Καμπανάκι Draghi για παύση διοικητή

Καμπανάκι για πρόνοιες που περιλαμβάνονται σε νομοσχέδιο της κυβέρνησης που διευρύνουν τους υφιστάμενους λόγους παύσης του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας κτυπά η ΕΚΤ, σε γνωμάτευση που εξέδωσε για το νομοσχέδιο.

Με το νομοσχέδιο επιχειρείται η επίλυση των προβλημάτων δυσλειτουργίας που προκλήθηκαν στην ΚΤ από την ψήφιση πρότασης νόμου τον Σεπτέμβριο του 2013 βάσει της οποίας διορίστηκαν δύο εκτελεστικοί σύμβουλοι.

Το νομοσχέδιο προσπαθεί επίσης να καταστήσει πιο συλλογικό τον τρόπο λήψης αποφάσεων με μεταφορά κάποιων αρμοδιοτήτων σε εκτελεστική επιτροπή.

Αν και η ΕΚΤ είναι θετική στις πλείστες αλλαγές, τονίζει ότι για κάποια ζητήματα χρειάζεται αλλαγή του Συντάγματος ενώ για το θέμα της παύσης του διοικητή, αναφέρει τους προβληματισμούς της.

Το σχέδιο νόμου

Στις 8 Φεβρουαρίου 2018 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έλαβε αίτημα του υπουργείου οικονομικών της Κύπρου για τη διατύπωση γνώμης αναφορικά με σχέδιο νόμου.

Σε γνώμη που υπογράφει ο πρόεδρος της ΕΚΤ Mario Draghi σημειώνεται ότι όταν τροποποιείται το καταστατικό μιας εθνικής κεντρικής τράπεζας (ΕθνΚΤ), η τροποποιητική διάταξη θα πρέπει να διασφαλίζει τον σεβασμό της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας.

Η ΕΚΤ αναγνωρίζει τη σύσταση εκτελεστικής επιτροπής και την αναδιάρθρωση της δομής λήψης αποφάσεων της ΚΤ. «Η εισαγωγή συλλογικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων αποσκοπεί στην ενίσχυση της ποιότητας των εσωτερικών διαβουλεύσεων της ΚΤ όσον αφορά την άσκηση των καθηκόντων της και είναι ανάλογη των αντίστοιχων πλαισίων που ισχύουν σε άλλες χώρες της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι η σύσταση ενός νέου συλλογικού οργάνου λήψης αποφάσεων εξυπηρετεί το στόχο ενός ευρύτερου επιμερισμού των ευθυνών», σημειώνεται.

Η ΕΚΤ εκφράζει την ικανοποίησή της για τις τροποποιήσεις οι οποίες εισάγονται στον βασικό νόμο της ΚΤ και οι οποίες αποσαφηνίζουν την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των οργάνων λήψης αποφάσεων της ΚΤΚ, ακολούθως προς παλαιότερες γνώμες της ΕΚΤ σχετικά με τη διακυβέρνηση της ΚΤ. Η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι η εκτελεστική επιτροπή θα είναι αποκλειστικά αρμόδια για την εκτέλεση όλων των καθηκόντων και την άσκηση όλων των εξουσιών της ΚΤ. Η ΕΚΤ κατανοεί επίσης ότι η εν λόγω επιτροπή θα είναι αρμόδια για την εκτέλεση των καθηκόντων της ΚΤΚ που αφορούν την εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων, όχι όμως και την αδειοδότηση τους.

Εν προκειμένω η ΕΚΤ συνιστά τροποποίηση άρθρου προκειμένου να απαλειφθεί η αδειοδότηση των πιστωτικών ιδρυμάτων από τα καθήκοντα της ΚΤΚ και να προβλεφθεί ότι η εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων τελεί υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του κανονισμού για τον ΕΕΜ.

Αναφορικά με τη διάταξη του σχεδίου νόμου για τα περιορισμένα δικαιώματα ψήφου των μελών της εκτελεστικής επιτροπής, η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι αυτή ισχύει μόνο για τις τρέχουσες δραστηριότητες και τη διεύθυνση των εργασιών της ΚΤΚ και ότι σε καμία περίπτωση δεν θα επηρεάσει την ανεξαρτησία και τις εξουσίες της εκτελεστικής επιτροπής στην εκτέλεση των σχετικών με το ΕΣΚΤ και των λοιπών της καθηκόντων. Για λόγους ασφάλειας δικαίου προτείνεται αναδιατύπωση της διάταξης αυτής ώστε να αποτυπωθεί η συγκεκριμένη ερμηνεία.

