Στα €2 δισ. τα ανείσπρακτα έσοδα Τμήματος Φορολογίας

Δεκάδες αδυναμίες και κενά, με αποκορύφωμα την καθυστέρηση στην είσπραξη εκατομμυρίων ευρώ από φόρους, εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία σε έκθεση για το Τμήμα Φορολογίας, που αφορά το έτος 2020.

Συγκεκριμένα, η Ελεγκτική Υπηρεσία στο πλαίσιο των προνοιών του άρθρου 116 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας και του άρθρου 81 του περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου (Ν.20(Ι)/2014), διεξήγαγε έλεγχο σε δείγμα συναλλαγών εισπράξεων και πληρωμών του Τμήματος Φορολογίας, το οποίο επιλέγηκε με συγκεκριμένη μεθοδολογία, στο πλαίσιο του ελέγχου που αποσκοπούσε στη διατύπωση ελεγκτικής γνώμης επί των οικονομικών καταστάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, διενεργήθηκε έλεγχος συμμόρφωσης. 

Σύμφωνα με την έκθεση, το σύνολο των καθυστερημένων φόρων άμεσης και έμμεσης φορολογίας στις 31.12.2020, περιλαμβανομένων τόκων και επιβαρύνσεων ανέρχεται σε €2.347,62 εκατ. (€2.216,03 εκατ. στις 31.12.2019), από το οποίο ποσό ύψους €1.837,05 εκατ. (€1.621,74 εκατ. το 2019) αφορά σε άμεσους φόρους και ποσό ύψους €510,57 εκατ. (€594,3 εκατ. το 2019) αφορά σε έμμεσους φόρους (ΦΠΑ), ποσά που δεν έχουν επιβεβαιωθεί από την Υπηρεσία.

Σχετικά αναφέρει ότι, σύμφωνα με τη Μονάδα Διαχείρισης Χρέους και Δίωξης του Τμήματος Φορολογίας, για την περίοδο Νοεμβρίου 2014 - Δεκεμβρίου 2020, το Τμήμα ενέγραψε εμπράγματο βάρος σε ακίνητη ιδιοκτησία για οφειλές συνολικού ποσού ύψους €593,12 εκατ. και εισέπραξε το συνολικό ποσό των €319 εκατ.

Επίσης, κατά την περίοδο Απριλίου 2015 - Δεκεμβρίου 2020, το Τμήμα δέσμευσε ποσά σε τραπεζικούς λογαριασμούς, για οφειλόμενους φόρους, συνολικού ποσού ύψους €4,18 εκατ. και εισέπραξε το συνολικό ποσό των €1,39 εκατ.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία καυτηριάζει ότι θεωρείται προφανώς αμελητέο το ποσό που δεσμεύτηκε και δεικνύει πλήρη αδυναμία και/ή έλλειψη βούλησης του Τμήματος να αξιοποιήσει ένα εργαλείο που του έχει παράσχει η πολιτεία.

Το σύνολο των εισπρακτέων ποσών/καθυστερημένων φόρων άμεσης φορολογίας για το 2020, χωρίς τους τόκους και επιβαρύνσεις, όπως έχουν δηλωθεί στην Υπηρεσία από το Τμήμα, ήταν €1.226,98 εκατ., σε σύγκριση με €1.062,56 εκατ. του προηγούμενου έτους (2019), δηλαδή σημειώθηκε αύξηση €164,4 εκατ. ή 15,5%.

Τα σημαντικότερα ευρήματα των ελέγχων αφορούν:

- Ακύρωση του Διορισμού του Εφόρου Φορολογίας και Βοηθών Εφόρων Φορολογίας από το Διοικητικό Δικαστήριο, με ενδεχόμενες σημαντικές οικονομικές συνέπειες για το Κράτος.  Σημειώνεται ότι, η ΕΔΥ προχώρησε στον διορισμό του Εφόρου Φορολογίας, με ισχύ από 1.7.2022.

- Συσσώρευση καθυστερημένων εσόδων ύψους πέραν των €2 δισ. Η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγείται όπως το Τμήμα αξιοποιήσει όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή του, περιλαμβανομένων των νέων μέτρων, με βάση τις πρόνοιες του Νόμου 80(Ι)/2014, για περιορισμό των ανείσπρακτων φόρων.

- Συσσωρευμένες φορολογίες υπό ένσταση. Η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγείται όπως γίνει προσπάθεια για εξέταση των παλιών ενστάσεων, το συντομότερο δυνατόν, και όπως οι νέες ενστάσεις εξετάζονται χωρίς καθυστέρηση.

Δεν υποβάλλουν φορολογικές δηλώσεις

Επίσης, στα ευρήματα της υπηρεσίας ξεχωρίζει:

- Μη υποβολή δηλώσεων εισοδήματος από φυσικά και νομικά πρόσωπα για αριθμό φορολογικών ετών και μη επιβολή φορολογιών από το Τμήμα, με βάση την κρίση του Εφόρου, ως προβλέπει η σχετική νομοθεσία, με αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων του Κράτους.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγείται όπως το Τμήμα ζητήσει την υποβολή δηλώσεων εισοδήματος για όλα τα έτη και την επιβολή σχετικών φορολογιών και ποινών, σύμφωνα με τη νομοθεσία.

- Φορολογούμενοι που δεν δηλώνουν όλα τα εισοδήματά τους ή δηλώνουν μέρος τους, με σημαντική απώλεια εσόδων από το Κράτος. Η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγείται τη φορολογική διερεύνηση των συγκεκριμένων περιπτώσεων, περιλαμβανομένης της εξέτασης κεφαλαιουχικής κατάστασης και επιβολή φορολογιών, σύμφωνα με τη νομοθεσία.

