Σταδιακή ανάκαμψη κυπριακής οικονομίας βλέπει η Κομισιόν

Η οικονομική δραστηριότητα στην Κύπρο συρρικνώθηκε απότομα το 2020, λόγω της κρίσης COVID-19, όμως αναμένεται σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας για το 2021 και το 2022, κυρίως λόγω της εγχώριας ζήτησης. Αυτά είναι τα βασικά ευρήματα των εαρινών οικονομικών προβλέψεων για την Κύπρο, που παρουσίασε σήμερα στις Βρυξέλλες η Κομισιόν και συγκεκριμένα ο αρμόδιος Επίτροπος Πάολο Τζεντιλόνι.

Η έκθεση καταγράφει ότι τα δημόσια οικονομικά επιδεινώθηκαν σημαντικά το 2020 λόγω της κρίσης, αλλά αναμένεται να βελτιωθούν το 2021 και το 2022.

Συγκεκριμένα η Κομισιόν καταγράφει ύφεση το 2020 5,1% αλλά ανάπτυξη 3,1% και 3,8% αντίστοιχα για 2021 και 2022, ανεργία 7,6% το 2020, 7,5% το 2021 και 7,2% το 2022, πληθωρισμό -1,1% το 2020, 1,7% το 2021 και 1,1% το 2022, χρέος 118,2% το 2020, 112,2% το 2021 και 106,6% το 2022 και έλλειμμα -5,7%, -5,1% και -2,0% για έτη 2020, 21 και 22 αντίστοιχα.

Αναλυτικά, η Κομισιόν καταγράφει ότι «η οικονομική δραστηριότητα μειώθηκε σημαντικά κατά 5,1% το 2020 ως αποτέλεσμα της κρίσης COVID-19 και των συνοδευτικών μέτρων».

Ο αντίκτυπος στην εγχώρια ζήτηση μετριάστηκε μόνο εν μέρει από τα προσωρινά μέτρα στήριξης του εισοδήματος, καθώς η ιδιωτική κατανάλωση μειώθηκε κατά 3,9% το 2020 και οι επενδύσεις κατά 2%. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μειώθηκαν κατά 12,4%, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τον αντίκτυπο των ταξιδιωτικών περιορισμών στον τουρισμό.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, μια μέτρια ανάκαμψη προβλέπεται το 2021, με την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ να αναμένεται στο 3,1%.

«Τα μέτρα lockdown στην Κύπρο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021, καθώς και τα συνεχιζόμενα περιοριστικά μέτρα στην υπόλοιπη ΕΕ που επηρεάζουν τις τουριστικές ροές, υποδηλώνουν ότι αναμένεται να πραγματοποιηθεί διαρκής ανάκαμψη το δεύτερο εξάμηνο του 2021», αναφέρει.

Καταγράφει δε ότι «η εγχώρια ζήτηση αναμένεται να είναι ο κύριος μοχλός της ανάκαμψης, ιδίως η ιδιωτική κατανάλωση ως αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης».

Οι επενδύσεις στις κατασκευές αναμένεται επίσης να ανακάμψουν καθώς τα έργα υποδομής μεγάλης κλίμακας συνεχίζονται και ο νέος δανεισμός για κατοικίες έχει αυξηθεί από το τρίτο τρίμηνο του 2020. Αντιθέτως, η ζήτηση για κατοικίες υψηλών προδιαγραφών πρόκειται να επιβραδυνθεί, μετά την κατάργηση του προγράμματος υπηκοότητας επενδυτών.

Η πρόβλεψη για δημόσιες επενδύσεις το 2021 λαμβάνει υπόψη το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRP) της Κύπρου, το οποίο θα αρχίσει να έχει σταδιακή επίπτωση φέτος.

Η δημόσια κατανάλωση αναμένεται να έχει επίσης θετική συμβολή, λόγω ορισμένων από τα μέτρα στήριξης, τα οποία επεκτάθηκαν έως το 2021 και τις προγραμματισμένες αυξήσεις στην αποζημίωση των εργαζομένων.

Η εξωτερική ζήτηση, ιδίως για τον τουρισμό, αναμένεται να ανακάμψει μέτρια, καθώς τα κράτη μέλη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν την πανδημία και αντιμετωπίζουν περαιτέρω περιοριστικά μέτρα, τα οποία επηρέασαν αρνητικά τη ζήτηση για τουρισμό για τις διακοπές του Πάσχα και ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά και την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο.

Το 2022 το πραγματικό ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3,8% και να υπερβεί το επίπεδο παραγωγής του 2019.

Αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης, συμπεριλαμβανομένης της θετικής συμβολής του RRP, καθώς και σε μια μικρή θετική συμβολή από τις καθαρές εξαγωγές.

Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε ελαφρώς στο 7,6% το 2020 από 7,1% το 2019. Η ευρεία χρήση των συστημάτων προσωρινής στήριξης εισοδήματος - έως και το 65% των επιλέξιμων υπαλλήλων - συνέβαλε στη διατήρηση της ανεργίας σε χαμηλά επίπεδα μέχρι στιγμής. Συνεχίζονται στοχοθετημένα μέτρα σε τομείς που επηρεάζονται κυρίως από μέτρα κλειδώματος, ειδικά η βιομηχανία φιλοξενίας. Το 2021 το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να μειωθεί μόνο οριακά στο 7,5% και περαιτέρω στο 7,2% το 2022.

Η Κομισιόν αναφέρει ότι αβεβαιότητα και οι αρνητικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές ανάπτυξης παραμένουν σημαντικοί.

Τα σημαντικά προϋπάρχοντα επίπεδα χρέους του ιδιωτικού και του δημόσιου βαραίνουν προς αυτή την πλευρά. Από τη θετική πλευρά, οι ταχύτερες από το αναμενόμενο εκστρατείες εμβολιασμού στην ΕΕ θα μπορούσαν να έχουν ένα σημαντικό όφελος για τον τουριστικό τομέα στην Κύπρο.

Ο γενικός πληθωρισμός προβλέπεται να επιστρέψει στο θετικό έδαφος το 2021, στο 1,7%, από -1,1% το 2019. Αυτό αναμένεται να οφείλεται κυρίως στις υψηλότερες τιμές της ενέργειας καθώς και στις υψηλότερες τιμές των υπηρεσιών και των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών. Ο πληθωρισμός αναμένεται να μετριαστεί στο 1,1% το 2022.

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί στο 5,1% του ΑΕΠ το 2021, από 5,7% το 2020. Πρόσθετα μέτρα στήριξης που ελήφθησαν για τον μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας, στηρίζοντας την απασχόληση και τις επιχειρήσεις, θα πρέπει να ανέρχονται στο 3,4% του ΑΕΠ το 2021.

Το έλλειμμα θεωρείται ότι θα μειωθεί περαιτέρω στο 2% του ΑΕΠ το 2022 λόγω της συνεχιζόμενης ανάκαμψης της οικονομίας και της απόσυρσης των μέτρων στήριξης του COVID-19, τα οποία αναμένεται να φθάσουν το 0,2% του ΑΕΠ.

Από την κορυφή του 118,2% του ΑΕΠ το 2020, το δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί σε 112,2% το 2021, αντικατοπτρίζοντας τη μείωση των ουσιαστικών ταμειακών αποθεμάτων που έχουν συσσωρευτεί από την αρχή της πανδημίας. Το 2022, ο δείκτης χρέους αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 106,6% του ΑΕΠ.

Οι κυβερνητικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 7,2% το 2021 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και να φθάσουν στο 47,4% του ΑΕΠ, πριν μειωθεί κατά 2,8% το 2022.

Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην παράταση των μέτρων στήριξης που σχετίζονται με την COVID-19 και την ανάπτυξη της δεύτερης φάσης της μεταρρύθμισης του Εθνικού Συστήματος Ασφάλισης Υγείας (NHIS). Μέτρα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου περιλαμβάνονται επίσης και στις προβλέψεις.

Το 2021, ο συνολικός δημοσιονομικός αντίκτυπος των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο σχέδιο ανέρχεται σε 0,3% του ΑΕΠ.

Τα κρατικά έσοδα αναμένεται να αυξηθούν κατά 9,1% το 2021, ανεβάζοντας το επίπεδο στο 42,3% του ΑΕΠ. Αυτή η αύξηση οφείλεται κυρίως στην οικονομική ανάκαμψη, στην υψηλότερη αναμενόμενη είσπραξη φόρων και στις αυξημένες κοινωνικές εισφορές που εξηγούνται από τα υψηλότερα ποσοστά εισφορών στο NHIS. Τα κρατικά έσοδα το 2022 αναμένεται να αυξηθούν κατά 3,8% πιο ήπια σε ετήσια βάση.

Ενδεχόμενες υποχρεώσεις που σχετίζονται με την έκθεση του κράτους στον χρηματοπιστωτικό τομέα και το σύστημα υγείας είναι οι κύριοι κίνδυνοι για τα δημόσια οικονομικά, όπως και πτωχεύσεις ή υψηλότερα NPLs. Η οικονομική αυτονομία του Κρατικού Οργανισμού Υγείας (SHSO) έχει μειωθεί λόγω της πανδημίας, αυξάνοντας τον κίνδυνο ότι το κράτος μπορεί να χρειαστεί να καλύψει τις απώλειες των δημόσιων παρόχων υγειονομικής περίθαλψης, καταλήγει η Κομισιόν.

ΕΕ

Όσον αφορά την ΕΕ, η Κομισιόν αναμένει ανάπτυξη 4,2% το 2021 και 4,4% το 2022 και για την ευρωζώνη 4,3% και 4,4% αντίστοιχα.

