03/11/2003 08:28
Η ελίτ των εμπορικών τραπεζών δεν συνηθίζεται σε δημόσιες τοποθετήσεις για θέματα οικονομικής πολιτικής. Στη φαντασία πολλών, τέτοιες συζητήσεις γίνονται σε πολυτελή σαλόνια της Λευκωσίας, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Στην πράξη, οι όποιες τοποθετήσεις, γίνονται από την Κεντρική Τράπεζα με τις εμπορικές να αρκούνται σε ασαφείς, απρόσωπες και όσο το δυνατό πιο γενικές επισημάνσεις στις ετήσιες τους εκθέσεις.
Εξού και η σημασία που αποδίδουμε στις επισημάνσεις του κ. Τελώνη για τις μετοχοποιήσεις. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Γιάννης Τελώνης εξηγεί πως η έκδοση ημικρατικών οργανισμών μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική διέξοδο στα οικονομικά προβλήματα του κράτους προλειαίνοντας το έδαφος για μελλοντικές μετοχοποιήσεις. Αυτό θα ήταν συμβατό και με τις προεκλογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης, επισημαίνει ο κ. Τελώνης.
Ο Διευθυντής Στρατηγικής Ανάπτυξης του Συγκροτήματος της Ελληνικής Τράπεζας εξηγεί επίσης τις «δύσκολες» λογιστικές προσαρμογές που καλούνται να κάνουν οι τράπεζες στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του τραπεζικού συστήματος. Ο κ. Τελώνης μιλά επίσης για την κτηματαγορά, για το εργατικό κόστος, για το μέρισμα και για τα αμοιβαία.
Ερ: Ακόμη μια δύσκολη χρονιά για τις τράπεζες... Οι επισφάλειες έχουν καταστεί πραγματικός βραχνάς. Θα καταφέρουν τελικά οι τράπεζες να περιορίσουν τα επισφαλή δάνεια;
Απ: Υπάρχει σημαντική βελτίωση στα χαρτοφυλάκια δανείων και σταδιακά φαίνεται να αλλάζει η κατάσταση προς το καλύτερο. Τα τμήματα παρακολούθησης προβληματικών πελατών που έχουμε δημιουργήσει, άρχισαν ήδη να αποφέρουν αποτελέσματα. Παραμένουμε όμως σε μια δύσκολη περίοδο προσαρμογής...
Ερ: Τι εννοείτε;
Θέμα κουλτούρας
Απ: Από τη μια, πρέπει να επέλθει αλλαγή στην κουλτούρα της καθυστερημένης πληρωμής που έχουν οι Κύπριοι. Αυτό δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Η αλλαγή παίρνει χρόνο... Μην ξεχνάτε ότι, τουλάχιστον στον τομέα ιδιωτών, ανταγωνιζόμαστε με το Συνεργατικό Κίνημα που είναι πιο «χαλαρό» σε θέματα έγκαιρης αποπληρωμής. Το πρόβλημα των επισφαλών δανείων δεν είναι απλά θέμα των τελευταίων ημερών, είναι προϊόν της κουλτούρας που έχει διαμορφωθεί εδώ και δεκαετίες.
Από την άλλη, υπάρχουν συνεχείς αλλαγές στους κανονισμούς για τα δάνεια. Από την 1η Ιανουαρίου 2003 δεν μπορούμε να περάσουμε στο λογαριασμό αποτελεσμάτων μας τα έσοδα από τόκους σε δάνεια που δεν εξυπηρετούνται για περισσότερο από εννέα μήνες.
Από την 1η Ιανουαρίου 2004 μετακινούνται πάλι τα goal posts και από εννέα πέφτουμε στους έξι μήνες. Δηλαδή οι τόκοι από δάνεια που δεν εξυπηρετούνται για περισσότερο από έξι μήνες δεν θα μπορούν να καταχωρηθούν ως έσοδα στο λογαριασμό αποτελεσμάτων.
Μέχρι δε το 2007 αναμένεται ότι θα αλλάξουν και οι κανονισμοί για τις εξασφαλίσεις. Μέχρι τώρα, οι κανονισμοί μας επιτρέπουν να «μετρούμε» τους τόκους από καθυστερημένα δάνεια για τα οποία υπάρχουν επαρκείς εξασφαλίσεις. Σε λίγα χρόνια όμως οι τόκοι αυτοί δεν θα «μετρούν» ανεξάρτητα από το αν η τράπεζα έχει επαρκείς εξασφαλίσεις ή όχι. Επιπρόσθετα, ενδεχομένως να έχουμε και μία περαιτέρω μείωση στην περίοδο στους τρεις μήνες, όπως είναι η πρακτική στις Η.Π.Α.
Επομένως έχουμε από τη μια τη δύσκολή περίοδο λογιστικής αναπροσαρμογής, και από την άλλη την κουλτούρα του Κύπριου οφειλέτη που χρειάζεται χρόνο να αλλάξει.
Οικονομική ανάκαμψη = Επιστροφή σε μέρισμα;
Ερ: Είστε ένας μεγάλος οργανισμός με εξειδικευμένο τμήμα μακροοικονομικής ανάλυσης. Ποιες είναι οι δικές σας εκτιμήσεις για το 2004;
Απ: Εάν δεν υπάρχουν εξωγενείς παράγοντες εκτιμούμε ότι το 2004 θα είναι χρονιά σημαντικής ανάκαμψης, κυρίως λόγω της καλής ανάπτυξης της Βρετανικής οικονομίας αλλά και της επιτυχούς ολοκλήρωσης αρκετών μεταρρυθμίσεων στη Γαλλία και στη Γερμανία. Εξίσου σημαντικό είναι και το ότι το feel good factor, η ψυχολογία της αγοράς, άρχισε να βελτιώνεται.
