You are here

Α. Χριστοφίδης: Τα ελλείμματα απειλούν τις διεθνείς υπηρεσίες

10/08/2009 08:48

Τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα απειλούν να τινάξουν στο αέρα το status που απέκτησε η Κύπρος ως παροχέας διεθνώς υπηρεσιών, υποστηρίζει σε συνέντευξη του στη StockWatch, o διευθύνων σύμβουλος του ελεγκτικού οίκου KPMG, Ανδρέας Χριστοφίδης. Ο κ. Χριστοφίδης προειδοποιεί πως η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας ενδέχεται διαβρώσει τα φορολογικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η Κύπρος αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επιβάλει πρόσθετες φορολογίες για να τα καλύψει. Θεωρεί επικίνδυνα ορισμένα από τα μέτρα που προτείνει η κυβέρνηση για να πατάξει τη φοροδιαφυγή και τονίζει την ανάγκη να συγκρατηθούν οι δαπάνες και να εστιαστούν σε παραγωγικούς σκοπούς. Μιλά για τα αναπτυξιακά έργα που δεν ήρθαν αλλά και για τις επιπτώσεις της κρίσης του κλάδου ακινήτων στους λογαριασμούς των εταιρειών. Τονίζει επίσης την ανάγκη συντονισμού των ρυθμιστικών αρχών με την ευρύτερη πολιτική της κυβέρνησης και κάνει λόγο για ανεξάρτητους φορείς που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις συνθήκες της αγοράς.

Της Ηρώς Ευθυμίου

Ερ: K. Χριστοφίδη, δύσκολοι καιροί για λογιστές. Πως πάνε οι δουλειές φέτος;

Απ.:
Θα σας μιλήσω για τη KPMG. Τα τελευταία 6-7 χρόνια είχε μια σοβαρή αύξηση του κύκλου εργασιών της, η οποία μάλιστα βοήθησε ώστε να είμαστε σήμερα η πιο μεγάλη εταιρεία στην κυπριακή αγορά.

Την τελευταία δεκαετία από 280 άτομα φθάσαμε τους 750. Και τούτο έγινε μετά από προγραμματισμό και επέκταση των υπηρεσιών μας, δημιουργώντας μια μεγάλη γκάμα υπηρεσιών.

Προγραμματίσαμε παράλληλα επέκταση και στο εξωτερικό, εξού και πέρσι πήραμε το βραβείο εξαγωγών υπηρεσιών της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο δίνεται στον οργανισμό που καταγράφει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη σε ποσοστιαία βάση.

Ερ: Μεγέθυνση, βέβαια, είχε το λογιστικό επάγγελμα γενικότερα και στην Κύπρο αλλά και διεθνώς.

Απ.:
Να σας απαντήσω. Η KPMG Κύπρου ανήκει στην περιφέρεια Europe, Middle East and Africa, άρα είμαστε χωρισμένοι και οργανωτικά σε αυτή την περιοχή που περιλαμβάνει όλες τις χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

Τα τελευταία 4 χρόνια, λοιπόν, είμαστε από τις 3-4 πρώτες χώρες σε ανάπτυξη σε αυτή την ευρύτερη περιοχή, στην οποία περιλαμβάνεται και η Ρωσία, αλλά και η Ανατολική Ευρώπη. Επιπλέον, να σας πω ότι σύμφωνα με εσωτερικά στατιστικά στοιχεία της KPMG, η Κύπρος μέχρι το φετινό Ιούνιο παρουσιάζει ένα growth της τάξης του 16,6% και είναι τέταρτη στην ευρύτερη περιοχή.

Να σας πω επίσης πως ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης των εργασιών μας ήταν σχεδόν διπλάσιος από αυτό των άλλων δύο ελεγκτικών εταιρειών στην Κύπρο. Η PriceWaterhouseCoopers (PWC) και Deloitte ανακοίνωσαν ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης γύρω στο 12-23%, ενώ η δική μας εταιρεία είχε 36-38% το χρόνο.

