Το ερευνητικό πρόγραμμα του PRIMA «REACT4MED» αναλαμβάνει Δράσεις για Αποκατάσταση Αγρο-οικοσυστημάτων στη Μεσόγειο

Ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Κύπρου συμμετέχει ενεργά μαζί με οργανισμούς από Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, Ισραήλ, Ισπανία, Μαρόκο, Τουρκία και Αίγυπτο

Κάθε χρόνο, η Μεσογειακή γη χάνει περίπου μισό τόνο εύφορου εδάφους ανά στρέμμα λόγω διάβρωσης, μια ποσότητα που είναι σχεδόν διπλάσια του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Ταυτόχρονα οι υδατικοί πόροι της Μεσογειακής λεκάνης βρίσκονται υπό διαρκή πίεση, λόγω των έντονων φυσικών φαινομένων και κυρίως λόγω ανθρωπογενών αιτιών όπως η κλιματική αλλαγή, η αστικοποίηση, η πληθυσμιακή αύξηση και η αλόγιστη εκμετάλλευσή τους.

Η πίεση αυτή, που σταδιακά οδηγεί τις χώρες της Μεσογείου στην υποβάθμιση του εδάφους και στην ερημοποίηση, αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για τη διατήρηση των τοπικών οικοσυστημάτων αλλά και τη διαβίωση των Μεσογειακών κοινοτήτων.

Για την αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών, απαραίτητη είναι η βαθύτερη επιστημονική γνώση και η καλύτερη περιβαλλοντική παρατήρηση, έτσι ώστε οι επιστήμονες και οι φορείς περιβαλλοντικής και αγροτικής πολιτικής να είναι σε θέση να ελέγξουν αποτελεσματικότερα την κατάσταση του περιβάλλοντος και να προτείνουν τα βέλτιστα μέτρα για τη βιώσιμη διαχείρισή του.

Η εφαρμογή τέτοιων μέτρων, όπως η δάσωση γεωργικών γαιών, η εδαφοκάλυψη για την αποφυγή της διάβρωσης και διατήρησης της εδαφικής υγρασίας, η χρήση ξερολιθιών σε ορεινές περιοχές, ή βιολογική διαχείριση καθώς και η ευφυής γεωργία, δεν αρκεί για την ανάσχεση της υποβάθμισης. Για την επιτυχημένη εφαρμογή των μέτρων αποκατάστασης και την επίτευξη ορατών αποτελεσμάτων, δηλαδή την εφαρμογή τους σε ευρεία κλίμακα και με ουσιαστικό νόημα σε επίπεδο επενδυτικού σχεδιασμού, απαιτείται η κοινωνική τους αποδοχή αλλά και η εναρμόνισή τους με την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της Μεσογείου και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, με δίκαιη συμμετοχή τους στα οφέλη.

Στο πλαίσιο αυτό, το έργο με τίτλο «Δράσεις Ευρείας Αποκατάστασης Αγρο-οικοσυστημάτων για τη Μεσόγειο» (Inclusive Outscaling of Agro-ecosystem Restoration ACTions of the MEDiterranean) και ακρωνύμιο PRIMA REACT4MED συγκεντρώνει μία διεπιστημονική ομάδα ερευνητών και επαγγελματιών σε ένα έργο με στόχο την αντιστροφή της υποβάθμισης των εδαφών και τη αναβάθμιση των μέσων διαβίωσης των Μεσογειακών κοινοτήτων.

Η σύμπραξη του έργου REACT4MED, που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα PRIMA με τη στήριξη του Ορίζοντα Ευρώπη, αποτελείται από 11 εταίρους (Πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, καθώς και μια μικρομεσαία επιχείρηση) που προέρχονται από χώρες που συνεργάζονται με το PRIMA (Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, Κύπρος, Ισραήλ, Ισπανία, Μαρόκο, Τουρκία και Αίγυπτος). Το έργο συντονίζεται από το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο και έχει ως απώτερο στόχο του τη βελτίωση της διαβίωσης των μεσογειακών κοινοτήτων, και επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ικανοτήτων έρευνας και καινοτομίας και στην επινόηση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων στους τομείς της διαχείρισης των υδάτων και των αγρο-διατροφικών συστημάτων στη Μεσόγειο.

Η ερευνητική ομάδα από την Κύπρο με επικεφαλής την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Υδρολογίας και Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων του Ινστιτούτου Κύπρου (ΙΚυ), Adriana Bruggeman, θα εργαστεί σε μέτρα αποκατάστασης του εδάφους σε τοπία με αναβαθμίδες.

Σύμφωνα με τον μεταδιδακτορικό συνεργάτη Υδρολογίας και Διαχείρισης Εδάφους του ΙΚυ, Δρ. Hakan Djuma, η επιτόπια έρευνα του Ινστιτούτου Κύπρου κατέδειξε ότι οι καλά συντηρημένες βεράντες από ξερολιθιά μπορούν να μειώσουν τη διάβρωση του εδάφους σχεδόν τέσσερεις φορές.

Μέσα στο πλαίσιο του «REACT4MED», οι εταίροι του ερευνητικού προγράμματος θα εργαστούν συστηματικά για την ευρεία υιοθέτηση και εφαρμογή μέτρων για την ενίσχυση της βιώσιμης διαχείρισης του εδάφους και των υδάτινων πόρων, για την υποστήριξη της αυξημένης γεωργικής παραγωγικότητας και για την επιτάχυνση και τη διάδοση της σχετικής τεχνολογικής καινοτομίας.

Οι εταίροι του PRIMA «REACT4MED» πραγματοποίησαν την εναρκτήρια συνάντηση του ερευνητικού έργου μεταξύ 20 και 23 Ιουνίου στο Ηράκλειο της Κρήτης, με τη συμμετοχή ενδιαφερόμενων φορέων από την τοπική αυτοδιοίκηση και την τοπική κοινωνία. Στην Κρήτη, η υποβαθμισμένη γη επανήλθε στην παραγωγικότητα με δασικά δέντρα και είδη δέντρων, κυρίως χαρουπιές.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το «REACT4MED», επικοινωνήστε με τον Επιστήμονα Έρευνας στη Διαχείριση Υδάτινων και Φυσικών Πόρων του Ινστιτούτου Κύπρου, Δρ. Χρίστο Ζουμίδη ([email protected]) ή αποταθείτε στη γενική ηλεκτρονική διεύθυνση του «REACT4MED» [email protected].