Ερ: Δηλαδή πότε να περιμένουμε επιστροφή στο μέρισμα;
Απ: Οι τράπεζες είχαν εκταμιεύσει μερίσματα ύψους ΛΚ145 εκατ. το 2001 και το πρώτο εξάμηνο του 2002. Επομένως, το ότι οι τρεις τράπεζες δεν έδωσαν μέρισμα στέρησε από την αγορά και από την καταναλωτική ζήτηση ένα σημαντικότατο ποσό. Επιστροφή σε μερισματοφόρα πορεία θα ήταν μια μεγάλη τονωτική ένεση τόσο για την οικονομία όσο και για τα δημόσια οικονομικά. Επομένως έχουμε κάθε λόγο να θέλουμε να δίνουμε μέρισμα. Όπως είπε ο Πρόεδρος του ΔΣ της Τράπεζας, κ. Γαλανός, στόχος μας είναι να επιστρέψουμε στο μέρισμα το ταχύτερο δυνατό, μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες.
Ερ: Επομένως, με αυτά τα δεδομένα, να αναμένουμε επιστροφή στο μέρισμα το 2004;
Απ: Δεν μπορώ να πω. Η παραχώρηση μερίσματος είναι απόφαση του ΔΣ της τράπεζας και δεν μπορώ να προδικάσω τις διοικητικές αποφάσεις. Υπάρχουν επίσης αρκετοί ρευστοί παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομία του τόπου.
Ερ: Δηλαδή;
Απ: Ο πιο σημαντικός παράγοντας για τις τράπεζες είναι η ανάκαμψη της οικονομίας. Ανάκαμψη της οικονομίας σημαίνει και ανάκαμψη των τραπεζών.
Επέκταση στην Ελλάδα
Όσον αφορά την Ελληνική, σημαντική ώθηση υπάρχει και από την επιτυχή επέκταση στην Ελλάδα. Εκεί πάμε πολύ καλά. Μέχρι το Φεβρουάριο θα έχουμε λειτουργήσει άλλα τέσσερα καταστήματα, φθάνοντας τα είκοσι ενώ μέχρι το τέλος του 2004 θέσαμε στόχο τα 25 καταστήματα. Στόχος είναι να μπορέσουμε να κρατήσουμε το ρυθμό ανάπτυξης στην Ελληνική αγορά σε ψηλά επίπεδα και ειδικά με τη δημιουργία νέων καταστημάτων. Ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξης της Ελλάδας καλύπτεται από τα εκεί εισοδήματά μας, ενώ παράλληλα προχωράμε και σε άλλα μέτρα στήριξης της επέκτασης, όπως για παράδειγμα την πρόσφατη πολύ επιτυχημένη έκδοση δανειακού ομολόγου σε Ευρώ τελικού ύψους 110 εκατ. Ευρώ το προϊόν του οποίου θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της ρευστότητας του δικτύου Ελλάδας. Είναι αξιοσημείωτο ότι το ομόλογο, που είναι εγγεγραμμένο στο χρηματιστήριο του Λουξεμβούργου, έχει διατεθεί σε αριθμό ξένων θεσμικών επενδυτών οι οποίοι μάλιστα το υπερκάλυψαν αφού η αρχικά προγραμματισμένη έκδοση ήταν για 100 εκατ. Ευρώ, στοιχείο που καταδεικνύει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών προς το Συγκρότημα της Ελληνικής Τράπεζας.
Στρατηγικός προγραμματισμός
Εμείς το τελευταίο μήνα αναθεωρήσαμε το στρατηγικό σχεδιασμό του Συγκροτήματος στη βάση των νέων δεδομένων. Η αναθεώρηση κρίθηκε αναγκαία γιατί:
§ Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας αναμένεται τα επόμενα χρόνια να είναι μικρότερος του 5-6% που είχαμε συνηθίσει.
§ Υπάρχει το αναδυόμενο κόστος προσαρμογής με το κοινωνικό κεκτημένο, το οποίο ασκεί κάποιες πιέσεις στα δημόσια οικονομικά και στην οικονομία γενικότερα, όπως είδαμε πρόσφατα με τους οδηγούς βαρέων οχημάτων.
§ Υπάρχει δημοσιονομικό πρόβλημα το οποίο επηρεάζει τη νομισματική πολιτική και εντείνει τον ανταγωνισμό στις αποταμιεύσεις.
Ερ: Εξηγείστε μας λίγο το τελευταίο...
Απ: Εάν η κυβέρνηση εξακολουθήσει να προσφεύγει στον εσωτερικό δανεισμό, ασκείται πίεση στα ντόπια επιτόκια αφού δημιουργείται ανταγωνισμός μεταξύ των εμπορικών τραπεζών και της κυβέρνησης για τις αποταμιεύσεις.
Με απλά λόγια, για να μπορούν να δανείζουν οι τράπεζες χρειάζεται να έχουν τα ανάλογα αποθέματα σε καταθέσεις, εξού και ο ανταγωνισμός που παρατηρείται για την «πίττα» των καταθέσεων. Εφόσον, όμως, το δημόσιο δανείζεται από την εγχώρια αγορά, τότε τράπεζες και κράτος ανταγωνίζονται για τα ίδια λεφτά, και αυτό σίγουρα απορροφά τη ρευστότητα της αγοράς και επηρεάζει την ικανότητα των τραπεζών να ελκύουν καταθέσεις.
Οικονομική Πολιτική
Ερ: Έχετε θίξει θέματα πολιτικής. Είστε ικανοποιημένος με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης;
Απ: Εκφράζοντας καθαρά προσωπική άποψη αναμένω με ενδιαφέρον τον πρώτο προϋπολογισμό της Κυβέρνησης. Δυστυχώς, η νέα κυβέρνηση βρέθηκε στην ανάγκη να πρέπει να αρχίσει να βρίσκει λύσεις για να εξέλθει από τη δύσκολη δημοσιονομική κατάσταση στην οποία βρέθηκε και, κυρίως, να περιορίσει τα έξοδα και το δανεισμό της.
Μια ριζική λύση είναι να ανακόψει την αυξητική τάση που παρουσιάζει το κρατικό μισθολόγιο. Αυτό πρέπει να συνδυαστεί και με μέτρα αύξησης της παραγωγικότητας του ανθρωπίνου δυναμικού και, κυρίως, με αλλαγή νοοτροπίας και πρακτικών.
