19/04/2004 08:42
Η λύση του Κυπριακού θα επιφέρει μια επιτάχυνση της ανάπτυξης της οικονομίας, η οποία θα πρέπει να καταστεί ελεγχόμενη. Υπό έλεγχο θα πρέπει επίσης να παραμείνουν οι κρατικές δαπάνες σε μια τέτοια περίπτωση, μιας και η δημοσιονομική πολιτική θα τεθεί την επόμενη της λύσης, προ της επιλογής μεταξύ ενός λιτού και ενός σπάταλου κράτους.
Τα συμπεράσματα αυτά ανήκουν στον Glenn Jenkins, καθηγητή οικονομικών στο πανεπιστήμιο Queens στον Καναδά αλλά και στο «Πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου» στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Ο πρώην καθηγητής του Harvard, ο οποίος παλαιότερα είχε διατελέσει και σύμβουλος της Κυπριακής Δημοκρατίας για φορολογικά ζητήματα (διεξήγαγε έρευνα για την εισαγωγή του ΦΠΑ στα τέλη της δεκατετίας του 1980), είναι σήμερα νυμφευμένος με μια Τουρκοκύπρια ακαδημαϊκό. Ο καθηγητής Jenkins συμμετείχε στην τουρκοκυπριακή Τεχνική Επιτροπή για οικονομικά ζητήματα τους περασμένους δύο μήνες.
Τα πιο πάνω σημεία στο βιογραφικό του καναδού ακαδημαϊκού καθιστούν μια συνέντευξη μαζί του ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Οι απόψεις του έχουν ιδιαίτερο βάρος, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν το γεγονός ότι ο Καναδάς είναι ένα ομοσπονδιακό κράτος, το οποίο αντιμετωπίζει και αυτό τον κίνδυνο διχοτόμησης λόγω της επιθυμίας των γαλλοφώνων κατοίκων του Κεμπέκ να αποσχιστούν. Οι δικλίδες ασφαλείας που έχουν συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Ανάν, όπως το Συμβούλιο Μακροοικονομικής Σταθερότητας και το Φορολογικό Συμβούλιο, είναι θεσμοί που δεν συναντιούνται σε άλλα κράτη, ανέφερε ο καθηγητής Jenkins, και που παρέχουν ασφαλιστικές δικλίδες για να μην υπάρξει ένα δημοσιονομικό «αμόκ».
Σε γενικές γραμμές, ο καθηγητής Jenkins δεν συμμερίζεται τους φόβους για μια τεράστια επιβάρυνση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού με το μισθολόγιο. Φθάνει φυσικά, τόνισε, να μη συμπεριφερθούν οι Κύπριοι «ανεύθυνα». Ο καναδός οικονομολόγος μίλησε στη StockWatch σε μια συνέντευξη την Κυριακή του Πάσχα.
Ερ.: Το ενοποιημένο δημοσιονομικό έλλειμμα του κράτους που θα προκύψει από μια λύση του Κυπριακού με βάση το Σχέδιο Ανάν, έχει υπολογιστεί σε £800 εκ. ή περίπου 10% επί του ΑΕΠ για την πρώτη χρονιά. Οδεύει έτσι το νέο κράτος στη χρεοκοπία;
Απ.: Δεν συμφωνώ με τον αριθμό αυτό. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να θεωρήσω πως το έλλειμμα θα φθάσει σε τέτοιο ύψος. Πρόκειται καθαρά για μια υπερβολή.
Ερ.: Μα ήδη το δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2003 ανήλθε σε £400 εκατομμύρια...
Απ.: Ποιοι λόγοι υπάρχουν για την αύξησή του; Κατ’ αρχήν οι συνεισφορές προς το Συμβούλιο Περιουσιών θα είναι περιορισμένες και θα εισρεύσουν χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαι σίγουρος πως ο κόσμος (σ.σ. οι Κύπριοι) δεν πρόκειται να κακοδιαχειριστεί το σύστημα, μιας και δεν έχει κανένας συμφέρον για να δημιουργηθούν αχρείαστα ελλείμματα.