Η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 119 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας ο διοικητής, υποβοηθούμενος από τον υποδιοικητή, είναι επιφορτισμένος με τη διοίκηση της ΚΤ, ασκεί κάθε άλλη εξουσία και εκτελεί κάθε άλλη υπηρεσία ή καθήκον που εμπίπτει στην αρμοδιότητά της. Επομένως, η ίδια θεωρεί ότι οι διατάξεις του σχεδίου νόμου και το άρθρο 119 του Συντάγματος ενδέχεται να πρέπει να ευθυγραμμιστούν μεταξύ τους, από τη στιγμή που το σχέδιο νόμου παρέχει στην εκτελεστική επιτροπή όλες τις αρμοδιότητες που σχετίζονται με το ΕΣΚΤ και στο διοικητικό συμβούλιο όλες τις υπόλοιπες αρμοδιότητες Στην περίπτωση αυτή η ΕΚΤ θα ήθελε να υπενθυμίσει στην αιτούσα αρχή την υποχρέωση διαβούλευσης με την ίδια αναφορικά με κάθε συναφές σχέδιο νομοθετικών διατάξεων.

Η ΕΚΤ αναγνωρίζει τις τροποποιήσεις σχετικά με το διορισμό, τη θέση σε διαθεσιμότητα και την παύση των υπαλλήλων της ΚΤΚ και αντιλαμβάνεται ότι η απάλειψη των διατάξεων που αφορούν την επιτροπή επιλογής θα διευκολύνει την εσωτερική λειτουργία της ΚΤ.

Όσον αφορά τη διάταξη του σχεδίου νόμου που εξουσιοδοτεί το διοικητικό συμβούλιο να υιοθετεί τις λογιστικές πολιτικές και διαδικασίες της ΚΤ σύμφωνα με τα διεθνώς αναγνωρισμένα λογιστικά πρότυπα, η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι για σκοπούς υποβολής χρηματοοικονομικών εκθέσεων του Ευρωσυστήματος η ΚΤΚ εφαρμόζει το σχετικό πλαίσιο λογιστικής παρακολούθησης και υποβολής χρηματοοικονομικών εκθέσεων.

Η ΕΚΤ σημειώνει ότι η διάταξη του σχεδίου νόμου περί διορισμού αναπληρωτή ως μέλους του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ θα πρέπει να συνάδει με το άρθρο 10.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ και τις σχετικές διατάξεις του εσωτερικού κανονισμού της ΕΚΤ. Οι εν λόγω διατάξεις προβλέπουν, μεταξύ άλλων, ότι μέλος του διοικητικού συμβουλίου που κωλύεται να ψηφίσει επί μακρό χρονικό διάστημα (δηλαδή άνω του μηνός) μπορεί να ορίζει αναπληρωτή που θα το αντικαθιστά ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου.

Ειδικές παρατηρήσεις

Η ΕΚΤ αναφέρει ότι εάν οι κανόνες που διέπουν τη διασφάλιση της θητείας και τους λόγους απαλλαγής των διοικητών από τα καθήκοντα τους δεν εφαρμόζονταν και στα άλλα μέλη των οργάνων λήψης αποφάσεων των ΕθνΚΤ που συμμετέχουν στην άσκηση σχετικών με το ΕΣΚΤ καθηκόντων, η προσωπική ανεξαρτησία της ΚΤΚ θα διακυβευόταν. Δεδομένου ότι το σχέδιο νόμου αναθέτει στην εκτελεστική επιτροπή την άσκηση των σχετικών με το ΕΣΚΤ καθηκόντων της ΚΤ, οι ίδιοι κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται και στους εκτελεστικούς συμβούλους της.

Όσον αφορά τη διασφάλιση της θητείας το σχέδιο νόμου προβλέπει πενταετή θητεία για όλα τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Ωστόσο, προβλέπεται και μεταβατική περίοδος κατά την οποία η θητεία τριών εκ των πέντε μελών που θα διοριστούν για πρώτη φορά μετά την έναρξη της ισχύος του νόμου, κατόπιν ψήφισης του σχεδίου νόμου, θα είναι τριετής και η θητεία των δύο λοιπών μελών θα είναι τετραετής. Η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι η μεταβατική περίοδος θα εφαρμοστεί μόνο σε σχέση με τους μη εκτελεστικούς συμβούλους της ΚΤ, δεδομένου ότι η θητεία των μελών της εκτελεστικής επιτροπής πρέπει να είναι πενταετούς διάρκειας. Εν προκειμένω η ΕΚΤ σημειώνει ότι δεν είναι σαφείς οι λόγοι διαφοροποίησης των περιόδων διορισμού των μελών του διοικητικού συμβουλίου, ούτε τα κριτήρια διορισμού ορισμένων μελών για τριετία και άλλων για τετραετία