Η άμεση λύση της αύξησης της φοροεισπρακτικής ικανότητας του κράτους είναι και ορθή και επιβεβλημένη. Όμως, υπάρχει και η λύση της αύξησης της φορολογίας, κάτι που στο παρόν στάδιο δεν εξετάζει η Κυβέρνηση αλλά που φοβούμαι ότι σύντομα πιθανόν να αναγκαστεί να μελετήσει.
Μετοχοποιήσεις
Μια τρίτη διέξοδος είναι οι μετοχοποιήσεις. Αντιλαμβάνομαι και σέβομαι πλήρως την προεκλογική δέσμευση της Κυβέρνησης ότι δεν θα προχωρήσει σε εκποίηση κρατικής περιουσίας, θα μπορούσε όμως, σε αρχικό στάδιο, να ενισχύσει τα έσοδά της με την έκδοση μεσοπρόθεσμων (10χρονων ή 15χρονων) ομολόγων τα οποία να είναι είτε αποπληρωτέα στη λήξη τους ή να παρέχουν στην Κυβέρνηση το δικαίωμα μετατροπής τους σε μετοχές συγκεκριμένου ημικρατικού οργανισμού.
Κάτι τέτοιο προϋποθέτει βέβαια αλλαγή του θεσμικού καθεστώτος τέτοιων οργανισμών – αλλά και αυτό είναι το κύριο σημείο της ιδέας – όταν θα έρθει εκείνη η ώρα είναι η Κυβέρνηση που θα αποφασίσει το αν θα προχωρήσει με αποπληρωμή των ομολόγων με μετοχές ή θα συνάψει νέο δάνειο με έκδοση ομολόγων και πάλι. Με τον τρόπο αυτό τηρείται η προεκλογική δέσμευσή της για μη εκποίηση κρατικής περιουσίας ενώ ταυτόχρονα δίδεται και ο απαραίτητος χρόνος να δημιουργηθούν οι αναγκαίες δομές για να αποκτηθούν εμπειρίες και να διασκεδαστούν φόβοι και ίσως παρεξηγημένες αντιλήψεις, ενώ ενισχύονται άμεσα τα οικονομικά του κράτους.
Επιπρόσθετα, η εισαγωγή τέτοιων ομολόγων στο Χ.Α.Κ. και η μετατροπή τους σε μετοχές – αν τελικά αποφασιστεί κάτι τέτοιο – θα δώσει την προοπτική νέας ώθησης και δυναμικής στο θεσμό αφού τέτοιες μετοχές θεωρούνται τα κατεξοχήν βαριά χαρτιά σε ένα χρηματιστήριο.
Εργατικό κόστος
Ερ: Τα έσοδα των εμπορικών τραπεζών πιέζονται αλλά το κόστος αυξάνεται. Τι θα γίνει με το εργατικό κόστος;
Απ: Είναι γεγονός ότι αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο όλοι αναγνωρίζουν ότι θα πρέπει να υπάρξει βελτίωση. Η συλλογική σύμβαση λήγει το Δεκέμβριο του 2004 οπότε μέσα στο επόμενο έτος θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε σε συνεργασία με τη συντεχνία το θέμα αυτό.
Έχω την άποψη ότι και το προσωπικό έχει αντιληφθεί ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για τις τράπεζες και ότι πρέπει να περικοπούν έξοδα για να επιβιώσουν στο συνεχώς διαμορφούμενο και μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλουν.
Όπως ανέφερε και ο τότε Πρόεδρος του Κυπριακού Εργοδοτικού Συνδέσμου κος Πιερής Θεοδώρου στο χαιρετισμό του στο 35ο Παγκύπριο συνέδριο της Ε.Τ.Υ.Κ. θα πρέπει μέσα από διάλογο και από κοινού με την Ε.Τ.Υ.Κ. να λύσουμε τα όποια θέματα, περιλαμβανομένων και εκείνων του ελαστικού ωραρίου, της μερικής απασχόλησης, κ.λ.π.
Κτηματαγορά
Ερ: Τον τελευταίο καιρό έχει αναπτυχθεί ολόκληρη φιλολογία για την κτηματαγορά, με τους τραπεζίτες όμως να μένουν κάπως αμέτοχοι σε αυτό το διάλογο. Ποιες οι απόψεις σας για την πορεία της κτηματαγοράς;
Απ: Έχω την αίσθηση ότι σε κάποιες περιοχές και τομείς παρουσιάζονται φαινόμενα «φούσκας», ίσως λόγω φοβίας, άγνοιας και μη ύπαρξης εναλλακτικών επενδυτικών επιλογών. Οι κανονισμοί για την εξαγωγή συναλλάγματος για αγορά περιουσίας ή επενδύσεων στο εξωτερικό έχουν χαλαρώσει, αλλά το επενδυτικό κοινό παραμένει συγκρατημένο, είτε επειδή δεν γνωρίζει τους κανονισμούς, είτε επειδή φοβάται να επενδύσει εκτός Κύπρου. Επίσης υπάρχει και αρκετή κερδοσκοπία, αν και είναι διαφορετικό από αυτό που είχαμε δει στο ΧΑΚ, αφού αυτοί που αγοράζουν γη δεν το κάνουν για να «πουλήσουν» την επαύριον. Αργά ή γρήγορα θα υπάρξει διόρθωση στην αγορά.
Ερ: Πώς θα επηρεάσει ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού;
Απ: Σε περίπτωση λύσης σίγουρα θα υπάρχουν επιπτώσεις στην κτηματαγορά, αλλά θα πάρει καιρό να αλλάξουν τα πράγματα. Σκεφτείτε πόσο χρόνο θα πάρει να αξιοποιηθεί η γη, να βγουν πολεοδομικές ζώνες, να χωριστούν οικόπεδα κτλ. Ξέρουμε πόσο χρονοβόρες θα είναι αυτές οι διαδικασίες...