Τα δημοσιονομικά βάρη
Ερ.: Όμως, η κρατική μηχανή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα πρέπει να εργοδοτεί Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους με τους ίδιους όρους απασχόλησης, σε μια αναλογία που δεν θα αντιστοιχεί στη συνεισφορά των δύο κοινοτήτων σε φόρους. Τι σας κάνει να πιστεύεται πως οι φορολογούμενοι θα είναι σε θέση να καλύπτουν τους μισθούς όλων;
Απ.: Πρώτα πρέπει να πω πως όταν πάρεις τους αριθμούς των δημοσίων υπαλλήλων σε κάθε κράτος που ήδη ασκούν τα καθήκοντα που θα ασκούσαν στην κεντρική κυβέρνηση, το συνολικό σου κόστος δεν θα ξεπερνούσε τα £200 εκατομμύρια. Δεν ξέρω από τι οδηγείστε στο συμπέρασμα για τα £800 εκατομμύρια. Οι μισθοί των ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων εργαζομένων δεν πρόκειται να δημιουργήσουν οποιαδήποτε σημαντικά ελλείμματα. Καταλαβαίνω πως υπάρχει ένα πρόβλημα κατά τη μεταβατική περίοδο, αλλά μιλάμε για σχετικά μικρά ποσά. Οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων δεν πρόκειται να οδηγήσουν την Κύπρο σε πτώχευση. Το ποσό για τους μισθούς των ομοσπονδιακών υπαλλήλων θα είναι μικρότερο από τα συνολικά έσοδα.
Ερ.: Όμως θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν τα ομοσπονδιακά κυβερνητικά όργανα. Η χρηματοδότησή τους θα προστίθεται στη χρηματοδότηση των ήδη υφισταμένων οργάνων...
Απ.: Αυτό είναι απόφαση για το πόσο ολιγαρκείς ή σπάταλοι θα θέλουν να είναι οι Κύπριοι. Δεν υπάρχει λόγος για να υπάρχουν τεράστιες δαπάνες αρχικά. Στην αρχή το μόνο ίσως κόστος θα είναι οι αλλαγές των πινακίδων στα κτίρια (γέλιο)... Αυτό δεν πρόκειται να κοστίσει και πάρα πολύ. Δεν υπάρχει ανάγκη χτιστούν μεγαλοπρεπή κτίρια από την πρώτη μέρα.
Ερ.: Το υπουργείο Οικονομικών έχει εντοπίσει κενά στους μηχανισμούς ελέγχου της δημοσιονομική πολιτικής, όπως και σε φορολογικά ζητήματα...
Απ.: Πιστεύω πως υπάρχουν αρκετές ασφαλιστικές δικλίδες για τα δημοσιονομικά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και δεν βλέπω καμίά πιθανότητα για ένα δημοσιονομικό «αμόκ». Η καταβολή φορολογίας προς το ομοσπονδιακό κράτος έχει προσδιοριστεί πολύ καλά και έτσι δεν νομίζω πως, έχοντας ταυτόχρονα την ΕΕ να ελέγχει τα πάντα, κάποιος θα μπορούσε να συμπεριφέρεται ανεύθυνα σε ό,τι αφορά τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Μη ξεχνάτε ότι οι υπάρχουν στο Σχέδιο Ανάν θεσμοί όπως το Συμβούλιο Μακροοικονομικής Σταθερότητας και το Φορολογικό Συμβούλιο τους οποίους δεν συναντά κανείς σε άλλα ομοσπονδιακά κράτη.
Ερ.: Δηλαδή, εσείς δεν βλέπετε προβλήματα λειτουργικότητας και βιωσιμότητας του νέου κράτους;
Απ.: Για να είμαι ειλικρινής, προσωπικά θα επέλεγα ένα μικρότερο ομοσπονδιακό κράτος, διότι στα πλαίσια της ΕΕ τα περιθώρια για την άσκηση οικονομικής πολιτικής είναι πιο στενά. Και δεδομένου ότι η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα, ο ρόλος της κυβέρνησης θα πρέπει να περιορίζεται στον καθορισμό πολιτικής και όχι στη δημιουργία δαπανών. Είναι πιο σημαντικό να έχεις μια πολιτική για τις πολεοδομικές ζώνες παρά να έχεις μια πολιτική για την κατασκευή γηπέδων γκολφ (γέλιο)... Οι εκάστοτε κυβερνήσεις της Κύπρου πρέπει να συμπεριφέρονται έξυπνα διότι τώρα θα ανταγωνίζονται σε ένα μεγάλο πεδίο.
