You are here

Σ. Ζένιος: Εχθρός ο συντηρητισμός

13/01/2011 15:07
Ο συντηρητισμός του πολιτικού συστήματος είναι το πιο μεγάλο εμπόδιο στην πρόοδο του Πανεπιστημίου Κύπρου, τονίζει ο απερχόμενος πρύτανης Σταύρος Ζένιος. Σε συνέντευξη του στη StockWatch, ο κ. Ζένιος – που παραδίνει σήμερα και επίσημα την πρυτανεία στον Κώστα Χριστοφίδη – σταχυολογεί τα επιτεύγματα του Πανεπιστημίου την οκταετία που πέρασε, δίνοντας έμφαση στη μετεξέλιξη του από διδακτικό σε ερευνητικό πανεπιστήμιο. Μιλά επίσης για τις πιο ευχάριστες και πιο δύσκολες στιγμές που πέρασε στην πρυτανεία του Πανεπιστημίου, για την κριτική που δέχθηκε το Πανεπιστήμιο, για την οικονομική διαχείριση και για τους φοιτητές.

Της Γεωργίας Χαννή

Ερ: Σήμερα παραδίδετε τη σκυτάλη της πρυτανείας στο διάδοχό σας. Για ποια πράγματα θα θέλατε να μείνει στην ιστορία η πρυτανεία Ζένιου;

Απ.:
Το έργο των πανεπιστημίων είναι συλλογικό έργο και ο πρύτανης είναι ο διευθυντής της ορχήστρας.

Τα τελευταία οκτώ χρόνια η πανεπιστημιακή κοινότητα πέτυχε αυτό που είχε υποσχεθεί: Δηλαδή να κάνει το πανεπιστήμιο της Κύπρου ένα άλμα ως ένα σύγχρονο πανεπιστήμιο ευρωπαϊκών προδιαγραφών.

Την περίοδο αυτή διπλασιάστηκαν οι αριθμοί φοιτητών, οι ιδιόκτητες εγκαταστάσεις αυξήθηκαν από 30 σε 120 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα, διπλασιάστηκαν οι προϋπολογισμοί και σχεδόν δεκαπλασιάστηκαν τα ερευνητικά κονδύλια. Παραλάβαμε ένα διδακτικό πανεπιστήμιο με πολύ γερές βάσεις. Σήμερα παραδίδουμε ένα ερευνητικό πανεπιστήμιο διεθνώς καταξιωμένο.

Το πιο μεγάλο επίτευγμα της περιόδου αυτής, πέραν των πρακτικών, αφορά την ιδεολογία, το στίγμα του πανεπιστημίου, η διατύπωση του οράματος για ένα ευρωπαϊκό κέντρο αριστείας και η μεθοδική εργασία της πανεπιστημιακής κοινότητας για να πετύχουμε αυτό το στόχο.

Ερ: Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή της οκταετίας;

Απ.:
Οι δυσκολίες εμφανίζονταν κάθε φορά που το πανεπιστήμιο έπαιρνε αποφάσεις που συνάδουν με τα διεθνή και ιδιαίτερα τα ευρωπαϊκά πρότυπα, οι οποίες προκαλούσαν αντιδράσεις.

Βρεθήκαμε αρκετές φορές αντιμέτωποι με ένα συντηρητισμό, όχι της κοινωνίας, η οποία βλέπει το πανεπιστήμιο πάντα θετικά και μας είχε στηρίξει στις δύσκολες αποφάσεις, αλλά το συντηρητισμό των κέντρων λήψης αποφάσεων.

Όταν το 2004 άρχισε η λειτουργία της πολυτεχνικής σχολής, είχαμε ορίσει αυστηρά κριτήρια εισδοχής των φοιτητών στη σχολή και υπήρξαν πολλές αντιδράσεις, μας πίεζαν να χαμηλώσουμε τον πήχη.

Το πανεπιστήμιο στάθηκε σταθερό στη θέση του και εν τέλει επικράτησε η άποψη του.