ΧΑΚ – Αμοιβαία
Ερ: Από τη συζήτηση μας δεν θα μπορούσε να λείψει το ΧΑΚ. Πρόσφατα τα δύο αμοιβαία κεφάλαια της Ελληνικής άρχισαν να επενδύουν στο Χρηματιστήριο...
Απ: Τα αμοιβαία είναι ένας θεσμός που σταδιακά θα προσδώσει βάθος και ρευστότητα στην αγορά. Αυτό επιδιώκουμε και θα καλωσορίσουμε τη λειτουργία και άλλων αμοιβαίων στο χρηματιστήριο γιατί συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πιο υγιούς αγοράς.
Ερ: Πέστε μας λίγα λόγια για τα αμοιβαία της Ελληνικής Τράπεζας
Απ: Το Ελληνική Trust Κυπριακό Μετοχικό έχει συνολικό ενεργητικού 6,5 εκατ. Ευρώ και απευθύνεται σε επενδυτές που επιθυμούν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση των χρημάτων τους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Κυρίως επενδύει σε μετοχές εταιρειών στο Χ.Α.Κ. Το Ελληνική Trust Κυπριακό Μικτό επενδύει τόσο σε μετοχικούς όσο και σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και απευθύνεται σε πιο συντηρητικούς επενδυτές, οι οποίοι επιθυμούν ένα ισορροπημένο υπό διαχείριση χαρτοφυλάκιο με χαμηλότερου επιπέδου επενδυτικό κίνδυνο.
Όπως ανέφερε πρόσφατα και ο Διευθυντής Διαχείρισης Κεφαλαίων της Ελληνικής Τράπεζας (Επενδύσεις) Λτδ, κος Χρήστος Καλογέρης, η απόφαση της Ελληνικής να μη δημιουργήσει στην Κύπρο εταιρεία διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, αλλά η διαχείριση να γίνεται μέσω της θυγατρικής της εταιρείας στην Ελλάδα, οδήγησε στην εξοικονόμηση, υπό την έννοια της μη δέσμευσης κεφαλαίου ύψους ΛΚ500.000, ποσό το οποίο θα καταβαλλόταν σε περίπτωση λειτουργίας ανεξάρτητης εταιρείας διαχείρισης στην Κύπρο. Η πρακτική αυτή, της εγγραφής μόνο μίας εταιρείας διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, ακολουθείται από όλες τις εταιρείες στην Ευρώπη. Δημιουργείται μια εταιρεία, η οποία διαχειρίζεται κεντρικά όλα της τα Αμοιβαία, είτε αυτά είναι εγγεγραμμένα στην ίδια χώρα που βρίσκεται η εταιρεία είτε αλλού. Η Ελληνική Τράπεζα σε ετήσια βάση θα εξοικονομεί ΛΚ100.000, τις οποίες θα δαπανούσε σε λειτουργικά έξοδα της εταιρείας.
Παράλληλα, ποσό ΛΚ600.000 εξοικονομήθηκε από την απόφαση της Ελληνικής Τράπεζας να εγγράψει τα δύο Αμοιβαία της στην Ελλάδα και όχι στην Κύπρο. Ειδικότερα, για να δημιουργηθεί και να εγγραφεί ένα Αμοιβαίο Κεφάλαιο στην Κύπρο, το ελάχιστο κεφάλαιο που θα πρέπει να διαθέτει, βάσει της σχετικής νομοθεσίας, είναι ΛΚ1 εκ. σε μετρητά. Στην Ελλάδα για τη δημιουργία ενός Αμοιβαίου το ελάχιστο ποσό που ορίζει ο νόμος είναι ΛΚ700.000, είτε σε μετρητά είτε σε μετοχές. Με αυτόν τον τρόπο το κόστος δημιουργίας των δύο Αμοιβαίων ήταν κατά ΛΚ600.000 χαμηλότερο.
Από αυτές τις κινήσεις επωφελούνται και οι πελάτες . Λόγω της ύπαρξης κοινής Εταιρείας Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων δίνεται η ευχέρεια στους πελάτες να μετακινούν τα κεφάλαιά τους από το ένα Αμοιβαίο στο άλλο. Αν λειτουργούσαν δύο εταιρείες (μια στην Κύπρο και μια στην Ελλάδα) θα έπρεπε να γινόταν πρώτα η ρευστοποίηση και μετά η τοποθέτηση. Παράλληλα αποφεύγεται η γραφειοκρατία της δημιουργίας δύο ξεχωριστών λογαριασμών.
Το πλεονέκτημα μιας επένδυσης στα Αμοιβαία της Ελληνικής είναι ότι οι επενδυτές θα μπορούν να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι το κυπριακό χρηματιστήριο είναι το μοναδικό σε όλη την Ευρώπη που βρίσκεται πολύ χαμηλά και η κυπριακή οικονομία δεν είναι από τις χειρότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προσδοκίες ανόδου δημιουργούνται από την πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ήδη χρηματιστήρια άλλων χωρών αντέδρασαν θετικά όταν έγιναν μέλη) και την πιθανή επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Παρόλο που τα Αμοιβαία της Ελληνικής Τράπεζας έχουν σαν νόμισμα συναλλαγής το Ευρώ, οι Κύπριοι πελάτες δεν πρόκειται να αντιμετωπίσουν συναλλαγματικό κίνδυνο, λόγω του ότι τα Αμοιβαία επενδύουν στο κυπριακό χρηματιστήριο σε λίρες Κύπρου και η προμήθεια για τη μετατροπή των χρημάτων τους σε Ευρώ είναι μηδενική.
Επενδυτικά Δάνεια
Ερ: Ποιο είναι το μερίδιο της ευθύνης που αναλογεί στις εμπορικές τράπεζες στα διαδραματισθέντα στο ΧΑΚ την διετία 1999-2000; Ποιο μερίδιο προτίθενται να αναλάβουν οι τράπεζες σε μια ενδεχόμενη προσπάθεια (μη νομοθετικής) ρύθμισης του θέματος;
Απ: Δεδομένης της πρόσφατης ανακοίνωσης του Συνδέσμου Τραπεζών και των δηλώσεων του Προέδρου του Συνδέσμου κου Παντζιαρή στο Φιλελεύθερο, δεν έχω τίποτε να προσθέσω ή να διαφοροποιήσω.
