You are here

Δ. Γεωργιάδης: Επικίνδυνος ο εθισμός στην κρατική στήριξη

30/01/2021 06:01

Τη θέση ότι δεν πρέπει να επιχορηγηθούν επιχειρήσεις που δεν είναι βιώσιμες καθώς αυτό θα γίνει εις βάρος των βιώσιμων, εκφράζει ο πρόεδρος του δημοσιονομικού συμβουλίου, Δημήτρης Γεωργιάδης.

Σε συνέντευξη στη StockWatch, ο κ. Γεωργιάδης σημειώνει ότι το κάθε σεντ μετρά και οι χορηγίες πρέπει να δίνονται με φειδώ.

Ο κ. Γεωργιάδης εκφράζει την ανησυχία του για την αύξηση του δημοσίου χρέους ενώ αναφέρεται και σε άλλες προκλήσεις της οικονομίας.

-Είπατε στη Βουλή ότι η Κυβέρνηση έπρεπε να ακολουθήσει μια πιο συντηρητική πολιτική στις χορηγίες. Και συγκεκριμένα ότι δεν έπρεπε να επιχορηγηθούν επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες που δεν ήταν βιώσιμοι. Γιατί το υποστηρίζεται αυτό; Δεν έχουν πληγεί όλοι από την πανδημία;

Δεν είναι ζήτημα «δικαιοσύνης» επειδή στηρίχθηκε ο Α θα πρέπει να στηριχθεί και ο Β. Είναι θέμα επιβίωσης. Το αποθεματικό που έχει το κράτος είναι περιορισμένο, όπως και η δυνατότητα περαιτέρω δανεισμού.

Όπως έχουμε δει ακόμη δεν είναι βέβαιο πότε θα ξεπεραστεί η πανδημία και πολύ περισσότερο πότε θα επανέλθει η οικονομία σε μια κατάσταση που δεν θα χρειάζεται κρατική στήριξη.

Αν διατεθούν κονδύλια για τη στήριξη μη βιώσιμων επιχειρήσεων τότε αυτά θα μειώσουν τα κονδύλια που είναι διαθέσιμα για τη στήριξη βιώσιμων όπως και των νοικοκυριών.

Επιπρόσθετα οι επιχειρήσεις που δεν είναι βιώσιμες και κρατούνται στη ζωή με τεχνική υποστήριξη έχουν την τάση να ακολουθούν πρακτικές που πλήττουν τις πιο υγιείς επιχειρήσεις.

Επίσης σχεδόν όλοι αναφέρονται στα θετικά της κρίσης, π.χ. στην στροφή προς το ηλεκτρονικό εμπόριο, στις διασκέψεις μέσω διαδικτύου κ.α. Αυτό αναπόφευκτα θα αντικαταστήσει κάποια παραδοσιακά καταστήματα και εταιρείες οργάνωσης συνεδρίων.

Αν συνεχίσει η στήριξη των τελευταίων όχι μόνο θα υπάρξει σπατάλη πόρων αλλά ουσιαστικά θα αποτελέσει επιδότηση των εμποδίων της καινοτομίας.

Αντιλαμβάνομαι ότι είναι δύσκολο να γίνει ο διαχωρισμός βιώσιμων και μη βιώσιμων επιχειρήσεων σε απόλυτο βαθμό, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις είναι ξεκάθαρο. Επίσης είναι αντιληπτό ότι θα δημιουργηθούν κοινωνικά προβλήματα. Αυτά μπορεί να αντιμετωπιστούν μέσω των σχεδίων κοινωνικής στήριξης.

