Fitch: Έξοδος Κύπρου από junk

Σε αναβάθμιση της κυπριακής οικονομίας σε επενδυτική κατηγορία προχώρησε ο οίκος αξιολόγησης Fitch. Συγκεκριμένα, η μακροπρόθεσμη αξιολόγηση σε ξένο νόμισμα σε ΒΒΒ- από ΒΒ+. Οι προοπτικές είναι σε σταθερό ορίζοντα.

Η αναβάθμιση προέκυψε λόγω της πορείας των δημοσιονομικών μεγεθών.

Είναι ο δεύτερος οίκος μετά τους S&P που βγάζει την Κύπρο από τα σκουπίδια.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του οίκου, τα αυξημένα δημοσιονομικά έσοδα και η συνετή δημοσιονομική πολιτική αναμένεται να οδηγήσουν σε δημοσιονομικό πλεόνασμα 2,7% του ΑΕΠ το 2018, σε σύγκριση με τον στόχο του 1,7% στην αναπροσαρμογή του προγράμματος σταθερότητας του Απριλίου 2018 και ένα σημερινό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό έλλειμμα 2% .

Αναμένεται ότι το δημοσιονομικό πλεόνασμα θα παραμείνει ψηλό σε 2,4% και 2,2% του ΑΕΠ το 2019 και το 2020, αντίστοιχα, έναντι 3,1% και 2,9% στο σχέδιο προϋπολογισμού του 2019. Η ισχυρή οικονομική ανάπτυξη θα ενισχύσει τα φορολογικά έσοδα, ενώ τα προηγούμενα υιοθετημένα μέτρα δέσμευσης και οι συλλογικές συμβάσεις θα περιορίσουν πιθανώς την αύξηση του μισθολογικού κόστους.

Το ακαθάριστο χρέος της γενικής κυβέρνησης της Κύπρου θα παραμείνει σε σταθερή καθοδική πορεία, παρά την εφάπαξ αναμενόμενη αύξηση το 2018.

Ο οίκος εκτιμά ότι μετά την τοποθέτηση στην ΣΚΤ ομολόγων ύψους €3,19 δισ. (15,5% του ΑΕΠ ) για να διευκολυνθεί η απόκτηση μέρους της κρατικής τράπεζας από την Ελληνική Τράπεζα, το χρέος θα αυξηθεί στο 104,4% στο τέλος του 2018 από 95,7% το 2017. Ωστόσο, αναμένεται ότι μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα, η ισχυρή ανάπτυξη και τα  ονομαστικά πραγματικά επιτόκια θα μειώσουν το χρέος στο 70% του ΑΕΠ μέχρι το 2027.

ΜΕΔ

Στην αναβάθμιση της οικονομίας συνέτεινε και η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ο δείκτης  των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στα συνολικά δάνεια μειώθηκε σε pro forma 40.3% το πρώτο εξάμηνο του 2008 από 44% το 2017 σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, εν μέρει με την ανακοινωθείσα τιτλοποίηση δανείων €2,7 δισ. από την Τράπεζα Κύπρουτα οποία υπόκεινται ακόμη σε κανονιστική έγκριση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η απόκτηση από την ΗΒ των καλών περιουσιακών στοιχείων της ΣΚΤ και η μεταγενέστερη μεταβίβαση σε μια εταιρεία απορρόφησης του χαρτοφυλακίου ΜΕΔ ύψους €5,7 δισ. της ΣΚΤ εκτιμάται ότι οδήγησε σε περαιτέρω μείωση των ΜΕΔ στο 30% τον Σεπτέμβριο του 2018. Αυτό θα υποστηρίξει σημαντική μείωση σε ενδεχόμενες υποχρεώσεις που προέρχονται από τον τραπεζικό τομέα, αν και αυτές παραμένουν μεγάλες.

Αποφασιστικά βήματα

Επισημαίνεται ότι η κυβέρνηση έχει λάβει περαιτέρω αποφασιστικά βήματα για την αντιμετώπιση ζητημάτων παλαιού τύπου στον τραπεζικό τομέα.

Οι βασικές νομοθετικές τροποποιήσεις που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της τιτλοποίησης και πώλησης δανείων και η ενίσχυση των εργαλείων εκποιήσεων και αφερεγγυότητας εγκρίθηκαν από το κοινοβούλιο τον Ιούλιο.

