Βούτσης: Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δημιούργησε κουλτούρα συνεργασίας κομμάτων

Με την παρέμβαση του Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Νικόλαου Βούτση, ότι η εμπειρία της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα αποδόμησε πλήρως τις θέσεις ότι στα προεδρευόμενα συστήματα δημοκρατίας οι συνεργασίες είναι δύσκολες και οι κυβερνήσεις πρέπει να διαθέτουν κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, ολοκληρώθηκε το Συνέδριο «Προεδρική Δημοκρατία versus Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία», που συνδιοργάνωσαν τα κοινοβούλια Κύπρου και Ελλάδας, στη Λευκωσία.
 
Ο κ. Βούτσης σημείωσε επιπρόσθετα στην τοποθέτησή του ότι η παρούσα Βουλή των Ελλήνων συμπληρώνει τετραετία, είναι οκτακομματική και λειτουργεί με συνεργασίες κομμάτων. «Οι συνθήκες της κρίσης έφεραν αυτά τα φαινόμενα», πρόσθεσε αναφέροντας πως η Βουλή των Ελλήνων στην προηγούμενη της θητεία ήταν επτακομματική.
 
Αποδεικνύεται τα τελευταία επτά χρόνια στην πράξη ότι δεν ισχύει η θέση ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει κουλτούρα για κυβερνήσεις συνεργασίας, είπε.
 
Ο κ. Βούτσης ανέφερε επίσης ότι το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής θα ισχύσει στις μεθεπόμενες εκλογές και το εκλογικό μέτρο θα είναι 3% τόσο για τις εκλογές στην Ελλάδα όσο και για την Ευρωβουλή.
 
Στο πλαίσιο της συζήτησης για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα εκάστου εκ των συζητηθέντων πολιτευμάτων, ο πρώην Γενικός Εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας Αλέκος Μαρκίδης ανέφερε ότι το πολίτευμα της Κυπριακής Δημοκρατίας αφορά ένα ιδιότυπο σύστημα διακυβέρνησης που άρχισε ως δικοινοτικό σύστημα και από το 1964 συνέχισε ως Προεδρικό.
 
Αφού ανέφερε πως το Σύνταγμα καλείτο να εφαρμόσει έναν πολιτικό συμβιβασμό για τον οποίον ο κυπριακός λαός δεν ερωτήθηκε, επεσήμανε ότι το  Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας περιέχει θεμελιώδης διατάξεις που από το 1964 δεν εφαρμόζονται, μετ’ επίκληση του δικαίου της ανάγκης.
 
Εξήγησε πως ως ερμηνεία των σχετικών διατάξεων του Συντάγματος, δόθηκε ότι η εκτελεστική εξουσία δεν ανήκει στους δύο (Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο), αλλά οι δύο διασφαλίζουν και το κατάλοιπο της εκτελεστικής εξουσίας αποδόθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο.
 
Το Σύνταγμα – Πολίτευμα προβλέπει Πρόεδρο με εκτελεστικές εξουσίες, Αντιπρόεδρο με λιγότερες εκτελεστικές εξουσίες, Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο με κοινές εκτελεστικές εξουσίες και το κατάλοιπο εξουσιών, που είναι και το μεγαλύτερο, το έχει το Υπουργικό Συμβούλιο, εξήγησε ο κ. Μαρκίδης.
 
Ο κ. Μαρκίδης παρατήρησε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο το διορίζει και το παύει ο Πρόεδρος χωρίς έλεγχο και ο μόνος περιορισμός που έχει είναι ότι για να είναι αξιόπιστος στη κοινή γνώμη, δεν μπορεί να παύει κάθε λίγο Υπουργούς.
Οι εξουσίες νομικά ανήκουν στο Υπουργικό στην πράξη τις ασκεί ο Πρόεδρος, συμπλήρωσε.
 
Αναφερόμενος στον πρώτο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ο κ. Μαρκίδης είπε πως ό,τι έστελνε στη Βουλή ψηφιζόταν, στην οποία το ΔΗΚΟ είχε αυτοδυναμία.  
 
Ο κ. Μαρκίδης είπε ακόμα ότι από το 1981 και μετά την εφαρμογή του αναλογικού εκλογικού συστήματος δεν υπήρξε ξανά περίπτωση κόμματος με αυτοδυναμία στη Βουλή.
 
Ο πρώην Γενικός Εισαγγελέας είπε επίσης ότι επί Προεδρίας Σπύρου Κυπριανού ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ συνεργάζονταν, και ας μην το αρνούνται, ψήφιζαν νόμους για τους οποίους άρχισαν οι επαναλαμβανόμενες αναφορές στο Ανώτατο Δικαστήριο από τον Σπύρο Κυπριανού.
 
Ο κ. Μαρκίδης είπε ακόμα πως όσο ιδεατό κι αν είναι ένα σύστημα εφόσον δεν συνάδει με την κουλτούρα μιας κοινωνίας θα αποτύχει, από την άλλη αν ένα σύστημα συνάδει με την κουλτούρα της κοινωνίας και των κομμάτων θα πετύχει παρά τα ελαττώματα και τις ελλείψεις.
 