Το 2004 είχαμε μια ελαφριά υπεροχή από την PWC σε αριθμό εταιρειών στο χρηματιστήριο. Το ποσοστό της KPMG ανερχόταν στο 30% και της PWC στο 28%, ενώ το 2009 άνοιξε η ψαλίδα της διαφοράς με το ποσοστό μας να ανέρχεται στο 48% και της PWC στο 25%.

Από τις δεκατρείς πιο μεγάλες εταιρείες που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο έχουμε τις εννέα. Εκτός των τραπεζών, όλοι οι μεγάλοι οργανισμοί είναι κοντά μας.

Ποντάραμε «κυπριακά» και κερδίσαμε...

Ερ: Υπάρχει κρίση στη μεγαλύτερη πηγή εσόδων για τους λογιστές, στη Ρωσία. Πως σας επηρεάζει η κατάσταση στη Ρωσική αγορά;

Απ.:
Να μιλήσω για τη δική μας εταιρεία η οποία με βάση την πολιτική του γραφείου το πρώτο μέλημα μας παραδοσιακά ήταν η κυπριακή αγορά η οποία κατέχει την πρώτη θέση στις δραστηριότητες του οργανισμού.

Η Ρωσική αγορά είναι η δεύτερη πιο μεγάλη πηγή εισοδήματος αλλά δεν ξεπερνά το 18-20% του συνολικού εισοδήματος της εταιρείας μας. Το ποσοστό αυτό επίσης προέρχεται από μεγάλες ρωσικές επιχειρήσεις οι πλείστες των οποίων είναι ακόμη πολύ δυνατές. Δεν έχουμε πελατολόγιο αποτελούμενο από μικρές επιχειρήσεις.

Η πολιτική της επιχείρησης ήταν στη βάση πάντα να στεριώσουμε και να εκμεταλλευτούμε στο μέγιστο την κυπριακή αγορά.

Εκεί που έχουμε βγει στο εξωτερικό ήταν κυρίως σε συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η Ρωσία είναι σίγουρα σημαντική αγορά αλλά αποτελεί την κρέμα παρά την πηγή του εισοδήματος μας. Η στρατηγική αυτή της εταιρείας πέτυχε και εδώ και χρόνια μας έδωσε το μεγαλύτερο μερίδιο στην κυπριακή αγορά.

Κάτω τα χέρια από το φορολογικό σύστημα

Ερ: Ποιες οι προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης αυτής της αγοράς για κυπριακά ελεγκτικά γραφεία τα επόμενα δέκα χρόνια;

Απ.:
Η αγορά είναι απεριόριστη αρκεί να συγκρίνεις το μέγεθος ενός κυπριακού ελεγκτικού γραφείου και ενός ελεγκτικού γραφείου στο Λουξεμβούργο. Μπορούμε να επεκτείνουμε και άλλο τη γκάμα των δραστηριοτήτων μας αλλά θα πρέπει να διαφυλάξουμε πάνω απ’ όλα το φορολογικό μας σύστημα.

Εκείνο που με φοβίζει είναι αν δεν βρεθούν έγκαιρα λύσεις στα δημοσιονομικά η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να καταφύγει σε επιπρόσθετες φορολογίες. Και αν πειράξουν το φορολογικό σύστημα τότε θα έχουμε τεράστιο πρόβλημα. Αν και έχω εμπιστοσύνη στον υπουργό Οικονομικών γιατί γνωρίζει πολύ τον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Κύπρου, φοβάμαι ότι εάν δεν ληφθούν μέτρα δεν θα έχει επιλογή από την επιβολή νέων φορολογιών.

Επικίνδυνα μέτρα...

Ερ: Ποια μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν από τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση πέραν των φορολογιών;

Απ.:
Ορισμένες από τις 20 προτάσεις του υπουργείου Οικονομικών για πάταξη του φαινομένου της φοροδιαφυγής και φοροαπαλλαγής είναι επικίνδυνες, κυρίως όσον αφορά τα θέματα πάταξης της φοροδιαφυγής.

