You are here

Βουνό οι υποχρεώσεις «Fit-for-55» για πολίτες και επιχειρήσεις

25/03/2023 06:00

Τσουνάμι αλλαγών στην κυπριακή οικονομία και κοινωνία αναμένεται ότι θα προκαλέσει το φιλόδοξο πακέτο της ΕΕ για το περιβάλλον «Fit-for-55», καθώς και οι υποχρεωτικοί στόχοι που θα πρέπει να εκπληρώσουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, στα επόμενα επτά χρόνια.

Σύμφωνα με μια πρώτη ενημέρωση της οποίας έτυχε η αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει άμεσα να υιοθετήσει μια σειρά μεταρρυθμίσεων και δράσεων, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα χρειαστεί οι πολίτες και επιχειρήσεις να πληρώνουν ρύπους μεταξύ άλλων για τις μεταφορές και τα κτίρια τους, πέραν της ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία επιβαρύνει κατά 30% τους λογαριασμούς της ΑΗΚ.

Οι υποχρεώσεις της Δημοκρατίας, των πολιτών και των επιχειρήσεων, φαντάζουν βουνό, με βάση τον δεσμευτικό ενωσιακό στόχο, για καθαρή εσωτερική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990.

Η πανδημία του κορωνοϊού και ο πόλεμος στην Ουκρανία που είχε ως συνέπεια την αύξηση του πληθωρισμού, έβαλαν στο πάγο μια σειρά ενεργειών και δράσεων που έπρεπε ήδη να είχαν ληφθεί προς την κατεύθυνση της υλοποίησης του πακέτου.

Παράλληλα, η συνήθεια των αρχών να αφήνουν για την τελευταία στιγμή την προώθηση σημαντικών υποχρεώσεων, καθιστά σχεδόν δεδομένο ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα κληθούν να πληρώσουν για ακόμα μια φορά τη «νύφη».

Θα πρέπει να περάσουν 13 νόμου μέχρι το τέλος 2023

Η Βουλή των Αντιπροσώπων, θα πρέπει πριν από το τέλος του 2023, να μεταφέρει στο κυπριακό δίκαιο, πέντε οδηγίες και οκτώ κανονισμούς της ΕΕ, ορισμένα εκ των οποίων με τη μορφή του κατεπείγοντος, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Δημοκρατίας, στον δεσμευτικό ενωσιακό στόχο.

«Πράσινοι» δακτύλιοι για περιορισμό ρύπων

Την προηγούμενη Πέμπτη τέθηκε ενώπιον της Επιτροπής Μεταφορών νομοσχέδιο για τη δημιουργία δακτυλίων κυκλοφορίας των οχημάτων, παγκύπρια, το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει περιορισμό της κυκλοφορίας ρυπογόνων οχημάτων στα κέντρα των πόλεων και σε κεντρικές αρτηρίες του οδικού δικτύου. 

Όπως δημοσίευσε η StockWatch, τα οχήματα θα ελέγχονται με κάμερες, την ευθύνη των οποίων θα έχουν η αστυνομία και οι δήμοι, και οι οδηγοί θα υποχρεούνται να καταβάλλουν τέλη κυκλοφορίας για τη διακίνηση τους σε δρόμους εκπομπής χαμηλών ή μηδενικών ρύπων.

Η Δημοκρατία θα πρέπει να υιοθετήσει τη σχετική νομοθεσία μέχρι το τέλος του χρόνου, ενώ μέχρι το τέλος του 2025, πρέπει να εφαρμόσει δύο δράσεις και μέχρι το 2030 να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή.

Απαντώντας σε ανησυχίες βουλευτών για τις οικονομικές επιπτώσεις στους πολίτες, καθώς η πλειοψηφία των οχημάτων που κυκλοφορούν στους κυπριακούς δρόμους δεν είναι φιλικά προς το περιβάλλον, ο αναπληρωτής γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Μεταφορών Γιάννης Νικολαΐδης, αναφέρθηκε στο σχέδιο απόσυρσης παλαιών οχημάτων και αντικατάστασης τους με ηλεκτρικά, αλλά και σε μεταβατική περίοδο που θα τηρηθεί.