Όπως αναφέρεται στις εκθέσεις σύγκλισης της ΕΚΤ, τα καταστατικά των ΕθνΚΤ πρέπει να εξασφαλίζουν ότι ο διοικητής δεν θα μπορεί να παύεται για λόγους πέραν των προβλεπόμενων στο άρθρο 14.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, δηλαδή ότι θα παύεται μόνο εφόσον παύσει να πληροί τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την εκτέλεση των καθηκόντων του ή εάν διαπράξει βαρύ παράπτωμα. Η αρχή αυτή ισχύει και για άλλα μέλη των οργάνων λήψης αποφάσεων των ΕθνΚΤ που μετέχουν στην εκτέλεση καθηκόντων σχετικών με το ΕΣΚΤ, ιδίως στις περιπτώσεις που ο διοικητής είναι «πρώτος μεταξύ ίσων» σε σχέση με τα άλλα μέλη και με ισότιμη ψήφο ή όταν αυτά τα άλλα μέλη μετέχουν στην εκτέλεση καθηκόντων σχετικών με το ΕΣΚΤ.

Η εισαγωγή βάσει του σχεδίου νόμου νέων λόγων παύσης των μελών της εκτελεστικής επιτροπής, που καταλαμβάνουν τον διοικητή και τον υποδιοικητή, εγείρει ανησυχίες, καθώς δεν ευθυγραμμίζονται με το ως άνω άρθρο 14.2. Ενόψει τούτου η ΕΚΤ θα υποστήριζε τη χρήση της υφιστάμενης διατύπωσης του βασικού νόμου της ΚΤΚ για τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής. Σημειώνεται επίσης ότι σύμφωνα με το άρθρο 14.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ η απόφαση περί απαλλαγής διοικητή από τα καθήκοντά του μπορεί να προσβληθεί ενώπιον του δικαστηρίου από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο διοικητή ή από το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ λόγω παράβασης της ΣΛΕΕ ή κανόνα δικαίου.

Για να υπάρχει προσωπική ανεξαρτησία θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να αποτρέπονται οι συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ των καθηκόντων μελών οργάνων λήψης αποφάσεων των ΕθνΚΤ που εμπλέκονται στην εκτέλεση καθηκόντων σχετικών με το ΕΣΚΤ έναντι της οικείας ΕθνΚΤ (και επίσης των διοικητών έναντι της ΕΚΤ) και άλλων λειτουργιών τους που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την προσωπική τους ανεξαρτησία.

Η ιδιότητα μέλους οργάνου λήψης αποφάσεων εμπλεκόμενου στην εκτέλεση καθηκόντων σχετικών με το ΕΣΚΤ είναι κατ’ αρχήν ασυμβίβαστη προς την άσκηση άλλων λειτουργιών που θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύγκρουση συμφερόντων.

Η ΕΚΤ χαιρετίζει τις νέες διατάξεις σχετικά με τα κριτήρια επιλεξιμότητας των υποψήφιων για διορισμό στις θέσεις του εκτελεστικού συμβούλου, υποδιοικητή και διοικητή της ΚΤΚ, οι οποίες αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας των συγκεκριμένων θέσεων. Επιπλέον, και λαμβάνοντας υπόψη ότι το διοικητικό συμβούλιο αποτελείται από πέντε μη εκτελεστικούς συμβούλους, η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι η υποχρέωση που επιβάλλει το σχέδιο νόμου στην εκτελεστική επιτροπή να παρέχει στο διοικητικό συμβούλιο περιεκτικές πληροφορίες αναγκαίες για την άσκηση των αρμοδιοτήτων του δεν πρόκειται να επηρεάσει την ανεξαρτησία του διοικητή και των λοιπών μελών της εκτελεστικής επιτροπής.

Οικονομική ανεξαρτησία

Στη γνώμη αναφέρεται ότι η ανεξαρτησία ορισμένης ΕθνΚΤ, θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο εάν η ΕθνΚΤ δεν διαθέτει επαρκείς οικονομικούς πόρους που να της εξασφαλίζουν αυτονομία κατά την εκπλήρωση της αποστολής της.

Η ΕΚΤ χαιρετίζει τη διάταξη του σχεδίου νόμου που προβλέπει ανακεφαλαιοποίηση της ΚΤΚ όταν η καθαρή αξία του ενεργητικού της υποχωρεί κάτω του ορίου κεφαλαίου που καθορίζεται στον βασικό νόμο της ΚΤΚ. Η ΚΤΚ πρέπει να διαθέτει ανά πάσα στιγμή  επαρκείς οικονομικούς πόρους και επαρκή ίδια κεφάλαια για την εκτέλεση των καθηκόντων της που σχετίζονται με το ΕΣΚΤ.

Η ΕΚΤ αναγνωρίζει την προτεινόμενη αύξηση του κεφαλαίου της ΚΤΚ από €30 εκ. σε €90 εκ. και το γεγονός ότι το τρέχον κεφάλαιο της ΚΤΚ ανέρχεται σε €150 εκ. Η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι το κεφάλαιο της ΚΤΚ αυξήθηκε στο σημερινό της επίπεδο με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου. Αντιλαμβάνεται ακόμη ότι η προτεινόμενη αύξηση του κεφαλαίου βάσει του σχεδίου νόμου δεν θα επηρεάσει το σημερινό επίπεδο κεφαλαίου της ΚΤΚ. Ενόψει τούτου η διαφορά μεταξύ του κεφαλαίου που αναφέρεται στο σχέδιο νόμου και του πραγματικού κεφαλαίου της ΚΤΚ θα απαιτήσει αποσαφήνιση, καθώς θα μπορούσε να οδηγήσει σε αβεβαιότητα.

Ενδεχομένως θα πρέπει να αποσαφηνιστεί και η απαίτηση του σχεδίου νόμου κατά την οποία το γενικό αποθεματικό της ΚΤΚ δεν θα πρέπει να υπερβεί το διπλάσιο του κεφαλαίου της, και ιδίως το αν η συγκεκριμένη απαίτηση αφορά το ποσό κεφαλαίου που προτείνεται στο σχέδιο νόμου ή το ποσό του πραγματικού κεφαλαίου της ΚΤΚ. Ακόμη, η ΕΚΤ επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι λόγω θέσης η ΚΤ είναι η πλέον κατάλληλη για να αξιολογεί τους κινδύνους που απορρέουν από τις εργασίες της και το είδος των αναγκαίων μέτρων οικονομικής προφύλαξης έναντι των εν λόγω κινδύνων, περιλαμβανομένης της δημιουργίας του απαιτούμενου επιπέδου γενικού αποθεματικού εντός των ορίων που καθορίζει ο νομοθέτης ή οποιασδήποτε άλλης μορφής κατάλληλων οικονομικών αποθεμάτων ασφαλείας.

Εξάλλου, θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα ανάθεσης της εξουσίας καθορισμού του επιπέδου και του ορίου του γενικού αποθεματικού αποκλειστικά στο διοικητικό συμβούλιο, το οποίο έχει τη γενική ευθύνη για την οικονομική ευρωστία της ΚΤΚ.

Όσον αφορά τις αυξομειώσεις του κεφαλαίου η ΕΚΤ αντιλαμβάνεται ότι, σύμφωνα με τις νέες διατάξεις του σχεδίου νόμου, η ΚΤΚ θα έχει αυτομάτως δικαίωμα σε ανακεφαλαιοποίηση μέχρι το προβλεπόμενο ύψος κεφαλαίου που αναφέρεται στον βασικό νόμο της ΚΤΚ (όπως τροποποιείται από το σχέδιο νόμου).

Σύμφωνα με την αρχή της οικονομικής ανεξαρτησίας, κατά την άσκηση των καθηκόντων της ορισμένη ΕθνΚΤ μπορεί να αξιολογεί ανεξάρτητα τους εκάστοτε κινδύνους και διαθέτει την εξουσία καθορισμού των απαραίτητων προφυλάξεων που πρέπει να λαμβάνονται.

Η ΕΚΤ επικροτεί τη διάταξη του σχεδίου νόμου που αναθέτει στο διοικητικό συμβούλιο αρμοδιότητες καθορισμού του «ανώτατου επιπέδου αποθεματικού» και αντιλαμβάνεται ότι η συγκεκριμένη διάταξη αφορά χρηματοδοτικά αποθέματα ασφαλείας που περιλαμβάνουν γενικά αποθεματικά, κεφάλαιο και προβλέψεις για χρηματοπιστωτικό κίνδυνο.