Σήμα κινδύνου από τον άγνωστο «Αμαζόνιο» της Κύπρου

Σήμα κινδύνου εκπέμπει το δάσος Ακρωτηρίου - Φασουρίου που αποτελεί τον μεγαλύτερο ευκαλυπτόνα της Κύπρου.  Η ανομβρία και κυρίως η ανθρώπινη παρέμβαση με τους σορούς από σκουπίδια που έχουν μαζευτεί στην περιοχή, απειλούν τον «Αμαζόνιο» της Λεμεσού.

Η σημασία του ως οικοσύστημα είναι πολύ μεγάλη.  

«Το σύστημα υγροτόπων της χερσονήσου Ακρωτηρίου, με άξονα την Αλυκή και το λιβάδι Φασουρίου, κηρύχθηκε στις 20 Μαρτίου του 2003 υγρότοπος διεθνούς σημασίας, στα πλαίσια της σύμβασης του Ραμσάρ. Το δάσος, ολόκληρη η περιοχή είναι ένα ζωντανό μουσείο φυσικής ζωής, ένα ακατέργαστο διαμάντι, που κάποτε πρέπει να αναδειχθεί», αναφέρει εκπρόσωπος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακρωτηρίου.  

«Πρέπει να ληφθούν μέτρα, να γίνουν έργα ώστε το μοναδικό αυτό δάσος να αναδειχθεί ούτως ώστε ν’ αποτελέσει πόλο έλξης για ντόπιους και ξένους», τονίζει ο κοινοτάρχης Ζακακίου, Ανδρέας Δημητριάδης.  

Ο άγνωστος … Αμαζόνιος

Στη χερσόνησο Ακρωτηρίου υπάρχουν τα χωριά Ακρωτήρι, Ασώματος, Τσερκεζ και Ζακάκι. Η ιστορία του «Αμαζονίου» της Κύπρου, ο οποίος βρίσκεται αποκλειστικά εντός του εδάφους των Βρετανικών Βάσεων αρχίζει περίπου το 1878 όταν εμφανίστηκαν στην περιοχή οι Βρετανοί. 

Τότε, ονομαζόταν το «χωριό του κούνουπου» καθώς η περιοχή μαστιζόταν από μαλάρια και ελονοσία λόγω των τεραστίων αριθμών κουνουπιών που υπήρχαν και συνεχίζουν να υπάρχουν λόγω της ελώδους περιοχής και βεβαίως της αλυκής η οποία διαθέτει βάθος στο χαμηλότερο της σημείο, 2,7 μέτρων κάτω από το επίπεδο της θάλασσας.

Στην προσπάθεια τους οι βρετανοί να καταπολεμήσουν το πρόβλημα των κουνουπιών και κυρίως να μετατρέψουν την τεράστια έκταση από έλη σε καλλιεργήσιμη γη, φύτεψαν ευκάλυπτους, δημιουργώντας έτσι το μεγαλύτερο ευκαλυπτώνα της Κύπρου.

Σύμφωνα με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακρωτηρίου, το κύριο κρατικό δάσος είναι έκτασης 981 εκτάριων με επικρατέστερο δέντρο τον ευκάλυπτο και τις ακακίες.  Πρόκειται για πυκνοφυτεμένο δάσος με θεόρατα δέντρα, η ηλικία των οποίων ξεπερνά τα εκατόν χρόνια.

Παράλληλα υπάρχει το δευτερεύον δάσος έκτασης 1978 εκταρίων με επικρατέστερο είδος τον άγριο πεύκο και τον αόρατο που σε συνδυασμό με την πλούσια χαμηλή βλάστηση, τα έλη και τα ζώα της περιοχής δίνουν την αίσθηση στον επισκέπτη ότι βρίσκεται στον Αμαζόνιο.

Όπως αναφέρεται στο Κέντρο, η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει εκατοντάδες είδη φυτών, αρκετά από τα οποία είναι ενδημικά ή σπάνια για την Κύπρο. Είκοσι εννέα είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση και περιλαμβάνονται στο Κόκκινο Βιβλίο της Κυπριακής Χλωρίδας.

