You are here

Η ανεξαρτησία θεμέλιος λίθος για το ελεγκτικό επάγγελμα

12/02/2019 08:24

Στις μέρες μας, το ανταγωνιστικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον αντιμετωπίζει αρκετές προκλήσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Οι επιδράσεις αυτών των προκλήσεων δεν αφήνουν ανεπηρέαστο το ελεγκτικό επάγγελμα.

Αυτό που πρέπει να μένει όμως αναλλοίωτο είναι η αμεροληψία και η ανεξαρτησία, απαραίτητα γνωρίσματα για το ελεγκτικό επάγγελμα. Άλλωστε η ανεξαρτησία είναι η θεμελιώδης έννοια του εξωτερικού ελέγχου. Η ανεξαρτησία ορίζεται ως η ανυπαρξία πιέσεων και άλλων παραγόντων οι οποίοι πιθανόν να επηρεάσουν ή θεωρούνται πως επηρεάζουν τη βούληση του Ελεγκτή να διενεργήσει αντικειμενικά και με ακεραιότητα τον εξωτερικό έλεγχο. Ο Ελεγκτής πρέπει να είναι δίκαιος και να μην επιτρέπει σε αρνητικά στοιχεία να υπερισχύουν της αντικειμενικότητάς του. Πρέπει να διατηρεί ουδέτερη στάση, να είναι και ταυτόχρονα να φαίνεται ελεύθερος από κάθε προσοχή η οποία, ανεξάρτητα από το αν είναι πραγματική ή όχι, είναι ασυμβίβαστη με την ακεραιότητα και την αντικειμενικότητά του.

Κατά τη διάρκεια του εξωτερικού ελέγχου, ο Ελεγκτής, η ελεγκτική εταιρεία, καθώς και οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο που είναι σε θέση να επηρεάσει κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο το αποτέλεσμα του εξωτερικού ελέγχου, πρέπει να είναι ανεξάρτητοι από την ελεγχόμενη οντότητα, τηρώντας τις σχετικές ισχύουσες διαδικασίες και δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν με οποιονδήποτε άμεσο ή έμμεσο τρόπο, στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ελεγχόμενης οντότητας, τόσο κατά την περίοδο που καλύπτεται από τις υπό έλεγχο οικονομικές καταστάσεις, όσο και κατά την περίοδο διενέργειας του εξωτερικού ελέγχου (επιπρόσθετα φέρουν το βάρος της απόδειξης της ανεξαρτησίας τους).

Νοείται ότι ο Ελεγκτής έχει υποχρέωση να αρνηθεί τη διενέργεια υποχρεωτικού ελέγχου, όταν μεταξύ της ελεγκτικής εταιρείας ή του δικτύου στο οποίο ανήκει και της ελεγχόμενης οντότητας υπάρχει οποιαδήποτε οικονομική, επαγγελματική ή άλλη σχέση, η οποία θα οδηγούσε έναν ενημερωμένο, αντικειμενικό και συνετό τρίτο να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι διακυβεύεται η ανεξαρτησία του ελεγκτή ή του ελεγκτικού γραφείου. Σχέσεις οι οποίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι διακυβεύουν την ανεξαρτησία, είναι ιδιαίτερα η παροχή συμπληρωματικών μη ελεγκτικών υπηρεσιών.

Μέσω της ελεγκτικής γνώμης, η οποία συμπεριλαμβάνεται στις εξελεγμένες οικονομικές καταστάσεις της ελεγχόμενης οντότητας, ο Ελεγκτής έχει την ευθύνη να διαβεβαιώσει την ανεξαρτησία του, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας Λογιστών που εκδίδεται από το Διεθνές Συμβούλιο Προτύπων Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές («Κώδικας ΔΣΠΔΕΛ»), ο οποίος είναι αυτός που ορίζει το περιεχόμενο της ανεξαρτησίας, όπως επίσης και τα ασυμβίβαστα και τους περιορισμούς αυτής. Επιπρόσθετα, στις 2 Ιουνίου2017 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ο «περί Ελεγκτών Νόμος του 2017» {Ν.53(Ι)/2017}, ο οποίος εναρμονίζει επίσης τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 537/2014. Ο νέος Κανονισμός ήρθε να ενισχύσει τους περιορισμούς της ανεξαρτησίας του Ελεγκτή σχετικά με τους υποχρεωτικούς ελέγχους που διενεργούνται στις οικονομικές καταστάσεις των Οντοτήτων Δημοσίου Συμφέροντος (ΟΔΣ).

