Οι τουρκικές προκλήσεις στη Μεσόγειο δεν έχουν άμεσο στόχο την ενέργεια

Μετά την πανδημία Covid-19 η Ανατολική Μεσόγειος θα πρέπει να ξεκλειδώσει ένα περιφερειακό ενεργειακό μέλλον, υπογράμμισε ο διεθνής εμπειρογνώμονας, ειδικός σε θέματα υδρογονανθράκων, Χαράλαμπος Έλληνας, τονίζοντας ότι η περιοχή χρειάζεται ένα νέο ενεργειακό μοντέλο. Από την άλλη, ο Διευθυντής Κυπριακού Κέντρου Ερευνητικού Ινστιτούτου του Όσλο για την Ειρήνη (PRIO), Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Χάρης Τζήμητρας ανέφερε ότι χρειάζεται προγραμματισμός στο σχεδιασμό και να υπάρχει αίσθηση του επείγοντος λόγω των γοργών εξελίξεων.

Έλληνας και Τζήμητρας ήταν ομιλητές σε διαδικτυακή συζήτηση με θέμα «Οι αγωγοί ‘Ονειρο’ στην Ανατολική Μεσόγειο, Συσχετισμοί, ανατροπές, λύσεις» στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΠΕΚ – «Φόρουμ Πολιτών για την Ευρώπη» σε συνεργασία με το Web – Portal της Εφημερίδας Πολίτης.

Σύμφωνα με τον Χάρη Τζήμητρα, «στην Ανατολική Μεσόγειο έχουμε την αντίληψη ότι οι εξελίξεις έχουν να κάνουν με τα ενεργειακά, την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι τουρκικές πράξεις για την Ελλάδα και Κύπρο έχουν ως αποδέκτη την ΕΕ», ανέφερε.

Οι τουρκικές ενέργειες δεν έχουν την ενέργεια ως βάση αλλά έχουν άλλους στόχους.

Σημείωσε ότι τα πράγματα δυσκολεύουν μέρα με τη μέρα.

Θα πρέπει, σημείωσε, να δούμε το ενεργειακό θέμα σε μια νέα βάση.

«Πρέπει να δούμε τα πράγματα ρεαλιστικά και όχι με πολιτικούς όρους», τόνισε.

Σύμφωνα με τον κ. Τζήμητρα, οι διμερείς διαφορές, οι ελληνοτουρκικές δεν είναι δυνατόν να επιλυθούν αλλά να τύχουν σωστής διαχείρισης.

Στη δική του ομιλία ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι καθώς οι εξαγωγές προς τις παγκόσμιες αγορές γίνονται πιο δύσκολες, χρειάζεται μια πιο ρεαλιστική εικόνα του μέλλοντος του φυσικού αερίου και των πιθανοτήτων παγκόσμιων εξαγωγών.

«Αυτό θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη αποφυγή διαμαχών», τόνισε.

Υπογράμμισε ότι η περιοχή χρειάζεται ένα νέο ενεργειακό μοντέλο που μεγιστοποιεί τη χρήση των όλο και πιο φθηνών ΑΠΕ.

«Αυτό θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει τις χώρες της περιοχής να επιτύχουν τους στόχους τους για την κλιματική αλλαγή και να μειώσουν τις τιμές της ενέργειας», είπε.

Για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, σημείωσε ότι το μέλλον είναι στις τοπικές και περιφερειακές αγορές ενέργειας, σε συνδυασμό με ΑΠΕ.

Απαντώντας σε άλλο ερώτημα, ο κ. Έλληνας σημείωσε ότι δεν υπάρχει λόγος για συνεργασία της Κύπρου με την Τουρκία στον τομέα του φυσικού αερίου γιατί όπως ανέφερε η Τουρκία δεν έχει ανάγκη από φυσικό αέριο.

Στο βαθύ μέλλον, είπε, μπορεί να δημιουργηθούν καλώδια που να συνδέουν την Κύπρο με την Τουρκία.

