You are here

Α. Χριστοφίδης: Τρία «τρωτά» της τρόικα

26/07/2012 06:51

Τρία σημαντικά κενά στην προσέγγιση της τρόικα εντοπίζει ο διευθύνων σύμβουλος της KPMG Ανδρέας Χριστοφίδης. Σε συνέντευξη του στη StockWatch σταχυολογεί τις διαφωνίες του με τη μονόπλευρη πολιτική λιτότητας που εφαρμόζει η τρόικα, με την αλλαγή της μεθοδολογίας για τα «κακά» δάνεια και με τη μετακύληση του κόστους στήριξης των τραπεζών στην κοινωνία. Μιλά για το μέλλον του ελεγκτικού επαγγέλματος, για το φορολογικό σύστημα και τη σημασία της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Τονίζει την ανάγκη πλαισίωσης των περικοπών με μέτρα ανάπτυξης και υποστηρίζει ότι τα δάνεια προς τις τράπεζες πρέπει να αποφέρουν εισοδήματα στους φορολογούμενους, μετριάζοντας το κόστος της δημοσιονομικής αναπροσαρμογής.

Της Γεωργίας Χαννή

Ερ: Η Κύπρος στο μηχανισμό. Το περιμένατε;

Απ.:
Ήταν καθαρό από τη βραδύτητα στη λήψη μέτρων. Ήταν αναμενόμενο.

Ερ: Τι να αναμένουμε από πλευράς μέτρων;

Απ.:
Θα εξαρτηθεί από τη δυναμικότητα της διαπραγματευτικής μας ομάδας. Δυστυχώς οι εμπειρίες με την τρόικα στις πλείστες χώρες δείχνουν ότι ρυθμίζουν τις στρεβλώσεις λαμβάνοντας μέτρα για μείωση του βιοτικού επιπέδου του λαού. Τα μέτρα λιτότητας καταλήγουν στη μείωση του βιοτικού επιπέδου του λαού.

Παίρνουν τη θέση ότι δανειζόσασταν περισσότερα χρήματα απ’ όσο δικαιολογούσε η οικονομία σας, άρα πρέπει να επανέλθετε πίσω σε χαμηλότερο επίπεδο ζωής για να μπορούν να αντεπεξέλθουν τα εισοδήματα στις ανάγκες σας.

Αυτό έχει αποδειχθεί ότι έχει αποτύχει στις πλείστες χώρες που έχει εφαρμοστεί. Διότι τα μέτρα λιτότητας φέρνουν συρρίκνωση της οικονομίας.

Ερ: Τι μέτρα να αναμένουμε;

Απ.:
Κάποια μέτρα περιορισμού δαπανών θα είναι αναπόφευκτα.

Ήταν μέτρα που έπρεπε να λάβουμε από μόνοι μας παρά να μας επιβληθούν, διότι η επιβολή φέρνει διαφορετικό χαρακτήρα.

Ερ: Δηλαδή τί μέτρα;

Απ.:
Η ουσία της προσέγγισης της τρόικα για διόρθωση των στρεβλώσεων έχει τη βασική φιλοσοφία ότι θα πρέπει να μειωθούν τα εισοδήματα.

Αυτό ενδεχομένως να συνεπάγεται μείωση μισθών και παροχών, κατάργηση της ΑΤΑ ή συνδυασμός και των δύο.

Πιθανότατα να αγγίξουν και θέματα συντάξεων.

Ερ: Θα λύσουν το πρόβλημα αυτά τα μέτρα;

Απ.:
Πιστεύω αυτά τα μέτρα από μόνα τους δεν θα λύσουν το πρόβλημα. Θα πρέπει να αναμένουμε τέτοια μέτρα και να έχουμε απαντήσεις.

Το ζητούμενο είναι να ληφθούν παράλληλα μέτρα ανάπτυξης της οικονομίας.

Ερ: Πάντως σε άλλες χώρες που έχει εφαρμοστεί το μνημόνιο, δεν φαίνεται να απέτυχε η συνταγή τρόικα – για παράδειγμα στην Ιρλανδία.

Απ.:
Από προσωπική εμπειρία μετά από πρόσφατη συνάντηση που είχα με τον υπουργό Οικονομικών της Ιρλανδίας, φαίνεται ότι η χώρα παράλληλα με τα μέτρα λιτότητας προώθησε και μέτρα ανάπτυξης.

