You are here

Π. Κουννής: «Κλειδωμένα» τα δανειστικά επιτόκια

08/05/2009 06:42
Εγκλωβισμένοι σε καταθετικά προϊόντα με ιδιαίτερα ψηλό κόστος δηλώνουν οι τραπεζίτες παραπέμποντας τη μείωση των δανειστικών επιτοκίων σε βάθος χρόνου. Σε συνέντευξη του στη StockWatch, ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Marfin Popular Bank, Παναγιώτης Κουννής, επισημαίνει πως η μείωση του κόστους δανεισμού «δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη». Εξηγεί πως μεγάλο ποσοστό των καταθέσεων της τράπεζας είναι «κλειδωμένο» σε καταθέσεις που φέρουν τόκο 7-8% καθιστώντας αδύνατη την άμεση μετακύληση των μειώσεων των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στους δανειζόμενους. Στη συνέντευξη, ο κ. Κουννής μιλά επίσης για την κατάσταση που υπάρχει στην αγορά ακινήτων και για τις επισφάλειες. Υπεραμύνεται της πιστωτικής πολιτικής των τραπεζών το 2008 και καλωσορίζει τις αναπτύξεις γκολφ και μαρίνων, σημειώνοντας πως η Marfin είναι πρόθυμη να τις χρηματοδοτήσει.

Της Ηρώς Ευθυμίου

Ερ: Κ. Κουννή, γιατί ανεβαίνουν τα δανειστικά επιτόκια;

Απ.:
Σε ότι αφορά το θέμα των δανειστικών επιτοκίων υπάρχει μια ιδιομορφία στην Κύπρο που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή. Ο δανεισμός μέχρι το τέλος του 2007 γινόταν κατά κύριο λόγο, στη βάση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αυτά τα δάνεια αναπροσαρμόζονται αντίστοιχα με τη μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ.

Ένα δεύτερο σημείο το οποίο και πάλιν πρέπει να τονίσουμε είναι ότι η κύρια πηγή χρηματοδότησης στην Κύπρο προέρχεται από τις καταθέσεις και εκ των πραγμάτων, τα δανειστικά επιτόκια θα πρέπει να αντανακλούν το κόστος των καταθέσεων αυτών. Εδώ ακριβώς έγκειται το σημείο τριβής, όταν τα καταθετικά επιτόκια δε συμβαδίζουν με τα βασικά επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ένας οργανισμός ο οποίος λειτουργεί σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, είναι υποχρεωμένος να παρέχει ανταγωνιστικά προϊόντα. Κάποιοι από τους ανταγωνιστές μας, μέσα σε ένα δύσκολο περιβάλλον είχαν ανάγκη προσέλκυσης καταθέσεων και προσέφεραν ψηλά καταθετικά επιτόκια. Γι’ αυτό το λόγο ήμασταν και εμείς αναγκασμένοι να προσφέρουμε τα επιτόκια εκείνα τα οποία θα μας προστάτευαν από πιθανές απώλειες καταθέσεων των πελατών μας προς άλλους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς. Αυτό, εκ των πραγμάτων, επηρέασε και τα δανειστικά επιτόκια. Ως εκ τούτου, η μείωση των δανειστικών επιτοκίων προϋποθέτει την αποκλιμάκωση των καταθετικών επιτοκίων.

Ερ: Τα καταθετικά επιτόκια μειώνονται όμως. Γιατί δεν μετακυλύετε το όφελος στους δανειζόμενους;

Απ.:
Τα καταθετικά επιτόκια όντως μειώνονται και ταυτόχρονα το όφελος άρχισε να μεταφέρεται στους δανειζόμενους. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Ας μην ξεχνούμε ότι οι καταθέσεις που προσελκύσθηκαν από την αγορά με υψηλό κόστος για τις τράπεζες εξακολουθούν να κερδίζουν το ίδιο ψηλό επιτόκιο μέχρι τη λήξη τους. Ταυτόχρονα, όπως εξήγησα πιο πάνω, τα δανειστικά επιτόκια για να ένα μεγάλο ποσοστό του χαρτοφυλακίου μας, τα οποία είναι συνδεδεμένα με το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, μειώνονται σε συνάρτηση με τη μείωση του βασικού επιτοκίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής. Γι’ αυτούς τους λόγους το όφελος από τη μείωση των καταθετικών επιτοκίων μεταφέρεται στους δανειζόμενους, με κάποιο ετεροχρονισμό.