Πρόκειται για σημαντική αναβάθμιση των προοπτικών ανάπτυξης σε σύγκριση με τις χειμερινές οικονομικές προβλέψεις του 2021, τις οποίες παρουσίασε η Επιτροπή τον Φεβρουάριο. Οι ρυθμοί ανάπτυξης θα εξακολουθήσουν να διαφέρουν μεταξύ των χωρών της ΕΕ, αλλά οι οικονομίες όλων των κρατών μελών αναμένεται να επανέλθουν στα προ κρίσης επίπεδα έως το τέλος του 2022.

Το 2022 οι δημόσιες επενδύσεις, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αναμένεται να φθάσουν στο υψηλότερο επίπεδό τους εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία. Κινητήρια δύναμη αυτής της αύξησης θα είναι ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το βασικό μέσο που βρίσκεται στο επίκεντρο του Next Generation EU.

Στην ΕΕ το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να ανέλθει σε 7,6% το 2021 και σε 7% το 2022. Στη ζώνη του ευρώ, το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να ανέλθει σε 8,4% το 2021 και σε 7,8% το 2022. Τα ποσοστά αυτά παραμένουν υψηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα.

Στην ΕΕ ο πληθωρισμός προβλέπεται πλέον να ανέλθει σε 1,9% το 2021 και σε 1,5% το 2022. Για τη ζώνη του ευρώ, ο πληθωρισμός προβλέπεται να ανέλθει σε 1,7% το 2021 και σε 1,3% το 2021.

Φέτος το συνολικό έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να αυξηθεί κατά μισή περίπου εκατοστιαία μονάδα, στο 7,5% του ΑΕΠ, στην ΕΕ και κατά περίπου τρία τέταρτα της εκατοστιαίας μονάδας, στο 8% του ΑΕΠ, στη ζώνη του ευρώ. Το 2021 όλα τα κράτη μέλη, εκτός από τη Δανία και το Λουξεμβούργο, προβλέπεται να παρουσιάσουν έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ.

Ωστόσο, έως το 2022, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να υποδιπλασιαστεί, μόλις κάτω από 4%, τόσο στην ΕΕ όσο και στη ζώνη του ευρώ. Ο αριθμός των κρατών μελών που παρουσιάζουν έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί σημαντικά.

Στην ΕΕ ο δείκτης δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ προβλέπεται να κορυφωθεί φέτος στο 94%, πριν μειωθεί ελαφρά στο 93% το 2022. Ο δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ προβλέπεται να ακολουθήσει την ίδια τάση, δηλαδή να αυξηθεί στο 102% φέτος και στη συνέχεια να μειωθεί ελαφρά στο 101% το 2022.

Ψηλοί οι κίνδυνοι

Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις προοπτικές είναι υψηλοί και θα παραμείνουν τέτοιοι για όσο διάστημα η πανδημία COVID-19 επισκιάζει την οικονομία.

Οι εξελίξεις στην επιδημιολογική κατάσταση και η αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων εμβολιασμού θα μπορούσαν να αποδειχθούν καλύτερες ή χειρότερες από τις παραδοχές που γίνονται σύμφωνα με το κεντρικό σενάριο αυτής της πρόβλεψης.

Η πρόβλεψη αυτή ενδέχεται να υποτιμά την τάση των νοικοκυριών να δαπανούν ή να υποτιμά την επιθυμία των καταναλωτών να διατηρήσουν υψηλά επίπεδα προληπτικής αποταμίευσης.

Ένας άλλος παράγοντας είναι το χρονοδιάγραμμα της απόσυρσης της στήριξης πολιτικών, η οποία, αν συμβεί πρόωρα, θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ανάκαμψη. Από την άλλη πλευρά, αν καθυστερήσει, η απόσυρση θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία στρεβλώσεων στην αγορά και φραγμών εξόδου μη βιώσιμων επιχειρήσεων.

Οι επιπτώσεις των δυσχερειών των επιχειρήσεων στην αγορά εργασίας και στον χρηματοπιστωτικό τομέα θα μπορούσαν να αποδειχθούν χειρότερες από τις αναμενόμενες.

Η ισχυρότερη παγκόσμια ανάπτυξη, ιδίως στις ΗΠΑ, θα μπορούσε να έχει θετικότερες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία απ' ό,τι αναμενόταν. Ωστόσο, η ισχυρότερη ανάπτυξη στις ΗΠΑ θα μπορούσε να αυξήσει τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ, γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει άτακτες προσαρμογές στις χρηματοπιστωτικές αγορές, οι οποίες θα έπλητταν πολύ σοβαρά τις υπερχρεωμένες αναδυόμενες οικονομίες της αγοράς με υψηλά χρέη σε ξένο νόμισμα.