Υπό αμφισβήτηση το μοντέλο ανάπτυξης των διαβατηρίων

Το πιο ηχηρό ράπισμα δέχθηκε χθες η Κύπρος για την πολιτική πάνω στην οποία στηρίχθηκε η ταχύρρυθμη ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας των τελευταίων ετών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τον πιο επίσημο τρόπο, άσκησε έντονη κριτική στην πολιτική της Κύπρου και άλλων δύο χωρών, θέτοντας υπό αμφισβήτηση το πρόγραμμα πολιτογράφησης ξένων επενδυτών.

Η επόμενη μέρα της καταπελτικής έκθεσης της Κομισιόν – που συνδέει της Κύπρο με πρακτικές που αφήνουν την ΕΕ ανοικτή σε διάφορους κινδύνους, μεταξύ οποίων και το ξέπλυμα – βρίσκει την εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα να αναζητά τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης.

Οι συνδεδεμένοι φορείς καλωσορίζουν την πιθανότητα επιβολής αυστηρότερων ελέγχων την ίδια στιγμή που οι οικονομολόγοι που έκρουαν πριν χρόνια το καμπανάκι κινδύνου διαμηνύουν πως, ακόμα και σήμερα, η κυβέρνηση δεν έχει πάρει τα μηνύματα των καιρών.

Περισσότερος έλεγχος

Η Κομισιόν ζήτησε επίσημα χθες περισσότερη προσοχή από την Κύπρο, τη Μάλτα και τη Βουλγαρία, σε σχέση με το πρόγραμμα παροχής «χρυσής βίζας» ή «χρυσού διαβατηρίου» σε επενδυτές, σε συνέχεια και της σχετικής γνωμάτευσης του δικαστηρίου της ΕΕ, το οποίο ζητά «γνήσιο δεσμό με το κράτος» που εφαρμόζει το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Η Κομισιόν καλεί ως εκ τούτου στη δημιουργία ειδικής ομάδας εργασίας ειδικών, που θα εξετάζει σε τακτική βάση τα σχετικά προγράμματα μέχρι το τέλος του έτους.

«Όσο καλύτερος έλεγχος γίνεται προστατεύεται η Κυπριακή Δημοκρατία και αποκτούμε περισσότερη εμπιστοσύνη από τους εταίρους μας. Δεν μπορεί να θεωρηθεί η παροχή υπηκοότητας οικονομικός πόρος προς επίλυση οικονομικών προβλημάτων», τονίζει στη StockWatch ο πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου Δώρος Ιωαννίδης.

Από την πλευρά του ο αναπληρωτής πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών Γιάννης Μισιρλής σημειώνει ότι «εάν πρέπει να γίνονται τακτικοί και πιο αυστηροί έλεγχοι ώστε να εξασφαλίζεται ότι έρχονται οι σωστοί επενδυτές, τότε εμείς το στηρίζουμε. Ήδη γίνονται αρκετοί έλεγχοι, κάτι που φαίνεται και από το γεγονός ότι η χώρα μας δεν έχει υποστεί οποιαδήποτε προβλήματα στους τομείς που επισημαίνει η ΕΕ».

Αξίζει να σημειωθεί, επισημαίνει ο κ. Μισιρλής, ότι είναι πολύ μικρό το ποσοστό των υπηκοοτήτων που δίνει η Κύπρος στο σύνολο των υπηκοοτήτων στην ΕΕ, επαναλαμβάνοντας το επιχείρημα που προτάσσει εδώ και καιρό η κυβέρνηση και επανέλαβε χθες ο πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Ο Νίκος Αναστασιάδης υποστηρίξε χθες ότι η χώρα στοχοποιείται «για τους καλά γνωστούς λόγους, είτε για ανταγωνιστικότητα, είτε για άλλους λόγους».

Όπως αναφέρεται στην έκθεση της ΕΕ η Βουλγαρία, η Κύπρος και η Μάλτα εισήγαγαν αντίστοιχα, το 2005, το 2007 και το 2013, ευρύτερα σχέδια με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων από υπηκόους τρίτων χωρών διευκολύνοντας την πρόσβαση στην ιθαγένειά τους.

