You are here

Ελεγκτής: Αδυναμίες, συστάσεις για διαχείριση θαλάσσιων περιοχών

25/06/2018 12:11

Αρκετές αδυναμίες στο σύστημα διαχείρισης των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών εντοπίζει η ελεγκτική υπηρεσία που προχωρά σε συστάσεις προς τα αρμόδια τμήματα.

Σε ειδική έκθεση για τη διαχείριση θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στην Κύπρο, αναφέρεται ότι για την περιοχή της χερσονήσου του Ακάμα, η εμπλοκή τεσσάρων διαφορετικών φορέων και η ετοιμασία πέντε διαφορετικών σχεδίων διαχείρισης της χερσαίας και θαλάσσιας περιοχής, στη βάση διαφορετικών νομοθετημάτων, ενέχει κινδύνους αδυναμιών στον συντονισμό, στην εφαρμογή των σχεδίων και στην αποτελεσματικότητά τους. 

«Στην πλειονότητα τους, οι στόχοι του Διαχειριστικού Σχεδίου Τόπου Κοινοτικής Σημασίας του Ακάμα δεν είναι μετρήσιμοι, δυσχεραίνοντας, κατά την άποψή μας, την επίτευξη των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων του Σχεδίου», αναφέρεται.

Παρά την ετοιμασία του Διαχειριστικού Σχεδίου Τόπου Κοινοτικής Σημασίας του Ακάμα, τα μέτρα που περιλαμβάνονται σε αυτό δεν φαίνεται να έχουν δεσμευτική ισχύ, με εξαίρεση εκείνα που ήταν ήδη θεσμοθετημένα πριν από την ετοιμασία του Σχεδίου.

Natura 2000

Στην έκθεση αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί ότι για το 65% των θαλάσσιων ειδών και οικοτόπων Κοινοτικού ενδιαφέροντος που απαντώνται στην Κύπρο απαιτείται ο καθορισμός πρόσθετων περιοχών «Natura 2000» ώστε το Δίκτυο στη χώρα να θεωρείται ολοκληρωμένο, ενώ για το 13% των ειδών και οικοτόπων απαιτείται περαιτέρω επιστημονική έρευνα για τον εντοπισμό των κατάλληλων περιοχών για ένταξη στο Δίκτυο.

Ο έλεγχος για τη διαχείριση των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στην Κύπρο διενεργήθηκε στο πλαίσιο συντονισμένου ελέγχου με τα Ανώτατα Ελεγκτικά Ιδρύματα άλλων έξι Ευρωπαϊκών χωρών, με σκοπό την καταγραφή και αξιολόγηση των δράσεων των κυβερνητικών φορέων για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. 

Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε στη βάση ενός συμφωνημένου πλαισίου ερωτημάτων ελέγχου που εφαρμόστηκε από τα συμμετέχοντα Ανώτατα Ελεγκτικά Ιδρύματα και εφαρμόζοντας τις διατάξεις των σχετικών Διεθνών Προτύπων για Ανώτατα Ελεγκτικά Ιδρύματα.

Όπως προκύπτει από τα ευρήματα του ελέγχου, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει προχωρήσει στον καθορισμό ενός εκτενούς και επαρκώς τεκμηριωμένου δικτύου θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, για πολλές από τις οποίες έχουν ετοιμαστεί σχετικά Διαχειριστικά Σχέδια. Η κατάσταση διατήρησης των οικοτόπων και των ειδών θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας, καθώς και η περιβαλλοντική κατάσταση των παράκτιων υδάτων παρακολουθούνται σύμφωνα με τις διατάξεις της Κοινοτικής νομοθεσίας και δεν φαίνεται να παρουσιάζουν ανησυχητικά αποτελέσματα ως προς τις μελλοντικές προοπτικές τους.

«Η απουσία ενιαίας εθνικής στρατηγικής στην Κύπρο για τη διαχείριση των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και ο καταρτισμός επιμέρους στρατηγικών εγγράφων ενδεχομένως να οδηγεί σε κατακερματισμό των προσπαθειών της Δημοκρατίας για την προστασία των περιοχών και των ειδών και οικοτόπων που απαντώνται σε αυτές», τονίζεται.

Επιπλέον, σημειώνεται, τα μεμονωμένα στρατηγικά έγγραφα που έχουν ετοιμαστεί παρατηρείται απουσία ποσοτικοποιημένων στόχων και χρονοδιαγραμμάτων.

Επισημαίνεται ότι σημαντικό κίνδυνο για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές στην Κύπρο αποτελούν οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες στην ξηρά και στην παράκτια ζώνη, γεγονός που δεν φαίνεται να αξιολογείται επαρκώς στις αξιολογήσεις ευπάθειας και κινδύνων που διενεργούνται από τους αρμόδιους φορείς.

Επίσης, η υπηρεσία αναφέρει ότι δεν φαίνεται να έχει αξιολογηθεί ο κίνδυνος στις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές από τις ολοένα αυξανόμενες δραστηριότητες ακτοτουρισμού.