Οι έποικοι
Ερ.:Το Σχέδιο Ανάν προνοεί τη συντομότερη το δυνατό σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Θεωρείτε πως αυτό είναι δυνατό, όσο υπάρχουν περιορισμοί για τους Ελληνοκύπριους, να επενδύσουν στο βόρειο μέρος της νήσου και επιπρόσθετα ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των κατεχομένων κατάγεται από την Τουρκία, έχει χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και συνεπώς δεν μπορεί να απασχοληθεί σε τομείς υψηλής παραγωγικότητας;
Απ.: Πρώτα πρέπει να πω πως πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς, ζουν στην Κύπρο για πολλά χρόνια και τα παιδιά τους φοιτούν στα πανεπιστήμια και γίνονται επιστήμονες. Πολλοί Τουρκοκύπριοι έχουν πανεπιστημιακά πτυχία, και θα ήθελα να συγκρίνω το ποσοστό των πτυχιούχων των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Οι μισθοί δεν νομίζω πως θα εξισωθούν, κι αυτό ως αποτέλεσμα του (σ.σ. προηγηθέντος) μεταναστευτικού κύματος από την Τουρκία. Αυτό όμως πρόκειται να σταματήσει. Αν περιορίσεις τη μετανάστευση όλων των ειδικοτήτων, οι μισθοί θα αυξηθούν. Σε αυτό θα συμβάλει και η άρση του εμπάργκο. Υπήρξαν πολλοί λόγοι στο παρελθόν που επέδρασαν ανασταλτικά στη ζήτηση για εργατικά χέρια στο βορρά και αυτοί θα παύσουν να υφίστανται πλέον με μια συμφωνία. Το αποτέλεσμα θα είναι η αύξηση της ζήτησης για εργατικά χέρια των κατοίκων του βορείου μέρους του νησιού. Το βλέπουμε να συμβαίνει σήμερα, με τους εργοδότες να πληρώνουν περισσότερα για τους μάγειρες σε ξενοδοχεία ή τους εργάτες σε οικοδομές κλπ. Από μόνες τους οι προσδοκίες πιέζουν το εργατικό κόστος προς τα πάνω.
Μην ξεχνάτε πως στα κατεχόμενα λειτουργούν 5 πανεπιστήμια εδώ και χρόνια. Πολλά από αυτά τροφοδοτούν συστηματικά την αγορά εργασίας με μηχανικούς και η φοίτηση σε αυτά είναι οικονομική. Κοστίζει λιγότερο από το να στέλλεις τους φοιτητές στην Ευρώπη και τα μαθήματα είναι στην αγγλική. Ο πληθυσμός των κατεχομένων βρίσκεται σε καλή θέση. Αν και υπάρχουν ορισμένοι που έχουν μεταναστεύσει από την Τουρκία, αυτοί είναι η ραχοκοκαλιά της κατασκευαστικής βιομηχανίας. Κι αυτούς θα τους χρειαστούμε λόγω του κατασκευαστικού «μπουμ» που θα υπάρξει μετά τη λύση.
Ερ.: Υποθέτοντας πως μετά τη λύση θα υπάρξει μεγάλη σύγχυση με τους μετακινούμενους πληθυσμούς, λόγω του νέου πολιτικού συστήματος, των νέων νόμων κλπ. πιστεύετε πως θα υπάρξει εισροή ξένων άμεσων επενδύσεων στην Κύπρο για να βοηθήσουν την ανάπτυξη της οικονομίας και ιδιαίτερα αυτής των Τουρκοκυπρίων;
Απ.: Αυτό θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο γίνουν επενδύσεις και οι Τουρκοκύπριοι δεν τύχουν διακρίσεων στο νότιο μέρος του νησιού. Είναι ένας σχετικά μικρός πληθυσμός. Και φυσικά, αν έρθουν ξένα κεφάλαια ιδιωτικά ή μη, αυτό θα βοηθήσει. Και αυτό μπορεί να επιδιωχθεί σε τελική ανάλυση.
Εύκολα θα μπορούσατε να έχετε πάρα πολλές επενδύσεις. Υπάρχει μια τεράστια ροή επενδυτικού κεφαλαίου στο βορρά αυτή τη στιγμή. Πέρσι ξεκίνησε ένα οικιστικό «μπουμ». Κι αυτό βασίζεται στο σενάριο «χωρίς λύση». Μιλάμε μόνο για τις προσδοκίες για λύση. Πιστεύω πως θα υπάρχει ένα διαφορετικό πρόβλημα. Να επιβραδυνθεί η διαδικασία για να είναι πιο «ευκολοχώνευτη». Οι αποστάσεις στην Κύπρο είναι μικρές και έτσι θα είναι εύκολο να εργάζεται κάποιος σε ένα άλλο συστατικό κράτος...
