Σύγκλιση εκτός προγράμματος

· Βελτίωση δημοσιονομικών...

· ... παρά την χαμηλό βαθμό υλοποίησης του ΠΣ

Ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα επιφύλαξαν οι πρώτοι έξι μήνες υλοποίησης του Προγράμματος Σύγκλισης σε όσους πίστευαν σε άμεση εφαρμογή του. Οι χρονοβόρες διαδικασίες και οι κοινωνικές αντιδράσεις που συνάντησε η κυβέρνηση ήταν αρκετές για να επιβραδύνουν σημαντικά την υλοποίηση του Προγράμματος Σύγκλισης (ΠΣ) και να οδηγήσουν σε μερικό ανασχεδιασμό των μέτρων εξυγίανσης. Η συνολική επίδραση των μέτρων του ΠΣ περιορίστηκε το 2004 στο 1,2% αντί 2,1% του ΑΕΠ που υπολόγιζε αρχικά η κυβέρνηση και θα ήταν πολύ μικρότερη αν δεν προέκυπταν δραστικές περικοπές στις αμυντικές δαπάνες. Το ευχάριστο είναι ότι η εμφανής καθυστέρηση στην υλοποίηση των μέτρων εξυγίανσης δεν επηρέασε το δημοσιονομικό έλλειμμα. Αντί του αρχικού 5,2% που υπολόγιζε το ΥΠΟΙΚ στο ΠΣ Μαΐου, η – μάλλον ανέλπιστα – μεγάλη αύξηση των κρατικών εσόδων θα περιορίσει το έλλειμμα στο 4,8% ή και περισσότερο το 2004. Και αυτό παρά την πιθανή μεταφορά των εσόδων από την αμνηστία και από τα μερίσματα των ημικρατικών στο επόμενο δημοσιονομικό έτος.

Η δημοσιοποίηση του αναθεωρημένου ΠΣ την περασμένη Παρασκευή έφερε στο φως σωρεία διαφοροποιήσεων σε σχέση με το προηγούμενο πρόγραμμα. Η πιο σημαντική διαφοροποίηση αφορά τις αμυντικές δαπάνες. Ενώ στο ΠΣ Μαΐου το Υπουργείο ανέμενε μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 0,1% του ΑΕΠ το 2005 από «οριακή μείωση των αμυντικών δαπανών», στο ΠΣ Δεκεμβρίου περιέλαβε εξοικονομήσεις ύψους 1% του ΑΕΠ το 2004. Σημειώνεται ότι εξοικονομήσεις ύψους £70 εκ. περιλαμβάνονταν και στο Προενταξιακό Οικονομικό Πρόγραμμα 2003 και εγκρίθηκαν με την ψήφιση του περσινού προϋπολογισμού.

Όπως προκύπτει από το αναθεωρημένο ΠΣ, η κυβέρνηση εξακολουθεί να στηρίζει μεγάλο μέρος των προσπαθειών δημοσιονομικής εξυγίανσης στην αλλαγή των όρων εργοδοσίας των δημοσίων και ημιδημοσίων υπαλλήλων. Δεν είναι τυχαίο που η συντριπτική πλειοψηφία των μέτρων για περιορισμό των δαπανών έχει σχέση με τους εν λόγω υπαλλήλους. Τα μέτρα αυτά θα αποφέρουν εξοικονομήσεις ύψους 0,9% του ΑΕΠ το 2005, έναντι 1,3% που περιλαμβάνονταν στο προηγούμενο ΠΣ. Στο ΠΣ Δεκεμβρίου δεν περιλαμβάνονται εξοικονομήσεις 0,4% από την αποκοπή του ανεργιακού επιδόματος στους αφυπηρετήσαντες δημοσίους υπαλλήλους και από την αύξηση των εισφορών των δημοσίων υπαλλήλων (και μείωση των κρατικών εισφορών). Το πρώτο αναμένεται να εφαρμοστεί από την 1η Ιουλίου 2005 και το δεύτερο να περιοριστεί στους νεοεισερχόμενους.

