Μ. Πύργου, LPAP: Σε εμβρυική κατάσταση το lobbying στην Κύπρο

Αν και πλατιά διαδεδομένο, το lobbying στη Κύπρο βρίσκεται σε εμβρυική κατάσταση, σε σύγκριση με το τρόπο που διεξάγεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αναφέρει σε συνέντευξη στην Stockwatch η πρόεδρος του κυπριακού συνδέσμου Λομπιστών και Επαγγελματιών Δημοσίων Υποθέσεων, Μαίρη Πύργου.

Προσθέτει ότι αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι, η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα, οι πολίτες γνωρίζουν ο ένας τον άλλο, η πρόσβαση σε αξιωματούχους είναι εύκολη και οι πολίτες δεν αισθάνονται την ανάγκη να ζητήσουν βοήθεια για να προωθήσουν τα αιτήματα τους με επαγγελματικό τρόπο.

Η κ. Πύργου στην συνέντευξη που ακολουθεί αναλύει τι είναι το λόμπι και ποια είναι η δουλειά ενός επαγγελματία λομπίστα.

Εξηγεί τους λόγους που στην Κύπρο επικρατεί προκατάληψη έναντι του lobbying και γιατί πολλοί ενδεχομένως να το συνδέουν με τον χρηματισμό και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, αξιολογώντας κατά πόσο οι λομπίστες μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις της ΕΕ.

Καταθέτει επίσης, την θέση του Συνδέσμου για το νομοσχέδιο για ρύθμιση του lobbying που εκκρεμεί ενώπιον της Βουλής, εξηγώντας γιατί σε παρέμβαση της δήλωσε ότι η προτεινόμενη νομοθεσία απαλλάσσει μεγάλη ομάδα εμπλεκομένων στο lobbying από την εφαρμογή του νόμου.

Μιλά επίσης για την ετοιμασία προγράμματος εκ μέρους του Συνδέσμου, για ενημέρωση των πολιτών για τη σημασία του επαγγελματικού lobbying στην αντιμετώπιση πολύπλοκων θεμάτων και στη ψήφιση σωστών νόμων.

Ακολουθεί η συνέντευξη

Στην Κύπρο, η λέξη λόμπι ηχεί σε μερικούς αρνητικά. Γιατί ο κόσμος διασυνδέει τα λόμπι με χρηματισμό και διαπλεκόμενα συμφέροντα;

Ευχαριστώ που μου δώσατε την ευκαιρία να μιλήσω για το lobbying, διότι πράγματι επικρατεί μεγάλη σύγχυση σχετικά με το τι είναι λόμπι και ποιος είναι λομπίστας. Ο λόγος που το λόμπι είναι παρεξηγημένο και αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα οφείλεται κυρίως, στις απαράδεκτες και διεφθαρμένες πρακτικές που χρησιμοποιούσαν οι λομπίστες των ΗΠΑ στο τέλος του 19ου και αρχές του 20ου  αιώνα και που τώρα έχουν περιοριστεί και ρυθμιστεί αυστηρά με νόμους.

Διαχρονικά και από αρχαιοτάτων χρόνων, οι άνθρωποι προσπαθούσαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να επηρεάσουν προς το συμφέρον τους τις αποφάσεις της εξουσίας. Αργότερα, μέσα στα δημοκρατικά συστήματα οι πολίτες, οι οργανώσεις  και οι ομάδες πίεσης παρακολουθούν και ελέγχουν ότι λαμβάνονται οι ορθές αποφάσεις από τους εκλεγμένους εκπρόσωπους και τους αξιωματούχους και ότι προωθούνται νόμοι για το κοινό καλό και όχι για να εξυπηρετηθούν συμφέροντα προσωπικά ή συμφέροντα κομμάτων ή μερικών ατόμων με επιρροή. Για να πετύχουν το σκοπό τους και να επηρεάσουν τις αποφάσεις της εξουσίας, χρησιμοποιούν το lobbying, που είναι ένα νόμιμο εργαλείο και αποδεκτό μέσα στα δημοκρατικά συστήματα.

Το δικαίωμα του lobbying, το συναντούμε σήμερα σε όλα τα δημοκρατικά κράτη, αλλά στα περισσότερα γίνεται με αδιαφανείς μεθόδους που συχνά καταλήγουν στη διαφθορά. Γι’ αυτό αρκετά κράτη για να περιορίσουν την διαφθορά έχουν προωθήσει αυστηρούς κανονισμούς σε ότι αφορά τη διεξαγωγή του.

