17/09/2022 05:35
Σε επιβεβαίωση της μακροπρόθεσμης αξιολόγησης της Κύπρου σε ξένο νόμισμα (IDR) στο «BBB-» με σταθερή προοπτική, προχώρησε ο οίκος αξιολόγησης Fitch.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του οίκου, η αξιολόγηση της Κύπρου υποστηρίζεται από δείκτες διακυβέρνησης και επίπεδα κατά κεφαλήν ΑΕΠ πολύ πάνω από τη διάμεση τιμή των ομοτίμων της κατηγορίας «BBB».
Αυτά τα πλεονεκτήματα, εξισορροπούνται από τα υψηλά επίπεδα χρέους του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, τις μεγάλες εξωτερικές ανισορροπίες και τις ευπάθειες στον τραπεζικό τομέα.
Η σταθερή προοπτική, αντικατοπτρίζει την άποψη του οίκου ότι, παρόλο που η κυπριακή οικονομία είχε μια ισχυρή ανάκαμψη μετά την πανδημία και τα δημοσιονομικά αποδείχθηκαν ανθεκτικά, η επιδείνωση των προοπτικών για την ανάπτυξη της ευρωζώνης και οι αβεβαιότητες που σχετίζονται με την υψηλή έκθεση της Κύπρου στη Ρωσία μέσω των επενδυτικών και τουριστικών διασυνδέσεών της, ενέχουν σημαντικούς κινδύνους .
Το πραγματικό ΑΕΠ του εξαμήνου του 2022, αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 6,0%, σε σύγκριση με το μέσο όρο της ευρωζώνης 4,7% για την ίδια περίοδο.
Η ανάκαμψη στον τουριστικό τομέα, ήταν ισχυρότερη από την αναμενόμενη, παρά την απουσία Ρώσων τουριστών (που ήταν το 20% των αφίξεων τουριστών το 2019).
Η πτώση των επιπέδων ανεργίας, συνοδεύτηκε από αυξημένη συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο της εντεινόμενης ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη και του υψηλού πληθωρισμού, αναμένεται επιβράδυνση της κυπριακής οικονομίας από το δεύτερο εξάμηνο του έτους, αν και ο ονομαστικός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ προβλέπεται να είναι 1,6 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερος από την πρόβλεψη πριν από έξι μήνες, στο 4,7% το 2022. Το 2023, ύφεση στην ευρωζώνη (ο οίκος προβλέπει -0,1% αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ), θα επιβραδύνει την ανάπτυξη στην Κύπρο στο 1,8%.
Πληθωριστικοί κίνδυνοι
Όπως αναφέρεται, η Κύπρος δεν εισάγει φυσικό αέριο, επομένως δεν εκτίθεται άμεσα στον κίνδυνο ελλείψεων φυσικού αερίου που αντιμετωπίζει η Ευρώπη αυτό το χειμώνα. Ωστόσο, η Κύπρος εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τις εισαγωγές πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που καθιστά τον πληθωρισμό και τους όρους εμπορίου, ιδιαίτερα ευαίσθητους στις μεταβολές των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου.
Προβλέπεται ότι ο πληθωρισμός θα είναι κατά μέσο όρο 7,9% το 2022, πριν υποχωρήσει στο 4,9% το 2023, λόγω των χαμηλότερων τιμών του πετρελαίου.
Οι μισθοί θα αυξηθούν το 2023, ως αποτέλεσμα της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών (στο μισό της αύξησης του πληθωρισμού του προηγούμενου έτους). Από φέτος θα ξεκινήσουν και νέες διαπραγματεύσεις για πολυετείς συλλογικές μισθολογικές συμβάσεις.
Σημαντική μείωση του χρέους
Ο δείκτης του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ της Κύπρου μειώνεται γρήγορα προς τα προ-πανδημίας επίπεδα. Αφού κορυφώθηκε στο 115% το 2020, το χρέος μειώθηκε στο 103,6% το 2021, καταγράφοντας τη δεύτερη μεγαλύτερη μείωση του δημόσιου χρέους μεταξύ των οικονομιών της ΕΕ.
Για το 2022, ο Fitch προβλέπει περαιτέρω μείωση του χρέους στο 91,7%. Αυτό συγκρίνεται με τον τρέχοντα δείκτη χρέους του 2022 55,0% για τους ομοτίμους με αξιολόγηση της κατηγορίας «BBB».
Σημειώνεται ότι η σημαντική μείωση του χρέους αντανακλά την ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ και τη μείωση του κρατικού αποθέματος μετρητών (13,6% του ΑΕΠ στο τέλος του 2021). Τα νέα μέτρα για την αντιστάθμιση των υψηλότερων τιμών της ενέργειας και οι ασθενέστερες οικονομικές προοπτικές από την αρχική εκτίμηση, ενέχουν καθοδικό κίνδυνο για τις μεσοπρόθεσμες προβλέψεις για το χρέος, που προβλέπται να πέσει κάτω από το 85% του ΑΕΠ έως το 2024.
Ο οίκος σημειώνει ότι, το δημόσιο χρέος επωφελείται από μια ευνοϊκή δομή. Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους, είναι μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο (98% του συνολικού χρέους). Η μέση σταθμισμένη διάρκεια είναι 7,7 έτη (Ιούνιος 2022).