-Έχετε κάποια εκτίμηση πόσα θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν είτε σε ακριβής αριθμούς είτε σε ποσοστά, εάν γινόταν αυτό που υποστηρίζετε;

Όχι. Βρισκόμαστε όμως σε μια εμπόλεμη κατάσταση. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι η  μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των διαθέσιμων αποθεματικών. Το κάθε βόλι – το κάθε σεντ μετρά. Δεν γνωρίζεις αν θα ενισχυθεί - μεταλλαχθεί ο εχθρός, αν θα έρθει κάποιος άλλος εχθρός - κρίση. Σίγουρα μπορεί ακόμη και με αυτή την πρακτική να μην αποδειχτούν ικανοποιητικά τα αποθεματικά και το αντίστροφο. Δηλαδή να τελειώσει η μάχη και να απομείνουν πολλά αποθεματικά, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν στηρίξει περισσότερο επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Δυστυχώς όμως αυτή είναι η πραγματικότητα. Κανένας δεν είναι απόλυτα βέβαιος.

Ανησυχία για το δημόσιο χρέος

-Υπάρχουν δύο σχολές: η μια ότι η Κυβέρνηση έδωσε πολλά και βιαστικά και η άλλη ότι έδωσε λίγα. Εσείς σε ποια ανήκετε;

Σε καμία. Ο βαθμός αβεβαιότητας είναι πολύ μεγάλος και πάντα θα υπάρχουν υποστηρικτές της μίας ή της άλλης θέσης. Από τη στιγμή που υπάρχει κρατική παρέμβαση και συγκριτικά με άλλες χώρες της ΕΕ συγκρατήθηκε η κατανάλωση και η ανεργία σε ικανοποιητικά επίπεδα και δεδομένου ότι η κυβέρνηση βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την επιχειρηματική κοινότητα και τους κοινωνικούς εταίρους και δεδομένου ότι υπάρχει ακόμη αποθεματικό χωρίς να απειλείται προς το παρόν η δυνατότητα εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους θα έλεγα πως η μέχρι σήμερα παρέμβαση ήταν ικανοποιητική. Να σημειώσω πως μόλις προχθές παρουσιάστηκε μια έρευνα που αφορούσε στη θέση όλων των Δημοσιονομικών Συμβουλίων της ΕΕ για το συγκεκριμένο θέμα. Δύο συμβούλια απάντησαν πως η παρέμβαση ήταν υπερβολική, δύο μη επαρκής και τα υπόλοιπα ικανοποιητική. Οι απαντήσεις όμως ήταν περισσότερο απόψεις και όχι αποτέλεσμα μιας κοινής τεχνοκρατικής μεθοδολογίας.

-Το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί περίπου κατά €2 δισ. λόγω του κορωνοϊού, πόσο σας ανησυχεί αυτό;

Το ύψος του δημόσιου χρέους μας ανησυχούσε πριν την εκδήλωση της κρίσης και η κρίση αναδεικνύει και επεξηγεί αυτή την ανησυχία. Όσο ψηλότερο είναι το χρέος τόσο μικρότερη είναι η δυνατότητα ενός κράτους να αντιδρά και να ανταποκρίνεται ικανοποιητικά όταν χρειαστεί, όπως στην κρίση που διανύουμε.

Είναι γι’ αυτό που τα τελευταία χρόνια μετά που η ανεργία μειώθηκε σημαντικά και με το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης να βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα καλούσαμε για τη μείωση του.

Τώρα το δημόσιο χρέος αυξήθηκε σημαντικά, δυστυχώς από ήδη ένα ψηλό επίπεδο. Αυτό σημαίνει πως αν έρθει μια νέα κρίση σύντομα τα περιθώρια αντίδρασης θα είναι πολύ περιορισμένα. Αν και με τα σημερινά δεδομένα δεν φαίνεται να υπάρχει θέμα μη δυνατότητας εξυπηρέτησης του χρέους, κανένας δεν μπορεί να είναι απόλυτα βέβαιος. Υπάρχει η δέσμευση των κεντρικών τραπεζών για διατήρηση της ρευστότητας και των χαμηλών επιτοκίων.