Με το να έρθω να βάλω τους διευθυντές να είναι υπόλογοι προσωπικά – κάτι που υπάρχει και στη νομοθεσία του ΦΠΑ, το οποίο βλέπουμε πολλές φορές ότι είναι άδικο.

Το επικίνδυνο στην Κύπρο έγκειται στο ότι με τις τόσες ξένες εταιρείες και με διευθυντές που δεν είναι ιδιοκτήτες, με την εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου δεν θα βρίσκουμε άτομα να αναλαμβάνουν διευθυντές εταιρειών.

Το άλλο μέτρο που εισηγείται επίσης να έχει προτεραιότητα το κράτος έναντι της υποθήκης, θα αναγκάσει τις τράπεζες να μη δανείζουν, αφού η αξία των εγγυήσεων θα εξανεμιστεί για τις τράπεζες.

Ερ: Θα φέρουν έσοδα αυτά τα μέτρα;

Απ.:
Δεν πιστεύω ότι είναι μέτρα που μπορούν να λύσουν το φορολογικό. Δεν νομίζω ότι με την απειλή της προσωπικής ευθύνης θα λυθεί το πρόβλημα της φοροδιαφυγής. Μπορούμε να παραδειγματιστούμε από άλλες χώρες με πιο απλούς τρόπους όπως για παράδειγμα την καταπολέμηση της μη επιβολής ΦΠΑ από πολλά επαγγέλματα και επιχειρήσεις που αποφεύγουν να βγάλουν τιμολόγια.

Να γίνει έρευνα ποιοι κλάδοι φοροδιαφεύγουν με αυτόν τον τρόπο. Στην Ελλάδα πέρασαν δια νομοθεσίας φορολογικές ρυθμίσεις ώστε όταν ένας πολίτης παρουσιάζει αποδείξεις με ΦΠΑ για κάθε χίλια ευρώ να τους επιστρέφονται ανάλογα 15-20-50 ευρώ από το φόρο τους.

Ερ: Γιατί η κυβέρνηση να μην εφαρμόσει μέτρα που είναι ανώδυνα για το φορολογούμενο και μπορούν να βελτιώσουν τις κρατικές εισπράξεις;

Απ.:
Έχει αποδειχθεί ότι όσο πιο απειλητικά έρχεται το κράτος να επιβάλει φορολογίες τόσο περισσότερο δημιουργείται φοροδιαφυγή.

Αντί έργα, ήρθαν παροχές...

Ερ: Ποια είναι η άποψη σας για το σκέλος των ελλειμμάτων που αφορά τις δαπάνες;

Απ.:
Χρειάζεται μεγάλη προσοχή στις κρατικές δαπάνες διότι μέχρι στιγμής αυτό που έχει καταφέρει η κυβέρνηση παρά τις εξαγγελίες της για προώθηση αναπτυξιακών έργων είναι να αυξήσει τις δαπάνες στις λεγόμενες κοινωνικές παροχές.

Η προώθηση των έργων δυστυχώς καθυστερεί συνεχώς και το μόνο που καταφέρανε οι κυβερνώντες είναι ορισμένες ενισχύσεις καταναλωτικής φύσεως – είτε δώρα προς συνταξιούχους ή αύξηση επιδομάτων και βοηθημάτων.

Ερ: Σε λάθος... τσέπες η ρευστότητα;

Απ.:
Ακόμη και για το μέτρο άντλησης φθηνού δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έχω αμφιβολίες κατά πόσο τα χρήματα θα πάνε σε αυτούς που πραγματικά έχουν ανάγκη και όχι στις υγιείς επιχειρήσεις για να ενισχυθούν περαιτέρω.