Εξού και η σημασία που αποδίδουμε στις επισημάνσεις του κ. Τελώνη για τις μετοχοποιήσεις. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Γιάννης Τελώνης εξηγεί πως η έκδοση ημικρατικών οργανισμών μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική διέξοδο στα οικονομικά προβλήματα του κράτους προλειαίνοντας το έδαφος για μελλοντικές μετοχοποιήσεις. Αυτό θα ήταν συμβατό και με τις προεκλογικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης, επισημαίνει ο κ. Τελώνης.
Ο Διευθυντής Στρατηγικής Ανάπτυξης του Συγκροτήματος της Ελληνικής Τράπεζας εξηγεί επίσης τις «δύσκολες» λογιστικές προσαρμογές που καλούνται να κάνουν οι τράπεζες στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του τραπεζικού συστήματος. Ο κ. Τελώνης μιλά επίσης για την κτηματαγορά, για το εργατικό κόστος, για το μέρισμα και για τα αμοιβαία.
Ερ: Ακόμη μια δύσκολη χρονιά για τις τράπεζες... Οι επισφάλειες έχουν καταστεί πραγματικός βραχνάς. Θα καταφέρουν τελικά οι τράπεζες να περιορίσουν τα επισφαλή δάνεια;
Απ: Υπάρχει σημαντική βελτίωση στα χαρτοφυλάκια δανείων και σταδιακά φαίνεται να αλλάζει η κατάσταση προς το καλύτερο. Τα τμήματα παρακολούθησης προβληματικών πελατών που έχουμε δημιουργήσει, άρχισαν ήδη να αποφέρουν αποτελέσματα. Παραμένουμε όμως σε μια δύσκολη περίοδο προσαρμογής...
Ερ: Τι εννοείτε;
Θέμα κουλτούρας
Απ: Από τη μια, πρέπει να επέλθει αλλαγή στην κουλτούρα της καθυστερημένης πληρωμής που έχουν οι Κύπριοι. Αυτό δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Η αλλαγή παίρνει χρόνο... Μην ξεχνάτε ότι, τουλάχιστον στον τομέα ιδιωτών, ανταγωνιζόμαστε με το Συνεργατικό Κίνημα που είναι πιο «χαλαρό» σε θέματα έγκαιρης αποπληρωμής. Το πρόβλημα των επισφαλών δανείων δεν είναι απλά θέμα των τελευταίων ημερών, είναι προϊόν της κουλτούρας που έχει διαμορφωθεί εδώ και δεκαετίες.
Από την άλλη, υπάρχουν συνεχείς αλλαγές στους κανονισμούς για τα δάνεια. Από την 1η Ιανουαρίου 2003 δεν μπορούμε να περάσουμε στο λογαριασμό αποτελεσμάτων μας τα έσοδα από τόκους σε δάνεια που δεν εξυπηρετούνται για περισσότερο από εννέα μήνες.
Από την 1η Ιανουαρίου 2004 μετακινούνται πάλι τα goal posts και από εννέα πέφτουμε στους έξι μήνες. Δηλαδή οι τόκοι από δάνεια που δεν εξυπηρετούνται για περισσότερο από έξι μήνες δεν θα μπορούν να καταχωρηθούν ως έσοδα στο λογαριασμό αποτελεσμάτων.
Μέχρι δε το 2007 αναμένεται ότι θα αλλάξουν και οι κανονισμοί για τις εξασφαλίσεις. Μέχρι τώρα, οι κανονισμοί μας επιτρέπουν να «μετρούμε» τους τόκους από καθυστερημένα δάνεια για τα οποία υπάρχουν επαρκείς εξασφαλίσεις. Σε λίγα χρόνια όμως οι τόκοι αυτοί δεν θα «μετρούν» ανεξάρτητα από το αν η τράπεζα έχει επαρκείς εξασφαλίσεις ή όχι. Επιπρόσθετα, ενδεχομένως να έχουμε και μία περαιτέρω μείωση στην περίοδο στους τρεις μήνες, όπως είναι η πρακτική στις Η.Π.Α.
Επομένως έχουμε από τη μια τη δύσκολή περίοδο λογιστικής αναπροσαρμογής, και από την άλλη την κουλτούρα του Κύπριου οφειλέτη που χρειάζεται χρόνο να αλλάξει.
Οικονομική ανάκαμψη = Επιστροφή σε μέρισμα;
Ερ: Είστε ένας μεγάλος οργανισμός με εξειδικευμένο τμήμα μακροοικονομικής ανάλυσης. Ποιες είναι οι δικές σας εκτιμήσεις για το 2004;
Απ: Εάν δεν υπάρχουν εξωγενείς παράγοντες εκτιμούμε ότι το 2004 θα είναι χρονιά σημαντικής ανάκαμψης, κυρίως λόγω της καλής ανάπτυξης της Βρετανικής οικονομίας αλλά και της επιτυχούς ολοκλήρωσης αρκετών μεταρρυθμίσεων στη Γαλλία και στη Γερμανία. Εξίσου σημαντικό είναι και το ότι το feel good factor, η ψυχολογία της αγοράς, άρχισε να βελτιώνεται.
Ερ: Δηλαδή πότε να περιμένουμε επιστροφή στο μέρισμα;
Απ: Οι τράπεζες είχαν εκταμιεύσει μερίσματα ύψους ΛΚ145 εκατ. το 2001 και το πρώτο εξάμηνο του 2002. Επομένως, το ότι οι τρεις τράπεζες δεν έδωσαν μέρισμα στέρησε από την αγορά και από την καταναλωτική ζήτηση ένα σημαντικότατο ποσό. Επιστροφή σε μερισματοφόρα πορεία θα ήταν μια μεγάλη τονωτική ένεση τόσο για την οικονομία όσο και για τα δημόσια οικονομικά. Επομένως έχουμε κάθε λόγο να θέλουμε να δίνουμε μέρισμα. Όπως είπε ο Πρόεδρος του ΔΣ της Τράπεζας, κ. Γαλανός, στόχος μας είναι να επιστρέψουμε στο μέρισμα το ταχύτερο δυνατό, μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες.