Ερ.: Οι μετακινήσεις όμως πληθυσμών θα επηρεάσουν την οικονομία, όπως για παράδειγμα τους εργαζόμενους σε ένα αγρόκτημα που θα βρίσκεται σε περιοχή που θα επιστραφεί...
Απ.: ...Μα αν ο ιδιοκτήτης του αγροκτήματος είναι ένας τραπεζίτης στη Λεμεσό, δεν νομίζω πως θα τρέξει αμέσως πίσω για να καλλιεργεί τα χωράφια του. Η γη θα είναι εκεί και θα χρειάζεται να την καλλιεργεί κάποιος και μάλλον θα δυσκολευτεί να βρει εργατικά χέρια. Ο αγροτικός τομέας στον Βορρά είναι σε παρακμή και ειδικά στο Νότο. Τα εισοδήματα προέρχονται ολοένα και πιο λίγο από τον αγροτικό τομέα. Πολλοί αγρότες είναι δημόσιοι υπάλληλοι ή και καθηγητές πανεπιστημίου (γέλιο)... Δεν βλέπω που βρίσκεται το πρόβλημα, με δεδομένο τον μικρό αριθμό των επηρεαζόμενων και τις μικρές αποστάσεις στην Κύπρο και την απομάκρυνση του νέφους που αιωρείται ακόμα πάνω από το νησί. Και μην ξεχνάτε πως μιλάμε για το πιο όμορφο μέρος στη Μεσόγειο που δεν αναπτύχθηκε.
Βλέπετε, κατάγομαι από τον Καναδά και πρέπει να πω πως τα στελέχη επιχειρήσεων μετακινούνται κάθε δυο – τρία χρόνια από τη μια περιοχή στην άλλη και περνούν ακριβώς αυτή τη διαδικασία.
Οι τράπεζες
Ερ.: Από ελληνοκυπριακής πλευράς έχουν εκφραστεί επιφυλάξεις για τη βιωσιμότητα του τουρκοκυπριακού χρηματοοικονομικού συστήματος σε περίπτωση λύσης. Συμμερίζεστε αυτές τις επιφυλάξεις;
Απ.: Η οικονομία του Νότου αντιστοιχεί στο 90% του συνόλου. Επιπρόσθετα, οι Τουρκοκύπριοι βάζουν τα του οίκου τους σε τάξη με ένα αυστηρό τρόπο τα τελευταία 3 χρόνια. Είναι γεγονός πως στην πλειοψηφία τους το ενεργητικό των τραπεζών στον Βορρά κατέχει τουρκικά κυβερνητικά αξιόγραφα. Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές τράπεζες, δεν βλέπω κανένα λόγο για ανησυχία. Από την άλλη όμως, θα περιέλθουν κάτω από την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για αυτό...
Ερ: ...Χωρίς όμως συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και συγκεκριμένους τρόπους μετατροπής των καταθέσεων σε κυπριακές λίρες. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ρυθμίσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνεται η εποπτεία από το υποκατάστημα της Κεντρικής και πως θα καταργηθεί μετά από λίγο καιρό...
Απ.: Αυτό νομίζω πως θα ρυθμιστεί κανονικά. Αν κοιτάξετε όλη την Κύπρο, θα δείτε ότι τα συνεργατικά πιστωτικά ιδρύματα στον Νότο αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα απ’ ό,τι οι τουρκοκυπριακές τράπεζες. Έχουμε βάλει μια τάξη εδώ. Οι μισές τράπεζες έχουν ήδη κλείσει. Η Κεντρική Τράπεζα θα είναι μία με μια πολιτική. Και σε ό,τι αφορά την πολιτική θα υπάρξει μια μεταβατική περίοδος. Είναι αναγκαία για πολλούς λόγους. Δεν υπάρχει κάτι που δεν μπορεί να διορθωθεί.
Στη Δομινικανή Δημοκρατία, στην οποία θα πάω την επόμενη (περασμένη εβδομάδα) αντιμετωπίζουν πολύ χειρότερα προβλήματα με τις τράπεζες απ’ ό,τι υπάρχουν εδώ. Μακάρι να είχαν τα προβλήματα που υπάρχουν εδώ. Πολλά από τα προβλήματα του 2001 έχουν λυθεί. Υπάρχουν ακόμα μερικά προβλήματα που παραμένουν, αλλά απασχολούν μόνο το 10% της οικονομίας.