Στα χρόνια λειτουργίας του πολιτεύματος στην Κύπρο, μόνο σε οριακές περιπτώσεις τα κόμματα δεν έθεταν υπεράνω τον τόπο, είπε, παρατηρώντας πως στην παρούσα πολιτική κατάσταση βλέπει ανησυχητικά σημάδια.
 
Ο κ. Μαρκίδης εξέφρασε επίσης την άποψη ότι ο Πρόεδρος εκλέγεται από όλους, είναι ένας και είναι πολιτικά σε ισχυρότερη θέση για να εφαρμόσει την εκτελεστική εξουσία, από ό,τι η Βουλή και οι Βουλευτές που εκλέγονται ανά εκλογική περιφέρεια.
 
Ο κ. Μαρκίδης είπε επίσης ότι λόγω της παράτασης των θητειών του Προέδρου της Δημοκρατίας και της Βουλής, με επίκληση της έκρυθμης κατάστασης που δημιουργήθηκε λίγο μετά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την τουρκική εισβολή  δημιουργήθηκε χρονικό διάστημα μεταξύ προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, ενώ θα έπρεπε να συμπίπτουν.
 
Ο κ. Μαρκίδης ανέφερε επίσης ότι ο παράγοντας που καθορίζει το πολιτικό σκηνικό και τις τοποθετήσεις και αντιδράσεις των κομμάτων είναι η κοινή γνώμη.
 
Στην εισήγηση του ο Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Δικαίου της ΕΕ του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου Κωνσταντίνος Κόμπος ανέφερε ότι και τα δύο συστήματα πολιτεύματος αποτελούν όψεις της δημοκρατίας, οι οποίες εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο.
 
«Κάθε κράτος μπορεί να δίνει τις δικές του αποχρώσεις ανάλογα με τις κοινωνικές και πολιτικές προκλήσεις», συνέχισε.
 
Ο κ. Κόμπος είπε επίσης ότι το κυπριακό σύστημα, λειτουργεί σε δοτό σύνταγμα, με εγγυητικά δικαιώματα και ιδιαίτερη οργάνωση πολιτεύματος.
 
Το κυπριακό παράδειγμα δεν μπορεί να συγκριθεί εύκολα καθώς δεν εντοπίζονται σε συντάγματα άλλων κρατών, συνέχισε.
 
Ακολούθως, αφού παρατήρησε ότι γίνεται πολύς λόγος για τη λειτουργικότητα διερωτήθηκε πώς αυτή ορίζεται.
 
Αν αυτή συνδέεται με το θέμα της ανθεκτικότητας, το Σύνταγμα του 1960 κατέρρευσε το 1964 (άμεση κατάρρευση) και επιβίωσε και συνεχίζει να επιβιώνει με το δίκαιο της ανάγκης, είπε.
 
Ζητούμενο του πολιτεύματος είναι ο συντονισμός της εξουσίας με το λαό, είπε τέλος.
 
Ο Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης – Συγκριτικής Πολιτικής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Χρήστος Λυριντζής, ανέφερε ότι το πολίτευμα συνδέεται με την ιστορική πορεία του λαού του κράτους, με τη διαμόρφωση παράδοσης και κουλτούρας που αλλάζει με βάθος χρόνου.

 Σε ιστορική συγκυρία η λειτουργία του πολιτεύματος έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, πρόσθεσε.
 
Κατά τον κ. Λυριντζή το Προεδρικό σύστημα των ΗΠΑ, είναι το πιο γνωστό. Πρόσθεσε ότι πέραν του προεδρικού συστήματος των ΗΠΑ υπάρχουν προεδρικά συστήματα με πολύ περισσότερες εξουσίες στον Πρόεδρο.
 
Ο Καθηγητής του Καποδιστριακού είπε ότι μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού επικράτησε η φιλελεύθερη δημοκρατία.
 
Πρόσθεσε ότι στα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης εγκαθιδρύθηκαν ισχυρά προεδρικά συστήματα, ενώ στις άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης τα συστήματα  που εγκαθιδρύθηκαν είναι πλησιέστερα στο γαλλικό.
 
 Ο κ. Λυριντζής είπε ακόμα ότι η Ρωσία από το τσαρικό σύστημα, πέρασε στο κομμουνιστικό σύστημα και ακολούθως στον Πούτιν, παρατηρώντας ότι η διαδοχή είναι αποτέλεσμα έλλειψης παράδοσης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
 
Αναφερόμενος στην Ελλάδα, είπε πως υπήρξε τραυματική εμπειρία με τη βασιλευόμενη δημοκρατία και αποστασίες που άρχισαν επί Όθωνος και συνεχίστηκαν μέχρι τη χούντα. Εξέφρασε την άποψη ότι η ύπαρξη Προέδρου με εξουσίες στην Ελλάδα, απαιτεί ευρεία συναίνεση για αλλαγή της κουλτούρας.
 