Οι πλείστοι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι περάσαμε σε μια εποχή διαχρονικά χαμηλών επιτοκίων και αυτό που έχει σημασία πλέον είναι ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης να διατηρηθεί ψηλότερος από το επιτόκιο. Αν επιτευχθεί αυτό υποστηρίζουν κάποιοι πως το ύψος του χρέους δεν θα έχει τόση σημασία όπως το παρελθόν.

Όπως όμως μας έχει διδάξει η οικονομική ιστορία όλα αυτά είναι εκτιμήσεις που μπορούν να διαψευσθούν ή να αλλάξουν λόγω νέων συνθηκών. Αυτό που μετρά είναι τι πιστεύει αυτός που έχει τα μετρητά. Είναι αυτός ακόμη ένας λόγος που οι κρατικές δαπάνες στήριξης της οικονομίας θα πρέπει να δίνονται με φειδώ, δηλαδή εκεί που υπάρχει απόλυτη ανάγκη και όσο γίνεται η βεβαιότητα ότι θα υπάρξει αποτέλεσμα.  

Οι προκλήσεις μετά την πανδημία

-Ποιες θα είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις στην οικονομία μετά την πανδημία;

Η προσπάθεια που γίνεται τώρα είναι να μην σπάσει η εφοδιαστική αλυσίδα. Δηλαδή να μην χαθεί ένα κρίκος ο οποίος θα εμποδίζει τη λειτουργία άλλων. Σκεφτείτε να πτωχεύσουν τα αεροδρόμια. Να υπάρχουν τα αεροσκάφη και τα πληρώματα, να υπάρχει η ζήτηση για ταξίδια από τη μια και τα ξενοδοχεία - εστιατόρια από την άλλη, αλλά να μην υπάρχουν αεροδρόμια.

Αν επιτευχθεί αυτό οι προκλήσεις πιστεύω θα είναι περιορισμένες. Οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να βγουν έξω, να ξοδέψουν, να ταξιδέψουν, να επενδύσουν και αυτό θα δώσει πιστεύω μια απότομη ώθηση στην οικονομία.

Προκλήσεις θα υπάρξουν σε τομείς όπου θα διαφοροποιηθούν οι συνήθειες των καταναλωτών. Αν για παράδειγμα δεν θα γίνονται ή θα περιοριστούν σημαντικά τα συνέδρια με φυσική παρουσία τότε όσοι διαθέτουν και διαχειρίζονται συνεδριακά κέντρα θα πρέπει να αντιδράσουν, να διαφοροποιηθούν, να αλλάξουν τομέα, να βρουν λύσεις. Αυτός είναι ο τρόπος που λειτουργεί και εξελίσσεται η ανθρώπινή κοινωνία για χιλιετίες και αυτό δεν πρέπει να μας ανησυχεί. Αντίθετα είναι ένα σοκ που δημιουργεί ευκαιρίες και κίνητρα για αλλαγές, καινοτομίες και βελτίωση. Εκεί θα κριθεί η κάθε κοινωνία – οικονομία, αν είναι ανταγωνιστική και ευέλικτη για να εκμεταλλευτεί αυτό το σοκ.

-Ποιες θα είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις στα δημόσια οικονομικά μετά την πανδημία;

Σε μεγάλο βαθμό τα δημόσια οικονομικά αντικατοπτρίζουν πλήρως το τι συμβαίνει στην οικονομία.

Λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί στην οικονομία και του ύψους του δημόσιου χρέους θα πρέπει εκτός από την ορθολογιστική διαχείριση των αποθεματικών για αντιμετώπιση της κρίσης, να συγκρατηθούν οι λειτουργικές δαπάνες και αν συνεχιστεί η κρίση ενδεχομένως και να χρειαστεί να μειωθούν.

