06/04/2022 11:40
Το υψηλό επίπεδο ανησυχίας σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό δίκτυο επιμελητηρίων και την επιχειρηματική κοινότητα, αντικατοπτρίζει η έρευνα που διεξήχθη από τα Ευρωεπιμελητήρια με τη συμμετοχή του ΚΕΒΕ ενώ στην Κύπρο εκφράζονται ανησυχίες για επιπτώσεις σε 13 τομείς.
Η έρευνα περιλάμβανε ερωτήματα που καλύπτουν τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες/μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του πολέμου τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σκοπός της έρευνας που διεξήχθη μεταξύ 23 και 25 Μαρτίου ήταν η διερεύνηση των οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία σε ολόκληρη την Ευρώπη, ένα μήνα μετά τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και μετά από αρκετούς γύρους κυρώσεων που ενέκρινε η ΕΕ.
Τα κυριότερα ευρήματα της έρευνας ήταν οι διαταραχές της αλυσίδας εφοδιασμού, οι δυνητικές ελλείψεις σε ενέργεια και βασικά εμπορεύματα, οι καθυστερήσεις στις πληρωμές, η αύξηση των τιμών, η αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων, τα χαμηλότερα επίπεδα κατανάλωσης, η μείωση της αγοραστικής δύναμης, η μείωση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης και οι χαμηλότερες επενδύσεις καθώς και η αποσταθεροποίηση της οικονομικής ανάκαμψης μετά την πανδημία.
Όσον αφορά την Κύπρο τα κυριότερα προβλήματα που εντοπίζονται αφορούν:
• Την αύξηση των τιμών της ενέργειας
• Τον εφοδιασμό σε πρώτες ύλες και ιδιαίτερα τα σιτηρά
• Τα προβλήματα/διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα
• Τις πληθωριστικές πιέσεις
• Τις συνέπειες για τον τουρισμό και τις επαγγελματικές υπηρεσίες όπου θα πρέπει να υπάρξει στρατηγική διαφοροποίησης
• Τις συνέπειες για τη γεωργία και κτηνοτροφία
• Τις συνέπειες για τη κτηματαγορά
• Τις καθυστερήσεις στις πληρωμές
• Την αύξηση στα κόστη για τις επιχειρήσεις
• Τις επιπτώσεις στην οικονομική ανάκαμψη
• Την ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών προμηθειών
• Τις σχέσεις με τη Ρωσία και τις επενδύσεις
• Τις επιπτώσεις στη διττή μετάβαση και την ανάγκη επίσπευσης της
Όσον αφορά τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου σε εθνικό επίπεδο:
• Το 92 % των ερωτηθέντων τόνισαν την αύξηση των τιμών της ενέργειας και τις δυσκολίες για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις ως το κύριο ζήτημα. Οι δραστηριότητες που επηρεάζονται περισσότερο είναι ο ενεργειακός τομέας, ο τουρισμός, η φαρμακευτική βιομηχανία, τα μηχανήματα, η ναυπηγική, η μεταλλουργία, η εφοδιαστική, οι μεταφορές και η γεωργία/κτηνοτροφία. Η αυξανόμενη πίεση γύρω από τις ενεργειακές εξαρτήσεις από το Ρωσικό φυσικό αέριο θα πλήξει επίσης τα ιδιωτικά νοικοκυριά.
• 84 % των ερωτηθέντων θεωρούν επίσης ως εξαιρετικά πιεστικές, δυσκολίες που συνδέονται με την προμήθεια πρώτων υλών (μέταλλα, γεωργικά λιπάσματα, παλλάδιο, νικέλιο, αλουμίνιο, τιτάνιο, αέριο νέον για την παραγωγή ημιαγωγών), την ανάγκη εξεύρεσης εναλλακτικών αγορών και τη συνακόλουθη αύξηση του κόστους για την εφοδιαστική και τη μεταφορά. Πράγματι, καθώς παρεμποδίζεται η πρόσβαση σε βασικά προϊόντα, οι εταιρείες που ανήκουν στο 64% των επιμελητηρίων που απάντησαν στην έρευνα έχουν ήδη βιώσει σημαντική πτώση των εξαγωγών και των εισαγωγών τους από την Ουκρανία και τη Ρωσία.
• Τα ήδη ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού επιδεινώνονται περαιτέρω από την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, αλλά και από την αύξηση των τιμών των ειδών διατροφής (λόγω της αύξησης των τιμών των λιπασμάτων) και του κόστους εργασίας, σύμφωνα με το 60% των ερωτηθέντων.
