You are here

Πέντε χρόνια μετά τη Λαϊκή, ο χρόνος κλειδί για Συνεργατισμό

22/03/2018 06:56

Ήταν Πέμπτη απόγευμα, 21 Μαρτίου 2013, όταν η Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να θέσει τη Λαϊκή Τράπεζα υπό εξυγίανση, βάζοντας τέλος σε μια ιστορία εκατό και πλέον ετών.

Εν μέσω των αποφάσεων των δύο σημαντικών συναντήσεων του Eurogroup τον Μάρτιο του 2013, η Λαϊκή έχανε συνεχώς ρευστό μέσω των ATMs και την Πέμπτη είχαν μείνει μόνο κάποια εκατομμύρια στα ταμεία της, με κίνδυνο να τεθεί υπό άμεση εκκαθάριση σε βάρος του κράτους, που θα έπρεπε να πληρώσει τους ασφαλισμένους καταθέτες.

Στο δεύτερο Eurogroup αποφασίστηκε όπως, εκτός από τη Λαϊκή, τεθεί υπό εξυγίανση και η Τρ. Κύπρου, η οποία τελικώς απορρόφησε την «καλή» Λαϊκή.

Ο Συνεργατισμός γλίτωσε το bail-in με κεφαλαιακή στήριξη, αρχικώς, €1,5 δισ., που δόθηκε από το πρόγραμμα στήριξης, εκτινάσσοντας το δημόσιο χρέος κατά άλλες εννέα ποσοστιαίες μονάδες.

Η «κακή» Λαϊκή βρίσκεται ακόμη υπό διαχείριση, καθώς, πέντε χρόνια αργότερα, συνεχίζεται η προσπάθεια πώλησης των θυγατρικών της στο εξωτερικό.

Συνολικά, οι ανασφάλιστοι καταθέτες των δύο μεγάλων τραπεζών έχασαν γύρω στα €8 δισ. και οι κάτοχοι αξιογράφων άλλο €1,5 δισ.

Η Κύπρος κατάφερε να αποφύγει την εκτόξευση του δημόσιου χρέους στα επίπεδα του 170%, όσο είναι σήμερα και αυτό της Ελλάδος και την επιβολή ιδιαίτερα σκληρών φορολογιών και περικοπών.  Με το bail-in, όμως, χάθηκαν σχεδόν όλα τα χρήματα χιλιάδων ανασφάλιστων καταθετών στη Λαϊκή και περίπου τα μισά των αντίστοιχων καταθετών της Τρ. Κύπρου.

Πέντε χρόνια μετά

Πέντε χρόνια μετά τα γεγονότα του 2013, το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει ενισχυθεί τόσο σε κεφάλαια όσο και σε ρευστότητα.

Τα τελευταία χρόνια οι ενέργειες των τραπεζών για απομόχλευση των ισολογισμών τους με ανταλλαγή δανείων με ακίνητα έχουν βελτιώσει τους ισολογισμούς τους.  Έχουν επίσης εξαλείψει την εξάρτηση τους από έκτακτη ρευστότητα (ELA).

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, η ρευστοτική κατάσταση του συστήματος βελτιώθηκε από το 2013, δηλαδή από την περίοδο μετά το bail-in.

Είναι περίπου η ίδια με αυτή που ίσχυε πριν το bail-in.  Από το 2012 τα δάνεια στο σύστημα έχουν μειωθεί κατά €21,1 δισ. και οι καταθέσεις κατά €20,8 δισ.

Εξίσου σημαντική είναι η διαφορά και στα κεφάλαια των τραπεζών.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΚΤ, τέλος Σεπτεμβρίου 2017 ο δείκτης κοινών μετοχών κατηγορίας 1 για το τραπεζικό σύστημα ανήλθε στο 15% από 15,9% το 2016 και 5% το 2012.

Πριν πέντε χρόνια, τα κεφάλαια των τραπεζών ήταν μόλις στο ένα τρίτο.

Παρά τη βελτίωση που σημειώνεται, οι τράπεζες εξακολουθούν να καταγράφουν ζημιές. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι συσσωρευμένες ζημιές έφθασαν τα €5,7 δισ.

Οι ζημιές προκύπτουν σε μεγάλο βαθμό από την ανάγκη αύξησης των προβλέψεων. Την τελευταία πενταετία οι προβλέψεις των τραπεζών ξεπερνούν τα €7,8 δισ.

Και τώρα Συνεργατισμός

Παρά την αύξηση των προβλέψεων, γύρω στα μισά από τα €21 δισ. των ΜΕΔ, δεν είναι καλυμμένα με προβλέψεις.  Δηλαδή, οι τράπεζες δεν έχουν περάσει ζημιές στους λογαριασμούς τους, εκτιμώντας ότι θα τα εισπράξουν.  Αυτό δημιουργεί παρόμοια ζητήματα με αυτά που υπήρχαν προ πενταετίας, όταν οι τράπεζες υπερεκτιμούσαν την πραγματική αξία των δανείων τους, υποτιμώντας τις προβλέψεις.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι με τα δάνεια που λήφθηκαν για πρώτη κατοικία.  Αν και μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί πολλές εκποιήσεις, μόνο μία αφορά πρώτη κατοικία (αξίας €700 χιλ.).