Του Στέλιου Ορφανίδη
Τα συμπεράσματα αυτά ανήκουν στον Glenn Jenkins, καθηγητή οικονομικών στο πανεπιστήμιο Queens στον Καναδά αλλά και στο «Πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου» στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Ο πρώην καθηγητής του Harvard, ο οποίος παλαιότερα είχε διατελέσει και σύμβουλος της Κυπριακής Δημοκρατίας για φορολογικά ζητήματα (διεξήγαγε έρευνα για την εισαγωγή του ΦΠΑ στα τέλη της δεκατετίας του 1980), είναι σήμερα νυμφευμένος με μια Τουρκοκύπρια ακαδημαϊκό. Ο καθηγητής Jenkins συμμετείχε στην τουρκοκυπριακή Τεχνική Επιτροπή για οικονομικά ζητήματα τους περασμένους δύο μήνες.
Τα πιο πάνω σημεία στο βιογραφικό του καναδού ακαδημαϊκού καθιστούν μια συνέντευξη μαζί του ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Οι απόψεις του έχουν ιδιαίτερο βάρος, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν το γεγονός ότι ο Καναδάς είναι ένα ομοσπονδιακό κράτος, το οποίο αντιμετωπίζει και αυτό τον κίνδυνο διχοτόμησης λόγω της επιθυμίας των γαλλοφώνων κατοίκων του Κεμπέκ να αποσχιστούν. Οι δικλίδες ασφαλείας που έχουν συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Ανάν, όπως το Συμβούλιο Μακροοικονομικής Σταθερότητας και το Φορολογικό Συμβούλιο, είναι θεσμοί που δεν συναντιούνται σε άλλα κράτη, ανέφερε ο καθηγητής Jenkins, και που παρέχουν ασφαλιστικές δικλίδες για να μην υπάρξει ένα δημοσιονομικό «αμόκ».
Σε γενικές γραμμές, ο καθηγητής Jenkins δεν συμμερίζεται τους φόβους για μια τεράστια επιβάρυνση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού με το μισθολόγιο. Φθάνει φυσικά, τόνισε, να μη συμπεριφερθούν οι Κύπριοι «ανεύθυνα». Ο καναδός οικονομολόγος μίλησε στη StockWatch σε μια συνέντευξη την Κυριακή του Πάσχα.
Ερ.: Το ενοποιημένο δημοσιονομικό έλλειμμα του κράτους που θα προκύψει από μια λύση του Κυπριακού με βάση το Σχέδιο Ανάν, έχει υπολογιστεί σε £800 εκ. ή περίπου 10% επί του ΑΕΠ για την πρώτη χρονιά. Οδεύει έτσι το νέο κράτος στη χρεοκοπία;
Απ.: Δεν συμφωνώ με τον αριθμό αυτό. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να θεωρήσω πως το έλλειμμα θα φθάσει σε τέτοιο ύψος. Πρόκειται καθαρά για μια υπερβολή.
Ερ.: Μα ήδη το δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2003 ανήλθε σε £400 εκατομμύρια...
Απ.: Ποιοι λόγοι υπάρχουν για την αύξησή του; Κατ’ αρχήν οι συνεισφορές προς το Συμβούλιο Περιουσιών θα είναι περιορισμένες και θα εισρεύσουν χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαι σίγουρος πως ο κόσμος (σ.σ. οι Κύπριοι) δεν πρόκειται να κακοδιαχειριστεί το σύστημα, μιας και δεν έχει κανένας συμφέρον για να δημιουργηθούν αχρείαστα ελλείμματα.
