Μικροί δημοσιονομικοί κίνδυνοι από τις ιδιωτικές τράπεζες

Σχετικά μικρούς δημοσιονομικούς κινδύνους εντοπίζει το υπουργείο οικονομικών από την κατάσταση στον χρηματοοικονομικό τομέα, αφού οι τράπεζες είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες και με μεγάλη ρευστότητα, καταβάλλοντας παράλληλα προσπάθειες για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Στην έκθεση δημοσιονομικών κινδύνων αναφέρεται ότι οι κύριοι δημοσιονομικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τον χρηματοπιστωτικό τομέα προέρχονται από το ψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του ιδιωτικού χρέους, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την παροχή νέων δανείων προς την οικονομία και ως επακόλουθο την αύξηση του ΑΕΠ και της κερδοφορίας των τραπεζών, με αρνητικό αντίκτυπο στα δημόσια φορολογικά έσοδα.

Για τη σταδιακή ομαλοποίηση του κυπριακού χρηματοπιστωτικού συστήματος, αναφέρει, προωθήθηκαν ενέργειες στη βάση των πιο κάτω βασικών πυλώνων:

(α) Την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του νομικού πλαισίου σχετικά με τη διαχείριση των ΜΕΔ και την αντιμετώπιση των στρατηγικών κακοπληρωτών.

(β) Την εφαρμογή του σχεδίου Εστία τον Ιούλιο του 2019 και το οποίο απευθύνεται σε ΜΕΔ με υποθήκη την πρώτη κατοικία του δανειολήπτη.

(γ) Τη μετατροπή της ΣΚΤ σε Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων ως αποτέλεσμα της πώλησης μέρους των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων στην Ελληνική Τράπεζα.

Ως αποτέλεσμα της συναλλαγής για τη ΣΚΤ, το μέγεθος του τραπεζικού τομέα έχει μειωθεί από 344% σε 288% του ΑΕΠ, στο τέλος του 2018, ενώ θεωρείται πιθανή μεγαλύτερη πτώση δεδομένης της συνεχιζόμενης δανειακής απομόχλευσης που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια.

Το 2019 και το 2020 εκτιμάται περαιτέρω μείωση των ΜΕΔ λόγω της εφαρμογής του σχεδίου Εστία, της νέας πώλησης χαρτοφυλακίου ΜΕΔ από τραπεζικά ιδρύματα, της συνέχισης των αναδιαρθρώσεων και της ανταλλαγής χρέους με ακίνητα (Debt to Asset Swap) και της επαναταξινόμησης αναδιαρθρωμένων δανείων σε εξυπηρετούμενα. Αυτές οι προβλέψεις δεν λαμβάνουν υπόψη τις θετικές επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν λόγω των μεταρρυθμίσεων που προωθούνται για την αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω νομικών και κανονιστικών αλλαγών.

Η βελτιωμένη κεφαλαιακή θέση και ρευστότητα καθώς και η βελτίωση της οργανικής κερδοφορίας των πιστωτικών ιδρυμάτων έχουν ενισχύσει την ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα και δρουν αντισταθμιστικά στους προαναφερθέντες δημοσιονομικούς κινδύνους.

Το σύνολο του ενεργητικού του τραπεζικού τομέα, κατά τις 31/12/2018, ήταν 2.9 φορές το μέγεθος του ΑΕΠ, αισθητά μειωμένο σε σχέση με αυτό πριν την κρίση (2012), όταν ανερχόταν σε 6.3 φορές το μέγεθος του ΑΕΠ.

Κατά τις 31 Δεκεμβρίου 2018, οι δείκτες κυρίων βασικών ιδίων κεφαλαίων (CET1) των εγχώριων τραπεζών διαμορφώθηκαν στο 12,1% για την Τράπεζα Κύπρου (15,4% αναπροσαρμοσμένα για το «Helix»), και 15,8% (15/03/2019: 18,95%) για την Ελληνική Τράπεζα, ικανοποιώντας τις εποπτικές απαιτήσεις για ελάχιστα κεφάλαια.

Οι καταθέσεις στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα μειώθηκαν στα €47,9 δισ. τον Δεκέμβριο του 2018, έναντι €49,4 δισ. τον Δεκέμβριο του 2017 που οφείλεται σε εκροές καταθέσεων λόγων ανησυχιών που αφορούσαν τη ΣΚΤ και την ψήφιση οδηγίας από την ΚΤΚ που αφορούσε τις εταιρείες «κέλυφος» (shell companies) λόγω της οποίας έκλεισαν σχετικοί λογαριασμοί. Το σύνολο δανείων από τις κυπριακές τράπεζες μειώθηκε στα €34,1 δισ. τον Δεκέμβριο του 2018, έναντι €49,2 δισ. τον Δεκέμβριο του 2017 και €52,5 δισ. τον Δεκέμβριο του 2016, υπογραμμίζοντας την συνεχή προσπάθεια για απομόχλευση στις κυπριακές τράπεζες, καθώς και την πώληση του χαρτοφυλακίου «Helix» της Τράπεζας Κύπρου και τη μεταφορά εκτός τραπεζικού συστήματος του εναπομείναντος χαρτοφυλακίου της πρώην ΣΚΤ.

Οι νέες πιστώσεις προς την οικονομία σημειώνουν σταδιακά αυξητική τάση, επηρεαζόμενες θετικά από τα χαμηλά επίπεδα δανειστικών επιτοκίων, τις ευνοϊκές μακροοικονομικές συνθήκες και την αυξανόμενη ζήτηση. Κατά το 2018 το σύνολο νέου δανεισμού, εξαιρουμένων των αναδιαρθρώσεων, ανήλθε σε €1.929 εκ. (€2.141 εκ. το 2017) προς τα Μη Χρηματοδοτικά Ιδρύματα, και σε €1.215 εκ. (€1.087 εκ. το 2017) προς νοικοκυριά.

Σε απόλυτους αριθμούς, οι συνολικές μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις μειώθηκαν το 2018 κατά €10,5 δισ., στα €10,4 δισ. Παράλληλα, ο λόγος των προβλέψεων προς τις MEX (δείκτης κάλυψης) παρουσίασε αύξηση στο 51,3% στο τέλος Δεκεμβρίου του 2018 σε σύγκριση με 47,3% τον Δεκέμβριο του 2017. Το ποσοστό των χορηγήσεων που έχουν αναδιαρθρωθεί, ανήλθε το Δεκέμβριο του 2018 στο 19,5% του συνόλου των χορηγήσεων.