Ο κίνδυνος επιτοκίου είναι σχετικά περιορισμένος, καθώς το 71% του συνολικού χρέους είναι με σταθερό επιτόκιο και δεν υπάρχει έκθεση σε ξένο νόμισμα. Μετά τη λήξη ενός επταετούς ευρωμεσοπρόθεσμου ομολόγου (EMTN) ύψους €1 δισ. το Μάιο, το επόμενο ξένο ομόλογο λήξεως είναι τον Ιούλιο του 2023 (€1 δισ. EMTN). Οι συνολικές λήξεις χρέους το 2023 ανέρχονται σε €1,6 δισ. Αυτό συγκρίνεται με €2,3 δισ. σε καταθέσεις μετρητών (εκτίμηση Fitch).
Μείωση ελλείμματος
Οι Fitch προβλέπουν ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Κύπρου θα φθάσει το 0,5% του ΑΕΠ φέτος, κάτω από τον προβλεπόμενο δείκτη διάμεσου ελλείμματος της κατηγορίας αξιολόγησης «BBB» (4,5%) και θα περιοριστεί κατά 1,2 π.μ. από έλλειμμα 1,7% το 2021.
Τους πρώτους επτά μήνες υπήρξε πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης €142 εκατ., έναντι ελλείμματος €711 εκατ. το επτάμηνο του 2021, με τη βελτίωση να αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τη λήξη της στήριξης που σχετίζεται με την πανδημία.
Τα μέτρα που στοχεύουν στο μετριασμό των επιπτώσεων των αυξημένων τιμών της ενέργειας, ήταν μέχρι στιγμής μικρά και προσωρινά.
Η μείωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα πετρελαιοειδή (Φεβρουάριος 2022) και στους λογαριασμούς ρεύματος (Νοέμβριος 2021) έληξε τον Αύγουστο.
Η κυβέρνηση ενέκρινε επιδότηση (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2022) για τους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των καταναλωτών. Έχουν επίσης υπάρξει στοχευμένες επιδοτήσεις ενέργειας για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
Ο συνολικός ακαθάριστος δημοσιονομικός αντίκτυπος εκτιμάται από την κυβέρνηση σε περίπου €160 εκατ. (0,6% του ΑΕΠ) φέτος. Αναμένεται από τις αρχές να διατηρήσουν έναν βαθμό δημοσιονομικής συγκράτησης ενόψει του τρέχοντος σοκ στις τιμές της ενέργειας, αντικατοπτρίζοντας ένα πρόσφατο ρεκόρ δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Τρωτά σημεία του τραπεζικού τομέα
Όσον αφορά τις τράπεζες, σημειώνεται ότι ο δείκτης τραπεζικού συστήματος (BSI) των Fitch για την Κύπρο, βρίσκεται στο b και συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο αδύναμων ευρωπαϊκών κρατών με αξιολόγηση.
Σημειώθηκε αξιοσημείωτη πρόοδος στην πώληση και τη διαγραφή παλιών μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), με το δείκτη προς τα συνολικά ακαθάριστα δάνεια 11,2% τον Ιούνιο του 2022, έναντι 17,9% το Δεκέμβριο του 2020.
Ωστόσο, τονίζεται, οι ασθενέστερες οικονομικές προοπτικές θα μπορούσαν να πιέσουν τους δανειολήπτες σε ορισμένους κλάδους της οικονομίας και να επιβραδύνουν τη χορήγηση νέων δανείων, η οποία παραμένει κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα.
Η έκθεση των δανείων σε ευάλωτους τομείς (τουρισμός, μεταφορές, ακίνητα και κατασκευές), είναι σχετικά μεγάλη (περίπου 34% του συνολικού χαρτοφυλακίου του κλάδου, Ιούνιος 2022).
Τα δάνεια που ταξινομούνται στο Στάδιο 2 είναι επίσης υψηλά, στο 15,5% του συνόλου των δανείων και απαιτήσεων (Μάρτιος 2022), έναντι του μέσου όρου της ΕΕ που είναι 9,1%.
Η περαιτέρω πρόοδος στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα εξαρτηθεί εν μέρει από την επιτυχία του σχεδίου ενοίκιο για δόση υπό την κρατική ΚΕΔΙΠΕΣ, για το οποίο εξακολουθεί να εκκρεμεί η έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε αρνητική ενέργεια/υποβάθμιση αξιολόγησης:
-Μια ανοδική τάση του δημόσιου χρέους/ΑΕΠ, για παράδειγμα λόγω διαρθρωτικής δημοσιονομικής χαλάρωσης, ασθενούς ανάπτυξης ή υλοποίησης ενδεχόμενων υποχρεώσεων.
-Ένα δυσμενές σοκ που έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στις οικονομικές επιδόσεις και την ποιότητα του ενεργητικού στον τραπεζικό τομέα.
-Σημαντική επιδείνωση στα εξωτερικά οικονομικά ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας.
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε θετική δράση/αναβάθμιση αξιολόγησης:
- Απόδειξη ότι το δημόσιο χρέος/ΑΕΠ παραμένει σε σταθερή πτωτική τάση μεσοπρόθεσμα και ανθεκτικό στις τρέχουσες εξωτερικές αντίξοες συνθήκες.
- Πρόοδος στη βελτίωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων στον τραπεζικό τομέα, συνεπή με χαμηλότερες χρεώσεις απομείωσης και ενισχυμένη παροχή πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα.
- Μειωμένη ευπάθεια σε εξωτερικούς κραδασμούς, για παράδειγμα, που απορρέει από τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.