- Καθυστέρηση στην εξέταση και έκδοση φορολογιών από το Τμήμα. Η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγείται όπως εκδίδονται έγκαιρα οι σχετικές φορολογίες και τουλάχιστον εντός της προθεσμίας των έξι ετών που προνοεί το άρθρο 23(1) του περί Βεβαιώσεως και Εισπράξεως Φόρων Νόμου.

Εταιρείες χωρίς  φάκελους

- Εταιρείες εγγεγραμμένες στο Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΤΕΕΔΙ), που δεν είναι εγγεγραμμένες στο Τμήμα Φορολογίας. Δεν έχουν φάκελο φόρου εισοδήματος και δεν υποβάλλουν δηλώσεις εισοδήματος.

Η υπηρεσία προτείνει όπως το Τμήμα προχωρήσει σε αντιπαραβολή των στοιχείων που αφορούν σε εταιρείες και περιλαμβάνονται στο μηχανογραφικό σύστημα του ΤΕΕΔΙ και του Τμήματος Φορολογίας (άμεση και έμμεση φορολογία), για εντοπισμό τυχόν αδήλωτων εισοδημάτων.

- Εντοπισμός περιπτώσεων εταιρειών, με κύκλο εργασιών ο οποίος δηλώθηκε για σκοπούς έμμεσης φορολογίας, ο οποίος, ωστόσο, δεν δηλώθηκε για σκοπούς άμεσης φορολογίας ή είναι μεγαλύτερος από αυτόν που δηλώθηκε για άμεση φορολογία.

Προτείνεται όπως διερευνηθούν όλες οι συγκεκριμένες περιπτώσεις και επιβληθούν φορολογίες, όπου απαιτείται. Η υπηρεσία εισηγήθηκε επίσης, όπως το Τμήμα αξιοποιεί τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του και αντιπαραβάλλει, σε τακτική βάση, τα στοιχεία ΦΠΑ και Φόρου εισοδήματος, προς αύξηση της φοροεισπρακτικής του ικανότητας και ελαχιστοποίηση της φοροδιαφυγής.

Δημόσιοι υπάλληλοι με μετοχές

- Εντοπίστηκαν υπάλληλοι του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα που κατέχουν μετοχές ή/και έχουν θέση Διευθυντή/Γραμματέα σε ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίοι δεν εξασφάλισαν τη σχετική άδεια, σε αντίθεση με τις πρόνοιες της νομοθεσίας ή/και των Κανονισμών που εφαρμόζονται στην κάθε περίπτωση.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγείται την πλήρη συμμόρφωση με τη σχετική νομοθεσία/Κανονισμούς και για τον σκοπό αυτό τη λήψη μέτρων, ώστε η νομοθεσία να εφαρμόζεται και όσοι την παραβιάζουν να υπόκεινται στις προβλεπόμενες κυρώσεις.

- Εσωτερικοί συμψηφισμοί μεγάλων ποσών ΦΠΑ, χωρίς τη διενέργεια επιτόπιων ελέγχων και ελέγχων από το γραφείο (desk audits). Εισηγήθηκε όπως το Τμήμα εντατικοποιήσει τις επιτόπιες επισκέψεις, σε περιπτώσεις φορολογουμένων με σημαντικά αιτήματα για επιστροφή/συμψηφισμό ΦΠΑ, σε συνδυασμό με άλλα είδη ελέγχων (desk audits), ανάλογα με την επικινδυνότητα των φορολογουμένων, όπως καθορίζεται από το Τμήμα.

- Καθυστέρηση στην επιστροφή ΦΠΑ από το Κράτος, με αποτέλεσμα την καταβολή σημαντικού ποσού τόκων. Επιπρόσθετα, έσοδα που προκύπτουν από καταγγελίες που υποβάλλονται από πολίτες στην Υπηρεσία μας.

- Χαμηλό ποσοστό επισκέψεων ελέγχου στα υποστατικά των εγγεγραμμένων στο Μητρώο ΦΠΑ προσώπων. Η Ελεγκτική Υπηρεσία προτείνει όπως εντατικοποιηθούν οι επισκέψεις στα υποστατικά των φορολογουμένων, μέσω και της ενδεχόμενης ενίσχυσης των Μονάδων φορολογικών ελέγχων, για αποτροπή της φοροδιαφυγής, την προστασία των δημοσίων εσόδων, τη δημιουργία φορολογικής συνείδησης και γενικά την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.

Μειωμένο ΦΠΑ σε επενδυτές

- Χρήση από επενδυτές του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ (5%), για την ιδιόκτητη κατοικία που αγοράζουν/ανεγείρουν, για την οποία η Υπηρεσία δεν συμφωνεί, με βάση και τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία.

- Εντοπισμός περιπτώσεων εταιρειών, που προβαίνουν σε συναλλαγές με συνδεδεμένα πρόσωπα, με ενδεχόμενο τη μη τήρηση των προνοιών της σχετικής νομοθεσίας. Εισηγήθηκε τη διερεύνηση τέτοιων συναλλαγών από το Τμήμα και εφαρμογή του άρθρου 33 του περί Φορολογίας Εισοδήματος Νόμου.

- Εντοπισμός σοβαρών αδυναμιών στην καταγραφή και παρακολούθηση του χρόνου προσέλευσης και αποχώρησης των υπαλλήλων του Τμήματος και ανομοιομορφία στον γενικότερο χειρισμό του συστήματος καταγραφής/παρακολούθησης του χρόνου εργασίας των υπαλλήλων του Τμήματος. Εισηγηθήκαμε όπως γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες, για ορθή τήρηση και παρακολούθηση του θεσμοθετημένου ωραρίου της Δημοσίας Υπηρεσίας.