Στο €1 δισ. τα έσοδα από ρύπους

Εξάλλου, κατά την παρουσίαση του νομοθετικού πακέτου της ΕΕ, για το μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας , στο πλαίσιο της εφαρμογής του πακέτου «Fit-for-55», στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, ο πρώτος λειτουργός του Υπουργείου Γεωργίας Θεόδουλος Μεσημέρης, χαρακτήρισε εξαιρετικά δύσκολο τον στόχο της Κύπρου και ειδικά εάν συνεχιστεί η υφιστάμενη τακτική. Δήλωσε ότι σε αυτό το ενδεχόμενο η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να πληρώνει και η ίδια ρύπους.

Ο κ. Μεσημέρης ανέφερε ότι τα έσοδα της Κυπριακής Δημοκρατίας από τη δημοπράτηση ρύπων για την περίοδο 2021- 2030, θα ξεπεράσουν κατά πολύ το ένα δισεκατομμύριο ευρώ, σημειώνοντας ότι στις νομοθετικές ρυθμίσεις που θα προωθηθούν, περιλαμβάνεται νομοσχέδιο ώστε το ποσό αυτό, να διατίθεται εξολοκλήρου σε περιβαλλοντικά έργα.

Διευκρίνισε ότι τα έσοδα το 2020 άγγιξαν τα €250 εκατ. και πως το 2023 υπολογίζεται ότι θα κυμανθούν στα €300 εκατ., επισημαίνοντας ότι το 30% στους λογαριασμούς ενέργειας είναι πληρωμές για ρύπους.

Ανέφερε ότι από τα €100 εκατ. που ανήλθαν τα έσοδα της κυβέρνησης για την περίοδο 2013 – 2020 υπάρχει υποχρέωση ώστε μόνο το 50% να διατεθούν σε περιβαλλοντικά έργα.

Ο κ. Μεσημέρης αναφέρθηκε στις υποχρεώσεις της Κύπρου στο πλαίσιο της αναθεώρησης του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών και στο νέο στόχο για μείωση των εκπομπών κατά 61%, έναντι του υφιστάμενου στόχου 43%.

Υποχρεώσεις Δημοκρατίας

Αναφορά έγινε επίσης, σε σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών για τον τομέα των αερομεταφορών (υποχρέωση για: 25% το 2024, 50% το 2025 και 100% το 2026), σε ευθυγράμμιση με το παγκόσμιο σύστημα αντιστάθμισης και μείωσης των εκπομπών CO2 για τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές, αλλά και συμπερίληψη των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές στο ΣΕΔΕ (υποχρέωση για: 40% το 2024, 70% το 2025 και 100% το 2026).

Αναφορά έγινε και στη συμπερίληψη των εκπομπών από τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στις οδικές μεταφορές και τα κτήρια, από το 2027, μέσω ενός ξεχωριστού συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών.

Όπως αναφέρθηκε στη Βουλή, τα αυστηρότερα πρότυπα εκπομπών CO2 για αυτοκίνητα και φορτηγά αναμένεται να επιταχύνουν τη μετάβαση στην κινητικότητα μηδενικών εκπομπών, απαιτώντας μείωση των μέσων εκπομπών νέων αυτοκινήτων κατά 55% από το 2030 και 100% από το 2035, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021 και κατά 50% και 100% για τα νέα ημιφορτηγά αντίστοιχα.

Άπιαστος στόχος η μείωση εκπομπών

Περαιτέρω, επισημάνθηκε ότι μέχρι σήμερα διατέθηκαν €1,9 δισ. για έργα που στηρίζουν την υλοποίηση του πακέτου «Fit for 55», εκ των οποίων όμως τα λιγότερα διατέθηκαν στις μεταφορές και τα κτίρια που είναι από τους πιο δύσκολους στόχους.

Ο κ. Μεσημέρης εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα χρειαστούν ακόμα πέραν του €1 δισ. για να πλησιάσουμε τους υποχρεωτικούς στόχους και να περιοριστούν τα ποσά που θα υποχρεωνόμαστε να καταβάλλουμε για ρύπους μέχρι το 2030.