Το ότι υπάρχει η δυνατότητα άντλησης χρηματοδότησης από τις αγορές με χαμηλό επιτόκιο δεν αποτελεί από μόνο του ικανοποιητικό επιχείρημα υπέρ της αύξησης του δανεισμού. Υπάρχει και η επόμενη μέρα και η Κύπρος θα πρέπει να επανέλθει σύντομα σε κατάσταση πραγματοποίησης πλεονασμάτων. Όσο ψηλότερο θα είναι το χρέος τόσο μεγαλύτερο θα πρέπει να πρέπει να είναι αυτό το πλεόνασμα. Επίσης ακόμη κάτι που πρέπει να αποφευχθεί είναι η εξάρτιση και ο εθισμός του ιδιωτικού τομέα στην κρατική στήριξη. Τα σχέδια στήριξης θα πρέπει άμεσα και μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες να αποσυρθούν και είμαι σίγουρος πως αυτό δεν θα είναι πολιτικά εύκολο. Οργανωμένα σύνολα θα επικαλούνται ακόμη και θα δημιουργούν επιχειρήματα για συνέχιση της παροχής στήριξης και όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί. Υπάρχουν φυσικά και οι μόνιμες προκλήσεις που καταγράφονται στις εκθέσεις μας και αφορούν στις μεταρρυθμίσεις, στη γραφειοκρατία, στο κρατικό μισθολόγιο και άλλα. Ελπίζω η κρίση να έχει αναδείξει την ανάγκη προώθησης των μεταρρυθμίσεων και αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων.

-Εκτός από τις εκθέσεις που ετοιμάζεται κάθε χρόνο, λόγω αυτής της δύσκολης κατάστασης έχετε στείλει στον ΥΠΟΙΚ ή άλλο υπουργό ή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας οποιαδήποτε επιστολή με τις ανησυχίες σας; Προειδοποιήσατε για κάτι ή μιλάτε κι εσείς μόνο εκ των υστέρων;

Οι όροι εντολής μας είναι πολύ περιορισμένοι. Τυχόν υπέρβαση τους θα πλήξει την αξιοπιστία του θεσμού γι’ αυτό και επιδιώκουμε να είμαστε φειδωλοί στις τοποθετήσεις – παρεμβάσεις μας. Όταν αυτές γίνονται επιδίωξη είναι όπως αυτές είναι καθαρά τεχνοκρατικές στηριζόμενες από επιχειρήματα και στοιχεία. Παρεμβάσεις έχουν γίνει και μέχρι σήμερα και όλες γίνονται γνωστές δημόσια. Φυσικά και γίνονται συναντήσεις κυρίως με το Υπουργείο Οικονομικών, αλλά δεν υπάρχει κάτι το μυστικό. Αντίθετα ο μόνος τρόπος να έχουν κάποια αποτελεσματικότητα οι παρεμβάσεις μας είναι να γίνονται δημόσια. Πιο συγκεκριμένα και αν θυμάμαι καλά το Δημοσιονομικό Συμβούλιο ήταν ο πρώτος θεσμός εντός και εκτός Κύπρου που εξέφρασε ανησυχίες για το Κυπριακό Πρόγραμμα Επενδύσεων καταγράφοντας αριθμό κινδύνων. Αναδεικνύουμε διαχρονικά την ανάγκη δημιουργίας ενός μηχανισμού καθορισμού των απολαβών στο δημόσιο τομέα ώστε να μην απειληθεί η δημοσιονομική σταθερότητα και να βελτιωθεί η αποδοτικότητα. Επίσης κρούουμε το κώδωνα του κίνδυνου σχεδόν από τη σύσταση του Συμβουλίου για το συνταξιοδοτικό, εφόσον με τα σημερινά δεδομένα φαίνεται να μη διασφαλίζεται η συνταξιοδοτική επάρκεια, κάτι που θα επηρεάσει αρνητικά το επίπεδο διαβίωσης μεγάλου αριθμού συμπολιτών μας αλλά και τα δημόσια οικονομικά.  Επισημάνσεις κάνουμε και για άλλους τομείς, την παιδεία, το σύστημα απονομής δικαιοσύνης, το χρηματοπιστωτικό τομέα. Αυτός είναι ο ρόλος του Δημοσιονομικού Συμβούλιου, και όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά στις πλείστες χώρες της ΕΕ.