Στην πλευρά των εσόδων, υπάρχουν εξίσου σημαντικές διαφοροποιήσεις:

· Σε αντίθεση με προηγουμένως, στο αναθεωρημένο ΠΣ δεν γίνεται καμία αναφορά σε αύξηση των φόρων λιμανιών και αεροδρομίων, και ίσως το μέτρο αυτό να εγκαταλείπεται.
· Η απώλεια των προσδοκούμενων εσόδων από το συγκεκριμένο φόρο (0,2%), μάλλον θα καλυφθεί από την αύξηση τελών για έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας, από την εισαγωγή φόρου κεφαλαιουχικής υπεραξίας, από την επιβολή φόρου σε αναξιοποίητη γη εντός αστικών ορίων και από τη βελτίωση της χρήσης κρατικής περιουσίας.
· Η προσδοκόμενη δημοσιονομική επίδραση από τη φορολογική αμνηστία (0,6%) και από τα μερίσματα των ημικρατικών (0,6%) φαίνεται να μεταφέρεται – ίσως, για λόγους τακτικής – στο επόμενο δημοσιονομικό έτος (δεν είναι ξεκάθαρο αν η αναθεωρημένη πρόβλεψη του ΥΠΟΙΚ για το έλλειμμα περιλαμβάνει τα εν λόγω έσοδα).
· Υπάρχει επίσης μια πιο συντηρητική εκτίμηση για την επίδραση της πολεοδομικής αμνηστίας: αντί 1,2% του ΑΕΠ τη διετία 2004-2005, η κυβέρνηση εκτιμά τώρα ότι η επίδραση θα περιοριστεί στο 0,4% του ΑΕΠ.

Γενικά το Υπουργείο Οικονομικών υιοθετεί λιγότερο φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση των μέτρων. Κάποια από τα μέτρα που αφορούν τους δημοσίους υπαλλήλους αναμένεται ότι θα τεθούν σε εφαρμογή το δεύτερο εξάμηνο του 2005, τα εισοδηματικά κριτήρια στο τέλος του έτους, ο φόρος κινητής τηλεφωνίας το δεύτερο τρίμηνο του 2005, ενώ οι φόροι πολεοδομικής υπεραξίας και μη αξιοποίησης αστικής γης το τρίτο τρίμηνο του 2005. «Με βάση την εμπειρία από τη διαδικασία υλοποίησης διάφορων μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης που περιλήφθηκαν στο αρχικό Πρόγραμμα έχουμε διαφοροποιήσει το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης για να είναι πιο ρεαλιστικό», αναφέρει το Υπουργείο στο αναθεωρημένο ΠΣ. Μάλιστα το νέο πρόγραμμα περιλαμβάνει «μαξιλαράκι» ύψους 0,9% του ΑΕΠ, για να αντισταθμιστούν οι επιδράσεις από πιθανές καθυστερήσεις. Πάντως, αυτή τη φορά η κυβέρνηση φρόντισε να διαβουλευθεί εκ των προτέρων τόσο με τα πολιτικά κόμματα όσο και με τους κοινωνικούς εταίρους, για να περιορίσει τις χρονοβόρες αντιδράσεις τους.

Μεσοπρόθεσμα, η κυβέρνηση στοχεύει να μειώσει το έλλειμμα στο 0,9% του ΑΕΠ και το χρέος στο 58,1% του ΑΕΠ μέχρι το 2008. Σημαντικές προϋποθέσεις για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων δεν είναι μόνο η υλοποίηση του Προγράμματος Σύγκλισης αλλά παράλληλα, η επιτάχυνση της οικονομίας και η μείωση του κόστους δανεισμού. Το Υπουργείο ευελπιστεί ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα επιστρέψει στα επίπεδα του 4,5% μέχρι το 2006 και πως η βελτίωση των δημοσιονομικών και η δημιουργία δευτερογενούς αγοράς χρεογράφων, θα οδηγήσουν σε μείωση των επιτοκίων των κρατικών αξιογράφων.

Του Αντώνη Α. Έλληνα