You are here

Χρειάζεται να επενδύσει στη δικαιοσύνη η Κύπρος

23/07/2019 06:58

Η Κύπρος χρειάζεται να επενδύσει περισσότερα στον τομέα της δικαιοσύνης ώστε να έχει κράτος δικαίου ανάλογου του ρόλου που επιδιώκει να έχει ως χρηματοοικονομικό κέντρο.

Σήμερα η χώρα δαπανά τα λιγότερα στην ΕΕ ως μερίδιο του ΑΕΠ για το δικαστικό σύστημα και έχει σχετικά λιγότερους δικαστές σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού, αναφέρει το συμβούλιο οικονομίας και ανταγωνιστικότητας.

Η πρώτη έκθεση για την ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας, που δόθηκε την Παρασκευή στη δημοσιότητα, αναδεικνύει τη μεγάλη αναντιστοιχία μεταξύ της φιλοδοξίας της Κύπρου να παρέχει επιχειρηματικές υπηρεσίες και της αδυναμίας των δικαστηρίων της να χειρίζονται με αποτελεσματικότητα τις διάφορες δικαστικές υποθέσεις.

Η αποτελεσματικότητα, η ποιότητα και η ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος συμβάλλουν σημαντικά στο επιχειρηματικό περιβάλλον, αναφέρει με νόημα η έκθεση.

Επισημαίνεται ότι ενώ η ανεξαρτησία και η ποιότητα της παράδοσης δικαιοσύνης στην Κύπρο θεωρείται υψηλή, η κατάσταση δεν είναι η ίδια όσον αφορά το χρόνο που απαιτείται για τη σύναψη αστικών υποθέσεων. Ο χρόνος που απαιτείται για την επανεξέταση των υποθέσεων κυμαίνεται κατά μέσο όρο σε δύο έως τρία χρόνια, τοποθετώντας την Κύπρο στις χειρότερες επιδόσεις.

Υπάρχει επίσης σημαντική καθυστέρηση, με τα ποσοστά εκκαθάρισης να είναι κάτω από το 100% στα περισσότερα έτη για αστικές, εμπορικές, διοικητικές και άλλες περιπτώσεις.

Επιπλέον, το σύστημα δικαιοσύνης δεν υιοθέτησε τις τεχνολογίες πληροφορικής στις διαδικασίες, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τις λειτουργίες και την αποδοτικότητα του συστήματος.

Άλλωστε η Κύπρος λαμβάνει διαχρονικά τη χαμηλότερη βαθμολογία από τους οίκους αξιολόγησης μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης σε ζητήματα που έχουν σχέση με την απόδοση της δικαιοσύνης, κάτι που επηρεάζει το αξιόχρεο της, και κατ’ επέκταση, το κόστος δανεισμού της.

Οι δαπάνες της Κύπρου για το δικαστικό σύστημα (ως ποσοστό επί του ΑΕΠ) είναι οι χαμηλότερες στην ΕΕ, ενώ αντίθετα οι ψηλότερες είναι στη Σλοβενία.

Όπως αναφέρεται, μία από τις κυριότερες αιτίες καθυστερήσεων που παρεμπόδισε την αποτελεσματικότητα των μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση για την ενίσχυση του δικαστικού συστήματος είναι η αύξηση του φόρτου εργασίας των δικαστηρίων λόγω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης και της εγχώριας τραπεζικής κρίσης.

Από το 2010 σημειώθηκε απότομη αύξηση του αριθμού των αστικών υποθέσεων που υποβλήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων των προσφυγών, οι οποίες αφορούσαν κυρίως τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι περιπτώσεις αυτές είναι πολύπλοκες.
 

Τα ζητήματα που αντιμετωπίζει το δικαστικό σύστημα έχουν αναγνωριστεί από την κυβέρνηση, και η δικαιοσύνη αναγνωρίζεται ως τομέας προτεραιότητας για μεταρρυθμίσεις.

