Σε υψηλά επίπεδα η οικονομική αβεβαιότητα στην Κύπρο

Τα τελευταία δύο χρόνια στην Κύπρο, έχει παρατηρηθεί αύξηση του δείκτη αβεβαιότητας για την οικονομική πολιτική σε ιστορικά υψηλές τιμές, αναφέρεται σε οικονομικό σχόλιο του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου με τίτλο «Αβεβαιότητα και οικονομικές επιπτώσεις στην Κύπρο σε μια περίοδο συνεχών διαταραχών».

Η αύξηση της αβεβαιότητας παρατηρείται, λόγω της παγκόσμιας ανησυχίας και των μεγάλων αλλαγών που προκάλεσε σε όλους τους τομείς η πανδημία του Covid-19.

Σημειώνεται, ότι το συγκεκριμένο σχόλιο αφορά το δείκτη αβεβαιότητας για την οικονομική πολιτική (Economic Uncertainty Index, EPU). Την έννοια του δείκτη EPU εισήγαγαν οι Baker, Bloom και Davis (2016) και η κατασκευή του, βασίζεται σε ανάλυση κειμένων άρθρων εφημερίδων (textual analysis) και στη συχνότητα εμφάνισης συγκεκριμένων λέξεων-κλειδιά στα άρθρα που δημοσιεύονται στις εφημερίδες.

Για την κατασκευή του δείκτη, καταμετρήθηκαν τα άρθρα που περιλαμβάνουν ταυτόχρονα μία λέξη από κάθε μία από τις εξής κατηγορίες: Οικονομία (Economy, Ε), Πολιτική (Policy, P), Αβεβαιότητα (Uncertainty, U). Αναλυτικότερα, ο δείκτης EPU σταθμίζει πληροφορίες σε μηνιαία συχνότητα που αναφέρονται σε άρθρα εφημερίδων τα οποία περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις-κλειδιά, όπως για παράδειγμα άρθρα που περιλαμβάνουν ταυτόχρονα τις λέξεις οικονομία, αβεβαιότητα, και μεταρρύθμιση ή έλλειμμα.

Μέχρι στιγμής για το δείκτη EPU, υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για σχεδόν 30 χώρες (μεταξύ των οποίων και 11 Ευρωπαϊκές).

Σε αυτές πρόσφατα προστέθηκε και η Κύπρος, με δεδομένα που κατασκευάστηκαν από το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου (Tzika, 2022).

Όπως προκύπτει από στοιχεία του δείκτη EPU σε μηνιαία δεδομένα από τον Οκτώβριο του 1999 έως και τον Αύγουστο του 2022, η οικονομική αβεβαιότητα στην Κύπρο επηρεάζεται, τόσο από εγχώρια, όσο και από διεθνή γεγονότα.

Μία γενική παρατήρηση δείχνει ότι έως το 2009 η οικονομική αβεβαιότητα στη χώρα κυμαινόταν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα χωρίς μεγάλες διακυμάνσεις, με εξαίρεση το 2000 με την πτώση του κυπριακού χρηματιστηρίου.

Από το 2009 και έπειτα, η οικονομική αβεβαιότητα άρχισε να αυξάνεται, έως ότου κορυφώθηκε το 2012-2013 κατά τη διάρκεια της τραπεζικής κρίσης που επηρέασε σημαντικά την κυπριακή οικονομία.

Συγκεκριμένα, το Δεκέμβριο του 2012 η τιμή του EPU ήταν 240,34, ενώ ο μέσος όρος του δείκτη το διάστημα πριν την παγκόσμια οικονομική κρίση (Οκτώβριος 1999 έως Δεκέμβριος 2008) ήταν 85,58.

Το Μάρτιο του 2013, όταν επιβλήθηκε το κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων (bail-in) στη χώρα, η τιμή του δείκτη ήταν 290,97. Η τιμή του δείκτη EPU στην Κύπρο, αυξήθηκε ραγδαία από 175,68 το Φεβρουάριο του 2020, σε 345,27 τον Απρίλιο του 2020, έχοντας καταγράψει το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα Covid-19 στη χώρα το Μάρτιο του ίδιου έτους. Στη συνέχεια, παρατηρείται μία ελαφριά μείωση, χωρίς όμως η αβεβαιότητα να επανέρχεται στα προ-πανδημίας επίπεδα.

Τονίζεται, ότι το πιο πρόσφατο γεγονός που φαίνεται να έχει αυξήσει ακόμη περισσότερο την αβεβαιότητα, είναι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία (Φεβρουάριος 2022).

Ως αποτέλεσμα, ο δείκτης EPU όλων των χωρών παρουσιάζει αύξηση τους τελευταίους μήνες.

Ο ευρωπαϊκός δείκτης EPU παρουσιάζει την υψηλότερη τιμή το 2016, εξαιτίας του δημοψηφίσματος για το Brexit (433), με την επόμενη υψηλότερη τιμή να παρουσιάζεται το Μάρτιο του 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία (396). Αναλογιζόμενοι τις παγκόσμιες πολιτικοοικονομικές επιπτώσεις του εν λόγω πολέμου και τους χρηματοοικονομικούς, καθώς και τουριστικούς δεσμούς της Ρωσίας με την Κύπρο, ήταν αναμενόμενο ο πόλεμος να οδηγούσε σε αύξηση της αβεβαιότητας και στην κυπριακή οικονομία. Συγκεκριμένα, η αβεβαιότητα για την οικονομική πολιτική στην Κύπρο τον Απρίλιο ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, φτάνοντας τιμή ίση με 364,80.

«Η μέτρηση της αβεβαιότητας για την Κύπρο είναι πολύ σημαντική, ειδικά μετά από μία περίοδο ανησυχίας που είχε προκληθεί από την πανδημία του Covid-19 την οποία διαδέχεται μία περίοδος αναταραχών λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας και των αβέβαιων συνεπειών, που αυτός επιφέρει σε παγκόσμιο επίπεδο», αναφέρεται.

Σημειώνεται ότι ο δείκτης EPU για την Κύπρο, χρησιμεύει στη μέτρηση της αβεβαιότητας η οποία με τη σειρά της επιτρέπει: 1) Την εκτίμηση του εύρους και της διάρκειας των επιπτώσεων μίας αύξησης της αβεβαιότητας σε κύριες μακροοικονομικές μεταβλητές, όπως το ΑΕΠ, η κατανάλωση, οι επενδύσεις και η απασχόληση, 2) Τη βελτίωση των παραγόμενων οικονομικών προβλέψεων, και 3) Την άσκηση πιο αποτελεσματικής οικονομικής πολιτικής.

Με βάση τα πιο πάνω, το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών θα συνεχίσει να ανανεώνει το δείκτη αβεβαιότητας για την οικονομική πολιτική σε τριμηνιαία βάση και να αναλύει την πορεία της αβεβαιότητας της κυπριακής οικονομίας, καθώς και τις επιπτώσεις που θα έχει στην οικονομία.

Το σχόλιο υπογράφουν η Καθηγήτρια Οικονομετρίας και Διευθύντρια του ΚΟΕ, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Έλενα Ανδρέου, ο οικονομολόγος στο ΚΟΕ και τέως Εκτελεστικός Σύμβουλος και Μέλος του ΔΣ της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, Γιώργος Συρίχας και η Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια του ΚΟΕ,  Παρασκευή Τζίκ.