Ερ: Λέτε ότι «κλειδώσατε» καταθέσεις με ψηλό επιτόκιο. Το μέσο κόστος καταθέσεων σας, όμως, δηλαδή αυτό που αφορά το σύνολο των καταθέσεων, όχι τις καταθέσεις που πήρατε πέρσι, παρουσιάζει μείωση. Επανερχόμαστε, λοιπόν: Γιατί αυξάνονται τα επιτόκια;

Απ.:
Το 60% των καταθέσεων μας είναι δεσμευμένο και αφορά καταθέσεις τις οποίες πήραμε πέρσι τον Οκτώβρη ή Νοέμβρη. Άρα ναι, είμαστε κλειδωμένοι σε πολύ ψηλά επιτόκια της τάξης του 7,5% - 8% διότι πέρσι το Δεκέμβρη που ήθελαν οι τράπεζες να παρουσιάσουν στο τέλος του έτους τα σχετικά μερίδια και ο καθένας ήθελε να φτιάξει τον ισολογισμό του τα επιτόκια ήταν πανάκριβα, άρα έτσι είναι τα πράγματα όπως σας τα έχω ήδη αναφέρει.

Ερ: Η κυβέρνηση κατέθεσε στις τράπεζες πέραν του €1 δισ. τον Ιανουάριο. Γιατί δεν άλλαξε η κατάσταση έκτοτε;

Απ.:
Ο στόχος της κυβέρνησης με την κατάθεση €1 δισ. στις τράπεζες είναι η βελτίωση της ρευστότητας και η τελική εξομάλυνση της κατάστασης που επικρατεί σε σχέση με τα επιτόκια καταθέσεων και των χορηγήσεων. Ενώ αυτή η ενέργεια είναι υποβοηθητική, από μόνη της δεν μπορεί να επιφέρει δραματική αλλαγή των δεδομένων, γιατί το ένα δισεκατομμύριο ευρώ στο οποίο αναφέρεσθε είναι μικρής διάρκειας και αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 2% των καταθέσεων ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος.

Ερ: Πότε αναμένετε να εξομαλυνθεί η κατάσταση;

Απ.:
Η κατάσταση έχει αρχίσει να εξομαλύνεται και προσδοκώ ότι αυτή η τάση θα συνεχισθεί. Δε μπορώ όμως να σας πως πότε ακριβώς θα εξομαλυνθεί πλήρως. Διευκρινίζω όμως ότι, αναφέρομαι στα υψηλά επιτόκια, τα οποία προκλήθηκαν λόγω του έντονου ανταγωνισμού για προσέλκυση καταθέσεων και όχι στα οποιαδήποτε προβλήματα τα οποία μπορούν να δημιουργηθούν στην οικονομία λόγω της παρατεταμένης παγκόσμιας κρίσης. Επίσης, η πορεία εξομάλυνσης των επιτοκίων θα συνεχίσει υπό την προϋπόθεση ότι η διαφαινόμενη τάση μείωσης των καταθετικών επιτοκίων θα συνεχισθεί. Τυχόν προσπάθειες άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να συνεχίσουν να προσελκύουν καταθέσεις προσφέροντας υψηλότερα επιτόκια δεν θα βοηθούσε προς αυτή την κατεύθυνση.

Πιστωτική επέκταση και ακίνητα

Ερ: Οι τράπεζες αύξησαν τα δανειστικά τους χαρτοφυλάκια κατά 30% το 2008. Αυτό μετά το 2007, όταν είχε ξεκινήσει η κρίση με τα subprime. Γιατί τόσο μεγάλη αύξηση στα δάνεια;

Απ.:
Το 2007 και 2008 ήταν χρόνια έντονης οικονομικής δραστηριότητας και ασυνήθιστα μεγάλης αύξησης στη ζήτηση δανείων. Πρέπει όμως να διευκρινίσουμε ότι τα δάνεια για εγχώριες χρήσεις αυξήθηκαν κατά πολύ λιγότερο από το σύνολο των δανείων, γύρω στο 18% συγκεκριμένα. Με αυτούς τους ρυθμούς αυξήθηκαν και τα στεγαστικά δάνεια. Η μεγαλύτερη αύξηση των χορηγήσεων αφορούσε μη κατοίκους Κύπρου ή κατοίκους Κύπρου με δραστηριότητα στο εξωτερικό.