Οι αιτήσεις που έχουν δεχθεί οι τράπεζες είναι πενταπλάσιες των χρημάτων που έχουν αντλήσει, άρα αυτά τα μέτρα θα δεν θα ενισχύσουν τις επιχειρήσεις οι οποίες χρειάζονται χαμηλότερο δανεισμό για να επιζήσουν. Έτσι θα δημιουργηθεί μεγαλύτερο πρόβλημα στην αγορά.

Ερ: Η ιδέα για ομόλογα σας βρίσκει σύμφωνο;

Απ.:
Εκείνο που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι το πώς χρησιμοποιούνται αυτά τα χρήματα.

Χρειάζονται παραγωγικές επενδύσεις

Ερ: Τι χρειάζεται η οικονομία για να ανακάμψει, πέραν του φθηνού χρήματος;

Απ.:
Κατά την άποψη μου εκείνο που χρειάζεται ώστε να ενισχυθεί η οικονομία είναι παραγωγικές επενδύσεις. Η επιθυμία υπάρχει και είναι δηλωμένη. Eκεί που υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση είναι στην υλοποίηση.

Δεν λέω ότι είναι αμελής η κυβέρνηση, αλλά αυτή η καθυστέρηση είναι επακόλουθο των άλλων προβλημάτων που προκύπτουν με τις προσφορές και τις διαδικασίες που ακολουθούν.

Το να περιορίσω το κρατικό μισθολόγιο δεν είναι μόνιμη λύση.

Εκείνο που πρέπει να γίνει είναι να περιοριστεί η μεγάλη σπατάλη που υπάρχει η οποία πηγάζει από καθυστερήσεις εκτέλεσης έργων όπως το νέο νοσοκομείο Λευκωσίας, ο δρόμος της Πόλης που όταν θα ξεκινήσει το έργο θα στοιχίσει εκατοντάδες εκατομμύρια περισσότερα από ότι αν γινόταν στην ώρα του. Να αναφερθώ στο αεροδρόμιο Λάρνακας για το οποίο ξεκίνησαν οι προσφορές επί προεδρίας Βασιλείου και χρειάστηκε να αλλάξουμε δύο κυβερνήσεις για να καταλήξουμε στον επενδυτή.

Από την άλλη εάν κάποιος κάνει μια μελέτη πόσες προσφορές βγαίνουν και πέφτουν στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών θα διαπιστώσει ότι σε κάθε δέκα υποθέσεις στις εννέα υποβάλλονται εντάσεις και πολλές ακυρώνονται, με αποτέλεσμα να καθυστερούν απαραίτητα έργα για την ανάπτυξη της οικονομίας, όπως για παράδειγμα τις μαρίνες οι οποίες θα έπρεπε να είχαν γίνει πριν 20 χρόνια.

Αν κοστολογηθεί τι αξίζει κάθε έτος στο κράτος η αύξηση του κόστους και οι καθυστερήσεις θα διαφανεί ότι πρόκειται για τεράστια κονδύλια.

Ερ: Τι πρέπει να αλλάξει;

Απ.:
Πρώτο να εξετάσει η κυβέρνηση τις διαδικασίες που ακολουθούνται και τους λόγους που συνεχώς έχουμε αυτά τα προβλήματα. Πιστεύω ότι τα προβλήματα είναι και στις διαδικασίες προσφορών, στον τρόπο αξιολόγησης και στα έντυπα της προσφοράς.

Πρέπει κάποιος να μελετήσει τους λόγους που υποβάλλεται μια ένταση και γίνεται αποδεκτή. Σε κάποιες περιπτώσεις που γνωρίζω ήταν καθαρά για λόγους μη σωστής αξιολόγησης. Άρα θα πρέπει να μελετηθεί το θέμα των Συμβουλίων Προσφορών, ποιοι το συνθέτουν, πως λειτουργούν, ποιος τους διορίζει, πόσο αρμόδιοι είναι, ποιες οι γνώσεις τους πάνω σε αυτά τα θέματα.