Τα δημοσιονομικά βάρη
Ερ.: Όμως, η κρατική μηχανή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα πρέπει να εργοδοτεί Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους με τους ίδιους όρους απασχόλησης, σε μια αναλογία που δεν θα αντιστοιχεί στη συνεισφορά των δύο κοινοτήτων σε φόρους. Τι σας κάνει να πιστεύεται πως οι φορολογούμενοι θα είναι σε θέση να καλύπτουν τους μισθούς όλων;
Απ.: Πρώτα πρέπει να πω πως όταν πάρεις τους αριθμούς των δημοσίων υπαλλήλων σε κάθε κράτος που ήδη ασκούν τα καθήκοντα που θα ασκούσαν στην κεντρική κυβέρνηση, το συνολικό σου κόστος δεν θα ξεπερνούσε τα £200 εκατομμύρια. Δεν ξέρω από τι οδηγείστε στο συμπέρασμα για τα £800 εκατομμύρια. Οι μισθοί των ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων εργαζομένων δεν πρόκειται να δημιουργήσουν οποιαδήποτε σημαντικά ελλείμματα. Καταλαβαίνω πως υπάρχει ένα πρόβλημα κατά τη μεταβατική περίοδο, αλλά μιλάμε για σχετικά μικρά ποσά. Οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων δεν πρόκειται να οδηγήσουν την Κύπρο σε πτώχευση. Το ποσό για τους μισθούς των ομοσπονδιακών υπαλλήλων θα είναι μικρότερο από τα συνολικά έσοδα.
Ερ.: Όμως θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν τα ομοσπονδιακά κυβερνητικά όργανα. Η χρηματοδότησή τους θα προστίθεται στη χρηματοδότηση των ήδη υφισταμένων οργάνων...
Απ.: Αυτό είναι απόφαση για το πόσο ολιγαρκείς ή σπάταλοι θα θέλουν να είναι οι Κύπριοι. Δεν υπάρχει λόγος για να υπάρχουν τεράστιες δαπάνες αρχικά. Στην αρχή το μόνο ίσως κόστος θα είναι οι αλλαγές των πινακίδων στα κτίρια (γέλιο)... Αυτό δεν πρόκειται να κοστίσει και πάρα πολύ. Δεν υπάρχει ανάγκη χτιστούν μεγαλοπρεπή κτίρια από την πρώτη μέρα.
Ερ.: Το υπουργείο Οικονομικών έχει εντοπίσει κενά στους μηχανισμούς ελέγχου της δημοσιονομική πολιτικής, όπως και σε φορολογικά ζητήματα...
Απ.: Πιστεύω πως υπάρχουν αρκετές ασφαλιστικές δικλίδες για τα δημοσιονομικά της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και δεν βλέπω καμίά πιθανότητα για ένα δημοσιονομικό «αμόκ». Η καταβολή φορολογίας προς το ομοσπονδιακό κράτος έχει προσδιοριστεί πολύ καλά και έτσι δεν νομίζω πως, έχοντας ταυτόχρονα την ΕΕ να ελέγχει τα πάντα, κάποιος θα μπορούσε να συμπεριφέρεται ανεύθυνα σε ό,τι αφορά τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Μη ξεχνάτε ότι οι υπάρχουν στο Σχέδιο Ανάν θεσμοί όπως το Συμβούλιο Μακροοικονομικής Σταθερότητας και το Φορολογικό Συμβούλιο τους οποίους δεν συναντά κανείς σε άλλα ομοσπονδιακά κράτη.
Ερ.: Δηλαδή, εσείς δεν βλέπετε προβλήματα λειτουργικότητας και βιωσιμότητας του νέου κράτους;
Απ.: Για να είμαι ειλικρινής, προσωπικά θα επέλεγα ένα μικρότερο ομοσπονδιακό κράτος, διότι στα πλαίσια της ΕΕ τα περιθώρια για την άσκηση οικονομικής πολιτικής είναι πιο στενά. Και δεδομένου ότι η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα, ο ρόλος της κυβέρνησης θα πρέπει να περιορίζεται στον καθορισμό πολιτικής και όχι στη δημιουργία δαπανών. Είναι πιο σημαντικό να έχεις μια πολιτική για τις πολεοδομικές ζώνες παρά να έχεις μια πολιτική για την κατασκευή γηπέδων γκολφ (γέλιο)... Οι εκάστοτε κυβερνήσεις της Κύπρου πρέπει να συμπεριφέρονται έξυπνα διότι τώρα θα ανταγωνίζονται σε ένα μεγάλο πεδίο.