• Το ένα τρίτο των ερωτηθέντων υπογράμμισε επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι περιοριστικές κυρώσεις SWIFT κατά της Ρωσίας προκαλούν τεράστιες δυσκολίες στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων (πληρωμές και μεταφορές). Μετά την ανακοίνωση της Ρωσίας στις 23 Μαρτίου και την πρόθεση να πληρωθεί για το αέριο σε ρούβλια, η Ευρώπη μπορεί να αποφασίσει να μειώσει/τερματίσει τις εισαγωγές ενέργειας, συμβάλλοντας έτσι στην πρόσθετη αύξηση των τιμών της ενέργειας και του κόστους για τις επιχειρήσεις.
• Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ήδη τεράστιες πιέσεις για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης και την ανάγκη διασφάλισης της ομαλής ένταξης των προσφύγων στην αγορά εργασίας. Βραχυπρόθεσμα, αυτό αποτελεί πρωταρχικό μέλημα ιδίως για τις γειτονικές χώρες.
• Λίγες χώρες, οι οποίες δεν εμπλέκονται άμεσα σε εμπορικές εξαρτήσεις με τη Ρωσία και την Ουκρανία, επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη μαζική μείωση των τουριστών που αναμένεται την άνοιξη/καλοκαίρι, καθώς στις περισσότερες χώρες, οι περιορισμοί λόγω της νόσου COVID-19 αίρονται σταδιακά. Πράγματι, οι περιορισμοί στην εναέρια κυκλοφορία για τους Ρώσους έχουν επηρεάσει αυτές τις οικονομίες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό.
Όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο:
• Η ήδη αναφερθείσα αύξηση του κόστους της ενέργειας και άλλων βασικών προϊόντων αναμένεται να διαρκέσει μεσοπρόθεσμα ως μακροπρόθεσμα, σύμφωνα με το 80% των ερωτηθέντων. Το υψηλότερο κόστος θα θέσει σε κίνδυνο την οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία στις περισσότερες οικονομίες, σύμφωνα με το 72% των ερωτηθέντων επιμελητηρίων.
• Η σύγκρουση όχι μόνο θα οδηγήσει σε αύξηση του δανεισμού για την ενίσχυση των προγραμμάτων οικονομικής ανάκαμψης (που θα περιλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό δημόσιες ενισχύσεις), αλλά και η συνακόλουθη συρρίκνωση του ΑΕΠ της ΕΕ και της ζώνης του ευρώ θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα, επιβαρύνοντας περαιτέρω το δημόσιο χρέος. Επιπλέον, η συνολική επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό (68% των ερωτηθέντων) μπορεί να προκαλέσει σημαντική αύξηση των κονδυλίων που χρειάζονται για εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και του εταιρικού χρέους για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία, δυσχεραίνοντας την ικανότητα τόσο των κυβερνήσεων όσο και των επιχειρήσεων να αντλούν χρηματοδότηση μέσω ομολόγων. Αυτό θα οδηγούσε επίσης τελικά σε αρνητικές συνέπειες στις συνήθεις πιστωτικές διευκολύνσεις που παρέχονται στις πολύ μικρές, τις μικρές και τις μεσαίες επιχειρήσεις.
• Διακυβεύονται οι εμπορικές και πολιτικές σχέσεις της ΕΕ με τη Ρωσία και τα μισά από τα επιμελητήρια που συμμετείχαν στην έρευνα τόνισαν την ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού και της προσπάθειας να καταστούν τα κράτη - μέλη πιο αυτάρκη χωρίς να χάνουν την ανταγωνιστικότητα στη διεθνή αγορά. Αυτό συνδέεται με την επιτάχυνση της διαδικασίας διττής μετάβασης της ΕΕ (27% των ερωτηθέντων). Στο πλαίσιο αυτό, το REPowerEU, η κοινή ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για ασφαλέστερη και βιώσιμη ενέργεια με τη μείωση της υπερβολικής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσική αγορά και την επιτάχυνση της προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αποτελεί βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
• Η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να αυξήσει την αυτονομία της στον τομέα των τροφίμων. Απαιτούνται νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξη των κρατών - μελών, ως επίσης και κοινές δράσεις για τον περιορισμό των διαταραχών στην αλυσίδα εφοδιασμού (64% των ερωτηθέντων).
• Ως αποτέλεσμα του πολέμου, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις δημοσιονομικές τους προτεραιότητες, ιδίως όσον αφορά τον εξοπλισμό και τις αμυντικές δαπάνες (20% των ερωτηθέντων) για την αντιμετώπιση των επιδεινωμένων απειλών.
• Σύμφωνα με το 24% των ερωτηθέντων Επιμελητηρίων, η αγορά εργασίας θα υποστεί διαρθρωτικές αλλαγές ως αποτέλεσμα της τεράστιας ροής Ουκρανών προσφύγων σε γειτονικές χώρες. Αυτό θα αυξήσει τα ποσοστά ανεργίας, εκτός εάν τεθεί αμέσως σε εφαρμογή κάποιο πρόγραμμα μετριασμού των επιπτώσεων.