You are here

Προβληματισμός για την πορεία πληθωρισμού

05/08/2022 16:19

Τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού προβληματίζουν τους οικονομολόγους με κάποιους να επισημαίνουν ότι θα συνεχιστεί η άνοδος των τιμών και κάποιους άλλους να θεωρούν ότι αυξήσεις των επιτοκίων από τις Κεντρικές Τράπεζες και η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας εν μέσω της ουκρανικής κρίσης θα οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση του πληθωρισμού από τα σημερινά υψηλά ιστορικά επίπεδα.

Ο διευθυντής της Υπηρεσίας Οικονομικών Ερευνών της Τρ. Κύπρου Ιωάννης Τιρκίδης αναφέρει στη StockWatch ότι ο πληθωρισμός αυξάνεται περίπου από τα μέσα του περασμένου έτους και φαίνεται ότι έχει ακόμη περισσότερο δρόμο μπροστά του.

«Οι κεντρικές τράπεζες αναγκάστηκαν αναπόφευκτα να αντιδράσουν και άρχισαν να αυξάνουν τα επιτόκια τους με δραματικό τρόπο σε ορισμένες περιπτώσεις. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα αύξησε τα επιτόκια στο 2.25% από τον Ιανουάριο. Η ΕΚΤ αύξησε τον περασμένο μήνα το βασικό της επιτόκιο κατά 0.5% και αναμένεται να το αυξήσει περαιτέρω στο 2% μέχρι το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους.  Ως αποτέλεσμα, η οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνεται. Όμως, οι περιοριστικές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών είναι απαραίτητες για να αποτραπεί η επικράτηση των πληθωριστικών προσδοκιών, διότι αυτό θα ήταν μια επικίνδυνη εξέλιξη όσον αφορά τον έλεγχο του πληθωρισμού», τονίζει.

Σύμφωνα με τον κ. Τιρκίδη, αυτό που μπορούμε να πούμε για το συγκεκριμένο πληθωριστικό επεισόδιο είναι δύο πράγματα. «Πρώτον, μοιάζει αλλά δεν είναι το ίδιο με τη δεκαετία του 1970. Δεύτερον, οι κύριες αιτίες του είναι παροδικές. Στη δεκαετία του 1970, είχαμε πολλά από τα χαρακτηριστικά που έχουμε σήμερα, όπως μια αύξηση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων. Αλλά το κύριο στοιχείο που στην πραγματικότητα ήταν ο κύριος μοχλός του πληθωρισμού της δεκαετίας του 1970 για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, ήταν η ταξική διαμάχη. Η οργανωμένη εργασία είχε πολύ μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη και ήταν σε θέση να μεταφέρει τις αυξήσεις του πληθωρισμού στους μισθούς. Αυτή τη φορά οι μισθοί αυξάνονται μέτρια φέτος σε ονομαστική βάση, αλλά εξακολουθούν να μειώνονται σε πραγματικούς όρους».

Αναφέρει ότι ο σημερινός πληθωρισμός, αποτελείται ουσιαστικά από τρία μέρη, τα οποία κανονικά θα είναι πραγματικά προσωρινά.

«Έτσι, υπάρχει ένα σοκ στις τιμές της ενέργειας, το οποίο αν δεν συνεχιστεί δεν θα παράγει περισσότερο πληθωρισμό. Υπάρχει ένα ζήτημα εφοδιαστικής αλυσίδας, το οποίο ελπίζουμε ότι θα το ξεπεράσουμε με την πάροδο του χρόνου, σε παγκόσμια βάση, και στη συνέχεια υπάρχει η υπερβάλλουσα ζήτηση που τροφοδοτείται από τα δημοσιονομικά κίνητρα και τις αποταμιεύσεις του 2020 -2021»

«Όταν αυτές οι τρεις συνιστώσες υποχωρήσουν, θα είμαστε σε πολύ καλύτερη θέση. Υπάρχουν ακόμη κίνδυνοι, διότι ο πόλεμος μπορεί να είναι απρόβλεπτος και μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες διαταραχές του ενεργειακού εφοδιασμού, για παράδειγμα. Έτσι, ενώ υπάρχουν κίνδυνοι που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας, πρέπει να παραμείνουμε ψύχραιμοι όσον αφορά τον πληθωρισμό και να αναζητήσουμε τρόπους για να μειώσουμε το βάρος σε όσους πλήττονται περισσότερο», τονίζει.

Αποκλιμάκωση σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα

Ο Γιώργος Συρίχας, οικονομολόγος και πρώην στέλεχος της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και τώρα στο Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου εκτίμησε ότι ο ρυθμός του πληθωρισμού ίσως ακολουθήσει μια περαιτέρω ανοδική πορεία τους επόμενους μήνες προτού αποκλιμακωθεί στο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα επικαλούμενος δύο λόγους.

«Το πρώτο είναι η αντίδραση των Κεντρικών Τραπεζών διεθνώς να μην αφήσουν τον πληθωρισμό να εδραιωθεί στις προσδοκίες», είπε στο ΚΥΠΕ, προσθέτοντας πως για τον λόγο αυτό καταγράφηκαν επιθετικές κινήσεις από βασικές Κεντρικές Τράπεζες, όπως η αύξηση επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης από την Fed (την αμερικανική Κεντρική Τράπεζα), η πρόσφατη αύξηση των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης από την Τράπεζα της Αγγλίας και η αύξηση, επίσης κατά 50 μονάδες, βάσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η πρώτη ύστερα από 11 χρόνια.

«Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η παγκόσμια οικονομία και δη η ευρωπαϊκή οδεύουν σε επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας», πρόσθεσε, σημειώνοντας ωστόσο ότι υπάρχουν αστάθμητοι παράγοντες όπως το ενδεχόμενο επιδείνωσης του πολέμου στην Ουκρανία και ενδεχόμενη διακοπή της παροχής του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Η αύξηση επιτοκίων ενδεχομένως μη αποτελεσματική

Από την πλευρά του, ο Τάσος Γιασεμίδης, οικονομολόγος και Διοικητικός Σύμβουλος της KPMG, τόνισε πως η λύση των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα, η οποία μετά τα περιοριστικά μέτρα λόγω του κορωνοϊού έψαχνε βηματισμό, και η αποκλιμάκωση ή αναστροφή των πολιτικών προστατευτισμού σε συνδυασμό με την ομαλοποίηση στον τομέα της ενέργειας θα οδηγούσε στην πτώση του πληθωρισμού, προσθέτοντας επιπλέον πως «η πρόβλεψη για επιβράδυνση των οικονομιών και η σταδιακή απόσυρση της επιπλέον ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες θα περιορίσει τη ζήτηση για υπηρεσίες και αγαθά».

Αναφορικά με κατά πόσον η αύξηση των επιτοκίων θα είναι αποτελεσματική στην τιθάσευση του πληθωρισμού στην τρέχουσα συγκυρία, ο κ. Γιασεμίδης εξήγησε πως στην οικονομική θεωρία η αύξηση των επιτοκίων και η απόσυρση ρευστότητας από την αγορά περιορίζει τη ζήτηση και τις τιμές, εφόσον αφήνονται οι δυνάμεις της αγοράς να δράσουν.

«Στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν και άλλοι παράγοντες οι οποίοι πρέπει να ληφθούν υπόψη οπότε το μέτρο ίσως να μην είναι τόσο αποτελεσματικό», είπε.

Σημείωσε δε πως από την άλλη η αύξηση των επιτοκίων θα επιβραδύνει τις οικονομίες εφόσον επενδύσεις και επιχειρηματικές πρωτοβουλίες θα επαναξιολογηθούν και οι πολίτες θα περιορίσουν την κατανάλωση.

Και ο Γιώργος Συρίχας αναγνώρισε πως η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης είναι μια παράπλευρη απώλεια της ανόδου των επιτοκίων, αλλά υπογράμμισε πως το σημαντικό είναι οι Κεντρικές Τράπεζες να μην επιτρέψουν στον υψηλό πληθωρισμό να εμπεδωθεί στις προσδοκίες.

«Η επικράτηση του πληθωρισμού στις προσδοκίες θα οδηγήσει σε προσαρμογή των αποφάσεων, αυξήσεις μισθών που θα φέρουν και άλλο πληθωρισμό», τόνισε, σημειώνοντας ακόμη ότι πρόκειται για ένα παιγνίδι ισορροπιών μεταξύ του ελέγχου του πληθωρισμού και της ύφεσης ή ακόμη του στασιμοπληθωρισμού.

Σημείωσε ακόμη ότι η ΕΚΤ έχει άλλη μια πρόκληση ενώπιον της λόγω του κερματισμού στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων και για αυτό το λόγο αποφάσισε τη σύσταση του εργαλείου για την προστασία της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument - TPI), το οποίο θα αντιμετωπίσει ενδεχόμενες απότομες αυξήσεις στις αποδόσεις ομολόγων κρατών με υψηλό χρέος.

Αναφορικά με την κυβερνητικά μέτρα απάμβλυνσης των συνεπειών των αυξήσεων στις τιμές, ο Γιώργος Συρίχας είπε πως το κράτος πρέπει να βοηθήσει τα ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά τόνισε πως η προώθηση της περαιτέρω διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα επιφέρει περισσότερα οφέλη ειδικά σε σχέση με τις τιμές της ενέργειας.

Ο Τάσος Γιασεμίδης ανέφερε με τη σειρά του ότι τα μέτρα που λαμβάνονται δεν αποτελούν λύση στο πρόβλημα, αλλά μια προσπάθεια προσωρινής απάμβλυνσης του βάρους που καλούνται να επωμιστούν επιχειρήσεις και νοικοκυριά. «Οποιαδήποτε μέτρα δεν μπορούν να είναι οριζόντια λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ελλείμματα στον προϋπολογισμό θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν μέσω αύξησης του δημόσιου χρέους, το κόστος του οποίου στις αγορές αυξάνεται», συμπλήρωσε.

Τέρμα στις εποχές χαμηλού πληθωρισμού

Εξάλλου, ο κ. Συρίχας διατύπωσε την εκτίμηση ότι ο κόσμος δεν θα επιστρέψει πίσω στις περιόδους χαμηλού πληθωρισμού και μηδενικών ή αρνητικών επιτοκίων των τελευταίων δέκα με δεκαπέντε ετών λόγω της μετάβασης στην πράσινη οικονομία που είναι απαραίτητη.

«Η μετάβαση αυτή στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα θα είναι επωφελής για την Κύπρο αλλά βραχυπρόθεσμα θα έχει κόστος», είπε επισημαίνοντας επίσης πως η ύπαρξη πληθωρισμού υποβοηθά τα κράτη, που κατά την περίοδο χαμηλων επιτοκίων συσσώρευσαν «πρωτόγνωρα χρέη» να τα ξοφλήσουν, κάτι που είχε γίνει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η Cystat, ο δείκτης τιμών καταναλωτή ανήλθε στο 10,9% τον Ιούλιο από 9,6% τον Ιούνιο. Πρόκειται για το ψηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο του 1981.

Με βάση τα στοιχεία, για κάθε €1.000 η πραγματική αγοραστική αξία έχει μειωθεί στα €891 τον Ιούλιο με απώλεια €109.

Ο οίκος Moody’s προειδοποίησε πρόσφατα ότι οι αυξήσεις των τιμών στην Κύπρο πιθανόν να γίνουν μόνιμες.