Καμπανάκια για «φούσκα» στις κατασκευές

Σημάδια υπερθέρμανσης άρχισε να παρουσιάζει ο κλάδος κατασκευών, παρουσιάζοντας ταχύτερους ρυθμούς μεγέθυνσης από ότι την περίοδο της φούσκας του 2007 και δημιουργώντας αμφιβολίες για τις αποδόσεις που θα έχουν τα εκατοντάδες εκατομμύρια επενδύσεων που διοχετεύονται στον τομέα.

Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας που επεξεργάστηκε η StockWatch, η συνεισφορά του τομέα των κατασκευών στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ανέρχεται στα €348,2 εκ. καταγράφοντας σταδιακή αύξηση από το τέταρτο τρίμηνο του 2017.  Η συνεισφορά των κατασκευών στην οικονομία παραμένει σε πιο χαμηλά επίπεδα από ότι ήταν το 2007, όταν είχε πλησιάσει το τέταρτο τρίμηνο τα €500 εκ.

Η ετήσια αύξηση, όμως, παραπέμπει σε υπερθέρμανση του κλάδου, με ότι αυτό συνεπάγεται για τις μεγάλες επενδύσεις που συνδέονται με την ανέγερση πολυώροφων κτιρίων και το σχέδιο πολιτογραφήσεων.

Από το 2016 ο κλάδος αναπτύσσεται με διψήφιο ρυθμό και το δεύτερο τρίμηνο του 2019 ο ρυθμός μεγέθυνσης του κλάδου κατασκευών ανήλθε στο 17,3%.

Ο οικονομολόγος Μάριος Κληρίδης σημειώνει ότι υπάρχει υπερθέρμανση στον τομέα των κατασκευών, κάτι το οποίο φαίνεται τόσο στην κατασκευαστική δραστηριότητα αλλά και στην εκτίναξη των τιμών των ενοικίων.

«Είναι θετικό το ότι οι τιμές των ακινήτων αυξάνονται με ταυτόχρονη αύξηση στις τιμές των ενοικίων με αποδόσεις, κάτι που δείχνει ότι είναι πιο ‘ελεγχόμενη’ η φούσκα. Οι τιμές των ενοικίων πιθανόν να αυξάνονται και λόγω της διαδικτυακής πλατφόρμας Airbnb. Στο εξωτερικό σε κάποιες χώρες λόγω της Airbnb οι ντόπιοι καταλήξαν να μην μπορούν να ενοικιάσουν», υπογραμμίζει.

Όπως αναφέρει, «υπάρχουν διάφορες μορφές φούσκας, κάποια που αναπτύσσεται αργά και σταθερά και πέφτει πάλι αργά και σταθερά ή κάποια που αναπτύσσεται ραγδαία και πέφτει απότομα ή μπορεί να υπάρξει συνδυασμός. Αυτή την στιγμή η Κύπρος πιθανόν να ζει την ραγδαία φούσκα και είναι άγνωστο πώς θα εξελιχθεί», προειδοποιεί ο κ. Κληρίδης.

Σύμφωνα με τον κ. Κληρίδη, ένα άλλο ερώτημα που δημιουργείται είναι γιατί τα ΜΕΔ στον τομέα των κατασκευών να είναι σε ψηλά επίπεδα εν μέσω αυτής της έντονης δραστηριότητας.

«Πιθανόν οι developers να προτιμούν να κτίσουν και άλλα ακίνητα παρά να πληρώσουν τα χρέη τους», σημειώνει.

Ο διευθυντής της υπηρεσίας οικονομικών ερευνών της Τρ. Κύπρου Ιωάννης Τιρκίδης, είναι πιο καθησυχαστικός στις δικές του εκτιμήσεις.

Αναφέρει ότι ο κατασκευαστικός τομέας παρουσιάζει ψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης από το δεύτερο εξάμηνο του 2016 και μετά, ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανάκαμψης στην ευρύτερη οικονομία και της εξωτερικής ζήτησης καθώς και συγκεκριμένων έργων τα οποία θα ολοκληρωθούν μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια.

«Παρά τους ψηλούς ρυθμούς όμως», υπογραμμίζει, «η κατασκευαστική δραστηριότητα βρίσκεται στο μισό περίπου του 2008, τόσο σε προστιθέμενη αξία όσο και ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, σε ονομαστικούς όρους ή στα δύο τρίτα περίπου σε πραγματικούς όρους. Θα ανέμενα ότι οι σημερινοί ρυθμοί θα μειωθούν σιγά-σιγά. Θα ανέμενα επίσης ότι το ποσοστό του κατασκευαστικού τομέα ως προς το ΑΕΠ ενδεχομένως θα συνεχίσει να αυξάνεται από περίπου 7,3% το πρώτο εξάμηνο 2019, οριακά όμως, και θα σταθεροποιηθεί αργότερα σε κάποια επίπεδα χαμηλότερα από τα σημερινά».

Ο καθηγητής χρηματοοικονομικών στο CIIM Γιώργος Θεοχαρίδης αναφέρει στη StockWatch ότι ο τομέας των κατασκευών έχει σίγουρα αναθερμανθεί τα τελευταία χρόνια μετά από μια μακρά περίοδο κρίσης που κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της τραπεζικής κρίσης του 2013.

«Ξεκινώντας από το 2015 η συνεισφορά του τομέα στο ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κάθε χρόνο αλλά ακόμη δεν έφτασε τα επίπεδα του 2007-2008», αναφέρει.

«Σίγουρα έχει βοηθηθεί πολύ από το σχέδιο πολιτογράφησης. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει υπερθέρμανση και επίσης πρέπει να μην ξεχνάμε ότι ο τομέας αναθερμάνθηκε σε μεγάλο βαθμό όχι από τραπεζικό δανεισμό αλλά από ξένες επενδύσεις.  Φυσικά υπάρχουν και τα αρνητικά αλλά και τα ρίσκα, όπως οι πρόσφατες αλλαγές στο σχέδιο πολιτογράφησης, που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη», τονίζει.

Η ώθηση που δίνουν οι πολιτογραφήσεις ξένων επενδυτών στους τομείς κατασκευών και σε συναφείς υπηρεσίες συντηρούν την ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας σε σχετικά ψηλά επίπεδα.

Τα αναλυτικά στοιχεία της Cystat δείχνουν ότι περίπου η μισή από τη φετινή ανάπτυξη της οικονομίας το πρώτο εξάμηνο προήλθε από τον τομέα κατασκευών και από τον κλάδο των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών υπηρεσιών.

Οι πωλήσεις ακινήτων παρουσιάζουν μείωση μετά τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων για τις πολιτογραφήσεις τον Μάιο.

Το πεντάμηνο του 2019 οι πωλήσεις ακινήτων παρουσίασαν ετήσια αύξηση 34,2% ενώ τους επόμενους τέσσερις μήνες, δηλαδή από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, οι πωλήσεις ακινήτων είναι μειωμένες κατά 6,6%.