Αναβολή γεωτρήσεων

Σύμφωνα με τον κ. Έλληνα, η πανδημία οδήγησε σε αναβολή των γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά έχει επίσης επηρεάσει την ανάπτυξη πετρελαίου, φυσικού αερίου και ενέργειας παγκοσμίως.

«Η παγκόσμια βιομηχανία φυσικού αερίου και ΥΦΑ αντιμετώπιζε προβλήματα λόγω υπερπαραγωγής, πολύ πριν από την Covid-19. Η πανδημία το έκανε πολύ πιο δύσκολο», σημείωσε.

Εξελίξεις στην ΕΕ

Αναφερόμενος στις εξελίξεις στην Ευρώπη, είπε ότι η ΕΕ έχει υιοθετήσει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EGD), έχει δεσμευτεί για μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 ενώ έχει επίσης δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές κατά 55% έως το 2030, σε σύγκριση με το 1990.

«Η επίτευξη αυτών των στόχων θα χρειαστεί ταχύτερη μετάβαση από ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και ταχύτερη μετάβαση σε ηλεκτρικά οχήματα. Αυτές οι εξελίξεις θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη χρήση φυσικού αερίου στην Ευρώπη», τόνισε.

Ανέφερε ότι εγκρίθηκε ταμείο ανάκαμψης με €1,8 τρισ. – μερίδιο Κύπρου €1δισ. - με περίπου ένα τρίτο προορισμένο για πράσινα / ψηφιακά έργα.

«Αυτές οι εξελίξεις θα οδηγήσουν σε αναθεώρηση των Εθνικών Σχεδίων Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής 2021-2030 το αργότερο μέχρι το 2023, με την απαίτηση όλοι οι στόχοι να αναθεωρηθούν προς τα πάνω για να επιτευχθούν οι νέοι στόχοι της ΕΕ για το κλίμα – αυτό θα περιλαμβάνει και την Κύπρο, με σημαντικές επιπτώσεις», σημείωσε.

Εκτός από την ΕΕ, οι πιο σημαντικές χώρες εισαγωγείς φυσικού αερίου έχουν επιβεβαιώσει δέσμευση για μηδενικές εκπομπές έως το 2050 – αυτές περιλαμβάνουν το Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία και Νότια Κορέα, ανέφερε.

«Με τους περισσότερους από τους μεγαλύτερους καταναλωτές φυσικού αερίου στον κόσμο να δεσμεύονται για μηδενικές εκπομπές, σε συνδυασμό με το χαμηλό κόστος της ηλιακής και αιολικής ενέργειας και μπαταριών, θα επηρεαστεί η μελλοντική ζήτηση φυσικού αερίου», σημείωσε.

Υπερπροσφορά

Ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι υπήρχε ήδη υπερπροσφορά ΥΦΑ στις παγκόσμιες αγορές το 2019 που κράτησε τις τιμές χαμηλές. Είπε ακόμη ότι ο ανταγωνισμός με τις ΑΠΕ είναι επίσης ένας σημαντικός και αυξανόμενος παράγοντας.

«Το Covid-19 και ο καταστροφικός του αντίκτυπος στην παγκόσμια οικονομία και τη ζήτηση ενέργειας και η κατάρρευση της τιμής πετρελαίου το 2020, είχαν φέρει τις τιμές φυσικού αερίου και ΥΦΑ σε πολύ χαμηλά επίπεδα», ανέφερε.

«Και ακόμη περισσότερο ΥΦΑ συνεχίζει να εισέρχεται στην αγορά, ενώ η ζήτηση δεν αυξάνεται. Κάτι που η απόφαση του Qatar να προσθέσει ακόμα 67bcm στην παραγωγή του μέχρι το 2027 θα αυξήσει ακόμα περισσότερο», είπε.

Το Bloomberg προβλέπει μακροπρόθεσμο πλεονασμό στην παραγωγή και υπερπροσφορά ΥΦΑ στις αγορές.

