγκόσμιας οικονομίας σε ξαφνικά σοκ. Μια από τις βασικές προτεραιότητες φέτος θα είναι να εργαστούμε για την αποτροπή μιας παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης όπως αυτής του 2008-2009 που προέκυψε από ένα κοντόφθαλμο, βασισμένο στο χρέος αναπτυξιακό μοντέλο.

Όμως, προκειμένου να κλείσουμε το χάσμα μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων χωρών πρέπει να πάμε πέρα από τη G-20. Ειδικότερα, η G-20 –αλλά και ο κόσμος ολόκληρος- πρέπει να στραφούν στην Αφρική σε αυτή την κρίσιμη περίοδο για την ανάπτυξη της Μαύρης Ηπείρου. Η γερμανική προεδρία της G20 προωθεί τη σύσφιξη της συνεργασίας με την Αφρική. Κεντρικός πυλώνας της προσπάθειας αυτής είναι το «Σύμφωνο με την Αφρική» (Compact with Africa) που παρέχει ένα πλαίσιο για τη στήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων, ιδιαίτερα σε έργα υποδομής. Οι υπουργοί Οικονομικών πέντε αφρικανικών χωρών (Μαρόκο, Ρουάντα, Σενεγάλη, Τυνησία, Ακτή Ελεφαντοστού) συμμετέχουν στη Σύνοδο του Μπάντεν-Μπάντεν.

Η διεθνής συνεργασία είναι ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί ισχυρή, βιώσιμη και ισορροπημένη ανάπτυξη. Η Γερμανία είναι αποφασισμένη να κάνει ό,τι μπορεί εντός και πέραν της G-20 για να διασφαλίσει ότι η παγκοσμιοποίηση είναι πραγματικά επ’ ωφελεία όλων.