Μπορείτε να μας εξηγήσετε τί είναι το λόμπι και ποια είναι η δουλειά ενός επαγγελματία λομπίστα;

Σήμερα υπάρχουν αρκετοί ορισμοί για το τι είναι λόμπι. Σύμφωνα με το Lionel Zetter, έναν αναγνωρισμένο, επαγγελματία λομπίστα, «Tο λόμπι είναι η τέχνη του πολιτικού επηρεασμού (Lobbying is the act of Political Persuation).

Δηλαδή ο ρόλος του επαγγελματία λομπίστα είναι να μελετά κατόπιν εντολής του πελάτη του, τη νομοθεσία ή την απόφαση που έλαβε η Κυβέρνηση, η Βουλή, τα Δημαρχία, να ερευνά πως επηρεάζει αυτή τον πελάτη του και να ετοιμάζει συγκεκριμένα και τεκμηριωμένα αιτήματα, με τα οποία να εξηγεί γιατί πρέπει ή δεν πρέπει να προωθηθεί η απόφαση που λήφθηκε. Για να το πετύχει, αρκετές φορές πρέπει να συνεργαστεί με οργανισμούς ή ομάδες που και αυτές επηρεάζονται από τη συγκεκριμένη απόφαση των κυβερνώντων.

Το lobbying έχει εξελιχθεί σε έναν πολύ εξειδικευμένο κλάδο και οι επαγγελματίες λομπίστες χρειάζεται να έχουν ένα ευρύ φάσμα γνώσεων για να μπορούν να ετοιμάζουν  ολοκληρωμένες και τεκμηριωμένες  προτάσεις προς τη κυβέρνηση, ώστε να βοηθήσουν τους πελάτες τους, αλλά και την Κυβέρνηση να πάρει την ορθότερη απόφαση.

Σήμερα το λόμπι, παρά το γεγονός ότι έχει εξελιχθεί σε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο και χρησιμοποιείται ευρέως, στις περισσότερες χώρες,  συνδέεται ακόμα με το χρηματισμό των αξιωματούχων και αντιμετωπίζεται με προκατάληψη. Αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα και οι σύνδεσμοι σε διάφορες χώρες προσπαθούν να ενημερώσουν τους πολίτες για το σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το επαγγελματικό και υπεύθυνο lobbying που διεξάγεται με διαφάνεια, ώστε να αποτρέπονται πράξεις διαφθοράς.

Ταυτόχρονα, οι σύνδεσμοι ζητούν από τα μέλη τους να δεσμευθούν ότι θα τηρούν τον κώδικα επαγγελματικής συμπεριφοράς για να εξυψώσουν το επάγγελμα. Αυτό κάνει και ο Σύνδεσμος μας στην Κύπρο.

Ποιος θεωρείται λομπίστας στην χώρα μας, αλλά και στο εξωτερικό;

Ο λομπίστας ή Σύμβουλος δημοσίων υποθέσεων, είναι άτομο ειδικά καταρτισμένο, που προωθεί με επαγγελματικό και υπεύθυνο τρόπο και με πλήρη διαφάνεια τις θέσεις των πελατών του. Ο λομπίστας μπορεί να είναι ελεύθερος επαγγελματίας, ή μπορεί να εργάζεται σε εταιρεία, ή επαγγελματικό οργανισμό, σαν μόνιμος υπάλληλος.

Είναι οι Βρυξέλλες η πρωτεύουσα των λόμπι; Ποιο βαθμό επιρροής έχουν οι λομπίστες στις αποφάσεις της ΕΕ;

Πράγματι η πόλη των Βρυξελλών μπορεί να χαρακτηρισθεί ως η πρωτεύουσα του lobbying. Σύμφωνα με στοιχεία που έχουμε, περισσότερες από 75% των αποφάσεων που λαμβάνονται στις Βρυξέλες, επηρεάζονται από ομάδες πίεσης και ακτιβιστές μέσω του lobbying. Ταυτόχρονα,  η ΕΕ επιδιώκει και ζητά τη γνώμη των ενδιαφερομένων ομάδων πίεσης, προτού προχωρήσει στη λήψη μεγάλων αποφάσεων.