Ερ: Επομένως, με αυτά τα δεδομένα, να αναμένουμε επιστροφή στο μέρισμα το 2004;
Απ: Δεν μπορώ να πω. Η παραχώρηση μερίσματος είναι απόφαση του ΔΣ της τράπεζας και δεν μπορώ να προδικάσω τις διοικητικές αποφάσεις. Υπάρχουν επίσης αρκετοί ρευστοί παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομία του τόπου.
Ερ: Δηλαδή;
Απ: Ο πιο σημαντικός παράγοντας για τις τράπεζες είναι η ανάκαμψη της οικονομίας. Ανάκαμψη της οικονομίας σημαίνει και ανάκαμψη των τραπεζών.
Επέκταση στην Ελλάδα
Όσον αφορά την Ελληνική, σημαντική ώθηση υπάρχει και από την επιτυχή επέκταση στην Ελλάδα. Εκεί πάμε πολύ καλά. Μέχρι το Φεβρουάριο θα έχουμε λειτουργήσει άλλα τέσσερα καταστήματα, φθάνοντας τα είκοσι ενώ μέχρι το τέλος του 2004 θέσαμε στόχο τα 25 καταστήματα. Στόχος είναι να μπορέσουμε να κρατήσουμε το ρυθμό ανάπτυξης στην Ελληνική αγορά σε ψηλά επίπεδα και ειδικά με τη δημιουργία νέων καταστημάτων. Ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξης της Ελλάδας καλύπτεται από τα εκεί εισοδήματά μας, ενώ παράλληλα προχωράμε και σε άλλα μέτρα στήριξης της επέκτασης, όπως για παράδειγμα την πρόσφατη πολύ επιτυχημένη έκδοση δανειακού ομολόγου σε Ευρώ τελικού ύψους 110 εκατ. Ευρώ το προϊόν του οποίου θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της ρευστότητας του δικτύου Ελλάδας. Είναι αξιοσημείωτο ότι το ομόλογο, που είναι εγγεγραμμένο στο χρηματιστήριο του Λουξεμβούργου, έχει διατεθεί σε αριθμό ξένων θεσμικών επενδυτών οι οποίοι μάλιστα το υπερκάλυψαν αφού η αρχικά προγραμματισμένη έκδοση ήταν για 100 εκατ. Ευρώ, στοιχείο που καταδεικνύει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών προς το Συγκρότημα της Ελληνικής Τράπεζας.
Στρατηγικός προγραμματισμός
Εμείς το τελευταίο μήνα αναθεωρήσαμε το στρατηγικό σχεδιασμό του Συγκροτήματος στη βάση των νέων δεδομένων. Η αναθεώρηση κρίθηκε αναγκαία γιατί:
§ Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας αναμένεται τα επόμενα χρόνια να είναι μικρότερος του 5-6% που είχαμε συνηθίσει.
§ Υπάρχει το αναδυόμενο κόστος προσαρμογής με το κοινωνικό κεκτημένο, το οποίο ασκεί κάποιες πιέσεις στα δημόσια οικονομικά και στην οικονομία γενικότερα, όπως είδαμε πρόσφατα με τους οδηγούς βαρέων οχημάτων.
§ Υπάρχει δημοσιονομικό πρόβλημα το οποίο επηρεάζει τη νομισματική πολιτική και εντείνει τον ανταγωνισμό στις αποταμιεύσεις.
Ερ: Εξηγείστε μας λίγο το τελευταίο...
Απ: Εάν η κυβέρνηση εξακολουθήσει να προσφεύγει στον εσωτερικό δανεισμό, ασκείται πίεση στα ντόπια επιτόκια αφού δημιουργείται ανταγωνισμός μεταξύ των εμπορικών τραπεζών και της κυβέρνησης για τις αποταμιεύσεις.
Με απλά λόγια, για να μπορούν να δανείζουν οι τράπεζες χρειάζεται να έχουν τα ανάλογα αποθέματα σε καταθέσεις, εξού και ο ανταγωνισμός που παρατηρείται για την «πίττα» των καταθέσεων. Εφόσον, όμως, το δημόσιο δανείζεται από την εγχώρια αγορά, τότε τράπεζες και κράτος ανταγωνίζονται για τα ίδια λεφτά, και αυτό σίγουρα απορροφά τη ρευστότητα της αγοράς και επηρεάζει την ικανότητα των τραπεζών να ελκύουν καταθέσεις.
Οικονομική Πολιτική
Ερ: Έχετε θίξει θέματα πολιτικής. Είστε ικανοποιημένος με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης;
Απ: Εκφράζοντας καθαρά προσωπική άποψη αναμένω με ενδιαφέρον τον πρώτο προϋπολογισμό της Κυβέρνησης. Δυστυχώς, η νέα κυβέρνηση βρέθηκε στην ανάγκη να πρέπει να αρχίσει να βρίσκει λύσεις για να εξέλθει από τη δύσκολη δημοσιονομική κατάσταση στην οποία βρέθηκε και, κυρίως, να περιορίσει τα έξοδα και το δανεισμό της.
Μια ριζική λύση είναι να ανακόψει την αυξητική τάση που παρουσιάζει το κρατικό μισθολόγιο. Αυτό πρέπει να συνδυαστεί και με μέτρα αύξησης της παραγωγικότητας του ανθρωπίνου δυναμικού και, κυρίως, με αλλαγή νοοτροπίας και πρακτικών.
Η άμεση λύση της αύξησης της φοροεισπρακτικής ικανότητας του κράτους είναι και ορθή και επιβεβλημένη. Όμως, υπάρχει και η λύση της αύξησης της φορολογίας, κάτι που στο παρόν στάδιο δεν εξετάζει η Κυβέρνηση αλλά που φοβούμαι ότι σύντομα πιθανόν να αναγκαστεί να μελετήσει.