Υπήρχαν αντιδράσεις από τον πολιτικό κόσμο και τα κόμματα αλλά η κοινωνία ήταν μαζί μας.

Στο θέμα της εισδοχής φοιτητών με διεθνείς εξετάσεις, θυμούμαστε όλοι την αντίδραση. Σαν πανεπιστήμιο, εισηγηθήκαμε να εφαρμοστεί αυτό που ισχύει στην Ευρώπη. Η κατάληξη ήταν ότι το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τις θέσεις του πανεπιστημίου με τη μέθοδο του κατ’ επείγοντος, το θέμα πήγε στη βουλή και ψηφίστηκε όχι ως κατ’ επείγον γιατί φοβόντουσαν τις αντιδράσεις των συντεχνιών και ακολούθως ο ίδιος ο υπουργός είπε ότι δεν αποτελεί προτεραιότητα μας να προωθήσουμε νέο κανονισμό.

Δηλαδή έχουν εγκρίνει τη θέση του πανεπιστημίου αλλά με μια διατύπωση που δεν επιτρέπει στο πανεπιστήμιο να την εφαρμόσει.

Ερ: Γιατί έγινε αυτό;

Απ.:
Υποκύπτουν συνεχώς στις πολιτικές πιέσεις, αυτό είναι η τέχνη της πολιτικής λοξοδρομίας.

Την τέχνη της πολιτικής λοξοδρομίας την πληρώνουμε όμως ως κοινωνία. Όταν το πανεπιστήμιο συζητούσε το θέμα των διεθνών εξετάσεων, 13% των μαθητών φοιτούσε σε ιδιωτικά σχολεία και όταν προτείναμε λύσεις ήταν 15%. Σήμερα είναι 17% των μαθητών.

Δεν μπορούν να το επιρρίπτουν αυτό στην πολιτική του πανεπιστημίου. Το πανεπιστήμιο έχει θέσεις σαφείς, μελετημένες και τις προωθεί με σταθερότητα.

Γενικά όμως η περίοδος αυτή υπήρξε μια πάρα πολύ θετική περίοδος για το πανεπιστήμιο.

Ερ: Και η πιο ευχάριστη στιγμή;

Απ.:
Η πιο ευχάριστη στιγμή για όλη την κοινότητα πιστεύω είναι η βράβευση του καθηγητή Πισσαρίδη με το βραβείο Νόμπελ.

Ο κ. Πισσαρίδης ήταν από τους πρωτεργάτες στην ίδρυση του Πανεπιστημίου, έχει θέσει τα πρότυπα για το Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο δικαιούται να είναι και περήφανο διότι τον προσκάλεσε να έρθει στην Κύπρο, να είναι καθηγητής και σε συνεργασία με τη Marfin Laiki εξασφαλίσαμε την έδρα και θα είναι μαζί μας. Είναι πολύ σημαντικό.

Επίσης, σημαντική ήταν η έγκριση των μεγάλων έργων του Πανεπιστημίου όπως είναι η λειτουργία της πολυτεχνικής σχολής και η ανέγερση των εγκαταστάσεων της.

Είχα αφιερώσει προσωπικά πολύ χρόνο προωθώντας την ανέγερση βιβλιοθήκης μαζί με την οικογένεια Ιωάννου και την αείμνηστη κα Έλλη. Η βιβλιοθήκη αφορά το χαρακτήρα ενός Πανεπιστημίου. Πολύ ευχάριστη στιγμή υπήρξε και η έγκριση, το 2008, της δημιουργίας ιατρικής σχολής.

Η πανεπιστημιούπολη με σταθερούς και γρήγορους ρυθμούς αναπτύσσεται.

Δημιουργούμε την υλική υποδομή με μεθοδικά προσεκτικά βήματα αλλά και με επιτυχία σε διεθνές επίπεδο.