Επειδή το αναφέρετε στην ερώτησή σας, θέλω να τονίσω ότι ο δανεισμός των κυπριακών τραπεζών στο στεγαστικό τομέα δεν έχει καμία σχέση με τα δάνεια subprime της Αμερικής. Η Κυπριακή αγορά είναι πολύ διαφορετική, αφού δεν παρέχεται η δυνατότητα μεταφοράς της επικινδυνότητας των δανείων εκτός του ισολογισμού.

Έτσι, η αύξηση των δανειστικών χαρτοφυλακίων έγινε μέσα στα πλαίσια των σωστών διαδικασιών ελέγχου και διερεύνησης της κάθε περίπτωσης ξεχωριστά. Το τελευταίο είναι κατά τη γνώμη μου ένας από τους κύριους λόγους που στην Κυπριακή αγορά και στην Κυπριακή οικονομία γενικότερα, δεν υπήρξαν οι ίδιες έντονες αρνητικές εξελίξεις στις τράπεζες όπως σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Επιπρόσθετα, σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της διαχρονικής σταθερότητας στο Κυπριακό Τραπεζικό συστήματος είχε και η συντηρητική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου τόσο όσον αφορά δανειοδοτικούς περιορισμούς όσο και ότι αφορά θέματα κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας.

Ερ: Αναφέρατε ότι τα δάνεια για εγχώριες χρήσεις αυξήθηκαν με ρυθμό 18%. Θεωρείτε δηλαδή μικρή την αύξηση δεδομένου ότι η παγκόσμια κρίση ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2007; Δεν θα ανέμενε κάποιος από τα τραπεζικά επιτελεία να είναι πιο προσεκτικά λόγω της υπό εξέλιξη κρίσης;

Απ.:
Στην περιοχή μας υπήρχαν ακόμη αυξητικοί ρυθμοί και εν πάση περιπτώσει όπως έχουμε εξηγήσει στην Αμερική δεν είχαν καθόλου κριτήρια διότι εγώ θεωρώ ότι όταν κάποιος εφαρμόζει σωστά κριτήρια στο δανεισμό και εξασφαλίσει μια προκαταβολή της τάξης του 30-40% δεν κινδυνεύει. Στην Αμερική την έπαθαν διότι έδιναν δάνεια σε ανθρώπους που δεν μπορούσαν να τα αποπληρώσουν και περισσότερο από την αξία των κτιρίων 110 -120%.

Ερ: Ναι αλλά οι κυπριακές τράπεζες λόγω της υπό εξέλιξη κρίσης δεν θα έπρεπε να ήταν πιο προσεκτικές έστω και αν η κρίση ξεκίνησε από την Αμερική;

Απ.:
Αρκεί να σας πω ότι κανένας ακόμη και η ίδια η ΚΤ παρά την κρίση αναθεώρησε τα ποσοστά χρηματοδότησης οικίας και ενώ πριν το 2008 είμαστε 60 – 40, μέσα στο 2008 το έκανε 70 – 30. Ούτε και η ίδια η ΚΤ δεν προέβλεπε τέτοια κατάσταση, άρα ήταν κάτι που δεν μπορούσε να πάει το μυαλό κανενός ότι θα είχε τέτοια εξέλιξη και τράπεζες κολοσσοί θα είχαν καταρρεύσει.

Ήταν τόσο ραγδαία η ανάπτυξη της κρίσης που κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει το μέγεθος της κρίσης.

Ερ: Μεγάλο μέρος των νέων δανείων διοχετεύτηκε στην αγορά ακινήτων. Ποια η κατάσταση στα ακίνητα σήμερα;

Απ.:
Η σημερινή αγορά των ακινήτων αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα λόγω μειωμένης ζήτησης τόσο από μόνιμους κατοίκους όσο και από ξένους. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ένα σημαντικό μέρος της ζήτησης ακινήτων προερχόταν από πολίτες χωρών οι οποίες σήμερα αντιμετωπίζουν σοβαρή οικονομική κρίση. Ως εκ τούτου θα ήταν αναμενόμενο να μειωθεί σημαντικά η ζήτηση ακινήτων από πολίτες αυτών των χωρών, ενώ την ίδια στιγμή να υπάρχει αυξημένη προσφορά ακινήτων από εκείνους οι οποίοι αγόρασαν ακίνητα στην Κύπρο αλλά τώρα θέλουν να τα πωλήσουν.