Αναγνωρίζοντας την ανάγκη αποτελεσματικότερης επίλυσης των αστικών υποθέσεων, η κυπριακή κυβέρνηση έδωσε προτεραιότητα στη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος. Το υπουργείο δικαιοσύνης και δημόσιας τάξης, σε στενή συνεργασία με το δικαστικό σώμα και το υπουργείο οικονομικών, έχει ξεκινήσει ένα σημαντικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα το οποίο περιλαμβάνει:

-Ίδρυση του διοικητικού δικαστηρίου (Ιανουάριος 2016) λαμβάνοντας όλα τα διοικητικά μέσα πρωτοβάθμιας προσφυγής, επιτρέποντας έτσι στο ανώτατο δικαστήριο να διεκπεραιώνει πιο γρήγορα τις υποθέσεις της δεύτερης βαθμίδας.

-Εφαρμογή του τροποποιητικού νόμου του δικαστηρίου τον Ιούλιο του 2017, ο οποίος προβλέπει τη διενέργεια φιλτραρίσματος του δικαιώματος προσφυγής σε αστικές υποθέσεις όσον αφορά τις προσωρινές αποφάσεις κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

-Εφαρμογή του νόμου για την ίδρυση και λειτουργία του διοικητικού δικαστηρίου διεθνούς προστασίας τον Ιούλιο του 2018. Το νέο δικαστήριο θα επιτρέψει στο διοικητικό δικαστήριο να έχει περισσότερο χρόνο για να ασχοληθεί με όλες τις άλλες διοικητικές υποθέσεις.

-Προετοιμασία νομοσχεδίου για την ίδρυση εμπορικού δικαστηρίου.

-Έναρξη διαγωνισμού για την ψηφιοποίηση των εργασιών των δικαστηρίων. Η ηλεκτρονική δικαιοσύνη θεωρείται ένας από τους κύριους πυλώνες της μεταρρύθμισης του συστήματος δικαιοσύνης.

-Διεξαγωγή λειτουργικής αναθεώρησης του συστήματος των δικαστηρίων της Κύπρου (που ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2018). Με βάση τις συστάσεις της μελέτης, έχει εκπονηθεί ένα λεπτομερές σχέδιο δράσης για τη δικαστική μεταρρύθμιση, το οποίο ενημερώνεται τακτικά. Η υλοποίηση βρίσκεται σε εξέλιξη.

-Διορισμός ομάδας δικαστών για την αντιμετώπιση των καθυστερημένων περιπτώσεων, περιλαμβανομένων των ειδικών δικαστών για τη διεκπεραίωση οικονομικών διαφορών και την υποστήριξη του διοικητικού προσωπικού, την ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού «μίνι» μητρώου και την ανάθεση διαχείρισης υποθέσεων.

-Αναθεώρηση των κανόνων πολιτικής δικονομίας. Μια έκθεση προόδου υποβλήθηκε από τους αρμόδιους εμπειρογνώμονες τον Μάιο του 2018 και η τελική δέσμη κανόνων αναμένεται να υποβληθεί από τους εμπειρογνώμονες τον Ιούνιο του 2019.

- Προετοιμασία νομοσχεδίου για την τροποποίηση του νόμου περί αστικού δικαίου, για την ενίσχυση του νομικού πλαισίου για την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων.

-Εφαρμογή μελετών σχετικά με τα μέσα ενημέρωσης, ίδρυση σχολής κατάρτισης δικαστών στο ανώτατο δικαστήριο στην Κύπρο και εισαγωγή ψηφιακού ηχογράφου δικαστικών διαδικασιών.

Άλλα έργα του μεταρρυθμιστικού προγράμματος περιλαμβάνουν την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των δικαστηρίων, τη θέσπιση κριτηρίων για το διορισμό και την αξιολόγηση των δικαστών και τον χωρισμό της δικαιοδοσίας του ανώτατου δικαστηρίου.

Παρά τις σχετικά μικρές επενδύσεις που έχουν γίνει, δεν έχει επιτευχθεί ιδιαίτερη πρόοδος στη μείωση των χιλιάδων υποθέσεων που εκκρεμούν στα δικαστήρια και στον χρόνο απόδοσης δικαιοσύνης, που είναι από τους μεγαλύτερους στην ΕΕ.

Της Γεωργίας Χαννή