Διασφαλίζοντας την ετοιμότητατων δημόσιων παρόχων υπηρεσιών υγείας σε περιβάλλον ΓεΣΥ

Με τα χρονικά περιθώρια να εξαντλούνται, η πρόκληση μιας (σχετικά πάντοτε) επιτυχούς έναρξης του ΓεΣΥ είναι πολυδιάστατη, με αρκετά βασικά θέματα να εκκρεμούν και τα οποία βρίσκονται στο επίκεντρο με καθημερινές αναφορές και αντιπαραθέσεις μεταξύ των εμπλεκομένων.

Στόχος της παρούσας παρέμβασης είναι να αναλύσει πρακτικά και εν συντομία τη σημασία της αυτονόμησης της δημόσιας υγείας στην Κύπρο. Ένας όρος ο οποίος ακούμενα επικαλείται τακτικά, συνήθως σαν υπομόχλιο για δυσοίωνες προβλέψεις μιας επερχόμενης αποτυχίας του συστήματος και ο οποίος επί της ουσίας θεωρούμε πως δεν επεξηγείται επαρκώς. Πρωτίστως, τίθεται το ερώτημα του κατά πόσο είναι απαραίτητη η άμεση αυτονόμηση των δημόσιων παρόχων υγείας, δηλαδή η αυτονόμηση κατά την έναρξη της πρώτης φάσης του ΓεΣΥ.

Η αυτονόμηση των δημόσιων παρόχων υπηρεσιών υγείας είναι μεσοπρόθεσμα (σε βάθος 5 ετών περίπου) οπωσδήποτε αναγκαία. Σε οποιονδήποτε σύγχρονο οργανισμό απαιτείται η λειτουργική και οργανωτική ευελιξία που στη προκειμένη περίπτωση προκύπτει από την αυτονόμηση, κάτι που θα επιτρέψει στους παρόχους να ανταπεξέλθουν στο ανταγωνιστικό περιβάλλον που προνοεί το ΓεΣΥ. Παρ’όλα αυτά, δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση και ούτε πρόκειται οι πάροχοι να λειτουργήσουν αυτόνομα άμεσα, δηλαδή από τον ερχόμενο Ιούνιο.

Ποιος παραμένει λοιπόν ο άμεσος στόχος του Υπουργείου Υγείας και του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ);

Τα τελευταία χρόνια η δημόσια υγεία αναλαμβάνει μέχρι και το 70% των αναγκών υγείας της Κύπρου. Μια σύντομη επισκόπηση ορισμένων δεικτών σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. διαθέσιμες κλίνες, αριθμοί ιατρών κ.ά.) μας υποδεικνύει το προφανές, ότι δηλαδή οι δημόσιοι πάροχοι υπηρεσιών υγείας -τα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας- θα αποτελέσουν αναπόφευκτα τη ραχοκοκαλιά του νέου συστήματος.

Ας μην ξεχνάμε ότι ήδη τα πιο σοβαρά και δύσκολα περιστατικά παγκυπρίως καταλήγουν συνήθως στα νοσοκομεία του δημοσίου. Η ποιότητα κλινικών υπηρεσιών είναι ως επί το πλείστον υψηλή με καλά καταρτισμένο προσωπικό ενώ ο εξοπλισμός, παρά τις οποιεσδήποτε ελλείψεις που παρατηρούνται, είναι σύγχρονος και με εξειδικευμένη τεχνολογία που συχνά υπάρχει μόνο στο δημόσιο.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα του δημόσιου τομέα που θα πρέπει να επιληφθεί από τους αρμοδίους άμεσα, είναι η έλλειψη αποτελεσματικής πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας και η κατ’ επέκταση δυσμενής εικόνα που έχει αποτυπωθεί στη συνείδηση του κοινού ως αποτέλεσμα της υπερφόρτωσης του συστήματος, των λιστών αναμονής και των απαρχαιωμένων διαδικασιών επεξεργασίας ασθενών. Με άλλα λόγια, κατά την έναρξη του ΓεΣΥ τα δημόσια νοσοκομεία και κέντρα υγείας θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στο μέγιστο βαθμό σε μια από τις βασικές αρχές του συστήματος, δηλαδή αυτή της ισότιμα ποιοτικής, προσβάσιμης υγείας.

Το πρώτο που πρέπει να σημειωθεί είναι πως ο σχεδιασμός του συστήματος, ειδικά με την εισαγωγή της έννοιας του προσωπικού ιατρού σαν σημείο πρώτης επαφής (gate keeper), στοχεύει στην αποφόρτιση της δευτεροβάθμιας φροντίδας, των ΤΑΕΠ κτλ. Εξυπακούεται λοιπόν πως ο ΟΚΥπΥ θα πρέπει να δώσει αρχικά έμφαση στις διαδικασίες που αφορούν τη πρόσβαση στη πρωτοβάθμια φροντίδα (κέντρα υγείας) με ενέργειες όπως:

• Επέκταση ωραρίων λειτουργείας (ήδη εφαρμόζεται πιλοτικά)
• Μηχανισμό για επαναλαμβανόμενες συνταγογραφήσεις φαρμάκων (πέραν του 70% των επισκέψεων στα κέντρα υγείας σήμερα αφορούν επαναλαμβανόμενη συνταγογράφηση)
• Καταρτισμένο παραϊατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό επιτόπου και συστέγαση-συνέργειες με συγκεκριμένες ειδικότητες και λοιπούς επαγγελματίες υγείας
• Σύστημα ραντεβού και βελτίωση στις διαδικασίες επεξεργασίας ασθενών.

Για τη δευτεροβάθμια φροντίδα και τις παραπομπές σε ειδικούς ιατρούς μπορούν να ληφθούν αντίστοιχα μέτρα, ενώ και για την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη (που αποτελεί μέρος της 2^ης φάσης του ΓεΣΥ) μπορούν να ξεκινήσουν να λαμβάνονται μέτρα όπως:

• Επέκταση ωραρίων χειρουργείων και εργαστηρίων
• Διεύρυνση του θεσμού χειρουργείων ημέρας
• Αγορά και εγκατάσταση βιοϊατρικού εξοπλισμού (π.χ. MRI στα νοσοκομεία εκτός Λευκωσίας)
• Εφαρμογή συστήματος διαχείρισης κλινών
• Βελτίωση των νοσοκομειακών εγκαταστάσεων.

Ο ΟΚΥπΥ έχει ήδη στελεχωθεί με διευθυντική ομάδα εξαιρετικά καταρτισμένη για να επιληφθεί των θεμάτων που προκύπτουν. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζονται και την πολεμική που αναπτύσσεται γύρω από το θέμα από ορισμένους κύκλους, οι παραπάνω ενέργειες έχουν τροχιοδρομηθεί. Αυτές οι ενέργειες, σε συνδυασμό με μακροπρόθεσμες στρατηγικές, θα συμβάλουν σημαντικά στην ετοιμότητα των δημόσιων υπηρεσιών υγείας εντός ΓεΣΥ, αποτελώντας ταυτόχρονα ένα πρώτο βήμα για την ολοκληρωμένη τους αυτονόμηση.

Σταύρος Ζαχαρίου, Principal, τηλ. 22 209 000, ηλεκτ. διεύθ. [email protected]

Κυριάκος Φρανκ, Senior Manager, KPMG Limited, τηλ. 22 209 000, ηλεκτρ. διεύθ. [email protected]