Μετοχοποιήσεις
Μια τρίτη διέξοδος είναι οι μετοχοποιήσεις. Αντιλαμβάνομαι και σέβομαι πλήρως την προεκλογική δέσμευση της Κυβέρνησης ότι δεν θα προχωρήσει σε εκποίηση κρατικής περιουσίας, θα μπορούσε όμως, σε αρχικό στάδιο, να ενισχύσει τα έσοδά της με την έκδοση μεσοπρόθεσμων (10χρονων ή 15χρονων) ομολόγων τα οποία να είναι είτε αποπληρωτέα στη λήξη τους ή να παρέχουν στην Κυβέρνηση το δικαίωμα μετατροπής τους σε μετοχές συγκεκριμένου ημικρατικού οργανισμού.
Κάτι τέτοιο προϋποθέτει βέβαια αλλαγή του θεσμικού καθεστώτος τέτοιων οργανισμών – αλλά και αυτό είναι το κύριο σημείο της ιδέας – όταν θα έρθει εκείνη η ώρα είναι η Κυβέρνηση που θα αποφασίσει το αν θα προχωρήσει με αποπληρωμή των ομολόγων με μετοχές ή θα συνάψει νέο δάνειο με έκδοση ομολόγων και πάλι. Με τον τρόπο αυτό τηρείται η προεκλογική δέσμευσή της για μη εκποίηση κρατικής περιουσίας ενώ ταυτόχρονα δίδεται και ο απαραίτητος χρόνος να δημιουργηθούν οι αναγκαίες δομές για να αποκτηθούν εμπειρίες και να διασκεδαστούν φόβοι και ίσως παρεξηγημένες αντιλήψεις, ενώ ενισχύονται άμεσα τα οικονομικά του κράτους.
Επιπρόσθετα, η εισαγωγή τέτοιων ομολόγων στο Χ.Α.Κ. και η μετατροπή τους σε μετοχές – αν τελικά αποφασιστεί κάτι τέτοιο – θα δώσει την προοπτική νέας ώθησης και δυναμικής στο θεσμό αφού τέτοιες μετοχές θεωρούνται τα κατεξοχήν βαριά χαρτιά σε ένα χρηματιστήριο.
Εργατικό κόστος
Ερ: Τα έσοδα των εμπορικών τραπεζών πιέζονται αλλά το κόστος αυξάνεται. Τι θα γίνει με το εργατικό κόστος;
Απ: Είναι γεγονός ότι αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο όλοι αναγνωρίζουν ότι θα πρέπει να υπάρξει βελτίωση. Η συλλογική σύμβαση λήγει το Δεκέμβριο του 2004 οπότε μέσα στο επόμενο έτος θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε σε συνεργασία με τη συντεχνία το θέμα αυτό.
Έχω την άποψη ότι και το προσωπικό έχει αντιληφθεί ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για τις τράπεζες και ότι πρέπει να περικοπούν έξοδα για να επιβιώσουν στο συνεχώς διαμορφούμενο και μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλουν.
Όπως ανέφερε και ο τότε Πρόεδρος του Κυπριακού Εργοδοτικού Συνδέσμου κος Πιερής Θεοδώρου στο χαιρετισμό του στο 35ο Παγκύπριο συνέδριο της Ε.Τ.Υ.Κ. θα πρέπει μέσα από διάλογο και από κοινού με την Ε.Τ.Υ.Κ. να λύσουμε τα όποια θέματα, περιλαμβανομένων και εκείνων του ελαστικού ωραρίου, της μερικής απασχόλησης, κ.λ.π.
Κτηματαγορά
Ερ: Τον τελευταίο καιρό έχει αναπτυχθεί ολόκληρη φιλολογία για την κτηματαγορά, με τους τραπεζίτες όμως να μένουν κάπως αμέτοχοι σε αυτό το διάλογο. Ποιες οι απόψεις σας για την πορεία της κτηματαγοράς;
Απ: Έχω την αίσθηση ότι σε κάποιες περιοχές και τομείς παρουσιάζονται φαινόμενα «φούσκας», ίσως λόγω φοβίας, άγνοιας και μη ύπαρξης εναλλακτικών επενδυτικών επιλογών. Οι κανονισμοί για την εξαγωγή συναλλάγματος για αγορά περιουσίας ή επενδύσεων στο εξωτερικό έχουν χαλαρώσει, αλλά το επενδυτικό κοινό παραμένει συγκρατημένο, είτε επειδή δεν γνωρίζει τους κανονισμούς, είτε επειδή φοβάται να επενδύσει εκτός Κύπρου. Επίσης υπάρχει και αρκετή κερδοσκοπία, αν και είναι διαφορετικό από αυτό που είχαμε δει στο ΧΑΚ, αφού αυτοί που αγοράζουν γη δεν το κάνουν για να «πουλήσουν» την επαύριον. Αργά ή γρήγορα θα υπάρξει διόρθωση στην αγορά.
Ερ: Πώς θα επηρεάσει ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού;
Απ: Σε περίπτωση λύσης σίγουρα θα υπάρχουν επιπτώσεις στην κτηματαγορά, αλλά θα πάρει καιρό να αλλάξουν τα πράγματα. Σκεφτείτε πόσο χρόνο θα πάρει να αξιοποιηθεί η γη, να βγουν πολεοδομικές ζώνες, να χωριστούν οικόπεδα κτλ. Ξέρουμε πόσο χρονοβόρες θα είναι αυτές οι διαδικασίες...
ΧΑΚ – Αμοιβαία
Ερ: Από τη συζήτηση μας δεν θα μπορούσε να λείψει το ΧΑΚ. Πρόσφατα τα δύο αμοιβαία κεφάλαια της Ελληνικής άρχισαν να επενδύουν στο Χρηματιστήριο...