Υπάρχει πρόβλημα στον τρόπο αξιολόγησης και σωστής διατύπωσης των προσφορών διότι σχεδόν δεν υπάρχει προσφορά που να μη εφεσιβληθεί.

Ακίνητα: Δεν επηρεάζουν τα accounts

Ερ: Είστε ο επικεφαλής του Financial Advisory Services της KPMG. Τι θα συμβουλεύατε σήμερα τους πελάτες σας για τον κλάδο ακινήτων;

Απ.:
Ως οργανισμός απαγορεύεται να δίνουμε επενδυτικές συμβουλές, ωστόσο επειδή ασχολούμαστε με εκτιμήσεις βλέπω ότι το πλήγμα που υπέστη η αγορά ακινήτων δεν είναι ομοιόμορφο, διότι μεγάλο πλήγμα δέχθηκε το τουριστικό τμήμα του κλάδου και κυρίως το είδος της ανάπτυξης το οποίο δεν έπρεπε να ανοικοδομηθεί.

Θα έπρεπε να είχαν σκεφτεί κάποιοι ότι με την υποδομή που έχει η Κύπρος δεν είναι δυνατόν να δεχθεί όλο αυτό το μέγεθος του developing. Ως εκ τούτου βλέπουμε ότι στον Πρωταρά και την Πάφο είναι φανερό το πρόβλημα, στη Λάρνακα σε μικρότερο βαθμό, ενώ στη Λεμεσό και στη Λευκωσία, ακόμα και εάν υπάρχει λίγο πλεόνασμα, θα απορροφηθεί.

Οι developers επίσης που επεκτείνονταν μέχρι εκεί που φθάνει η τσέπη τους δεν θα αντιμετωπίσουν προβλήματα. Αυτοί όμως που προέβαιναν σε υπερδανεισμό για να αγοράσουν γη αντιμετωπίζουν πρόβλημα εκτός και αν οι τράπεζες είναι διατεθειμένες να αναλάβουν το ρίσκο μέχρι να επανέλθει η αγορά στους κανονικούς της ρυθμούς.

Ερ: Κατά γενική ομολογία, οι αξίες των ακινήτων υποχωρούν. Πότε θα το δούμε αυτό στους λογαριασμούς που υπογράφετε;

Απ.:
Εμείς αποδεχόμαστε αυτό που λένε οι επαγγελματίες εκτιμητές. Σίγουρα όμως ανάλογα με τον τύπο του ακινήτου και τα διεθνή λογιστικά πρότυπα εκεί που πρέπει τα ακίνητα να είναι στην πραγματική αξία τους γίνεται επανεκτίμηση.

Μέχρι στιγμής όμως δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές μειώσεις ούτε στα οικιστικά ούτε στα εμπορικά ακίνητα. Δεν φθάσαμε σε σημείο που η ρευστοποίηση της αξία τους να πέσει κάτω του κόστους διότι πολλοί από τους developers έχουν αγοράσει τη γη σε πολύ χαμηλά αξία.

Κράτος εν κράτει οι επόπτες

Ερ: Προέκυψε μια συζήτηση τελευταίως για το θεσμικό πλαίσιο του χρηματοοικονομικού τομέα. Χρίζει θεσμικών αλλαγών το σύστημα;

Απ.:
Εκείνο το οποίο με προβληματίζει είναι ο θεσμός του ανεξάρτητου λειτουργού (π.χ. έφορος ασφαλιστικών εταιρειών, κεφαλαιαγορά, έφορος φόρου εισοδήματος και άλλων).

Κάπου δημιουργούνται προβλήματα με τη μη δυνατότητα της κυβέρνησης να επεμβαίνει στην πολιτική τους, όσο επικίνδυνο και αν ακούγεται η λέξη επέμβαση. Εκτιμώ ότι ο συντονισμός πολιτικής είναι απαραίτητος.

