ΚΤ: Οι κίνδυνοι από την εφαρμογή του Σχεδίου Ανάν

Ασάφειες, προχειρότητες, σύγχυση και αντιφάσεις εξαιτίας της σπουδής να δημιουργηθεί ολόκληρο νέο κράτος μέσα σε λίγες ώρες ή μέσα σε λίγες μέρες, εντοπίζει ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Χριστόδουλου Χριστοδούλου, στις πρόνοιες λύσης του Σχεδίου Ανάν. Απορρίπτοντας κατηγορηματικά την άποψη ότι το Σχέδιο δίνει στην ε/κ πλευρά οτιδήποτε ζήτησε για την ΚΤ και ότι εξασφαλίζει την πλήρη λειτουργικότητα της, ο κ. Χριστοδούλου προειδοποιεί ότι «θα υπάρξουν σοβαρά ουσιαστικά και λειτουργικά προβλήματα με δυσμενείς επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα και στην οικονομία μας».

Παράλληλα, σε εκτενείς δηλώσεις του αναφορικά με τις πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν και του Ομοσπονδιακού Νόμου για την Κεντρική Τράπεζα, ο κ. Χριστοδούλου υποστήριξε πως αν, οι σχετικές πρόνοιες εφαρμοστούν: α) δημιουργούν τραπεζικό σύστημα με εμπορικές τράπεζες δυο ταχυτήτων, β) αποστερούν από την ΚΤ την εποπτεία και τη ρύθμιση των Τ/Κ εμπορικών τραπεζών με βάση τις Αρχές της Επιτροπής της Βασιλείας και της ΕΕ γ) θα πλήξει το κύρος και την αξιοπιστία του δικού μας τραπεζικού συστήματος, δ) θα δημιουργήσει αθέμιτο ανταγωνισμό και θα φορτώσει την Κεντρική Τράπεζα και την όλη οικονομία με μεγάλες ευθύνες και συνέπειες χωρίς αντίστοιχες εξουσίες.

Σύμφωνα με τον κ. Χριστοδούλου, η βασική φιλοσοφία του Σχεδίου Ανάν για την ΚΤ θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως σωστή, αφού προνοεί για μια Κεντρική Τράπεζα και ένα νόμισμα, ωστόσο όπως επεσήμανε, «δυστυχώς, όμως, οι επί μέρους πρόνοιες του Σχεδίου για την Κεντρική Τράπεζα αντιστρατεύονται τη φιλοσοφία αυτή» και κατέγραψε δέκα συνολικά σημεία που αιτιολογούν τη θέση του. Σημεία τα οποία η StockWatch, παραθέτει αναλυτικά πιο κάτω.

Καταλήγοντας, ο Διοικητής της ΚΤ τόνισε πως με τη σοβαρότητα που επιβάλλει η κρισιμότητα των στιγμών, «είμαι υποχρεωμένος, έχοντας πλήρη συνείδηση της ιστορικής ευθύνης μου ως Διοικητή του σημαντικού αυτού ιδρύματος να προειδοποιήσω ότι η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου που καθιδρύεται από το Σχέδιο Ανάν, αν αυτό εγκριθεί στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου, δεν θα είναι του επιπέδου και της επάρκειας της σημερινής Κεντρικής Τράπεζας και των απαιτήσεων του παρόντος και του μέλλοντος».

Του Κυριάκου Κυριακίδη

Η βασική φιλοσοφία του Σχεδίου Ανάν για την Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως σωστή, αφού προνοεί για μια Κεντρική Τράπεζα και ένα νόμισμα. Δυστυχώς, όμως, οι επί μέρους πρόνοιες του Σχεδίου για την Κεντρική Τράπεζα αντιστρατεύονται τη φιλοσοφία αυτή. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:

1. Ο Νόμος (Άρθρο 26.1) αναφέρεται στην Κυπριακή Λίρα ως το επίσημο νόμισμα του κράτους, αλλά προβλέπεται μεταβατική περίοδος μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου, 2004, για τη χρησιμοποίηση και της τουρκικής λίρας, εκτός από την πληρωμή φόρων και τελών προς την Ομοσπονδιακή κυβέρνηση (Άρθρο 71.2). Δηλαδή στο Τ/Κ Συνιστών Κρατίδιο θα ισχύει η τουρκική λίρα μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου, 2004, ενώ οι τρεις Τ/Κ και ο ξένος θα μετέχουν αμέσως, από την 1η Μαΐου, 2004, ως μέλη στην Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής που θα ασχολείται με τη νομισματική πολιτική, με την αξία και ισοτιμία της κυπριακής λίρας, τα επιτόκια κ.ά. Τούτο εγκυμονεί κινδύνους για τη νομισματική μας σταθερότητα. Αποδεικνύει, επίσης, ότι η Τουρκική πλευρά πήρε αμέσως όλα όσα της δόθηκαν, δηλαδή με εφαρμογή τους από την 1 Μαΐου, 2004, ενώ, οτιδήποτε η ίδια αναγκάστηκε να παραχωρήσει πέτυχε αναβολή της υλοποίησής του.