Ταυτόχρονα, σε μια περίοδο οικονομικής ύφεσης η ζήτηση για αγορά ακινήτων στην εσωτερική αγορά επίσης μειώνεται με αποτέλεσμα να αυξάνεται το απόθεμα απούλητων σπιτιών. Αυτό δημιουργεί κάποιο πρόβλημα στον τομέα γενικά.

Ερ: Δεδομένων των προβλημάτων, πως αναμένεται να επηρεαστούν οι ισολογισμοί της τράπεζας;

Απ.:
Παρά το γεγονός ότι τον τελευταίο καιρό οι αγορές φαίνεται να σταθεροποιούνται, το διεθνές οικονομικό περιβάλλον παραμένει εξαιρετικά περιοριστικό. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες που ενδεχομένως να επηρεάσουν τα τραπεζικά μεγέθη. Για τον λόγο αυτό είναι δύσκολο να κάνουμε συγκεκριμένες προβλέψεις και εκτιμήσεις για τα μεγέθη των ισολογισμών. Παρατηρείται όμως η τάση για μικρή ελεγχόμενη αύξηση των επισφαλών δανείων με αποτέλεσμα τάση για αύξηση και των αντίστοιχων προβλέψεων. Παρατηρείται επίσης επιβράδυνση τόσο στο ρυθμό αύξησης των εγχώριων κυρίως καταθέσεων, όσο και στο ρυθμό επέκτασης των δανείων.

Ερ: Το τέταρτο τρίμηνο υπήρχε αύξηση των προβλέψεων του ομίλου για επισφάλειες. Αναμένεται να συνεχιστεί αυτή η αύξηση το 2009;

Απ.:
Η κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα ο κόσμος έχει πολλές φορές χαρακτηριστεί ως η χειρότερη κρίση από τον καιρό της μεγάλης ύφεσης του 1930. Ως εκ τούτου, όσο αυτή η παγκόσμια κρίση παρατείνεται, καθίσταται αναγκαίο η Τράπεζα να προβλέπει αναλόγως για επισφαλείς χρεώσεις.

Οικονομία

Ερ: Πως βλέπετε να εξελίσσεται η οικονομία;

Απ.:
Η οικονομία μας αποτελεί και αυτή μέρος του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού γίγνεσθαι και δεν μπορεί να αποφύγει ολοκληρωτικά τις επιπτώσεις από την κρίση η οποία μαστίζει την υφήλιο.

Οι επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης στην κυπριακή οικονομία, όμως, αναμένονται ηπιότερες για τρεις κυρίως λόγους: Την έγκαιρη εισαγωγή του ευρώ, τα καλά θεμελιώδη δεδομένα του τραπεζικού μας συστήματος με την αποτελεσματική εποπτεία της κεντρικής τράπεζας και τη στοχευμένη πολιτική της κυβέρνησης.

Το γεγονός ότι η Κύπρος είναι πια μέλος της ΕΕ και επίσης μέλος της ζώνης του ευρώ, έχει δύο θετικές προεκτάσεις. Πρώτον, προστατεύει την οικονομία από την πιθανότητα συναλλαγματικής κρίσης. Δεύτερον, η σταθερότητα του ευρώ στις διεθνής αγορές ενισχύει τις δυνατότητες του τραπεζικού μας συστήματος στην προσέλκυση ξένων καταθέσεων.

Ταυτόχρονα, το κυπριακό τραπεζικό σύστημα παρουσιάζει μια διαχρονική σταθερότητα λόγω της πολιτικής διατήρησης ψηλής κεφαλαιακής επάρκειας και της αποτελεσματικής εποπτείας της Κεντρικής Τράπεζας. Η ψηλή κεφαλαιακή επάρκεια επιτρέπει στις τράπεζες να απορροφήσουν τις τυχόν πιέσεις στους ισολογισμούς τους από την επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος.