Χαρακτηριστικά ο υπουργός είχε πει «we decided to go back to what we knew best to do» εννοώντας στην παραγωγή κρέατος, γάλακτος και βιομηχανίας.

Ερ: Υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης ενόσω η Κύπρος βρίσκεται στο μηχανισμό;

Απ.:
Από τους τομείς που περιμένουμε ανάπτυξη, σίγουρα, η προοπτική υπάρχει φτάνει να καθησυχαστεί ο ξένος επενδυτής όσον αφορά τη σταθερότητα των τραπεζών και του φορολογικού μας συστήματος.

Εάν διασφαλίσουμε αυτή τη σταθερότητα, πιστεύω ότι η προοπτική ανάπτυξης υπάρχει στους τομείς όπου παραδοσιακά έχουν ανάπτυξη όπως οι υπηρεσίες και οι τράπεζες αλλά και ο τουρισμός.

Ερ: Πότε αναμένετε να επιστρέψει η Κύπρος στην ανάπτυξη και πώς;

Απ.:
Θα πρέπει πρώτα να δούμε πού θα καταλήξουμε με την τρόικα, με το δανεισμό, πόσο μακροπρόθεσμος θα είναι και τι επιπτώσεις θα έχει γενικότερα στην οικονομία για να μπορεί να προβλεφθεί πότε βγαίνουμε έξω από την κρίση.

Το φυσικό αέριο είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο ιδίως ο τρόπος αξιοποίησής του.

Ερ: Πότε αναμένετε δηλαδή την ανάκαμψη;

Απ.:
Είναι πολύ νωρίς. Να μιλήσουμε μετά τα μέτρα της τρόικα αφού δούμε σε ποια επίπεδα θα φθάσει ο δανεισμός, πως θα ρυθμιστεί ο τρόπος αποπληρωμής, το ύψος της ανακεφαλαιοίησης των τραπεζών. Αφού τα δούμε αυτά θα μπορούσε να προβλεφθεί πόσα χρόνια θα χρειαστούν για να ανακάμψει η οικονομία.

Ερ: Χρειάζονται πολλά χρόνια δηλαδή;

Απ.:
Σίγουρα δεν μιλάμε για μήνες. Μιλάμε για κάποια χρόνια χωρίς να σημαίνει ότι με σωστή διαπραγμάτευση και σωστό προγραμματισμό δεν μπορούμε τουλάχιστον να διασφαλίσουμε μια σταθεροποίηση του οικονομικού περιβάλλοντος.

Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να πάμε στον πάτο και μετά να αρχίσουμε την ανάπτυξη.

Ερ: Τι σημαίνει η ένταξη στο μηχανισμό για το international business και για το ελεγκτικό επάγγελμα;

Απ.:
Η ένταξη στο μηχανισμό από μόνη της δεν είναι πρόβλημα για το δικό μας περιβάλλον.

Εκείνο που έχει σημασία είναι ο επενδυτής να ξέρει ότι υπάρχει σταθερότητα στο φορολογικό σύστημα και στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες γενικά.

Το ότι είμαστε σε μηχανισμό στήριξης δεν θα μας επηρεάσει, φτάνει να διασφαλιστεί η σταθεροποίηση του συστήματος, να φύγει ο μπαμπούλας της πιθανής αλλαγής των φορολογικών συντελεστών και να νιώσει ο επενδυτής άνετος να συνεχίσει να χρησιμοποιεί το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου.

Ερ: Η τρόικα θα προτείνει την αναδιάρθρωση και ενδεχομένως τη συρρίκνωση του τραπεζικού τομέα. Χρειάζεται μεγάλες τράπεζες η Κύπρος;

Απ.:
Αν το πρόβλημα ήταν στο Λουξεμβούργο, η τρόικα θα εισηγείτο να συρρικνωθούν οι τράπεζες και να φύγουν;

Από μόνο του το γεγονός ότι η Κύπρος σαν χρηματοοικονομικό κέντρο έχει μεγαλύτερες τράπεζες σε σχέση με την οικονομία, δεν είναι πρόβλημα γιατί δεν είμαστε η μόνη χώρα στον κόσμο.