2. Προβλέπεται ίσος αριθμός μελών τόσο για το Διοικητικό συμβούλιο όσο και για την Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής από το Ε/Κ και το Τ/Κ Συνιστών Κράτος. Υπάρχει, όμως, αντίφαση μεταξύ του Άρθρου 32(4)(γ) του Σχεδίου Ανάν και του Ομοσπονδιακού Νόμου περί Κεντρικής Τράπεζας (Άρθρο 14.1), αφού ο Νόμος προβλέπει ότι η Ε/Κ πλευρά θα έχει πλειοψηφία με αναλογία 4:3 στην Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής, χωρίς να προβλέπεται συμμετοχή αλλοδαπού σ’ αυτή. Αυτή άλλωστε ήταν και η πρόταση που διαμόρφωσαν και μας επέδωσαν τα Ηνωμένα Έθνη στα πλαίσια της Τεχνικής Οικονομικής Επιτροπής.

Τα Ηνωμένα Έθνη μετά από ερώτημά μας στις 9 Απριλίου μας πληροφόρησαν ότι το άρθρο 14(1) του Νόμου έχει τροποποιηθεί ώστε να συνάδει με το άρθρο 32(4)(γ) του Σχεδίου. Ως εκ τούτου πλέον η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής θα αποτελείται από ίσο αριθμό Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, δηλαδή 3 Ε/Κ και 3 Τ/Κ και 1 ξένο.

Συναφώς επισημαίνονται τα ακόλουθα:

- Υπάρχει πλήρης αριθμητική εξίσωση μεταξύ του 92% που είναι η Ε/Κ οικονομία και του 8% που είναι η Τ/Κ οικονομία.
- Σε περίπτωση ισοψηφίας η απόφαση στην ουσία θα λαμβάνεται με την ψήφο του ξένου.
- Το θέμα είναι τεράστιας σημασίας για τη σύνθεση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής γιατί η Επιτροπή αυτή καθορίζει την αξία και την ισοτιμία της Κυπριακής λίρας, το ύψος των επιτοκίων κλπ.

Σοβαρό είναι επίσης και το ότι στο Διοικητικό Συμβούλιο θα λαμβάνονται αποφάσεις άρσεως των αδιεξόδων σε περιπτώσεις διαφωνιών μεταξύ Διοικητή και Υποδιοικητή. Και εδώ λόγω ίσου αριθμού μελών Ε/Κ και Τ/Κ στο Διοικητικό Συμβούλιο, σε περίπτωση ισοψηφίας καθοριστικό ρόλο θα παίζει η ψήφος του ξένου.

3. Σε σχέση με το Άρθρο 32.7 του Σχεδίου Ανάν, ο Ομοσπονδιακός Νόμος περί Κεντρικής Τράπεζας στο Άρθρο 73 προνοεί ότι θα ιδρυθεί ένα Παράρτημα της Κεντρικής Τράπεζας στο Τ/Κ συνιστών κράτος που θα ασχολείται με τη διανομή χαρτονομισμάτων και κερμάτων, την πώληση χρεογράφων και την εφαρμογή των αποφάσεων των οργάνων της Κεντρικής Τράπεζας σε σχέση με την τραπεζική εποπτεία. Έξι μήνες μετά την ίδρυση του Παραρτήματος, το Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας θα καλέσει ξένους εμπειρογνώμονες από το ΔΝΤ και την ΕΕ για να αξιολογήσουν την ανάγκη διατήρησης του Παραρτήματος. Στη βάση αυτής της αξιολόγησης, το Διοικητικό Συμβούλιο (στο οποίο δεν θα έχουμε πλειοψηφία) θα αποφασίσει κατά πόσον και για πιο χρονικό διάστημα θα συνεχίσει το Παράρτημα να υφίσταται και κατά πόσον οι λειτουργίες του θα διαφοροποιηθούν.

Είναι σαφής η χειροτέρευση της πρόνοιας αυτής γιατί στην πρόταση που μας είχαν δώσει τα Ηνωμένα Έθνη πριν την 31η Μαρτίου, 2004 υπήρχε ημερομηνία λήξης και κλεισίματος του Παραρτήματος στους 6 μήνες ή στους 12 μήνες με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου. Τώρα η νέα διατύπωση για το Παράρτημα δεν έχει καταληκτική ημερομηνία.