Ερ: Υπάρχουν οιαδήποτε στοιχεία σήμερα που θα δικαιολογούσαν κάποια αισιοδοξία για ανάκαμψη;

Απ.:
Κατά την γνώμη μου τα μέτρα στήριξης τα οποία λαμβάνονται από τις κυβερνήσεις διεθνώς θα έχουν θετική επίπτωση στην πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Ήδη, οι αγορές το τελευταίο διάστημα παρουσιάζουν τάσεις σταθεροποίησης και τα επιτόκια της διατραπεζικής αγοράς τείνουν προς ομαλοποίηση. Όμως, τα συνεχιζόμενα προβλήματα του τραπεζικού τομέα διεθνώς, η υπερβολική αύξηση της προσφοράς χρήματος από πολλές κεντρικές τράπεζες σε μια προσπάθεια να τονώσουν τη χρηματοπιστωτική αγορά και οι ανισοσκέλειες που συνεχίζουν να χαρακτηρίζουν την παγκόσμια οικονομία, εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους. Έτσι, την όποια βελτίωση κάποιων δεικτών θα πρέπει να την αντιμετωπίζουμε με κάθε επιφύλαξη.

Ερ: Πότε αναμένετε την ανάκαμψη;

Απ.:
Παρά τα συντονισμένα μέτρα σε διεθνές επίπεδο, δεν υπάρχει ακόμα αρκετή ορατότητα για να προβλέψουμε την πλήρη έξοδο από την κρίση και την αρχή της αναπόφευκτης άλλωστε ανάκαμψης. Οι προβλέψεις που γίνονται από διάφορους διεθνείς οργανισμούς, περιλαμβανομένου και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ότι η ανάκαμψη θα αρχίσει μέσα στο 2010, εδράζονται στην προσδοκία ότι θα ξεπεραστούν τα προβλήματα του διεθνούς τραπεζικού συστήματος.

Μεγάλα έργα

Ερ: Υπάρχουν προσδοκίες στην αγορά ότι οι μεγάλες αναπτύξεις γκολφ και μαρίνων θα δώσουν τονωτική ένεση στην οικονομία. Υπό το φως της κρίσης, είναι βιώσιμα αυτά τα projects; Θα τα χρηματοδοτήσετε;

Απ.:
Κρίσιμο εργαλείο στην προσπάθεια αναστροφής του κλίματος και περιορισμού της μείωσης των ρυθμών ανάπτυξης αποτελεί η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική με επίκεντρο ασφαλώς τα έργα υποδομής. Η κυπριακή κυβέρνηση έχει σχεδιάσει και θέτει σε εφαρμογή ένα δημοσιονομικό πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας. Ο αναπτυξιακός προϋπολογισμός του 2009 περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, σημαντικές δαπάνες για αναπτύξεις γκολφ και μαρίνων. Έχουμε την πεποίθηση ότι τέτοια αναπτυξιακά έργα, τα οποία συνεπάγονται μεγάλες επενδύσεις χρημάτων, θα τονώσουν την οικονομία δεδομένου ότι η έναρξη τους γίνεται έγκαιρα.

Ένα είναι το σίγουρο. Η κρίση υπάρχει αλλά θα ξεπεραστεί. Ως εκ τούτου, η βιωσιμότητα τέτοιων έργων θα πρέπει να εξετάζεται σε μακροπρόθεσμη βάση. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η Τράπεζά μας, ναι, εξετάζει θετικά τη χρηματοδότηση τέτοιων έργων.

Ερ: Πιστεύετε δηλαδή ότι τα επόμενα χρόνια θα επανέλθει η εξωγενής ζήτηση ακινήτων στα επίπεδα του 2007, για να καταστήσει βιώσιμα αυτά τα projects;

Απ.:
Νομίζω ότι θα είναι κάπως δύσκολο να επανέλθει η ζήτηση των ακινήτων στα επίπεδα του 2007. Τα συγκεκριμένα projects όμως είναι κάτι το ξεχωριστό δεν αφορούν τον κοινό πελάτη απευθύνονται σε πελάτες κάποιου άλλου ξεχωριστού επιπέδου. Πρόκειται για special projects τα οποία υπόκεινται σε διαφορετικά κριτήρια.