Το πρόβλημα μεγέθους των τραπεζών ίσως δεν θα ήταν πρόβλημα εάν οι τράπεζες που ήταν δραστηριοποιημένες στην Κύπρο ήταν περισσότερο διεθνείς παρά κυπριακές τράπεζες.

Είναι η ιδιοκτησία των τραπεζών που δημιουργεί πρόβλημα, το ότι είναι κυπριακής ιδιοκτησίας, και το πρόβλημα τώρα της κεφαλαιοποίησης τους.

Δεν είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που έχει τραπεζικό σύστημα πολύ μεγαλύτερο του εθνικού ΑΕΠ.

Εκείνο που χρειάζεται είναι μια πιο σωστή εποπτεία. Όταν μιλάς για τράπεζες που φεύγουν από τα κυπριακά δεδομένα, είναι εκεί που μια πιο ενοποιημένη εποπτεία θα ήταν πιο βοηθητική για να ελέγχονται πιο σωστά οι τράπεζες.

Ερ: Αφού τα αποτελέσματα των τραπεζών ελέγχονται από ελεγκτικούς οίκους, γιατί χρειάζεται – στην Κύπρο και διεθνώς – η κάθοδος εταιρειών τύπου BlackRock;

Απ.:
Η αξιολόγηση που γίνεται για σκοπούς τρόικα είναι τελείως διαφορετική από την αξιολόγηση που γίνεται για σκοπούς διεθνών λογιστικών προτύπων.

Ερ: Δηλαδή;

Απ.:
Να αναφερθώ σε ένα παράδειγμα δανεισμού κάποιου επιχειρηματία γης ο οποίος έχει δώσει ως εγγύηση τη γη που έχει για ανάπτυξη.

Εάν βάση των ελεγκτικών προτύπων η αξία της εξασφάλισης υπερβαίνει το ποσοστό του δανείου και υπάρχει λογική ότι σύντομα θα μπορούσε να ρευστοποιηθεί η περιουσία του, δεν γίνεται πρόβλεψη.

Η τρόικα λέει ότι εάν αυτός ο δανεισμός έχει καθυστέρηση ή έχει γίνει αναδιάρθρωση του χρέους για να μπορεί ο δανειστής να ανταποκριθεί, τότε για σκοπούς αξιολόγησης, το θεωρεί κακό δάνειο.

Ερ: Γιατί οι ελεγκτές δεν θεωρούν αυτό το δάνειο ως επισφαλές;

Απ.:
Ο ελεγκτής ελέγχει τους λογαριασμούς που έχουν ετοιμαστεί βάσει διεθνών λογιστικών προτύπων.

Ακολουθεί τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα στη διεξαγωγή της εργασίας.

Είναι τελείως διαφορετικός ο τρόπος υπολογισμού των προβλέψεων, το τι αποκαλούμε κακό χρέος για σκοπούς λογιστικούς.

Η τρόικα ή η BlackRock αυξάνουν τις προβλέψεις χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι αυτά τα χρέη δεν θα αποπληρωθούν σε κάποιο χρονικό πλαίσιο. Είναι διαφορετικός ο τρόπος προσέγγισής τους, πολύ πιο αυστηρός.

Ερ: Γιατί δηλαδή να είναι πιο σωστός ο χαλαρός τρόπος προβλέψεων;

Απ.:
Διότι οι προβλέψεις που γίνονται υπό κανονικές συνθήκες σε μια τράπεζα έχουν την έννοια του ότι οι επιχειρήσεις συνεχίζουν ως δρώσες οικονομικές μονάδες να λειτουργούν υπό κανονικές συνθήκες αγοράς. Άρα, υπό κανονικές συνθήκες αγοράς, εάν η τράπεζα έχει δανείσει κάποιον ο οποίος έχει ένα ακίνητο που θα αξιοποιήσει και υπάρχει μια προσωρινή δυσκολία στον τομέα των ακινήτων, έστω και εάν έχει μειωθεί η τρέχουσα αξία λόγω των προβλημάτων της αγοράς, εάν αυτή η μείωση καλύπτει το δάνειο και προβλέπει σε κάποια δυνατότητα αποπληρωμής στο εγγύς μέλλον, θεωρείται εκείνο το δάνειο εξασφαλισμένο.