Στην Κύπρο απαιτείται ελάχιστη επένδυση ύψους €2 εκ. μαζί με την κυριότητα ιδιοκτησίας στην Κύπρο. Στη Μάλτα πρέπει να καταβληθεί συνεισφορά ύψους €650 χιλ. σε εθνικό ταμείο επενδύσεων, μαζί με επένδυση €150 χιλ. και απαίτηση ιδιοκτησίας ή μίσθωσης ακινήτων στη Μάλτα. Στην Κύπρο και τη Μάλτα απαιτούνται πρόσθετες επενδύσεις για τα μέλη της οικογένειας.

Στην Κύπρο, ο αιτών πρέπει να έχει άδεια διαμονής τουλάχιστον 6 μήνες πριν από την έκδοση του πιστοποιητικού πολιτογράφησης. Στη Βουλγαρία, ο αιτών πρέπει να έχει άδεια μόνιμης διαμονής για πέντε έτη (κανονικό σύστημα) ή ένα έτος (σύστημα ταχείας αποκατάστασης) για να μπορέσει να υποβάλει αίτηση για βουλγαρική ιθαγένεια.

«Αυτό σημαίνει ότι οι υποψήφιοι μπορούν να αποκτήσουν την ιθαγένεια της Βουλγαρίας, της Κύπρου ή της Μάλτας και συνεπώς της ιθαγένειας της Ένωσης χωρίς να έχουν κατοικήσει στην πράξη στο κράτος μέλος. Στη Μάλτα ο αιτών πρέπει να είναι φυσικά παρών να παράσχει βιομετρικά δεδομένα για την κάρτα e-Residence και να κάνει όρκο πίστης. Μια προσωπική συνέντευξη με τον αιτούντα μπορεί επίσης να ζητηθεί στη Μάλτα. Στη Βουλγαρία η παρουσία του αιτητή απαιτείται για την υποβολή της αίτησης για ιθαγένεια και στην Κύπρο για την παραλαβή της άδειας διαμονής», σημειώνεται στην έκθεση.

Η επένδυση είναι ο δεσμός

Οι κυπριακές αρχές θεωρούν ότι η επένδυση στην Κύπρο είναι από μόνη της επαρκής δεσμός μεταξύ του αιτούντα και της Κύπρου. Πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Κύπρου, το κριτήριο κατοικίας που απαιτείται βάσει της συνήθους διαδικασίας πολιτογράφησης αντικαθίσταται από επενδυτικό κριτήριο.

Η επιτροπή συζήτησε με τις μαλτέζικες και τις κυπριακές αρχές τη συμπερίληψη ενός αποτελεσματικού κριτηρίου παραμονής στη νομοθεσία περί καθεστώτος υπηκοότητας των επενδυτών. Ως αποτέλεσμα, η Μάλτα το 2014 εισήγαγε στη νομοθεσία της την απαίτηση για «απόδειξη διαμονής» για δώδεκα μήνες. Η Κύπρος άλλαξε επίσης τη νομοθεσία της το 2016 για να απαιτήσει από τους αιτούντες στο πλαίσιο του καθεστώτος της υπηκοότητας επενδυτών και τα μέλη των οικογενειών τους να κατέχουν άδειες παραμονής. Η επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την τήρηση του δικαίου της Ένωσης.

Στην Κύπρο οι υποψήφιοι πρέπει να υποβάλουν έκθεση ποινικού μητρώου από τη χώρα προέλευσης και διαμονής τους (αν είναι διαφορετική), η οποία πρέπει να έχει ημερομηνία όχι περισσότερο από 90 ημέρες πριν από την υποβολή. Η κυπριακή αστυνομία διεξάγει επίσης έρευνα τόσο στις βάσεις δεδομένων της Europol όσο και της INTERPOL. Το όνομα του επενδυτή και τα ονόματα των μελών της οικογένειάς του δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στον κατάλογο των προσώπων των οποίων τα περιουσιακά στοιχεία, εντός των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν παγώσει ως αποτέλεσμα κυρώσεων.