Όλες οι διαβουλεύσεις γίνονται με μεγάλη διαφάνεια μεταξύ της ΕΕ και των  τοπικών κοινοβουλίων, των ΜΚΟ και ειδικών ομάδων. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της ΕΕ, που παρευρέθηκε σε συνάντηση που διοργάνωσε ο Σύνδεσμός μας το 2018 στη Λευκωσία, η συνεισφορά των ομάδων πίεσης είναι σημαντική διότι τα θέματα που καλείται να λύσει σήμερα η Ευρώπη, είναι τόσο πολύπλοκα και σύνθετα, που δεν μπορούν να επιλυθούν μόνο από τους λειτουργούς και τους αξιωματούχους, διότι δεν γνωρίζουν όλες τις πτυχές των θεμάτων. Γι’ αυτό, όπως είπε, η παρέμβαση των ομάδων πίεσης είναι ουσιαστική.

Βρίσκεται ξανά ενώπιον της Βουλής το νομοσχέδιο για ρύθμιση του lobbying, η το οποίο πρέπει να ψηφιστεί πριν το τέλος του έτους. Πως κρίνετε το νομοσχέδιο; Ποιες τροποποιήσεις θα πρέπει να γίνουν;

Πρώτα από όλα για να μπορεί να εφαρμοστεί ο νόμος Περί Διαφάνειας στις διαδικασίες Λήψης Δημόσιων Αποφάσεων και συναφών θεμάτων, που σχετίζεται με το λόμπι, πρέπει να ψηφιστεί και ο νόμος για την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, ο οποίος ακόμα συζητείται στην Επιτροπή Νομικών. Μέσα από τη συζήτηση που έγινε στη Επιτροπή φαίνεται ότι χρειάζεται να γίνουν και άλλες τροποποιήσεις.

Ο σύνδεσμος μας μελέτησε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο και έστειλε τις εισηγήσεις του, στο Υπουργείο και στη Βουλή. Εισηγήσεις στείλαμε και για το νομοσχέδιο Περί Διαφάνειας στις διαδικασίες Λήψης Δημόσιων Αποφάσεων και συναφών θεμάτων.

Σε ότι αφορά το νομοσχέδιο, πιστεύουμε ότι η Κυβέρνηση πρέπει να πάρει μια απόφαση σχετικά με τη φιλοσοφία του, το λόγο που προωθεί αυτόν το νόμο και τι θέλει να πετύχει με την ψήφιση του.

Ο LPAP πιστεύει ότι η ψήφιση του νόμου είναι αναγκαία διότι η Κύπρος, σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΕ, πρέπει να ψηφίσει νόμο που να  ρυθμίζει τον τρόπο εμπλοκής σε διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων πριν το τέλος τους χρόνου, για να μην χρειαστεί να πληρώσει το πρόστιμο που θα επιβάλει η ΕΕ.

Ταυτόχρονα όμως, η ΕΕ υποστηρίζει ότι ο νόμος που θα ψηφιστεί, θα πρέπει να είναι ένας νόμος που θα συμβάλει στη διαφάνεια και στην πάταξη της διαφθοράς.

Πιστεύω ότι όλοι οι νόμοι και οι κανονισμοί πρέπει να είναι ξεκάθαροι και να προωθούν τη διαφάνεια, ώστε να αποφεύγεται η διαφθορά, που τα τελευταία χρόνια πλήττει σοβαρά τη χώρα μας. 

Το νομοσχέδιο που έχουμε μπροστά μας σήμερα, δεν εξυπηρετεί κανένα από αυτούς τους σκοπούς και ταυτόχρονα, δημιουργεί σύγχυση.

Έχετε υποστηρίξει ότι το νομοσχέδιο απαλλάσσει μια μεγάλη ομάδα συμφερόντων, εξουδετερώνοντας τον σκοπό του, καθώς εξαιρεί το 90% των ατόμων που εμπλέκονται στο lobbying. Με ποιο τρόπο γίνεται αυτό;

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο τα άτομα που εμπλέκονται στις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων πρέπει να εγγράφονται σε ειδικό μητρώο για λόγους διαφάνειας.