Ο καθηγητής Λυριντζής είπε πως το παράδοξο της δημοκρατίας είναι να μην αλλάζουν άρθρα του Συντάγματος, όταν στη Δημοκρατία ο δήμος διαμορφώνει τη δημοκρατία και το πολίτευμα.
 
Ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αντώνης Μανιτάκης που συντόνιζε τη συζήτηση παρατήρησε ότι βασική αρχή του συνταγματισμού είναι να έχουμε συντάγματα αυστηρά και λιγότερα αυστηρά, στα οποία ο Δήμος περιορίζεται από το Σύνταγμα. Για να αλλάξει το Σύνταγμα/πολίτευμα, ο λαός πρέπει να κάνει επανάσταση, συμπλήρωσε.
 
Η καθηγήτρια του Συνταγματικού Δικαίου στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Πηνελόπη Φουντεδάκη προσεγγίζοντας το θέμα πέρα από την Κύπρο και την Ελλάδα, είπε ότι στη φιλελεύθερη δημοκρατία εφαρμόζονται βασικές ελευθερίες με ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.
 
Πρόσθεσε πως είναι λίαν απίθανο να έχουμε ως πολίτες το δικαίωμα να επιλέξουμε το πολίτευμα, καθώς το επιλέγει η ιστορία.
Στην αμερικανική ήπειρο πλην του Κανάδα και στην Ευρωασία στην μεγάλη τους πλειοψηφία τα κράτη διοικούνται με προεδρικά πολιτεύματα. Στην Ευρώπη, είπε, έχουμε στη Γαλλία και Σερβία το ημιπροεδρικό.
 
Η κ. Φουντεδάκη είπε πως το 2007, πριν την οικονομική κρίση, έγινε αξιόπιστη δημοσκόπηση από ελληνική εφημερίδα για το πολίτευμα και το 67% επέλεξε προεδρική δημοκρατία, το 12% βασιλευομένη δημοκρατία και το υπόλοιπο κοινοβουλευτική δημοκρατία.
 
Πρόσθεσε πως το συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι οι κακοφορμισμοί είτε στο κοινοβουλευτικό, είτε στο προεδρικό σύστημα και την αντίληψη της κοινής γνώμης, αναδεικνύουν το κύριο πρόβλημα της πολιτικής αξιοπιστίας.
 
Η κ. Φουντεδάκη αναφέρθηκε τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, που όπως είπε είναι ελάχιστες. Παρατήρησε ότι από το 1986 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν έκανε έστω μία αναπομπή νόμου ως αντισυνταγματικού.
 
Η κ. Φουντεδάκη ανέφερε επίσης ότι η κρίση στην Ελλάδα ανέδειξε την κομματική πόλωση, ενός πολωτικού συστήματος με έντονο πελατειακό σύστημα και βραδυπορούμενη απονομή της δικαιοσύνης.
 
Ακολούθως αφού ανέφερε ότι εντός της ΕΕ δεν μπορεί να ασκηθεί πολιτική με καθαρή ηθική στάση, είπε πως η  κατάχρηση της εξουσίας είναι το κύριο πρόβλημα των κομμάτων.
 
Τέλος εξέφρασε την άποψη όπως κάποια στοιχεία, από το πολίτευμα της Κυπριακής Δημοκρατίας,  όπως ο Γενικός Εισαγγελέας, οι Υπουργοί που δεν είναι Βουλευτές, θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από την Ελλάδα.
 
Στο πλαίσιο της συζήτησης που ακολούθησε τις εισηγήσεις, ο κ. Μαρκίδης απαντώντας σε σχετική ερώτηση είπε πως δύο κόμματα που διαθέτουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν μπορούν να επιβάλουν πολιτική στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το δοκίμασαν το 1985 και απέτυχαν, πρόσθεσε.
 
«Αν δεν ψηφίσουν Προϋπολογισμό, οι φόροι θα συνεχίσουν να πληρώνονται, οι μισθοί των ιδίων, και των δημοσίων υπαλλήλων δεν θα πληρωθούν και ο κόσμος θα δείρει αυτούς που θα κάνουν αυτή τη δουλειά», πρόσθεσε αναφέροντας ότι «δεν θα τολμήσει κανένας. Θα θεωρηθεί νόμιμο πραξικόπημα».
 
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση, η κ. Φουντεδάκη είπε πως αποκλείεται να ακούσετε από συνταγματολόγο για αλλαγή του πολιτεύματος στην Ελλάδα από προεδρευομένη σε προεδρική δημοκρατία.
 
Επίσης σε σχετική ερώτηση ο κ. Κόμπος είπε πως στο άρθρο 1.Α του Συντάγματος και το θέμα της υπεροχής του κοινοτικού κεκτημένου, δεν συνδέεται με θέματα Κυπριακού. Για το Κυπριακό υπάρχει το Πρωτόκολλο 10, πρόσθεσε.