Οι έποικοι
Ερ.:Το Σχέδιο Ανάν προνοεί τη συντομότερη το δυνατό σύγκλιση του βιοτικού επιπέδου των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Θεωρείτε πως αυτό είναι δυνατό, όσο υπάρχουν περιορισμοί για τους Ελληνοκύπριους, να επενδύσουν στο βόρειο μέρος της νήσου και επιπρόσθετα ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των κατεχομένων κατάγεται από την Τουρκία, έχει χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και συνεπώς δεν μπορεί να απασχοληθεί σε τομείς υψηλής παραγωγικότητας;
Απ.: Πρώτα πρέπει να πω πως πολλοί από τους ανθρώπους αυτούς, ζουν στην Κύπρο για πολλά χρόνια και τα παιδιά τους φοιτούν στα πανεπιστήμια και γίνονται επιστήμονες. Πολλοί Τουρκοκύπριοι έχουν πανεπιστημιακά πτυχία, και θα ήθελα να συγκρίνω το ποσοστό των πτυχιούχων των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Οι μισθοί δεν νομίζω πως θα εξισωθούν, κι αυτό ως αποτέλεσμα του (σ.σ. προηγηθέντος) μεταναστευτικού κύματος από την Τουρκία. Αυτό όμως πρόκειται να σταματήσει. Αν περιορίσεις τη μετανάστευση όλων των ειδικοτήτων, οι μισθοί θα αυξηθούν. Σε αυτό θα συμβάλει και η άρση του εμπάργκο. Υπήρξαν πολλοί λόγοι στο παρελθόν που επέδρασαν ανασταλτικά στη ζήτηση για εργατικά χέρια στο βορρά και αυτοί θα παύσουν να υφίστανται πλέον με μια συμφωνία. Το αποτέλεσμα θα είναι η αύξηση της ζήτησης για εργατικά χέρια των κατοίκων του βορείου μέρους του νησιού. Το βλέπουμε να συμβαίνει σήμερα, με τους εργοδότες να πληρώνουν περισσότερα για τους μάγειρες σε ξενοδοχεία ή τους εργάτες σε οικοδομές κλπ. Από μόνες τους οι προσδοκίες πιέζουν το εργατικό κόστος προς τα πάνω.
Μην ξεχνάτε πως στα κατεχόμενα λειτουργούν 5 πανεπιστήμια εδώ και χρόνια. Πολλά από αυτά τροφοδοτούν συστηματικά την αγορά εργασίας με μηχανικούς και η φοίτηση σε αυτά είναι οικονομική. Κοστίζει λιγότερο από το να στέλλεις τους φοιτητές στην Ευρώπη και τα μαθήματα είναι στην αγγλική. Ο πληθυσμός των κατεχομένων βρίσκεται σε καλή θέση. Αν και υπάρχουν ορισμένοι που έχουν μεταναστεύσει από την Τουρκία, αυτοί είναι η ραχοκοκαλιά της κατασκευαστικής βιομηχανίας. Κι αυτούς θα τους χρειαστούμε λόγω του κατασκευαστικού «μπουμ» που θα υπάρξει μετά τη λύση.
Ερ.: Υποθέτοντας πως μετά τη λύση θα υπάρξει μεγάλη σύγχυση με τους μετακινούμενους πληθυσμούς, λόγω του νέου πολιτικού συστήματος, των νέων νόμων κλπ. πιστεύετε πως θα υπάρξει εισροή ξένων άμεσων επενδύσεων στην Κύπρο για να βοηθήσουν την ανάπτυξη της οικονομίας και ιδιαίτερα αυτής των Τουρκοκυπρίων;
Απ.: Αυτό θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο γίνουν επενδύσεις και οι Τουρκοκύπριοι δεν τύχουν διακρίσεων στο νότιο μέρος του νησιού. Είναι ένας σχετικά μικρός πληθυσμός. Και φυσικά, αν έρθουν ξένα κεφάλαια ιδιωτικά ή μη, αυτό θα βοηθήσει. Και αυτό μπορεί να επιδιωχθεί σε τελική ανάλυση.
Εύκολα θα μπορούσατε να έχετε πάρα πολλές επενδύσεις. Υπάρχει μια τεράστια ροή επενδυτικού κεφαλαίου στο βορρά αυτή τη στιγμή. Πέρσι ξεκίνησε ένα οικιστικό «μπουμ». Κι αυτό βασίζεται στο σενάριο «χωρίς λύση». Μιλάμε μόνο για τις προσδοκίες για λύση. Πιστεύω πως θα υπάρχει ένα διαφορετικό πρόβλημα. Να επιβραδυνθεί η διαδικασία για να είναι πιο «ευκολοχώνευτη». Οι αποστάσεις στην Κύπρο είναι μικρές και έτσι θα είναι εύκολο να εργάζεται κάποιος σε ένα άλλο συστατικό κράτος...