Ερ: Υπάρχει κάτι που θέλατε να πράξετε αλλά δεν το κάνατε;

Απ.:
Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι. Μετά από οκτώ χρόνια, αυτό που θέλω να πω, είναι ότι βάζεις ένα πρόγραμμα και το δουλεύεις συστηματικά. Γενικά υπάρχει μια αποτίμηση ότι αυτά που είχαμε πει να κάνουμε ως Πανεπιστήμιο όλα αυτά τα 8 χρόνια τα πετύχαμε σε μεγάλο βαθμό.

Δεν υπάρχουν εκκρεμότητες, συνεχίζεται η πορεία προς την αριστεία, έχουμε ένα εξωστρεφές Πανεπιστήμιο, αυτό που ο νέος πρύτανης καθηγητής Κώστας Χριστοφίδης είχε χαρακτηρίσει νέα συνάντηση. Ακριβώς έτσι είναι το στίγμα της συνέχισης μιας πορείας προς την αριστεία, ενός ευρωπαϊκού πανεπιστημίου.

Πανεπιστήμιο και πολιτεία

Ερ: Τα τελευταία χρόνια το Πανεπιστήμιο απασχολεί τακτικά τα ΜΜΕ. Όχι πάντα θετικά…

Απ.:
Τα θέματα που έχουν προκύψει ήταν υπερβολικά. Ηγέρθησαν θέματα της οικονομικής διαχείρισης του Πανεπιστημίου, αλλά μετά από δύο χρόνια πολεμικής από ορισμένες ομάδες, δεν έχει αποδειχθεί τίποτα από όσα μας καταλόγιζαν.

Το Πανεπιστήμιο είναι ένας πολύπλοκος οργανισμός, εγείρονται πολύπλοκα θέματα, γίνονται και λάθη, συνεργάζεται όπως αποδείχθηκε με τη Γενική Ελέγκτρια και λύνει τα προβλήματά του.

Δεν υπάρχει κάτι ανησυχητικό στη διοίκηση, στο management.

Γι’ αυτό και η Ελέγκτρια όταν εκλήθη στη βουλή ήταν πολύ υποστηρικτική προς το Πανεπιστήμιο.

Όμως ορισμένοι προσπαθούν να αναδείξουν ελλείψεις και αδυναμίες και τις έχουν μεταφράσει με τη μορφή υπερβολικής ρητορικής και δημαγωγίας σε κακοδιαχείριση.

Ερ: Μέρος της κριτικής ήταν και για τα golden boys…

Απ.:
Όσον αφορά τους μισθούς των ακαδημαϊκών, είναι με βάση διεθνή πρακτική. Οι ακαδημαϊκοί που έχουν εμπειρογνωμοσύνη να παρέχουν έργο και να αμείβονται για το έργο που παρέχουν.

Υπάρχουν κανόνες για όλα, γίνονται με πάσα διαφάνεια. Το πρόβλημα έγκειται αλλού, ακριβώς το αντίθετο είναι που συμβαίνει.

Υπάρχει εμπειρογνωμοσύνη στο Πανεπιστήμιο που δεν αξιοποιείται. Συζητούμε τελευταίως μεγάλα θέματα της οικονομίας αλλά δεν υπάρχει Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, πλαισιωμένο από επιστήμονες και του Πανεπιστημίου Κύπρου και άλλων Πανεπιστημίων.

Συζητούμε το θέμα του φυσικού αερίου, έχουμε καθηγητή στο Πανεπιστήμιο, ο κοσμήτορας της πολυτεχνικής σχολής, πολύ διακεκριμένος επιστήμονας, δούλευε στην British Petroleum για πολλά χρόνια, δεν ζητείται η γνώμη του.

Και όταν έρχεται ο ιδιωτικός τομέας και ζητά τη γνώμη των ακαδημαϊκών μας, ε όχι να έχουμε και αντιδράσεις. Δεν μας ανησυχούν οι αντιδράσεις, απαντούμε, προχωρούμε με καλή καρδιά.

Ερ: Από τις κριτικές που έχει δεχθεί το Πανεπιστήμιο, υπάρχουν και κάποιες που εσείς θεωρείτε βάσιμες;

Απ.:
Αν είναι κάτι που βλέπω με συμπάθεια είναι η ανάγκη το Πανεπιστήμιο να εξηγά περισσότερο τις θέσεις του, να γίνεται περισσότερος διάλογος.

Δεν αρκεί να λες ότι αυτό το θέμα το ξέρεις πολύ καλά, ότι το μελέτησες σφαιρικά.

Σε μια κοινωνία που δεν έχει εμπειρία από Πανεπιστήμιο, πρέπει να υπάρχουν πιο ήπιοι τόνοι.

Ερ: Στην οικονομική διαχείριση;

Απ.:
Όσον αφορά την οικονομική διαχείριση, είναι δύσκολη η θέση μας γιατί η εύκολη λύση είναι να μην κάνεις αυτό που κάνουν τα άλλα Πανεπιστήμια για να μην σε κατηγορούν, δεν προσφέρεις συμβουλευτικές υπηρεσίες, δεν αφήνεις τους καθηγητές να πληρώνονται, δεν ενθαρρύνεις την προσέλκυση ερευνητικών κονδυλίων.

Όταν όμως περάσουν δέκα χρόνια θα έχουμε ένα Πανεπιστήμιο που δεν θα είναι πλέον διεθνών προδιαγραφών.

Και εκεί θα είναι που ο νέος πρύτανης θα έχει μια δύσκολη ερώτηση, μα τι κάνατε τόσα χρόνια;

Προτιμώ να κάνουμε τα σωστά πράγματα και να εκτιμάται το έργο μας σε βάθος χρόνου, αντί να είμαστε πρόσκαιρα αγαπητοί και εκ των υστέρων να ανακαλύπτεται η επιπολαιότητα όταν συμβιβάζεσαι σε θέματα αρχών

Ερ: Ενώ επικρίνετε την κομματοκρατία, στις πρόσφατες εκλογές δόθηκε η εντύπωση κομματικής στήριξης συγκεκριμένων υποψηφίων…

Απ.:
Οι φοιτητικές παρατάξεις έχουν τους ιδεολογικούς τους προσανατολισμούς και τις σχέσεις τους με τα κόμματα και είναι αναπόφευκτο να τάσσονται υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου και αυτό να μεταφράζεται ως κομματική στήριξη.

Από την άλλη είναι σημαντικό να δούμε ότι διαχρονικά, τις εκλογές στο Πανεπιστήμιο τις είχαν κερδίσει εκείνοι οι πρυτάνεις που δεν είχαν προσκολληθεί σε οποιοδήποτε κόμμα.

Δύο φορές στις δικές μου εκλογές ψήφισαν όλες οι φοιτητικές παρατάξεις πλην μίας ανεξάρτητα από τις πολιτικές συνεργασίες που υπήρχαν έξω.

Δηλαδή είχαμε συσχετισμό του κέντρου με την αριστερά στη διακυβέρνηση της χώρας και στο Πανεπιστήμιο, το κέντρο η δεξιά και οι σοσιαλιστές με είχαν στηρίξει για την πρυτανεία. Ναι, και ο ένας ανεξάρτητος εκπρόσωπος των φοιτητών.

Υπάρχουν υποψήφιοι που τρέχουν στα κόμματα, και αυτή είναι η εύκολη διέξοδος να εξασφαλίσεις τη στήριξη ενός κόμματος, αλλά αυτός που θα κερδίζει είναι αυτός που θα αποδεικνύει σε όλους ότι μπορεί να αρθεί στο ύψος του αξιώματος του, και να κρατήσει κάποια απόσταση από αυτόν τον εναγκαλισμό.

Πανεπιστήμιο και οικονομία

Ερ: Ποιος ο ρόλος του Πανεπιστημίου σε μια εποχή οικονομικής κρίσης, όπως είναι η σημερινή;

Απ.:
Οι κοινωνίες σε περιόδους οικονομικών κρίσεων επενδύουν στην παιδεία και υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτό επιστημονικά τεκμηριωμένοι.

Το ένα είναι ότι μέσα από τα Πανεπιστήμια απορροφάς το ανεργιακό κύμα για να επανεκπαιδευτεί ο κόσμος σε νέες κατευθύνσεις.

Δεν είναι να κάνουν κάτι για δύο χρόνια μέχρι να ξαναβρούν δουλειά αλλά να επανατοποθετήσουν τις γνώσεις τους για τις νέες ανάγκες που δημιουργούνται.

Επίσης, τα Πανεπιστήμια σήμερα εξελίσσονται σε ένα μεγάλο εργοδότη.

Η έρευνα και η καινοτομία είναι βασική παράμετρος οικονομικής δραστηριότητας. Άρα όταν συζητούσαμε να δημιουργούν έργα υποδομής για να στηριχτεί η οικοδομική βιομηχανία στην Κύπρο, εμείς είχαμε επιχειρηματολογήσει πολύ έντονα και τεκμηριωμένα ότι πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην πανεπιστημιακή υποδομή.

Το κτίσιμο μιας βιβλιοθήκης των €40 εκ. δεν βοηθά μόνο ότι θα βάλεις €40 εκ. δημόσιο χρήμα στην οικοδομική βιομηχανία, αλλά το ότι δημιουργάς μιαν υποδομή με μεγάλες προεκτάσεις οικονομικής ανάπτυξης. Η δημιουργία πολυτεχνικής σχολής, ιατρικής σχολής και η παροχή υπηρεσιών υγείας θα είναι ένας μεγάλος τομέας οικονομικής δραστηριότητας.

Το Πανεπιστήμιο αυτή τη στιγμή εργοδοτεί 500 περίπου νέους επιστήμονες σε ερευνητικά προγράμματα με εξωτερική χρηματοδότηση. Άρα πλέον τα Πανεπιστήμια είναι μοχλός οικονομικής ανάπτυξης.

Είχαμε καταθέσει μια πρόταση για τη δημιουργία περιφέρειας γνώσης Λευκωσίας, ακριβώς για να γίνουν συντονισμένες προσπάθειες ώστε να εξελιχθεί η Λευκωσία σε μια πόλη όπου η έρευνα και η καινοτομία είναι βασικός παράγοντας οικονομικής δραστηριότητας.

Ερ: Υπάρχει όμως η εντύπωση ότι το πανεπιστήμια προσφέρει πτυχία που δεν έχουν αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, γιατί οι ειδικότητες που προσφέρονται δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες μιας σύγχρονης οικονομίας.

Απ.:
Το Πανεπιστήμιο όπως όλα τα Πανεπιστήμια άλλων χωρών προσφέρουν ευρύ φάσμα αντικειμένων.

Δεν μπορείς εύκολα να πεις ποια η σχέση εργασίας ενός πτυχιούχου φιλοσοφίας, για παράδειγμα, με τη θέση εργασίας.

Αν για παράδειγμα θέλεις το πτυχίο για να διορίζονται καθηγητές στα λύκεια, οι ανάγκες είναι πολύ λίγες. Από την άλλη, η σημασία της φιλοσοφίας ως μια σύγχρονη επιστήμη ανοίγει τους ορίζοντες του ανθρώπου ανεξάρτητα από τη δουλειά που θα κάνει μετά, αναγνωρίζεται διεθνώς ως πάρα πολύ σημαντική.

Η κοινωνιολογία δεν είναι μόνο για social workers. Μπορεί να δουλέψεις σε υπουργεία, στον ιδιωτικό τομέα, σε θέματα διαφήμισης. Πρέπει να μάθουμε να αποσυνδέουμε το πρώτο κυρίως πτυχίο με την εργοδοσιμότητα των φοιτητών.

Πανεπιστήμιο και εκπαίδευση

Ερ: Νιώθετε ότι το επίπεδο της εκπαίδευσης και των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο βελτιώνεται;

Απ.:
Οπωσδήποτε το Πανεπιστήμιο δημιουργεί μια παράδοση. Ήδη έχει κερδίσει το στοίχημα της εμπιστοσύνης της κυπριακής κοινωνίας, των νέων, των παιδιών τους και των εργοδοτών, οι έρευνες αγοράς αυτό δείχνουν.

Επομένως, γίνεται συνεχώς πιο ανταγωνιστικό το να εξασφαλίσει θέση κάποιος στο Πανεπιστήμιο. Ταυτόχρονα, προσφέρουμε νέα προγράμματα σπουδών, εκσυγχρονίζουμε τα προγράμματά μας, δημιουργείται μια πολύ σύγχρονη υποδομή.

Έχει γίνει τεράστια πρόοδος από ένα Πανεπιστήμιο των 400 φοιτητών που είχαμε πάρει τον πρώτο χρόνο στις εγκαταστάσεις της παλιάς Παιδαγωγικής Ακαδημίας σε ένα Πανεπιστήμιο των 7 χιλ. με μια μεγάλη βιβλιοθήκη, αθλητικές εγκαταστάσεις, κτίριο κοινωνικών δραστηριοτήτων, σύγχρονα εργαστήρια στη σχολή θετικών επιστημών, αναπτυσσόμενη υποδομή στην πολυτεχνική σχολή.

Ερ: Υπάρχει η εντύπωση ότι η κρατική τριτοβάθμια εκπαίδευση κοστίζει πολλά σε σχέση με αλλού…

Απ.:
Αυτό είναι απλά ένας μύθος. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το κόστος ανά φοιτητή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι ελαφρώς χαμηλότερο από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.

Όμως αυτή η γενιά φοιτητών επιβαρύνεται με το κόστος της δημιουργίας υποδομής.

Κτίζεται μια πανεπιστημιούπολη. Αν αυτό το κόστος που είναι ψηλό, το επιμερίζεις στους φοιτητές των επόμενων πενήντα χρόνων, τότε το κόστος ανά φοιτητή είναι περίπου €12 χιλ. ετησίως.

Αν στους σημερινούς φοιτητές βάλεις το κόστος και της βιβλιοθήκης, της πολυτεχνικής σχολής κλπ, τότε το κόστος ξεπερνά τις €20 χιλ.

Δεν μπορείς να επιμερίζεις τα λειτουργικά έξοδα μαζί με τα κόστα υποδομής.

Ερ: Αναμένετε να επανέλθει τα επόμενα χρόνια το θέμα της εισαγωγής φοιτητών με διεθνείς εξετάσεις;

Απ.:
Η κοινωνία δεν μπορεί να το αγνοήσει. Όταν 17% των μαθητών φοιτούν σε ιδιωτικά λύκεια και ο αριθμός είναι αυξανόμενος χρόνο με το χρόνο, είναι πρόβλημα που δεν μπορούμε να κρύψουμε κάτω από το χαλί.

Είναι από τα παραδείγματα της τέχνης της πολιτικής λοξοδρομίας, εσύ επιμένεις να αγνοείς το πρόβλημα, αλλά το πρόβλημα σε κτυπά στο κεφάλι πολύ πιο έντονα.

Ερ: Κάτι άλλο που θέλετε να πείτε πριν κλείσουμε;

Απ.:
Θεωρώ πολύ σημαντική την υποστήριξη που τυγχάνει το Πανεπιστήμιο και από την πολιτεία με όλες τις κατά καιρού τριβές και από τον πολιτικό κόσμο αλλά και από την κυπριακή κοινωνία. Το έχουν αγκαλιάσει η οικογένεια, οι φοιτητές και οι εργοδότες.

Το μέλλον της κυπριακής κοινωνίας είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με το χαρακτήρα και το πνεύμα του μεγάλου κρατικού Πανεπιστημίου, του Πανεπιστημίου Κύπρου.