Στους σκοπούς του νομοσχεδίου περιλαμβάνεται «η καθίδρυση πλαισίου και εμπέδωσης διαφάνειας στις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων αναφορικά με ζητήματα που άπτονται της εκτελεστικής ή και της νομοθετικής εξουσίας, ώστε να αποτρέπεται η δημιουργία συνθηκών που επιτρέπουν ή διευκολύνουν την εκκόλαψη διαφθοράς».

Ο πιο πάνω σκοποί αν και συνάδουν ικανοποιητικά με τη φιλοσοφία του νόμου, ακυρώνονται από ένα άλλο άρθρο του ίδιου νόμου που αναφέρεται στις εξαιρέσεις από το πεδίο εφαρμογής, δηλαδή σε αυτούς που δεν υποχρεούνται να εγγραφούν στο μητρώο εγγραφής.

Εδώ βλέπουμε ότι περισσότεροι από 90% από τα άτομα που εμπλέκονται στις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων, όχι μόνο δεν χρειάζεται να εγγραφούν, αλλά εξαιρούνται και από το πεδίο εφαρμογής του νόμου.

Και εμείς ρωτούμε: για ποιους θα γίνει αυτός ο νόμος, όταν οι περισσότεροι οργανισμοί που ασχολούνται με το lobbying θα μπορούν να συνεχίσουν να εμπλέκονται στις διαδικασίες λήψης δημόσιων αποφάσεων, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν τη δράση τους αυτή και κατά κάποιο τρόπο η εμπλοκή τους δεν θα είναι γνωστή.

Ο σύνδεσμος μας πιστεύει ότι στο μητρώο πρέπει να εγγράφονται όλοι όσοι ασχολούνται με το lobbying, χωρίς εξαίρεση, με ένα απλό και μη χρονοβόρο τρόπο, παρόμοιο με το τρόπο που προωθεί η ΕΕ. (Όπως το υφιστάμενο Μητρώο Διαφάνειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την δημιουργία μίας Γραμματείας Κοινού Μητρώου Διαφάνειας).

Πιστεύουμε επίσης, ότι στο νόμο πρέπει να συμπεριληφθεί πρόνοια ότι σε τρία χρόνια θα πρέπει να αξιολογηθεί το πλαίσιο και αν χρειάζεται να γίνουν οι δέουσες τροποποιήσεις.

Λειτουργεί σήμερα το lobbying στην Κύπρο; Τι θα πρέπει να γίνει για την ρύθμιση του τομέα, πέραν της υπό συζήτηση νομοθεσίας;

Στη Κύπρο το lobbying αν και είναι πλατιά διαδεδομένο, βρίσκεται σε μια εμβρυική κατάσταση, σε σύγκριση με το τρόπο που διεξάγεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι, η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα, οι πολίτες γνωρίζουν ο ένας τον άλλο, η πρόσβαση σε αξιωματούχους είναι εύκολη και οι πολίτες δεν αισθάνονται την ανάγκη να ζητήσουν βοήθεια για να προωθήσουν τα αιτήματα τους με επαγγελματικό τρόπο.

Εκτός αυτού, όπως ήδη αναφέραμε επικρατεί μια προκατάληψη έναντι του lobbying, άλλα και σε σχέση με το τί είναι λόμπι και ποιος θεωρείται λομπίστας.

Ο Σύνδεσμος μας που ιδρύθηκε το 2018, έχει εντοπίσει τα προβλήματα αυτά και ετοιμάζει πρόγραμμα για να ενημερώσει τους πολίτες για τα θέματα αυτά και να εξηγήσει ταυτόχρονα, τη σημασία του επαγγελματικού lobbying στην αντιμετώπιση πολύπλοκων θεμάτων και στη ψήφιση σωστών νόμων.

Ποια είναι η άποψη σας για την εξαίρεση των δημοσίων συμβάσεων από το πεδίο εφαρμογής του νόμου για το lobbying;

Σε ότι αφορά τις δημόσιες συμβάσεις πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να γίνονται μέσα στα πλαίσια διαφάνειας. Εξ όσων γνωρίζω, υπάρχει ειδικός νόμος για τις συμβάσεις.

Ο νόμος για το lobbying δεν θα πρέπει να έρχεται σε αντίθεση με άλλες νομοθεσίες, για να μην δημιουργούνται προβλήματα στη ερμηνεία τους.