Σημείωσε επιπρόσθετα, ότι θα διατεθούν στην Κύπρο άλλα €174 εκατ., τα οποία θα στηρίξουν μέσω επιχορηγήσεων ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού που θα πληγούν από τους νέους στόχους.  

Μελέτη ελλείψεων χρηματοδοτήσης και εκπομπών

Η διευθύντρια Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονομικών, Γεωργία Σολομωνίδου- Χριστοφίδου, κατά την παρουσίαση του αναθεωρημένου πακέτου, δήλωσε ότι σε συνεργασία με το ΙΚυ έχει ετοιμαστεί μελέτη για τις ελλείψεις σε θέματα χρηματοδοτήσεων και εκπομπών, η οποία κατέληξε στα πιο κάτω συμπεράσματα:

-Έστω και αν υλοποιηθούν όλα τα έργα που περιλήφθηκαν για χρηματοδότηση, δεν θα επιτευχθούν οι στόχοι μείωσης των εκπομπών CO2 (με βάση εκτιμήσεις επιπέδου εκπομπών ΕΣΕΚ).

-Υπάρχει χρηματοδοτικό κενό στους τομείς εκτός ETS περίπου €779 εκατ. - κυρίως στη βιώσιμη κινητικότητα αλλά και σε ότι αφορά εξοικονόμηση ενέργειας - ενεργειακές αναβαθμίσεις.

-Για επίτευξη νέων στόχων απαιτούνται πρόσθετες δαπάνες €1066 εκατ. - κυρίως ιδιωτικού τομέα για μεταφορές.

Συνεπώς, όπως επεσήμανε η κ. Σολωμονίδου - Χριστοφίδου, επιβάλλεται σωστός σχεδιασμός για απορρόφηση διαθέσιμων πόρων από τα διάφορα ευρωπαϊκά ταμεία και προγράμματα, λόγω έλλειψής σε τεχνικό δυναμικό και μειωμένο οικογενειακό εισόδημα ευάλωτων ομάδων.

Θεοπέμπτου: Πρέπει να φυτέψουμε τρία εκατ. δέντρα

Πρέπει να φυτεύουμε περίπου 1000 δέντρα καθημερινά για τα επόμενα επτά χρόνια, ώστε να πετύχουμε το στόχο του 2020- 2030 για 3 εκατ. δέντρα, προς εκπλήρωση της υποχρέωσης για ίση εκπομπή και απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, ανέφερε σε δηλώσεις στην StockWatch ο πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος Χαράλαμπος Θεοπέμπτου.

Πρόσθεσε ότι στις σημαντικές υποχρεώσεις της χώρας είναι η αλλαγή πρακτικής στην χρήση της γης και των δασών, ενώ επεσήμανε ότι η Κύπρος στο πλαίσιο εφαρμογής του πακέτου «Fit for 55», αναλαμβάνει υποχρέωση μείωσης των ρύπων από τις μεταφορές και τα κτίρια, υπογραμμίζοντας πως αν δεν ανταποκριθούμε, η Δημοκρατία θα αναγκαστεί να πληρώνει μεγάλα πρόστιμα.

Παράλληλα, τόνισε ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, θα μετακυλήσουν στους πολίτες τις επιπλέον υποχρεώσεις τους για κτίρια και μεταφορές, όπως πράττει σήμερα η ΑΗΚ.

Μεταξύ άλλων, ο κ. Θεοπέπτου υπογράμμισέ ότι θα πρέπει μέχρι το 2030, η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ να φτάσει στο 40%, να βελτιώσουμε την ενεργειακή μας απόδοση κατά 40%, να αλλάξει η φορολόγηση των καυσίμων, να μπουν δασμοί για υλικά από τρίτες χώρες και να αλλάξουν το καύσιμο τους, καθώς επίσης να μειώσουν τις εκπομπές τους, τα αεροπλάνα και τα πλοία.

Της Ελένης Χαραλάμπους