4. Ο Ομοσπονδιακός Νόμος για την Κεντρική Τράπεζα (Άρθρο 75) προνοεί ότι η πρώτη θητεία του Διοικητή και του Υποδιοικητή της Κεντρικής Τράπεζας θα είναι τριετής, η δεύτερη πενταετής και η τρίτη επταετής. Στις πρώτες δύο θητείες ο Διοικητής θα προέρχεται από την Ε/Κ πλευρά και ο Υποδιοικητής από την Τ/Κ πλευρά. Στην Τρίτη θητεία ο Διοικητής θα προέρχεται από την Τ/Κ πλευρά και ο Υποδιοικητής από την Ε/Κ πλευρά.

Η πρόνοια αυτή του νόμου έρχεται σε αντίθεση με την αντίστοιχη πρόνοια του άρθρου 32(5) του Σχεδίου Ανάν που προνοεί ότι η θητεία του Διοικητή και του Υποδιοικητή είναι επταετής. Στις 16 Απριλίου, 2004 ρωτήσαμε τον αρμόδιο λειτουργό των Ηνωμένων Εθνών τι θα ισχύει, το Σχέδιο ή ο Νόμος;

Αυτός μας απάντησε ότι, όταν το Σχέδιο (Σύνταγμα) σιωπά και ο Νόμος είναι πιο λεπτομερής, ο Νόμος υπερισχύει. Ως εκ τούτου, ανέφερε, δεν υπάρχει καμιά αντίφαση μεταξύ των δύο.

Είναι προφανές ότι η απάντηση αυτή δεν ικανοποιεί γιατί δεν φαίνεται να αίρει την αντίφαση, αφού το Σχέδιο επί του θέματος αυτού (άρθρο 32(5)) δεν σιωπά. Είναι και αυτό ένα χαρακτηριστικό της σπουδής, της σύγχυσης και των αντιφάσεων που εντοπίζονται στο Σχέδιο Ανάν.

5. Απαλείφθηκε η σχετική πρόνοια που υπήρχε στο Σχέδιο και στον Ομοσπονδιακό Νόμο περί της Κεντρικής Τράπεζας όπου γινόταν αναφορά στη διαδικασία μετατροπής των καταθέσεων των Τ/κ από Τουρκικές λίρες σε Κυπριακές λίρες, και η οποία διαδικασία ερμηνευόταν από τη δική μας πλευρά ως εγγύηση των καταθέσεων των Τουρκοκυπρίων από την Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας.

Σημειώνεται ότι η Τ/κ πλευρά, ενώ αρχικά δήλωνε ότι η εγγύηση των καταθέσεων στις Τ/κ εμπορικές τράπεζες αποτελεί δική της ευθύνη, εντούτοις, σε έγγραφο που μας απέστειλε στις 17 Μαρτίου, 2004 μεταθέτει την ευθύνη στο Ομόσπονδο Κυπριακό Κράτος, δηλαδή, στην ουσία, στην Ε/κ πλευρά.

6. Στο Πέμπτο Σχέδιο Ανάν εξακολουθεί να παρασιωπάται, παρά την έντονη επιμονή μας, το θέμα της ανάληψης του κόστους της αναδιάρθρωσης και εξυγίανσης του Τ/κ τραπεζικού τομέα, ένα πολύ σοβαρό θέμα που μπορεί να επιφέρει σοβαρό πλήγμα στη σύνολη κυπριακή οικονομία.

7. Στον Ομοσπονδιακό Νόμο περί Τραπεζικών Εργασιών και στον Ομοσπονδιακό Νόμο για την εφαρμογή ορισμένων Ομοσπονδιακών Νόμων για μεταφορά του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου έχει γίνει πρόνοια εν αγνοία μας ώστε η εφαρμογή των προνοιών του περί Τραπεζικών Εργασιών Ομοσπονδιακού Νόμου στο Τ/κ Συνιστών Κράτος να ανασταλεί για περίοδο μέχρι δύο ετών, εκτός αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίσει να άρει την αναστολή νωρίτερα. Τούτο πληροφορηθήκαμε εντελώς τυχαία στις 7 Απριλίου, ενώ είχαμε την εντύπωση ότι το Τ/κ αυτό αίτημα είχε απορριφθεί.