Πλούσια είναι όμως και η πανίδα, αφού έχουν καταγραφεί περίπου 260 είδη πουλιών, από τα 370 που έχουν συνολικά καταγραφεί στην Κύπρο, ένα ποσοστό περίπου 70%.

Από αυτά τα είδη πουλιών 200 είναι μεταναστευτικά. Συνεχίζοντας με την πανίδα, οι δυτικές ακτές της χερσονήσου, είναι από τις λίγες στην Κύπρο, όπου γεννούν οι πράσινες χελώνες και οι χελώνες Καρέττα καρέττα, είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση στη Μεσόγειο.

Κάθε χρόνο εντοπίζονται δεκάδες τέτοιες φωλιές, οι οποίες προστατεύονται μέχρι και την εκκόλαψη των νεογνών. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί σημαντικά είδη θηλαστικών, όπως φώκιες, δελφίνια και νυχτερίδες. Επίσης έχουν καταγραφεί εκατοντάδες είδη εντόμων, με 77 ενδημικά και άλλα σημαντικά είδη. Ακόμη έχουν εντοπιστεί 9 ενδημικά είδη σαλιγκαριών.

Όμορφο δε, επικίνδυνο δε..

Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν γίνει καθόλου έργα υποδομής στην περιοχή, το δάσος αποτελεί πόλο έλξης για αρκετούς ριψοκίνδυνους επισκέπτες.  Ένας από τους πιο σοβαρούς κίνδυνους που διατρέχει ένας επισκέπτης είναι βεβαίως τα τσιμπήματα από κουνούπια τα οποία δυστυχώς υπάρχουν κατά εκατομμύρια στην περιοχή.  Όταν δε πέσει το φως του ήλιου, η κατάσταση είναι πραγματικά ανυπόφορη.  Στο δάσος δεν έχουν βρεθεί δηλητηριώδη φίδια, παρά μόνο τα παραδοσιακά μαύρα ή «θερκά», ωστόσο θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι υπάρχουν στην περιοχή φίνες ή άλλα τέτοια είδη, τα οποία ενδεχομένως ζουν στην καρδιά του ευκαλυπτώνα.  

Η περιοχή θεωρείται επικίνδυνη για τους επισκέπτες όταν δεν συνοδεύονται από κάποιον «τόπακα», κυρίως το απόγευμα και το βράδυ καθώς αφενός μεν, εύκολα μπορεί κάποιος να χάσει τον προσανατολισμό του και να καταλήξει σε ένα από τα έλη – καταγράφονται πολλά τέτοια περιστατικά, κυρίως με αυτοκίνητα τα οποία βουλιάζουν στις ελώδεις αυτές περιοχές – αφετέρου πολλά λέγονται για δραστηριότητες παρανόμων στην περιοχή, λόγω της αδυναμίας της αστυνομίας να την ελέγξει.  Αρκετές είναι οι φορές που στο δάσος αυτό έχουν διαπραχθεί αποτρόπαια εγκλήματα.

Μοναδικός πράσινος πνεύμονας που κινδυνεύει

Πολλές είναι οι φορές που οι κάτοικοι των κοινοτήτων που γειτνιάζει με το δάσος, οικολόγοι και άλλοι που αντιλαμβάνονται την ομορφιά και τη σημασία του, έχουν ζητήσει την προστασία και την προσεγμένη ανάπτυξη του ώστε να είναι προσβάσιμο για τους πολίτες. « Αυτή η περιοχή πρέπει να αναδειχθεί. Είναι πανέμορφη αλλά κανείς δεν νοιάζεται, το έχουν εγκαταλείψει στην τύχη του», επισημαίνει ο κοινοτάρχης Ζακακίου.

Πέραν του γεγονότος ότι λόγω της ανομβρίας αρκετοί αιωνόβιοι ευκάλυπτοι έχουν ξεράνει, κάποιοι προβαίνουν σε αλόγιστες, νόμιμες ή παράνομες αποκοπές δέντρων, με αποτέλεσμα κάποιες περιοχές του δάσους να παρουσιάζουν ήδη προβλήματα. Πέραν τούτου, αρκετοί είναι αυτοί που ρίχνουν τα σκουπίδια τους περιμετρικά του δάσους, προκαλώντας εικόνες θλίψης και ντροπής.