Για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές «Νησιά» και «Μουλιά» δεν έχουν οριστικοποιηθεί Διαχειριστικά Σχέδια, ενώ για τις θαλάσσιες περιοχές Κάβο Γκρέκο και Ακάμα δεν έχει εκδοθεί Διάταγμα διαχείρισης και προστασίας της φύσης, με αποτέλεσμα να μην παρέχεται η νομική βάση για εφαρμογή των μέτρων προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Κάβο Γκρέκο

Τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο Διαχειριστικό Σχέδιο της περιοχής Κάβο Γκρέκο δεν είναι αρκετά συγκεκριμένα, δεν καθορίζεται επαρκώς η αρμοδιότητα εφαρμογής τους και δεν αποτιμώνται σε οικονομικούς όρους. 

Το χρονοδιάγραμμα ισχύος του Σχεδίου ορίζεται σε πέντε έτη, μετά την πάροδο του οποίου προβλέπεται αξιολόγησή του από το Τμήμα Περιβάλλοντος ως προς τον βαθμό υλοποίησής του και επίτευξης των στόχων, χωρίς να καθορίζονται επιμέρους χρονικοί στόχοι για υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων.

Η περίοδος των πέντε ετών από την ετοιμασία του Σχεδίου έχει παρέλθει χωρίς να έχει διενεργηθεί η προβλεπόμενη αξιολόγηση. 

Η παρακολούθηση των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών από το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών δεν μπορεί να τεκμηριωθεί επαρκώς, καθώς τα στοιχεία των περιπολιών δεν είναι εύκολα διαθέσιμα και τηρείται ελλιπής πληροφόρηση. 

Διαπιστώνεται σημαντική αδυναμία στον μηχανισμό εφαρμογής των περιορισμών και άλλων διατάξεων που ισχύουν στις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές λόγω σημαντικού περιορισμού στον αριθμό των περιπολιών που διενεργούνται ετησίως και στο ωράριο που αυτές διενεργούνται. 

Οι γενικές αξιολογήσεις θαλάσσιων ειδών πανίδας και οικοτόπων παρουσιάζουν διαχρονική βελτίωση, ωστόσο η κατάσταση διατήρησης όλων των ειδών θαλάσσιας πανίδας που εξετάζονται χαρακτηρίζεται ως «ανεπαρκής», ενώ άγνωστη παραμένει η κατάσταση διατήρησης των θαλάσσιων σπηλαίων. 

Διαπιστώνονται ανεπάρκειες στους μηχανισμούς παρακολούθησης της κατάστασης των προστατευόμενων περιοχών με τεχνητούς υφάλους, ενώ ο βαθμός εφαρμογής των καθορισμένων μέτρων διαχείρισης και η αποτελεσματικότητά τους στη διατήρηση των προστατευόμενων ειδών και περιοχών, δεν φαίνεται να αξιολογούνται.

Συστάσεις

Στις συστάσεις της υπηρεσίας περιλαμβάνονται:

-Προώθηση ενεργειών από τα αρμόδια Τμήματα Περιβάλλοντος και Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών για τον καθορισμό νέων ή επέκταση των υφιστάμενων θαλάσσιων περιοχών του Δικτύου «Natura 2000», ώστε να επιτευχθεί ο επιθυμητός βαθμός αντιπροσώπευσης των ειδών και οικοτόπων Κοινοτικού ενδιαφέροντος. 

-Καταρτισμός ενός ενιαίου στρατηγικού εγγράφου για όλες τις κατηγορίες θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών που έχουν καθοριστεί, το οποίο να περιλαμβάνει συγκεκριμένους, μετρήσιμους στόχους και χρονοδιαγράμματα υλοποίησης.

-Αξιολόγηση των κινδύνων από παράκτιες αναπτύξεις και ακτοτουριστικές δραστηριότητες ώστε να σχεδιαστούν μέτρα για μετριασμό τους, ειδικότερα όπου η ακτή περιλαμβάνει ενδιαιτήματα προστατευόμενων ειδών θαλάσσιας πανίδας.

-Προώθηση του καθορισμού των περιοχών Κάβο Γκρέκο και Ακάμα ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης και έκδοση Διαταγμάτων διαχείρισης και προστασίας της φύσης για όλες τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, ώστε να παρέχεται η νομική βάση για εφαρμογή των μέτρων προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

-Βελτίωση των Διαχειριστικών Σχεδίων που ετοιμάστηκαν για τις περιοχές Ακάμα και Κάβο Γκρέκο, με συγκεκριμενοποίηση των στόχων, καθορισμό αρμοδιοτήτων και χρονοδιαγράμματος και αποτίμηση του οικονομικού κόστους εφαρμογής των προτεινόμενων μέτρων. Ορισμός συντονιστικού φορέα για τη διαχείριση της περιοχής Ακάμα, ο οποίος να εποπτεύει την εφαρμογή ενός κατά το δυνατό ενοποιημένου σχεδίου διαχείρισης, με στόχο τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, τόσο στη θαλάσσια όσο και στη χερσαία περιοχή.

-Βελτίωση των διαδικασιών καταγραφής των περιπολιών, επιθεωρήσεων και παραβάσεων σε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, ώστε να μπορεί να εξακριβώνεται ο βαθμός παρακολούθησης των περιοχών αυτών. Επιπρόσθετα, αύξηση των περιπολιών και επέκταση των ωραρίων διενέργειάς τους, ενδεχομένως μέσω συνεργασίας του ΤΑΘΕ με τη Λιμενική Αστυνομία.

Επισυνάπτεται η ειδική έκθεση της ελεγκτικής υπηρεσίας