Αόρατα χρέη δισεκατομμυρίων

Ωρολογιακή βόμβα πολλών δισεκατομμυρίων έχει χωθεί στους λογαριασμούς του κράτους απειλώντας να τινάξει στον αέρα το μέλλον των επόμενων γενεών που θα τα κληρονομήσουν. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δόθηκαν σήμερα στη δημοσιότητα, το τρίτο τρίμηνο του 2010, το χρέος της Κύπρου σε εγχώριους και ξένους πιστωτές ανήλθε στα €17,8 δισ.

Το χρέος αντιστοιχεί με το 105% του ΑΕΠ της Κύπρου καθιστώντας την μια από τις πλέον χρεωμένες χώρες της ευρωζώνης.

Η επίσημη μέτρηση για το χρέος του 2009 όμως περιορίζεται στο 58% και είναι μια από τις χαμηλότερες της ευρωζώνης.

Η διαφορά μεταξύ του «επίσημου» και του πραγματικού χρέους αποτελεί κοινό μυστικό για την εκάστοτε κυβέρνηση και δυνατό όπλο για την εκάστοτε αντιπολίτευση.

Η απόκλιση των δύο υπολογισμών οφείλεται κυρίως στο «αόρατο» χρέος της κεντρικής κυβέρνησης στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Σε αντίθεση με τα αντίστοιχα συνταξιοδοτικά ταμεία ανεπτυγμένων χωρών, το ΤΚΑ είναι σχετικά νέο και επομένως εξακολουθεί να παρουσιάζει ετήσια πλεονάσματα και συσσωρευμένο αποθεματικό που σήμερα υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα €7 δισ.

Οι εκάστοτε κυβερνήσεις δανείζονται το μεγαλύτερο μέρος του αποθεματικού με ιδιαίτερα χαμηλό επιτόκιο.

Για παράδειγμα, μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2010, η κυβέρνηση είχε δανειστεί γύρω στα €7,1 δισ. από το Ταμείο.

Ο δανεισμός γίνεται με γραμμάτια 13 βδομάδων και θεωρείται ενδοκυβερνητικός δανεισμός. Ακριβώς για αυτό το λόγο δεν προσμετρείται στον επίσημο υπολογισμό του δημοσίου χρέους. Η Κύπρος είναι μάλιστα από τις ελάχιστες χώρες που μπορούν να κάνουν αυτό το λογιστικό «τρικ», γιατί οι πλείστες έχουν ελλειμματικά ή αυτοχρηματοδοτούμενα ταμεία.

Έτσι, ενώ το συνολικό χρέος ανέρχεται στα €17,8 δισ., το «επίσημο» χρέος περιορίζεται στα €10,5 δισ., που αντιστοιχεί περίπου με το 62% του κυπριακού ΑΕΠ.

Το χρέος όμως στο ΤΚΑ παραμένει και μεγαλώνει. Και σταδιακά θα πρέπει να αποπληρώνεται, ιδίως όταν ξεκινήσει το ΤΚΑ να είναι ελλειμματικό.

Για να γίνει αυτό, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι από το 2009 θα επενδύει γύρω στα €200 εκ. ετησίως σε άλλης μορφής επενδύσεις. Από τον Ιούνιο του 2009 έχει επενδύσει γύρω στα €337 εκ. σε εταιρικά ομόλογα που λαμβάνουν μέσο επιτόκιο πέραν του 4% αντί του 1,5% που λαμβάνει σήμερα το Ταμείο.

Το χρέος ωστόσο της κυβέρνησης προς το ταμείο συνεχίζει να διογκώνεται αφού το χρέος μεγαλώνει ετησίως με ταχύτερο ρυθμό από τα €200 εκ.

Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, έχει κάνει την εμφάνιση του ένα νέο είδος ενδοκυβερνητικού δανεισμού, που περιλαμβάνεται στα βιβλία του κράτους ως δανεισμός από «Υπό Διαχείριση Ταμεία». Σύμφωνα με τους τεχνοκράτες του αρμόδιου υπουργείου, αυτά τα ταμεία περιλαμβάνουν το Ταμείο Θύρας, τον Οργανισμό Γεωργικής Ασφάλισης, την Αρχή Ανάπτυξης Ανθρωπίνου Δυναμικού, κ.α.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια ο δανεισμός του κράτους από αυτά τα Ταμεία ήταν μηδενικός.

Από το 2008 παρουσιάζεται απότομη αύξηση σε αυτό το είδος ενδοκυβερνητικού δανεισμού. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία (επισυνάπτονται), το χρέος του κράτους σε αυτά τα ταμεία ανήλθε στα €199 εκ.

Το μεγάλο συγκριτικά χρέος της Κύπρου απασχολεί πάντως έντονα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην αξιολόγηση του Προγράμματος Σύγκλισης που κατέθεσε φέτος η Κύπρος, η Επιτροπή σημειώνει πως για να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες των επόμενων δεκαετιών η Κύπρος θα πρέπει να έχει πλεονάσματα, αντί ελλειμμάτων.


• Μπες στη StockWatch από το κινητό σου με Vodafone live!

• Γραφτείτε στο νέο Νewsletter της StockWatch καταχωρώντας το email σας στη «λίστα email» στα αριστερά αυτής της σελίδας.

Επισυνάπτονται τα στοιχεία του Υπ. Οικονομικών για το δημόσιο χρέος, όπου φαίνεται και ο δανεισμός από το ΤΚΑ και από άλλα κρατικά ταμεία.