Πιο συγκεκριμένα, οι πιέσεις ή οι παράγοντες οι οποίοι πιθανόν να επηρεάσουν την ανεξαρτησία του Ελεγκτή είναι γνωστοί ως οι «απειλές για την ανεξαρτησία».

Εντοπίζονται πέντε κατηγορίες ως ακολούθως:

  1. Απειλή από προσωπικό ενδιαφέρον (self – interest threat): η απειλή ότι ένα οικονομικό ή άλλο συμφέρον θα επηρεάσει ανάρμοστα την κρίση ή την συμπεριφορά του Ελεγκτή.
  2. Απειλή της αυτό - αναθεώρησης (self – review threat): η απειλή ότι ένας Ελεγκτής δεν αξιολογεί καταλλήλως τα αποτελέσματα προηγούμενης απόφασης ή υπηρεσίας που εκτελέστηκε από τον Ελεγκτή ή από άλλο πρόσωπο εντός της ελεγκτικής του εταιρείας, στην οποία ο Ελεγκτής θα βασιστεί για τη διαμόρφωση μιας απόφασης κατά τη διάρκεια του ελέγχου.
  3. Απειλή από την άσκηση παρέμβασης (advocacy threat): η απειλή ότι ένας Ελεγκτής θα προωθήσει τη θέση της ελεγχόμενης οντότητας, σε σημείο που θα διακυβευθεί η αντικειμενικότητα του.
  4. Απειλή της οικειότητας ή εμπιστοσύνης (familiarity or trust threat): η απειλή που οφείλεται σε μακρά ή στενή σχέση του Ελεγκτή με την ελεγχόμενη οντότητα, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ο Ελεγκτής να είναι πολύ «συμπονετικός» προς τα συμφέροντά της ελεγχόμενης οντότητας ή στην αποδοχή της εργασίαςτης.
  5. Απειλή του εκφοβισμού (intimidation threat): η απειλή ότι oΕλεγκτής θα αποθαρρυνθεί να ενεργεί αντικειμενικά, λόγω πραγματικών ή εικαζόμενων πιέσεων, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών άσκησης αδικαιολόγητης επιρροής στο πρόσωπό του.

Ο ίδιος ο Ελεγκτής πρέπει να λαμβάνει όλα τα εύλογα μέτρα διασφάλισης, τα οποία εξουδετερώνουν ή μειώνουν σε αποδεκτά επίπεδα τη σοβαρότητα των απειλών, για την ανεξαρτησία του. Όταν ο Ελεγκτής κρίνει ότι τα κατάλληλα μέτρα διασφάλισης δεν είναι διαθέσιμα, ή δεν μειώνουν τη σοβαρότητα των απειλών σε αποδεκτά επίπεδα, οφείλει να καταργήσει την κατάσταση ή την σχέση που δημιουργεί τις απειλές, ή ακόμα και να απορρίψει την διενέργεια του ελέγχου. Αυτή η αξιολόγηση γίνεται σύμφωνα με την προσέγγιση του εννοιολογικού πλαισίου, την οποία καθορίζει ο Κώδικας ΔΣΠΔΕΛ.

Ο Ελεγκτής πρέπει να καταγράφει στα φύλλα εργασίας του ελέγχου του, όλες τις σημαντικές απειλές για την ανεξαρτησία, καθώς και τα μέτρα διασφάλισης που εφαρμόστηκαν προς περιορισμό των απειλών. Επίσης, θα πρέπει να δημιουργηθεί και να εφαρμοστεί ένα σύστημα διασφάλισης, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συνολικής διαχείρισης και του εσωτερικού ελέγχου της ελεγκτικής εταιρείας.

Η ανεξαρτησία του ελεγκτή είναι ζωτικής σημασίας, τόσο ως προς τη διενέργεια των καθηκόντων του, όσο και ως προς τις σχέσεις του με τους πελάτες. Για αυτό και πρέπει να της δίνεται η δέουσα σημασία και να διασφαλίζεται ως κόρη οφθαλμού.

Ανδρέας Γρηγοριάδης, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited, τηλ. 22 209 000, ηλεκτ. διεύθ. [email protected] και Άγγελος Μιχαηλίδης, Senior Manager, τηλ. 22 209 000, ηλεκτ. διεύθ. [email protected]