You are here

Η πρόκληση του δημόσιου χρέους

10/09/2019 07:00

Η πορεία του δημόσιου χρέους αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό δείκτη για την οικονομία, εφόσον καταδεικνύει τις «αντιστάσεις» που έχει σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων. Γίνεται κατανοητό ότι υψηλά ποσοστά δανεισμού/μόχλευσης επηρεάζουν τις δυνατότητες της πολιτείας να εφαρμόσει τη δημοσιονομική της πολιτική αλλά και να παίρνει κατά καιρούς δραστικές αποφάσεις, ιδιαίτερα σε περιόδους ύφεσης.

Παρά την πτωτική τάση που παρουσιάζει, το δημόσιο χρέος της Κύπρου αυξήθηκε ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2018, μετά από τις εκδόσεις που έγιναν για διευκόλυνση της συγχώνευσης του «καλού» Συνεργατισμού με την Ελληνική Τράπεζα. Η αύξηση του δημόσιου χρέους συνοδεύεται με την απόκτηση από τη Δημοκρατία περιουσιακών στοιχείων του Συνεργατισμού, που μέσω σωστής διαχείρισης θα οδηγήσουν στη μείωση του δημόσιου χρέους. Γίνεται αντιληπτό ότι οποιαδήποτε κακή διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του Φορέα αναμένεται να οδηγήσει σε σοβαρό δημοσιονομικό εκτροχιασμό.

Το πιστωτικό προφίλ ενός κράτους εξαρτάται από τη δυνατότητα του να ικανοποιεί τις υποχρεώσεις του, την πορεία των δημόσιων οικονομικών του, καθώς και την πορεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η χώρα βρίσκεται πλέον στην επενδυτική βαθμίδα, μετά την αποξένωση σημαντικού μέρους των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) από το τραπεζικό σύστημα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το πρόβλημα έχει λυθεί. Μέσα στο 2018 και συγκεκριμένα από το φθινόπωρο του 2018, η επενδυτική κατηγορία για τη Δημοκρατία έχει αποκατασταθεί από τους οίκους S&P’s, Fitch και DBRS. Μετά τις αναβαθμίσεις, η προοπτική άλλαξε από θετική σε σταθερή από όλους τους οίκους αξιολόγησης. Να σημειωθεί πως η Δημοκρατία βρίσκεται σε πορεία αναβάθμισης έως και 12 βαθμίδες από το 2013.

Είναι γνωστό ότι τα κυπριακά νοικοκυριά και oι επιχειρήσεις παρουσιάζουν πολύ υψηλά ποσοστά δανεισμού,απόρροια της αλόγιστης πιστωτικής επέκτασης κατά την περίοδο πριν την κρίση και το μνημόνιο. Το πρόβλημα για την κοινωνία συνεχίζει να υφίσταται και μετά την πώληση των δανείων σε επενδυτικά ταμεία. Το ότι απαλλάσσονται οι ισολογισμοί των τραπεζών από το βάρος των ΜΕΔ, μετά την πώληση, δεν σημαίνει ότι παύουν να υπάρχουν τα προβλήματα για την κοινωνία και τις επιχειρήσεις.

Πολλά τα παραδείγματα εταιρειών που δανείστηκαν ποσά τα οποία δύσκολα θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν. Άλλωστε, πριν μια δεκαετία, βασική παράμετρος για να πάρει κάποιος δάνειο ήταν η αξία των εξασφαλίσεων, χωρίς να δίνεται η απαραίτητη σημασία στη δυνατότητα αποπληρωμής. Επιπλέον, πολλοί οργανισμοί απέτυχαν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της αγοράς και υπό την πίεση του υψηλού δανεισμού οδηγήθηκαν στο κλείσιμο.

Όλα τα πιο πάνω συνδυάζονται με τις αναφορές που γίνονται για το νομοθετικό πλαίσιο των εκποιήσεων, τον κώδικα αναδιαρθρώσεων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και το πλαίσιο αφερεγγυότητας. Ο κοινός παρονομαστής των τριών είναι το αν τα οικονομικά στοιχεία του ισολογισμού μιας εταιρείας καταδεικνύουν ότι είναι βιώσιμη, και αν με συγκεκριμένες λύσεις αναδιαρθρώσεων οι δανειακές υποχρεώσεις μπορούν να αποπληρωθούν.

Οι αναδιαρθρώσεις παρουσιάζουν επιβράδυνση, ενώ αρκετά δάνεια είναι μη βιώσιμα (όσο και να επεκταθεί η περίοδος αποπληρωμής και να μειωθεί το επιτόκιο, δεν υπάρχει περίπτωση ο δανειολήπτης με τα εισοδήματα που έχει να μπορεί να αποπληρώνει τη δόση). Το πλαίσιο αφερεγγυότητας, εκτός από τον νόμο που αφορά τη διαγραφή χρεών, δεν εφαρμόστηκε όσο αναμενόταν, ίσως γιατί στην προσπάθεια της η πολιτεία να προστατέψει όσο το δυνατόν περισσότερες ομάδες του πληθυσμού, δημιούργησε ένα περίπλοκο σύστημα.

Ένα πρόβλημα τόσο σύνθετο χρειάζεται σύνθεση απόψεων και σωστό σχεδιασμό, με πλήρη χρήση όλων των εργαλείων που υπάρχουν στη διάθεση της πολιτείας και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Η σωστή διαχείριση του δημόσιου χρέους και του πλαισίου που αφορά τα ΜΕΔ αποτελεί προτεραιότητα τόσο για τη δημοσιονομική, όσο και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της χώρας. Ο οίκος αξιολόγησης Moody’s, σε πρόσφατη ανάλυση του για την κυπριακή οικονομία, επισήμανε πως το ύψος του δημόσιου χρέους και των ΜΕΔ αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας.

Η συνέχιση των θετικών ρυθμών ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας και η δημιουργία πλεονασμάτων αναμένεται να ενισχύσει την προσπάθεια αποπληρωμής του δημόσιου χρέους, ενώ η ενίσχυση του οικογενειακού εισοδήματος και του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων θα βοηθήσει στο να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Γιώργος Ανδρέου, Διοικητικός Σύμβουλος, KPMG Limited, τηλ. 26 943 050, ηλεκ. διευθ. [email protected].