Η μεταβατική αυτή πρόνοια, η οποία αποδεικνύει και πάλιν την αναβολή εφαρμογής των υποχρεώσεων της Τ/κ πλευράς, αναμένεται να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Θα δημιουργήσει τραπεζικό σύστημα με εμπορικές τράπεζες δυο ταχυτήτων, θα αποστερήσει την Κεντρική Τράπεζα από την εποπτεία και τη ρύθμιση των Τ/κ εμπορικών τραπεζών με βάση τις Αρχές της Επιτροπής της Βασιλείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πλήξει το κύρος και την αξιοπιστία του δικού μας τραπεζικού συστήματος, θα δημιουργήσει αθέμιτο ανταγωνισμό και θα φορτώσει την Κεντρική Τράπεζα και την όλη οικονομία με μεγάλες ευθύνες και συνέπειες χωρίς αντίστοιχες εξουσίες.

8. Ουδεμία αναφορά γίνεται στο Σχέδιο Ανάν ή στον Ομοσπονδιακό Νόμο για το προσωπικό της Κεντρικής Τράπεζας. Οι πρόνοιες του άρθρου 46 του Σχεδίου αναφέρονται στο προσωπικό της δημόσιας υπηρεσίας. Όμως η Κεντρική Τράπεζα, με βάση το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, δεν αποτελεί δημόσια υπηρεσία. Σχετική πρόνοια είχαμε προτείνει και είχε αρχικά περιληφθεί στον Ομοσπονδιακό Νόμο για την Κεντρική Τράπεζα, αλλά, τελικά, χωρίς να μας δοθεί καμιά εξήγηση, απαλείφθηκε από την τελική πρόταση του κ. Ανάν της 31ης Μαρτίου, 2004. Τώρα τα Ηνωμένα Έθνη αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πρόβλημα.

9. Στις 14 Απριλίου τα Ηνωμένα Έθνη μας πληροφόρησαν ότι προτείνουν νέο άρθρο στον Ομοσπονδιακό Νόμο για την Κεντρική Τράπεζα με αριθμό 10(7), που να προβλέπει για απολαβές του ξένου μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου που θα είναι και μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής ως εάν αυτός θα ασχολείτο πάνω σε πλήρη βάση από την Κεντρική Τράπεζα. Υποδείξαμε στα Ηνωμένα Έθνη ότι σφάλλουν γιατί ο ξένος αυτός θα μετέχει σε συνεδρίες μια φορά το μήνα και συνεπώς η αποζημίωσή του θα είναι ασήμαντη όπως και των άλλων μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής. Είναι όμως και αυτό ένα δείγμα της προχειρότητας, της σύγχυσης και των αντιφάσεων που δημιουργεί η σπουδή να δημιουργηθεί ολόκληρο νέο κράτος μέσα σε λίγες ώρες ή μέσα σε λίγες μέρες.

10. Μερικοί ισχυρίζονται ότι δήθεν το Σχέδιο Ανάν έδωσε στην πλευρά μας οτιδήποτε ζητήσαμε για την Κεντρική Τράπεζα και ότι αυτό της εξασφαλίζει πλήρη λειτουργικότητα. Τούτο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Όλα τα προαναφερθέντα είναι αυτόδηλα, είναι χαρακτηριστικά. Θα υπάρξουν σοβαρά ουσιαστικά και λειτουργικά προβλήματα με δυσμενείς επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα και στην οικονομία μας.

11. Τέλος, θα ήθελα, με όλη τη σοβαρότητα που επιβάλλει η κρισιμότητα των στιγμών, να θέσω υπόψη σας και μέσω σας υπόψη του λαού, τα ακόλουθα:

Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για 40 χρόνια διαδραμάτισε επάξια και με επάρκεια το ρόλο της και συνέβαλε αποφασιστικά στη δημιουργία μιας ισχυρής οικονομίας και ενός ψηλού βιοτικού επιπέδου του λαού μας. Η Κεντρική μας Τράπεζα, παρά την τραγωδία και την ολοκληρωτική καταστροφή του 1974 αλλά και τις σημερινές αντιξοότητες και αβεβαιότητες, κατόρθωσε να διατηρήσει σταθερή και ισχυρή την Κυπριακή λίρα, πάνω στην οποία εξακολουθεί να στηρίζεται η υγιής βάση της οικονομίας μας. Λυπούμαι, ειλικρινά, γιατί είμαι υποχρεωμένος, έχοντας πλήρη συνείδηση της ιστορικής ευθύνης μου ως Διοικητή του σημαντικού αυτού ιδρύματος, να προειδοποιήσω ότι η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου που καθιδρύεται από το Σχέδιο Ανάν, αν αυτό εγκριθεί στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου, δεν θα είναι του επιπέδου και της επάρκειας της σημερινής Κεντρικής Τράπεζας και των απαιτήσεων του παρόντος και του μέλλοντος.