Η κυβέρνηση σκοπεύει επίσης να δρομολογήσει ένα σχέδιο επιδότησης για τους δανειολήπτες (Εστία) τον Ιανουάριο του 2019, γεγονός που συνεπάγεται αναδιάρθρωση των δανείων και κρατικές επιδοτήσεις για την παροχή κινήτρων για την αποπληρωμή του δανείου. Μέχρι στιγμής, η χρήση μηχανισμών εκποιήσεων ήταν αμελητέα και ο βαθμός εφαρμογής του καθεστώτος και η εφαρμογή της νέας νομοθετικής δέσμης παραμένει αβέβαιη.

Πρόσθετες δημοσιονομικές δαπάνες θα μπορούσαν να προκύψουν από ενδεχόμενες προσκλήσεις στο σύστημα προστασίας περιουσιακών στοιχείων που καλύπτεται από την κυριότητα, καλύπτοντας απροσδόκητες ζημίες από τα περιουσιακά στοιχεία της ΣΚΤ που αποκτήθηκαν από την ΗΒ ύψους €2,6 δισ.

Οι κρατικές επιδοτήσεις που σχετίζονται με το καθεστώς της Εστία και το αυξημένο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους μετά την κρατική στήριξη προς την ΣΚΤ υπολογίζονται σε ετήσια αύξηση 0,5% του ΑΕΠ από την κυβέρνηση και έχουν ήδη ληφθεί υπόψη στις προβλέψεις του οίκου.

Ισχυρή οικονομική ανάκαμψη

Σύμφωνα με τον οίκο, η Κύπρος επωφελείται από μια ισχυρή οικονομική ανάκαμψη με το πραγματικό ΑΕΠ να φτάνει σε επίπεδο πριν από την κρίση και η οικονομία προβλέπουν οι Fitch να αυξηθεί κατά 4% το 2018 και 3,8% το 2019, με την υποστήριξη μεγάλων επενδυτικών έργων του εξωτερικού στον τομέα των κατασκευών και του τουρισμού και την ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση.

Οι αξιολογήσεις της Κύπρου υποστηρίζονται από ψηλό επίπεδο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ισχυρούς δείκτες διακυβέρνησης και ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον σημαντικά ψηλότερο από το επίπεδο αξιολόγησης «ΒΒΒ» και πιο κοντά στα επίπεδα των ομοτίμων της κατηγορίας «Α».

Το χρέος του ιδιωτικού τομέα και τα ΜΕΔ παραμένουν υψηλά, ωστόσο, σε 226% (εξαιρουμένων των οντοτήτων ειδικού σκοπού) και 97% του ΑΕΠ κατά το 1ο τρίμηνο, αντιστοίχως, και περιορίζουν την πιστωτική επέκταση.

Το χρέος των νοικοκυριών και των εταιρειών ανερχόταν σε 105% και 121% του ΑΕΠ και μεγάλο μέρος της πρόσφατης μείωσης του χρέους οφείλεται κυρίως στην ψηλή αύξηση του ΑΕΠ, στις ανταλλαγές χρεών προς περιουσιακά στοιχεία, στις διαγραφές δανείων και όχι στην αποπληρωμή δανείων.

Αναμένεται όμως ότι η απομόχλευση του ιδιωτικού τομέα θα επιταχυνθεί, καθώς η επιβολή νέων νομικών τροποποιήσεων, η βελτίωση των κερδών και η ανάκαμψη των τιμών των κατοικιών ενισχύουν την αποπληρωμή του χρέους. Η οικονομική ανάπτυξη πιθανότατα θα παραμείνει ανθεκτική σε μια ταχύτερη αντιμετώπιση των ΜΕΔ καθώς οι αυξανόμενοι μισθοί, η δυναμική αγορά εργασίας και οι υψηλές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών θα συμβάλουν στη διατήρηση του διαθέσιμου εισοδήματος και στην ομαλή κατανάλωση.

Αδύναμες οι τράπεζες

Για τον τραπεζικό τομέα, αναφέρεται ότι παραμένει εξαιρετικά αδύναμος, όπως αντικατοπτρίζει δείκτης του οίκου. Η πολύ χαμηλή ποιότητα του ενεργητικού και οι ψηλοί δείκτες ΜΕΔ εξακολουθούν να επηρεάζουν τον νέο δανεισμό και την κερδοφορία.

Η απόκτηση των υγιεινών περιουσιακών στοιχείων της ΣΚΤ από την ΗΒ θα οδηγήσει σε περαιτέρω συγκέντρωση στον κλάδο μεταξύ των δύο μεγάλων εθνικών τραπεζών, ενώ τα περιουσιακά στοιχεία του συνολικού τραπεζικού τομέα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 336% του ΑΕΠ στο τέλος του πρώτου εξαμήνου (352% στο τέλος του 2017).

