22/03/2019 17:23
Η κυπριακή οικονομία εξακολούθησε να σημειώνει ισχυρή ανάπτυξη το 2018, ωστόσο οι κλυδωνισμοί του εξωτερικού περιβάλλοντος αυξάνονται και σημαντικές εθνικές αδυναμίες παραμένουν, αναφέρει η τρόικα σε ανακοίνωσή της μετά την ολοκλήρωση του έκτου μεταμνημονιακού ελέγχου.
Στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από κοινού με στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επισκέφθηκαν την Κύπρο από τις 18 μέχρι τις 22 Μαρτίου στο πλαίσιο της έκτης αποστολής μεταπρογραμματικής εποπτείας. Η αποστολή συνδυάστηκε με αποστολή «Μεταπρογραμματικής Παρακολούθησης» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Στελέχη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας συμμετείχαν επίσης στην αποστολή για τις πτυχές που σχετίζονται με το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης.
Οικονομία
Όπως σημειώνεται, παρά την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, η ισχυρή ανάπτυξη συνεχίστηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, φθάνοντας το 3,9 % το 2018.
Η ανάπτυξη οφείλεται στην εγχώρια ζήτηση και στις εξαγωγές υπηρεσιών, ιδίως στον τομέα του τουρισμού, ενώ ο πληθωρισμός παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα. Η εγχώρια ζήτηση αναμένεται να συνεχίσει να καταγράφει ισχυρές επιδόσεις το 2019, χάρη στην ταχεία μείωση της ανεργίας και την ελαφριά αύξηση στους μισθούς.
«Παρ' όλα αυτά, η δυναμική της ανάπτυξης προβλέπεται να επιβραδυνθεί περαιτέρω, γεγονός που οφείλεται κυρίως σε λιγότερο ευνοϊκούς εξωτερικούς παράγοντες. Αυτές οι προκλήσεις επιδεινώνονται περαιτέρω από βασικές αδυναμίες της κυπριακής οικονομίας, ιδίως τα πολύ υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), το ιδιωτικό, το δημόσιο και το εξωτερικό χρέος σε ένα πλαίσιο χαμηλής αύξησης της παραγωγικότητας και την υψηλή εξάρτηση από ροές ξένων κεφαλαίων», τονίζεται.
Δημοσιονομικά
Όσον αφορά τα δημοσιονομικά, επισημαίνεται ότι οι βασικές δημοσιονομικές επιδόσεις συνέχισαν να είναι πολύ ισχυρές το 2018 λόγω των υψηλών εσόδων, παρά το γεγονός ότι το πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης μετατράπηκε σε έλλειμμα λόγω των εφάπαξ μέτρων τραπεζικής στήριξης που σχετίζονται με την πώληση της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (ΣΚΤ). Για το 2019 και το 2020, το δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να συνεχίσει να εμφανίζει σημαντικά πλεονάσματα.
Οι κίνδυνοι σχετίζονται κυρίως με τις δημοσιονομικές επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων στο τομέα της υγείας και το αποτέλεσμα των δικαστικών αποφάσεων σε σχέση με προηγούμενα μέτρα ελέγχου του μισθολογικού κόστους στον δημόσιο τομέα.
Επιπλέον, μια πιο απότομη από την αναμενόμενη επιβράδυνση, ενδέχεται να επηρεάσει δυσμενώς τα δημόσια έσοδα.
Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε σημαντικά το 2018 λόγω των τραπεζικών μέτρων στήριξης που σχετίζονται με την πώληση της ΣΚΤ, αλλά αναμένεται να μειωθεί σταθερά στη συνέχεια. Το υψηλό δημόσιο χρέος υπογραμμίζει τη σημασία να συνεχισθεί η συνετής διαχείριση των δαπανών για να σταθεροποιηθεί η καθοδική πορεία του δημόσιου χρέους σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Προκλήσεις τραπεζών
Όπως επισημαίνεται, η Κύπρος σημείωσε σημαντική πρόοδο στην εξυγίανση του τραπεζικού της συστήματος και στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) των τραπεζών, αλλά σημαντικές προκλήσεις παραμένουν.
Το 2018 τα ΜΕΔ μειώθηκαν σημαντικά κυρίως λόγω δύο εφάπαξ συναλλαγών, δηλαδή της μεταβίβασης των μη εξυπηρετούμενων περιουσιακών στοιχείων της ΣΚΤ στην κρατική εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων ΚΕΔΙΠΕΣ και της πώλησης ενός μεγάλου χαρτοφυλακίου ΜΕΔ από την Τράπεζα Κύπρου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ενίσχυση των ισολογισμών των δύο μεγαλύτερων τραπεζών.