Ερ.: Οι μετακινήσεις όμως πληθυσμών θα επηρεάσουν την οικονομία, όπως για παράδειγμα τους εργαζόμενους σε ένα αγρόκτημα που θα βρίσκεται σε περιοχή που θα επιστραφεί...
Απ.: ...Μα αν ο ιδιοκτήτης του αγροκτήματος είναι ένας τραπεζίτης στη Λεμεσό, δεν νομίζω πως θα τρέξει αμέσως πίσω για να καλλιεργεί τα χωράφια του. Η γη θα είναι εκεί και θα χρειάζεται να την καλλιεργεί κάποιος και μάλλον θα δυσκολευτεί να βρει εργατικά χέρια. Ο αγροτικός τομέας στον Βορρά είναι σε παρακμή και ειδικά στο Νότο. Τα εισοδήματα προέρχονται ολοένα και πιο λίγο από τον αγροτικό τομέα. Πολλοί αγρότες είναι δημόσιοι υπάλληλοι ή και καθηγητές πανεπιστημίου (γέλιο)... Δεν βλέπω που βρίσκεται το πρόβλημα, με δεδομένο τον μικρό αριθμό των επηρεαζόμενων και τις μικρές αποστάσεις στην Κύπρο και την απομάκρυνση του νέφους που αιωρείται ακόμα πάνω από το νησί. Και μην ξεχνάτε πως μιλάμε για το πιο όμορφο μέρος στη Μεσόγειο που δεν αναπτύχθηκε.
Βλέπετε, κατάγομαι από τον Καναδά και πρέπει να πω πως τα στελέχη επιχειρήσεων μετακινούνται κάθε δυο – τρία χρόνια από τη μια περιοχή στην άλλη και περνούν ακριβώς αυτή τη διαδικασία.
Οι τράπεζες
Ερ.: Από ελληνοκυπριακής πλευράς έχουν εκφραστεί επιφυλάξεις για τη βιωσιμότητα του τουρκοκυπριακού χρηματοοικονομικού συστήματος σε περίπτωση λύσης. Συμμερίζεστε αυτές τις επιφυλάξεις;
Απ.: Η οικονομία του Νότου αντιστοιχεί στο 90% του συνόλου. Επιπρόσθετα, οι Τουρκοκύπριοι βάζουν τα του οίκου τους σε τάξη με ένα αυστηρό τρόπο τα τελευταία 3 χρόνια. Είναι γεγονός πως στην πλειοψηφία τους το ενεργητικό των τραπεζών στον Βορρά κατέχει τουρκικά κυβερνητικά αξιόγραφα. Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές τράπεζες, δεν βλέπω κανένα λόγο για ανησυχία. Από την άλλη όμως, θα περιέλθουν κάτω από την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για αυτό...
Ερ: ...Χωρίς όμως συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και συγκεκριμένους τρόπους μετατροπής των καταθέσεων σε κυπριακές λίρες. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ρυθμίσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα γίνεται η εποπτεία από το υποκατάστημα της Κεντρικής και πως θα καταργηθεί μετά από λίγο καιρό...
Απ.: Αυτό νομίζω πως θα ρυθμιστεί κανονικά. Αν κοιτάξετε όλη την Κύπρο, θα δείτε ότι τα συνεργατικά πιστωτικά ιδρύματα στον Νότο αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα απ’ ό,τι οι τουρκοκυπριακές τράπεζες. Έχουμε βάλει μια τάξη εδώ. Οι μισές τράπεζες έχουν ήδη κλείσει. Η Κεντρική Τράπεζα θα είναι μία με μια πολιτική. Και σε ό,τι αφορά την πολιτική θα υπάρξει μια μεταβατική περίοδος. Είναι αναγκαία για πολλούς λόγους. Δεν υπάρχει κάτι που δεν μπορεί να διορθωθεί.
Στη Δομινικανή Δημοκρατία, στην οποία θα πάω την επόμενη (περασμένη εβδομάδα) αντιμετωπίζουν πολύ χειρότερα προβλήματα με τις τράπεζες απ’ ό,τι υπάρχουν εδώ. Μακάρι να είχαν τα προβλήματα που υπάρχουν εδώ. Πολλά από τα προβλήματα του 2001 έχουν λυθεί. Υπάρχουν ακόμα μερικά προβλήματα που παραμένουν, αλλά απασχολούν μόνο το 10% της οικονομίας.
Του Στέλιου Ορφανίδη
Ειδήσεις Σχετικών Θεμάτων