«Αυτό σημαίνει ότι οι χαμηλές τιμές θα είναι μαζί μας για το υπόλοιπο της δεκαετίας, και μετά», είπε χαρακτηριστικά.

Αναμένεται να κυμαίνονται κατά μέσο όρο μεταξύ $5-6/mmbtu στην Ευρώπη και $6-7/mmbtu στην Ασία μακροχρόνια.

«Αυτές καθιστούν πολύ δύσκολο για το ακριβό φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου να εξασφαλίσει πωλήσεις σε παγκόσμιες αγορές - το μέλλον είναι περιφερειακό», επεσήμανε.

Μετάβαση προς καθαρή ενέργεια

Ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι ο κόσμος, με την Ευρώπη να βρίσκεται στο προβάδισμα, σταθερά αλλά σίγουρα κάνει μετάβαση προς καθαρή ενέργεια.

«Η Κύπρος θα επωφεληθεί αν ακολουθήσει την ίδια γραμμή, εθελούσια, πριν υποχρεωθεί από τις εξελίξεις. Η προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη πιο ρεαλιστικών και ενημερωμένων ενεργειακών σχεδίων και πολιτικών», τόνισε.

Σύμφωνα με τον κ. Έλληνα, ηΕυρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θα αρχίσει να επηρεάζει τη ζήτηση φυσικού αερίου από τα μέσα της δεκαετίας του 2020.

«Η Ευρώπη διαθέτει όλο το φυσικό αέριο που χρειάζεται και δεν έχει ανάγκη πλέον από μεγάλους αγωγούς εισαγωγής», ανέφερε.

«Το ενεργειακό μέλλον των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να στηρίζεται στη μεγιστοποίηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ και στην εκμετάλλευση των πόρων φυσικού αερίου σε περιφερειακό επίπεδο – αυτό απαιτεί επίλυση περιφερειακών προβλημάτων», τόνισε.

Σημείωσε ότι σχεδόν όλες οι δραστηριότητες υδρογονανθράκων που αφορούν την Κύπρο έχουν σταματήσει από το 2019, όχι μόνο λόγω του Covid-19 και τη δυσμενή κατάσταση των διεθνών εταιρειών πετρελαίου, αλλά και λόγω των επιθετικών ενεργειών της Τουρκίας και της αποφασιστικότητας της να υπονομεύει την Κυπριακή Δημοκρατία με κάθε τρόπο, όσο το Κυπριακό παραμένει άλυτο.

«Οι ανησυχίες των γειτονικών χωρών ότι το παράθυρο ευκαιρίας για μεταφορά του φυσικού αερίου τους στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας κλείνει γρήγορα λόγω της αδυσώπητης ματάβασης στην καθαρή ενέργεια, τις ωθεί να εξετάσουν επιλογές που δεν βασίζονται στην Κύπρο», είπε.

Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα, ο κ. Έλληνας απάντησε ότι η συμπεριφορά της Τουρκίας για το φυσικό αέριο άλλαξε από το 2017 αλλά όχι γιατί το χρειάζεται.

Απαντώντας σε ερώτηση για την προώθηση ων ΑΠΕ, είπε ότι υπάρχουν δυσκολίες, να μην χάσει η ΑΗΚ το ρόλο που έχει και αυτό είναι εις βάρος των ΑΠΕ ενώ έκανε αναφορά και σε συμφέροντα.

Ο κ. Έλληνας σημείωσε ότι για να αυξηθεί η χρήση των ΑΠΕ θα πρέπει να κάνουμε το ηλεκτρικό δίκτυο έξυπνο. Πρόσθεσε ότι η Κύπρος θα αναγκαστεί από την ΕΕ να αναθεωρήσει τον ενεργειακό της σχεδιασμό επισημαίνοντας ότι χρειάζονται ριζικές αλλαγές όσον αφορά το θέμα των ρύπων. «Πρέπει να πάρουμε μέτρα για να ρίξουμε τους ρύπους κάτω, θέλουμε αλλαγή στρατηγικής», είπε.