You are here

Χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες της αγοράς υγείας

11/02/2019 10:26

Μια υγιής κοινωνία οφείλει να μεριμνά διαρκώς για την ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών της (διαβίωση, κοινωνικές ανάγκες, ασφάλεια, αυτοεκτίμηση, εκπαίδευση, κ.α.). Ταυτόχρονα, τίθενται ερωτήματα σχετικά με την ποσότητα και την ποιότητα, όσο και τον τρόπο παραγωγής και διανομής των αγαθών, τα οποία προορίζονται για να καλύψουν τις εν λόγω ανάγκες.

Σε αυτά τα ερωτήματα απαντήσεις δίνει η οικονομική επιστήμη, ειδικότερα στον τομέα της υγείας, όπου φυσιολογικά εντοπίζονται διαφοροποιήσεις στις ανάγκες των πολιτών σε θέματα κατανάλωσης, παραγωγής, διανομής, ανάπτυξης, κ.ά. Οι εν λόγω διαφοροποιήσεις εν πολλοίς καθορίζουν τα χαρακτηριστικά, ως επίσης και τις ιδιαιτερότητες της αγοράς της υγείας.

Σε ότι αφορά τα χαρακτηριστικά της αγοράς της υγείας, η ζήτηση των υπηρεσιών υγείας επηρεάζεται από τη φύση των προβλημάτων υγείας, τη σχετική έλλειψη ελευθερίας της επιλογής, την επίδραση των διαφόρων χρηματοδοτήσεων στις τιμές των υπηρεσιών και προϊόντων, καθώς επίσης και την ασφάλιση της υγείας. Η επιλογή δε των προϊόντων ή και των υπηρεσιών που παράγονται δεν καθορίζονται μέσα από το πλαίσιο της θεωρίας της παραγωγής.

Η παραγωγικότητα και η αποδοτικότητα δεν μεγιστοποιούνται, αλλά υπάρχει η τάση για παραγωγή σε επίπεδα, αφού αυτό που επιδιώκεται στον τομέα της υγείας είναι η δυνατότητα ισότιμης πρόσβασης των πολιτών στις υπηρεσίες και προϊόντα υγείας. Η ισοτιμία στην πρόσβαση αποτελεί από μόνη της ένα πολύ σημαντικό, αν όχι και το σημαντικότερο χαρακτηριστικό που εντοπίζεται στον τομέα της υγείας.

Αυτό σημαίνει ότι κανένας πολίτης δεν μπορεί να επηρεαστεί από την πρόσθετη χρήση/κατανάλωση κάποιου προϊόντος ή υπηρεσίας υγείας και ότι, οι οποιεσδήποτε ανισότητες, πιθανόν να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητες διακρίσεις. Ταυτόχρονα επισημαίνεται ότι, ενώ το «οικονομικό κύκλωμα», με την ευρεία έννοια, περιλαμβάνει τους παραγωγούς και τους καταναλωτές, η αγορά της υγείας παρουσιάζει μια τρισδιάστατη εικόνα, όπου οι οικονομικές σχέσεις αναπτύσσονται μεταξύ των ασθενών (καταναλωτών), των παραγωγών (Ιατρών, Νοσηλευτικού Προσωπικού ή Μονάδων Υγείας) και των ασφαλιστικών φορέων ή το ίδιο το κράτος (μέσα από τις παροχές που προϋπολογίζει για σκοπούς υγείας).

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την αρχή της αποδοτικότητας, οι εισροές στην αγορά της υγείας είναι οι διαθέσιμοι παραγωγικοί συντελεστές (ανθρώπινοι, υλικοί και οικονομικοί) και μετρούνται σε φυσικά συνήθως μεγέθη. Δηλαδή, αριθμό ιατρών, ώρες απασχόλησης προσωπικού, αριθμό νοσηλευτικού προσωπικού κ.ά. Σε ότι αφορά τους οικονομικούς πόρους, αυτοί εκφράζονται μέσα από την έννοια της χρηματοδότησης και των δαπανών.

Η μεν χρηματοδότηση καθορίζεται μέσα από τις οικονομικές δυνατότητες του κοινωνικού κράτους και τις πραγματικές ανάγκες του γενικού πληθυσμού και οι δαπάνες κατανέμονται ανά επίπεδο φροντίδας. Ακομα, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι εισροές (διαθέσιμοι παραγωγικοί πόροι) και οι εκροές (παρεχόμενες υπηρεσίες) βρίσκονται σε δυναμική αλληλεπίδραση και συχνά μεταβάλλουν το σύστημα υγείας σε ό,τι αφορά την οργάνωση και τη δομή του, βελτιώνοντας όμως ταυτόχρονα τα αποτελέσματα.

Επίσης, δεν υπάρχει σύμμετρη πληροφόρηση για τον προμηθευτή και τον καταναλωτή και δε γίνεται ελεύθερη επιλογή, στη βάση της πληροφόρησης. Ταυτόχρονα, η ζήτηση δεν προέρχεται από τον καταναλωτή, είναι απρόβλεπτη και εξαρτάται από την ίδια τη λειτουργία του συστήματος υγείας, ενώ, οι τιμές δεν εκφράζουν την έλλειψη ή την αφθονία και δεν επηρεάζονται από τα ελλείμματα. Η ζήτηση δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις του εισοδήματος του ασθενή και ο ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών δεν είναι ελεύθερος.

Σε ότι αφορά τις ιδιαιτερότητες που εντοπίζονται στην αγορά της υγείας σε επίπεδο ζήτησης παρεχόμενων υπηρεσιών, δεν υπάρχει «κυριαρχία του καταναλωτή», πράγμα το οποίο οδηγεί στην έλλειψη κινήτρων για τους παραγωγούς στο να προσφέρουν ακόμα πιο ποιοτικές υπηρεσίες. Από την άλλη, σε επίπεδο προσφοράς, υπάρχει πληθώρα οργανισμών, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαφοροποίηση στην έννοια του κέρδους, ενώ γενικότερα, παρουσιάζονται ιδιαιτερότητες στο σύστημα παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης των υπηρεσιών υγείας, σε σχέση με τη συνεχή αύξηση του κόστους στον χώρο της υγείας.

Καταληκτικά, τα πιο πάνω χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες της αγοράς υγείας, αποτελούν σημαντικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να μελετώνται και να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη έτσι ώστε, να προσφέρονται στους πολίτες οι κατάλληλες υπηρεσίες και προϊόντα υγείας, χρήσιμα για την κάλυψη των προκύπτουσων αναγκών, χωρίς ιδιαίτερες και εμφανείς διακυμάνσεις στο κόστος των προσφερόμενων υπηρεσιών.

Ιωάννα Αμαξάρη, Principal, KPMG Limited, τηλ. 22 209 000, ηλεκτ. διεύθ. [email protected]