Απ: Τα αμοιβαία είναι ένας θεσμός που σταδιακά θα προσδώσει βάθος και ρευστότητα στην αγορά. Αυτό επιδιώκουμε και θα καλωσορίσουμε τη λειτουργία και άλλων αμοιβαίων στο χρηματιστήριο γιατί συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πιο υγιούς αγοράς.
Ερ: Πέστε μας λίγα λόγια για τα αμοιβαία της Ελληνικής Τράπεζας
Απ: Το Ελληνική Trust Κυπριακό Μετοχικό έχει συνολικό ενεργητικού 6,5 εκατ. Ευρώ και απευθύνεται σε επενδυτές που επιθυμούν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση των χρημάτων τους σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Κυρίως επενδύει σε μετοχές εταιρειών στο Χ.Α.Κ. Το Ελληνική Trust Κυπριακό Μικτό επενδύει τόσο σε μετοχικούς όσο και σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και απευθύνεται σε πιο συντηρητικούς επενδυτές, οι οποίοι επιθυμούν ένα ισορροπημένο υπό διαχείριση χαρτοφυλάκιο με χαμηλότερου επιπέδου επενδυτικό κίνδυνο.
Όπως ανέφερε πρόσφατα και ο Διευθυντής Διαχείρισης Κεφαλαίων της Ελληνικής Τράπεζας (Επενδύσεις) Λτδ, κος Χρήστος Καλογέρης, η απόφαση της Ελληνικής να μη δημιουργήσει στην Κύπρο εταιρεία διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, αλλά η διαχείριση να γίνεται μέσω της θυγατρικής της εταιρείας στην Ελλάδα, οδήγησε στην εξοικονόμηση, υπό την έννοια της μη δέσμευσης κεφαλαίου ύψους ΛΚ500.000, ποσό το οποίο θα καταβαλλόταν σε περίπτωση λειτουργίας ανεξάρτητης εταιρείας διαχείρισης στην Κύπρο. Η πρακτική αυτή, της εγγραφής μόνο μίας εταιρείας διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, ακολουθείται από όλες τις εταιρείες στην Ευρώπη. Δημιουργείται μια εταιρεία, η οποία διαχειρίζεται κεντρικά όλα της τα Αμοιβαία, είτε αυτά είναι εγγεγραμμένα στην ίδια χώρα που βρίσκεται η εταιρεία είτε αλλού. Η Ελληνική Τράπεζα σε ετήσια βάση θα εξοικονομεί ΛΚ100.000, τις οποίες θα δαπανούσε σε λειτουργικά έξοδα της εταιρείας.
Παράλληλα, ποσό ΛΚ600.000 εξοικονομήθηκε από την απόφαση της Ελληνικής Τράπεζας να εγγράψει τα δύο Αμοιβαία της στην Ελλάδα και όχι στην Κύπρο. Ειδικότερα, για να δημιουργηθεί και να εγγραφεί ένα Αμοιβαίο Κεφάλαιο στην Κύπρο, το ελάχιστο κεφάλαιο που θα πρέπει να διαθέτει, βάσει της σχετικής νομοθεσίας, είναι ΛΚ1 εκ. σε μετρητά. Στην Ελλάδα για τη δημιουργία ενός Αμοιβαίου το ελάχιστο ποσό που ορίζει ο νόμος είναι ΛΚ700.000, είτε σε μετρητά είτε σε μετοχές. Με αυτόν τον τρόπο το κόστος δημιουργίας των δύο Αμοιβαίων ήταν κατά ΛΚ600.000 χαμηλότερο.
Από αυτές τις κινήσεις επωφελούνται και οι πελάτες . Λόγω της ύπαρξης κοινής Εταιρείας Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων δίνεται η ευχέρεια στους πελάτες να μετακινούν τα κεφάλαιά τους από το ένα Αμοιβαίο στο άλλο. Αν λειτουργούσαν δύο εταιρείες (μια στην Κύπρο και μια στην Ελλάδα) θα έπρεπε να γινόταν πρώτα η ρευστοποίηση και μετά η τοποθέτηση. Παράλληλα αποφεύγεται η γραφειοκρατία της δημιουργίας δύο ξεχωριστών λογαριασμών.
Το πλεονέκτημα μιας επένδυσης στα Αμοιβαία της Ελληνικής είναι ότι οι επενδυτές θα μπορούν να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι το κυπριακό χρηματιστήριο είναι το μοναδικό σε όλη την Ευρώπη που βρίσκεται πολύ χαμηλά και η κυπριακή οικονομία δεν είναι από τις χειρότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προσδοκίες ανόδου δημιουργούνται από την πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ήδη χρηματιστήρια άλλων χωρών αντέδρασαν θετικά όταν έγιναν μέλη) και την πιθανή επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Παρόλο που τα Αμοιβαία της Ελληνικής Τράπεζας έχουν σαν νόμισμα συναλλαγής το Ευρώ, οι Κύπριοι πελάτες δεν πρόκειται να αντιμετωπίσουν συναλλαγματικό κίνδυνο, λόγω του ότι τα Αμοιβαία επενδύουν στο κυπριακό χρηματιστήριο σε λίρες Κύπρου και η προμήθεια για τη μετατροπή των χρημάτων τους σε Ευρώ είναι μηδενική.
Επενδυτικά Δάνεια
Ερ: Ποιο είναι το μερίδιο της ευθύνης που αναλογεί στις εμπορικές τράπεζες στα διαδραματισθέντα στο ΧΑΚ την διετία 1999-2000; Ποιο μερίδιο προτίθενται να αναλάβουν οι τράπεζες σε μια ενδεχόμενη προσπάθεια (μη νομοθετικής) ρύθμισης του θέματος;
Απ: Δεδομένης της πρόσφατης ανακοίνωσης του Συνδέσμου Τραπεζών και των δηλώσεων του Προέδρου του Συνδέσμου κου Παντζιαρή στο Φιλελεύθερο, δεν έχω τίποτε να προσθέσω ή να διαφοροποιήσω.
Ειδήσεις Σχετικών Θεμάτων