Τα ΜΕΔ για την Τρ. Κύπρου και την HB θα μειωθούν επίσης σε περίπου €3,8 δισ.(19% του ΑΕΠ) μετά την πώληση στοιχείων του ενεργητικού της ΣΚΤ και της συναλλαγής της BOCH, αλλά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κάποιες κεφαλαιακές ελλείψεις σε περίπτωση κρυστάλλωσης των ζημιών και σε περικοπές υψηλότερες από τις αναμενόμενες που προκύπτουν από εξασφαλίσεις.

Το επίπεδο αυτό των ΜΕΔ είναι σημαντικό σε σχέση με τα ίδια κεφάλαια των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών της κατηγορίας 1, υπογραμμίζοντας την ευαισθησία τους στις κρίσεις ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού.

Η ρευστότητα του τραπεζικού τομέα βελτιώθηκε μετά από μείωση κατά 0,8% στις καταθέσεις το πρώτο τρίμηνο του 2008 λόγω αβεβαιότητας για την πώληση της ΣΚΤ. Ένας ιδιαίτερα χρεωμένος ιδιωτικός τομέας οδήγησε σε συσσώρευση ρευστών περιουσιακών στοιχείων και μείωση του δείκτη δανείων προς καταθέσεις σε 91% τον Ιούλιο του 2018 (104% το 2017).

Ωστόσο, οι καταθέσεις μη μόνιμων κατοίκων σε τοπικά ενεργά πιστωτικά ιδρύματα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 29,5% των συνολικών καταθέσεων κατά το πρώτο εξάμηνο, αν και με πτωτική τάση. Πρόκειται κυρίως για βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση και θα είναι πιθανότατα πιο ασταθής από τις εγχώριες καταθέσεις σε περίπτωση στρες.

Ο Fitch προβλέπει ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα αυξηθεί στο 6,7% του ΑΕΠ το 2018 και στο 7,2% το 2019, σε σύγκριση με το σημερινό μέσο όρο «BBB» 1,6%, καθώς η ισχυρή εγχώρια ζήτηση, ιδιαίτερα στον κατασκευαστικό τομέα, όταν εξαιρούνται οι εταιρείες ειδικού σκοπού (SPE), συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών ναυτιλίας και των χρηματοπιστωτικών εταιρειών που στρεβλώνουν ουσιαστικά τις εξωτερικές στατιστικές, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώνεται σημαντικά, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου.

Η χρηματοοικονομική ευελιξία της Κύπρου έχει βελτιωθεί σημαντικά από τότε που η χώρα έφυγε από το πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής τον Μάρτιο του 2016. Η κυβέρνηση βελτίωσε την πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές με την έκδοση ευρωομολόγων τον Ιούνιο του 2017 και τον Σεπτέμβριο του 2018.

Ο οίκος αναθεώρησε το ανώτατο όριο χώρας σε "Α" από το "BBB +". Τώρα είναι τέσσερις βαθμίδες πάνω από το μακροπρόθεσμο IDR ξένων νομισμάτων, από τρεις προηγούμενες. Αυτό αντικατοπτρίζει τις πρόσφατες διαρθρωτικές προσαρμογές του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού τομέα της Κύπρου και τον μειωμένο κίνδυνο ελέγχων κεφαλαίου. Παραμένει κάτω από το μέγιστο δυνατό όριο έξι σημείων ανάκαμψης για τα κράτη μέλη της ευρωζώνης, λόγω της αδυναμίας του τραπεζικού τομέα και του πρόσφατου ιστορικού ελέγχων κεφαλαίου.

Οι μελλοντικές εξελίξεις που μπορεί, ατομικά ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε θετική δράση περιλαμβάνουν τη μείωση των ΜΕΔ, τη σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους και τη συνέχιση της απομόχλευσης του ιδιωτικού τομέα.

Οι μελλοντικές εξελίξεις που μπορεί, ατομικά ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε αρνητική δράση περιλαμβάνουν αυξημένο κίνδυνο στον τραπεζικό τομέα, για παράδειγμα από την υποβάθμιση της ποιότητας του ενεργητικού και στασιμότητα στη μείωση του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ, για παράδειγμα λόγω της υποβάθμισης των δημοσιονομικών υπολοίπων, της ασθενούς ανάπτυξης ή της υλοποίησης των ενδεχόμενων υποχρεώσεων.