Τονίζεται ότι ανεξάρτητα από αυτή τη σημαντική πρόοδο, η μείωση των ΜΕΔ εξακολουθεί να αποτελεί βασική προτεραιότητα, καθώς το ποσοστό ΜΕΔ στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα παραμένει το δεύτερο υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ.
Επιπλέον, τα ΜΕΔ που μεταφέρθηκαν στην ΚΕΔΙΠΕΣ και σε άλλες εταιρείες αγοράς πιστώσεων εξακολουθούν να επιβαρύνουν την οικονομία.
«Προκειμένου να συνεχιστεί η εξυγίανση των ΜΕΔ, είναι τώρα απαραίτητο να ενισχυθεί η πειθαρχία των δανειοληπτών σε ό,τι αφορά την αποπληρωμή των δανείων και να μειωθεί το μη βιώσιμο χρέος χρησιμοποιώντας πλήρως τα αναθεωρημένα πλαίσια αφερεγγυότητας και εκποιήσεων», σημειώνεται.
Η αυστηρή αξιολόγηση συμμόρφωσης με τα κριτήρια επιλεξιμότητας και η ταχεία ενεργοποίηση των διαδικασιών εκποιήσεων, σε περίπτωση που προκύψει εκ νέου αθέτηση υποχρεώσεων, θα είναι καθοριστικής σημασίας για την απόδοση του προσεχούς σχεδίου Εστία για ΜΕΔ που είναι εξασφαλισμένα με υποθήκη πρώτης κατοικίας. Μια άλλη βασική προτεραιότητα είναι η καθιέρωση της ΚΕΔΙΠΕΣ ως επιτυχημένης εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων σύμφωνα με την σχετική απόφαση περί κρατικών ενισχύσεων. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού πλαισίου διακυβέρνησης, την εξασφάλιση λειτουργικής ανεξαρτησίας από το κράτος και τη σύσταση ενός ικανοποιητικού εποπτικού πλαισίου.
Μεταρρυθμίσεις
Όπως επισημαίνεται, οι ακόμη ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες παρέχουν ένα παράθυρο ευκαιρίας για ενίσχυση του ρυθμού των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων προς τόνωση της δυνητικής ανάπτυξης.
Βασική προτεραιότητα είναι η δικαστική μεταρρύθμιση, η οποία είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της οικονομίας. Αυτό αφορά την αύξηση της εξειδίκευσης των δικαστηρίων, την εκκαθάριση της μεγάλης συσσώρευσης υποθέσεων και την αναθεώρηση των παρωχημένων κανόνων πολιτικής δικονομίας. Κάτι τέτοιο θα έχει επίσης θετικό αντίκτυπο στην πειθαρχία αποπληρωμής των δανείων από τους δανειολήπτες. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί γρήγορα η ήδη πολύ καθυστερημένη μεταρρύθμιση του συστήματος έκδοσης και μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας.
Είναι επίσης απαραίτητο να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα, ιδίως η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Επιπρόσθετα, το επιχειρηματικό περιβάλλον χρήζει βελτίωσης, μεταξύ άλλων μέσω της απλούστευσης των διαδικασιών εξασφάλισης αδειών για επενδύσεις στην Κύπρο, του ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και της ολοκλήρωσης των έργων ιδιωτικοποίησης.
«Οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα βοηθήσουν στη διαφοροποίηση των επενδύσεων σε άλλους τομείς πέραν από τους τομείς των κατασκευών και του τουρισμού, οι οποίοι αποτελούν σήμερα τους βασικούς μοχλούς ανάπτυξης. Η εφαρμογή του εθνικού συστήματος υγείας αναμένεται να βελτιώσει την πρόσβαση σε προσιτές υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης με τη μείωση των υψηλών άμεσων ιδιωτικών δαπανών. Ταυτόχρονα, θα είναι σημαντικό να συγκρατηθούν οι σχετικοί δημοσιονομικοί κίνδυνοι», τονίζεται.
Η αποστολή θα ήθελε να ευχαριστήσει τις κυπριακές αρχές για τις εποικοδομητικές και ανοικτές συνομιλίες τους και το προσωπικό του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για τη συνεργασία τους. Η επόμενη αποστολή μεταπρογραμματικής εποπτείας θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο του 2019.