Δεν θέλω να αγγίξω τα τραπεζικά ζητήματα τα οποία πιστεύω έχουν συζητηθεί πολύ τελευταίως. Αν και δεν συμφωνώ με τα κατηγορητήρια ή κάποιους χαρακτηρισμούς που έχουν κυκλοφορήσει, βλέπω και εγώ προβλήματα κυρίως στον τρόπο συντονισμού της πολιτικής της κυβέρνησης με τους ανεξάρτητους φορείς.

Διαβλέπω προβλήματα και συγκρούσεις που υποβόσκουν και σε άλλους ανεξάρτητους οργανισμούς να βγαίνουν σύντομα στην επιφάνεια.

Στην Αμερική και άλλες ευρωπαϊκές χώρες όταν έβλεπαν ότι κινδυνεύει ο τάδε οργανισμός – είτε τράπεζα, είτε ασφαλιστική εταιρεία – παρενέβησαν, ενίσχυσαν και διόρθωσαν το πρόβλημα.

Στην Κύπρο αν κινδυνεύει μια ασφαλιστική εταιρεία η κυβέρνηση δεν μπορεί να πει λέξη του εφόρου ασφαλιστικών εταιρειών πώς να κινηθεί. Αν ο έφορος έχει αποφασίσει να κλείσει τις μισές ασφαλιστικές εταιρείες λόγω της οδηγίας Solvency II, δεν μπορεί να επέμβει το υπουργείο.

Ερ: Υπάρχουν υπερεξουσίες;

Απ.:
Εγώ το θέτω ως αδυναμία συντονισμού. Tώρα κατά πόσο αυτό είναι υπερεξουσία ή όχι δεν το γνωρίζω.

Το ίδιο συμβαίνει και με την κυβέρνηση και την Κεντρική Τράπεζα ή μεταξύ τραπεζών και ΚΤ και κυβέρνησης – η μη δυνατότητα συντονισμού.

Κατά πόσο θα μπορούσε να γίνει με το να αφαιρεθούν εξουσίες πιστεύω ότι είναι επικίνδυνο, διότι πως θα ελέγξει κάποιος αν ο κυβερνητικός παρεμβατισμός είναι σωστός; Από την άλλη πάλι, αν τύχει και διορισθεί άτομο το οποίο δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις συνθήκες της αγοράς η κυβέρνηση δεν έχει το δικαίωμα να τον μετακινήσει.

Ερ: Επομένως σε επίπεδο θεσμικών αλλαγών έχετε συγκεκριμένες θεσμικές προτάσεις;

Απ.:
Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να μπορούν κυβέρνηση και ανεξάρτητοι φορείς να αποφασίζουν από κοινού τη δημοσιονομική πολιτική και την εφαρμογή της. Να παρέχεται η δυνατότητα συντονισμού μέσω ενός συμβουλίου στο οποίο να παρευρίσκονται όλες οι πλευρές από κοινού και να αποφασίσουν και μετά να διαδραματίζει ο καθένας το ρόλο του. Δεν μπορεί να αποφασίζεται η οικονομική πολιτική και η εποπτεία να τραβά άλλη γραμμή. Υστερα που πάμε;

Ερ: Υπάρχουν δηλαδή περιπτώσεις που αυτοί οι οργανισμοί λειτουργούν ως κράτος εν κράτη;

Απ.:
Σίγουρα. Τους παρέχει τη δυνατότητα η νομοθεσία.

Ερ: Κάτι τελευταίο: ήρθε η στιγμή για δεύτερη φορολογική αμνηστία;

Απ.:
Εδώ και πολύ καιρό ήρθε ο καιρός αν όχι για φορολογική αμνηστία για τρόπους επίσπευσης είσπραξης οφειλομένων φόρων. Θα πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να λυθούν οι ενστάσεις. Για παράδειγμα να πληρώσει κάποιος το κεφάλαιο και να του χαρίσουν τους τόκους με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση θα εισπράξει άμεσα αρκετά εκατομμύρια αποφεύγοντας τις δικαστικές διαδικασίες και το κόστος τους.