Επιπλέον, σύμφωνα με τους νέους κανόνες που εισήχθησαν τον Ιούλιο του 2018, οι αιτούντες που υποβάλλουν τις απαιτήσεις τους μέσω παρόχου υπηρεσιών υποχρεούνται να υποβάλουν έκθεση δέουσας επιμέλειας που εκδίδεται μέσω διεθνούς αποδεκτής βάσης δεδομένων (για παράδειγμα World-Check75, Lexis Diligence 76, Regulatory Data Corp. Inc. 77 κλπ.). Σε περιπτώσεις που υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την εθνική ασφάλεια, η αίτηση αξιολογείται επιπρόσθετα από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών Κύπρου. Η Κύπρος δεν συνδέεται με το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν.

Αντίδραση οικονομολόγων

Τόσο η έκθεση της Κομισιόν όσο και η αντίδραση της κυβέρνησης επανάφεραν στο προσκήνιο τις προειδοποιήσεις που εδώ και καιρό εκπέμπουν οικονομολόγοι για το μοντέλο ανάπτυξης της Κύπρου, που στηρίζεται στα βραχυπρόθεσμα αλλά μη συντηρήσιμα οφέλη από την πολιτική των διαβατηρίων.

Ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Σωφρόνης Κληρίδης αναφέρει στη StockWatch ότι η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν αναμενόμενη.

«Ήταν θέμα χρόνου να γίνει, και θα μπορούσε κιόλας να λεχθεί ότι άργησε. Η κριτική που δέχεται η Κύπρος σήμερα θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν εισακούονταν οι καλόπιστες υποδείξεις που γίνονταν εδώ και καιρό για τις αδυναμίες του προγράμματος», τονίζει.

«Είναι ιδιαίτερα ανησυχητική η εχθρική αντίδραση της κυβέρνησης στη δημοσιοποίηση της έκθεσης, με αναφορές σε στοχοποίηση από ξένα συμφέροντα και με διόλου πειστικά επιχειρήματα όπως το ότι ο αριθμός των πολιτογραφήσεων που κάνει η Κύπρος είναι ένα μικρό ποσοστό του συνόλου. Φαίνεται μια αδυναμία να αντιληφθούμε τους πολύ εύλογους προβληματισμούς της ΕΕ. Ας ελπίσουμε ότι θα επικρατήσουν σοφότερες σκέψεις και θα καταρτιστεί ένα σχέδιο συμμόρφωσης προς τις συστάσεις της ΕΕ», επισημαίνει.

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα λογιστικής και χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου Ανδρέας Μιλιδώνης αναφέρει ότι η έκθεση έρχεται να επιβεβαιώσει τα προ-μηνών, αρνητικά δημοσιεύματα σε διεθνή, αξιόπιστα και μεγάλης κυκλοφορίας ΜΜΕ, σχετικά με την κυπριακή πολιτική των διαβατηρίων.

«Δυστυχώς η κυβέρνηση έχει δώσει πολλή έμφαση σε ένα αμφιλεγόμενο και βραχυπρόθεσμο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο φαίνεται να έχει αρνητικό (και μάλλον μεσοπρόθεσμο) αντίκτυπο στην φήμη της χώρας μας. Επίσης, δυστυχώς δεν φαίνεται να υπάρχει ουσιαστική κριτική από την αντιπολίτευση, για ευνόητους λόγους», τονίζει

Διερωτάται εάν για κάποιο λόγο η πολιτική διαβατηρίων σταματήσει, ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στην κυπριακή οικονομία και εάν έχουμε όραμα.

Σύμφωνα με στοιχεία που παραχώρησε στη βουλή το υπουργείο εσωτερικών η Κύπρος παραχωρεί γύρω στα 1000 διαβατήρια τον χρόνο σε επενδυτές και συγγενείς, με αποτέλεσμα να επενδύονται πέραν του €1,5 δισ. ετησίως μέσω των διαβατηρίων ή 8% του ΑΕΠ.