Η τρόικα το βλέπει διαφορετικά.

Εάν κάποιος ήρθε και ζήτησε αναδιάρθρωση του δανεισμού του γιατί δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το αρχικό πλάνο, το θεωρεί κακό χρέος έστω και εάν υπάρχει εξασφάλιση κάποια ακίνητη ιδιοκτησία διότι βλέπει ότι στο σύντομο χρονικό διάστημα δεν υπάρχει πιθανότατα να μπορεί να αξιοποιηθεί, να ρευστοποιηθεί η εξασφάλιση.

Η τρόικα βλέπει τη δυνατότητα άμεσης ρευστοποίησης αλλά αυτό δεν μπορείς να το κάνεις όταν ετοιμάζεις λογαριασμούς υπό τις συνθήκες ότι η επιχείρηση είναι εδώ και συνεχίζει να λειτουργεί.

Αν πάμε σήμερα και πούμε να ρευστοποιήσουμε όλη την Κύπρο, σίγουρα δεν μπορεί να γίνει. Πολλά από τα χρέη θα θεωρηθούν κακά.

Ερ: Συμφωνείτε ότι πρέπει να αλλάξει η μεθοδολογία για τα NPLs αυτή τη στιγμή;

Απ.:
Η μεθοδολογία της τρόικα έχει άλλη προσέγγιση με σκοπό να καταλήξουν στην ανάγκη κεφαλαιοποίησης που θα έχει τη σιγουριά ότι ανεξάρτητα με το πώς θα εξελιχθεί η οικονομία, η τράπεζα μπορεί να αντιμετωπίσει τους καταθέτες. Σεβαστός ο τρόπος σκέψης τους, δεν σημαίνει όμως ότι οι λογαριασμοί των τραπεζών θα πρέπει να συντάσσονται με αυτήν την πολιτική.

Ερ: Δε συμφωνείτε δηλαδή…

Απ.:
Δε συμφωνώ με την έννοια ότι καταλήγουμε να έχουμε τράπεζες όπου τα κεφάλαια τους θα είναι κατά πολύ περισσότερα από το τι χρειάζεται για τις ανάγκες τους, λαμβάνοντας υπόψη ότι κάποια από τα κακά χρέη αναμένεται λογικά να εισπραχθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Φυσικά εάν γίνει αυτό, τα κεφάλαια θα επιστρέψουν πίσω στην κυβέρνηση.

Ερ: Δηλαδή θεωρείτε ότι δεν είναι και το σωστότερο μέτρο αυτό…

Απ.:
Εκεί που διαφωνώ είναι στην προσέγγιση ότι η αποπληρωμή των κεφαλαίων που θα μπουν στις τράπεζες θα πρέπει να γίνεται από την υπόλοιπη οικονομία.

Ελπίζω η διαπραγματευτική ομάδα να αγγίξει αυτό το θέμα. Είναι το θέμα που πιέζουν και οι Ισπανοί.

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ένα μέρος αυτών των δισεκατομμυρίων που θα πάνε στα κεφάλαια των τραπεζών δεν είναι λεφτά που θα δοθούν και θα χαθούν, είναι εκεί και θα είναι κεφάλαια των τραπεζών.

Που λογικά εάν γίνουν σωστές αναδιοργανώσεις στον τραπεζικό τομέα, αυτά τα κεφάλαια ή ένα μέρος τους θα πρέπει να αποδίδουν κάποιο εισόδημα το οποίο θα εξυπηρετεί κάποιο μέρος του δανεισμού.

Θα είναι λάθος να έρθουμε να φορτώσουμε στον κύπριο φορολογούμενο ή στην κυπριακή οικονομία την αποπληρωμή στην ολότητά τους αυτών των δανείων.

Μόνο από τους τόκους θα φορτώσουμε στο ισοζύγιο πληρωμών μας περίπου €300 εκ. το χρόνο.

Θα πρέπει τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος να καλύπτεται από τα εισοδήματα των τραπεζών, ή ένα μέρος αυτού του δανεισμού να είναι μακροχρόνιο για να μπορεί να αποπληρωθεί με την εκποίηση σε επενδυτές των τραπεζών εφόσον θα γίνει αναδιάρθρωση και θα επανέλθουν σε κερδοφορία.