Οι ευρωπαίοι επόπτες, που έχουν εκ των υστέρων εντοπίσει μεγάλα κενά στη νομοθεσία που ψήφισε προ τριετίας η βουλή, εκτιμούν ότι όλες οι τράπεζες πρέπει να υπολογίζουν μεγαλύτερες ζημιές για αυτά τα δάνεια από αυτές που έχουν ήδη βάλει στα βιβλία τους.

Λόγω του νομοθετικού πλαισίου, εκτιμούν ότι τα δάνεια με εξασφάλιση πρώτη κατοικία είναι πολύ δύσκολο να εισπραχθούν.

Αν και το πρόβλημα αφορά όλες τις τράπεζες, το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στον συνεργατισμό, που παραδοσιακά έχει το μεγαλύτερο μέρος της συγκεκριμένης πιστωτικής αγοράς.

Οι εποπτικές πιέσεις, που εντάθηκαν μετά την ολοκλήρωση της τελευταίας εποπτικής αξιολόγησης, αναγκάζουν τον Συνεργατισμό να βρει νέα κεφάλαια και μετόχους.

Για τους φορολογούμενους, που έβαλαν ήδη €1,7 δισ. για στήριξη του Συνεργατισμού, ξυπνούν οι μνήμες ισόποσης στήριξης που έδωσαν στη Λαϊκή, η οποία εξανεμίστηκε με το κλείσιμο της Τράπεζας – αυξάνοντας στο ενδιάμεσο το δημόσιο χρέος κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες.

Στην περίπτωση του Συνεργατισμού, υπάρχουν προσδοκίες ότι με την πώληση του «καλού» μέρους του ενεργητικού, δηλαδή των εξυπηρετούμενων δανείων και των καταθέσεων, οι φορολογούμενοι θα μετριάσουν την απώλεια από την «επένδυση» τους.

Υπάρχουν όμως αναπάντητα ερωτήματα με την τύχη του προβληματικού μέρους του ενεργητικού της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, ύψους €6,4 δισ.  Η πιθανή μεταφορά του σε κρατικό φορέα διαχείρισης αφήνει το κράτος με ένα βουνό ανείσπραχτα δάνεια, που περιλαμβάνουν και χιλιάδες στρατηγικές χρεοκοπίες.

Σε αντίθεση με το 2013, η κυβέρνηση έχει περισσότερο χρόνο στη διάθεση της για να λύσει το πρόβλημα.  Η Λαϊκή βρισκόταν κυριολεκτικά στον αναπνευστήρα για πολλούς μήνες, με μεγάλα ποσά ELA και αρνητικά κεφάλαια για ένα περίπου χρόνο (μετά που ανακοίνωσε ζημιές €3,6 δισ. για το 2011), πριν το δραματικό Eurogroup Μαρτίου.

Αντίθετα, ο Συνεργατισμός δεν βρίσκεται σήμερα στον αναπνευστήρα.  Ο χρόνος που διαθέτει η κυβέρνηση, του δίνει επιλογές που δεν υπήρχαν προ πενταετίας, όταν η κυβέρνηση και η ηγεσία της Λαϊκής έσπευδαν απεγνωσμένα σε Κίνα και Ρωσία για να βρουν κρατικούς επενδυτές.

Γι’ αυτό και κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι οι ενέργειες της είναι προληπτικές και ότι με τη διαδικασία εξεύρεσης επενδυτών – που ξεκίνησε τη Δευτέρα με το άνοιγμα data room από τη Citibank – διασφαλίζονται οι καταθέτες της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας.

Για τους φορολογούμενους, όμως, που τοποθέτησαν €1,7 δισ. για να αποφευχθεί το bail-in στον Συνεργατισμό, το αποτέλεσμα ενδεχομένως να είναι παρόμοιο.

Όμοιο ενδεχομένως είναι το αποτέλεσμα και για τον ευρύτερο τραπεζικό τομέα, αφού ορισμένα από τα ταμεία που επιδεικνύουν ενδιαφέρον για τις εργασίες του Συνεργατισμού, δεν έχουν τεχνογνωσία στα τραπεζικά (είναι hedge funds) και συνδέονται με εγχώριες τράπεζες που έχουν λιγότερα κεφάλαια από αυτά που ανακοίνωσε τον Σεπτέμβριο 2017 ο Συνεργατισμός. 

Όπως και το 2013-2014, όταν οι εγχώριες τράπεζες έψαχναν απεγνωσμένα κεφάλαια, έτσι και σήμερα: Ένας στρατηγικός επενδυτής όπως την HSBC που είχε και έχασε η Λαϊκή, είναι δύσκολο να βρεθεί στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα.