You are here

«Τρωτά σημεία» στις τράπεζες παρά τη βελτίωση

25/05/2023 06:06

Ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου έχει αποδειχθεί ανθεκτικός σε πρόσφατους κραδασμούς, αναφέρει η ΕΕ, σημειώνοντας ωστόσο ότι τρωτά σημεία παραμένουν συνδεδεμένα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και το πλαίσιο εκποιήσεων.

Σε έκθεσή της για την Κύπρο, η ΕΕ σημειώνει ότι οι τράπεζες έχουν επαρκές επίπεδο κεφαλαιοποίησης, υψηλή ρευστότητα και έχουν δει την κερδοφορία να αρχίζει να ανακάμπτει.

Ο δείκτης κεφαλαίων ήταν 21,2% το τρίτο τρίμηνο του 2022, πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ του 18,6%. Ωστόσο, επισημαίνεται, ο δείκτης αυτός είναι ανάλογος με τον πιστωτικό κίνδυνο στον ισολογισμό των κυπριακών τραπεζών.

Αναφέρεται ότι υπάρχει άφθονη ρευστότητα, με τις καταθέσεις να αυξάνονται πέρσι. Η κερδοφορία του τραπεζικού τομέα βελτιώθηκε στη διάρκεια του 2022, από πολύ μικρά κέρδη το 2021 και ζημιές το 2020.

Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση παρέτεινε την αναστολή των εκποιήσεων καθ' όλη τη διάρκεια του 2022 έως τις 31 Ιανουαρίου 2023, γεγονός που είχε αρνητικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δάνεια.

Τονίζεται ότι η Κύπρος εξακολουθεί να έχει έναν από τους υψηλότερους δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων στην ΕΕ, ενώ το ιδιωτικό χρέος παραμένει επίσης υψηλό και ενέχει κινδύνους για την ποιότητα του ενεργητικού στο μέλλον.

Ψηλά τα ΜΕΔ παρά τη βελτίωση

Η ΕΕ επισημαίνει ότι η Κύπρος συνεχίζει να έχει έναν από τους υψηλότερους δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων στην ΕΕ, παρά τη σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια.

Πέτυχε μια πρώτη σημαντική μείωση το 2018, ακολουθούμενη από άλλες σημαντικές μειώσεις το 2020 και το 2021. Μέχρι στιγμής, ο τραπεζικός τομέας έχει αποδειχθεί ανθεκτικός σε πρόσφατους κραδασμούς, την πανδημία COVID-19 και τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ κατάφερε να μειώσει περαιτέρω μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Οι διαγραφές, οι ανταλλαγές χρέους προς περιουσιακά στοιχεία, η μετακίνηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε κατηγορίες που λειτουργούν και οι αποπληρωμές μετρητών, σημειώνεται ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη της μείωσης τα τελευταία χρόνια.

Ωστόσο, επισημαίνεται, ο βασικός μοχλός πίσω από τη μείωση ήταν οι πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων από συστημικές τράπεζες σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και η μεταφορά προβληματικών περιουσιακών στοιχείων της ΣΚΤ στην κρατική εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων ΚΕΔΙΠΕΣ το 2018.

Το Σεπτέμβριο του 2022, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων έφτασε το 5,2%, πολύ κάτω από το 38,6% στο τέλος του 2014.

Παρόλα αυτά, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Κύπρο παραμένει υψηλός σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ και τον μέσο όρο της ΕΕ 1,8%.

Κλειδί το πλαίσιο εκποιήσεων

Όπως τονίζεται, το πλαίσιο εκποιήσεων είναι το κλειδί για τη μείωση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην οικονομία, με τις εταιρείες που εξαγοράζουν πιστώσεις να κατέχουν πλέον την πλειοψηφία των επισφαλών δανείων.

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που μεταβιβάστηκαν σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων εξακολουθούν να επιβαρύνουν την οικονομία λόγω του υψηλού ιδιωτικού χρέους και των λιγότερων επιχειρηματικών ευκαιριών για τις τράπεζες στην εγχώρια αγορά.

Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2022, οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων κατείχαν χαρτοφυλάκιο περίπου 87% του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην οικονομία, ενώ οι τράπεζες είχαν περίπου το 13%.

«Ως εκ τούτου, οι εταιρείες που αποκτούν πιστώσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση των υψηλών μεριδίων των μη εξυπηρετούμενων δανείων μεταξύ των νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων», επισημαίνεται.

Η ΕΕ σημειώνει ότι οι διαδικασίες εκποιήσεων έχουν ανασταλεί πολλές φορές από το Μάρτιο του 2020, συνεχίζοντας όλο το 2022.

«Οι πρόσφατες αναστολές ήταν πιο περιορισμένης έκτασης, αλλά η συχνότητα και η διάρκεια των αναστολών περιόρισαν την ικανότητα των τραπεζών να αποδυναμώνουν οργανικά τα χαρτοφυλάκια των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους και μείωσαν την ικανότητα των εταιρειών εξυπηρέτησης δανείων και εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων να αντιμετωπίσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια», αναφέρεται στην έκθεση.  

Προστίθεται ότι ΚΕΔΙΠΕΣ, η κρατική εταιρεία περιουσιακών στοιχείων (και επίσης η μεγαλύτερη εταιρεία εξαγοράς πιστώσεων) είχε επίσης επηρεαστεί αρνητικά, αντιμετωπίζοντας σημαντικές καθυστερήσεις στην προγραμματισμένη εξυγίανση του οικιστικού τομέα.

Η τελευταία αναστολή εκποιήσεων έληξε στις 31 Ιανουαρίου 2023, κάτι που χαρακτηρίζεται «ευπρόσδεκτο».

«Ένα λειτουργικό και αποτελεσματικό πλαίσιο εκποιήσεων είναι το κλειδί για να ενθαρρύνει τους δανειολήπτες να αναδιαρθρώσουν τα δάνειά τους, να αντιμετωπίσουν στρατηγικούς κακοπληρωτές, να μειώσουν περαιτέρω το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην οικονομία και να βελτιώσουν την πειθαρχία πληρωμών στην Κύπρο», υπογραμμίζεται.

Σύμφωνα με την ΕΕ, ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο παραμένει σχετικά συγκεντρωμένος, ενώ έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά την απομόχλευση και την απομάκρυνση του κινδύνου των τραπεζικών ισολογισμών.

Μετά την «εξάλειψη» των προβληματικών περιουσιακών στοιχείων της ΣΚΤ κατά την εκκαθάρισή της το 2018 και τις μεγάλες πρόσφατες πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) από εμπορικές τράπεζες, τα περιουσιακά στοιχεία του τραπεζικού τομέα μειώθηκαν απότομα και αντιστοιχούσαν σε περίπου 256% του ΑΕΠ το 2022.

Αυτό είναι κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ του 277% και σημαντικά χαμηλότερο από το ανώτατο όριο που επιτεύχθηκε στην Κύπρο, άνω του 700% πριν από την οικονομική κρίση του 2013.

Οι πέντε μεγαλύτερες τράπεζες κατέχουν σχεδόν το 90% του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων του τραπεζικού τομέα. Στον τραπεζικό τομέα στην Κύπρο κυριαρχούν οι εγχώριες τράπεζες, οι οποίες κατείχαν περίπου το 78% του συνολικού ενεργητικού το 2022, ελαφρώς χαμηλότερο από το ποσοστό που κατείχαν πριν από την πανδημία.

Αναφέρεται ότι τα περιορισμένα επιτοκιακά περιθώρια επιβάρυναν τις αποδόσεις των τραπεζών εδώ και χρόνια και υποχώρησαν σε χαμηλό σημείο το Μάρτιο του 2022.

Ωστόσο, η αύξηση των επιτοκίων αναμένεται να στηρίξει τα έσοδα από τόκους των τραπεζών στο μέλλον, καθώς ένα εξαιρετικά υψηλό μερίδιο των δανείων – περίπου 95% – είναι με κυμαινόμενα επιτόκια.

Οι τράπεζες, όπως αναφέρεται, έχουν σημειώσει πρόοδο στη μείωση του αριθμού των εργαζομένων, αλλά το κόστος προσωπικού παραμένει υψηλό.

Πιέσεις στην εξυπηρέτηση χρέους

Τονίζεται ότι η επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος ενδέχεται να αυξήσει τον συστημικό κίνδυνο στον κυπριακό χρηματοπιστωτικό τομέα.

Οι πιθανοί μηχανισμοί διάδοσης περιλαμβάνουν την υποβάθμιση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων λόγω της αύξησης του πληθωρισμού και των έμμεσων επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία. Ειδικότερα, οι τιμές της ενέργειας επηρεάζουν τα οικονομικά των νοικοκυριών. Τα οικονομικά ασθενέστερα νοικοκυριά μπορεί να δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν το χρέος τους, όπως αναφέρεται.

Αυτός ο κίνδυνος, σύμφωνα με την ΕΕ, μετριάζεται κάπως από το γεγονός ότι τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος αντιπροσωπεύουν αναλογικά λιγότερο τραπεζικό δανεισμό.

Οι κίνδυνοι για τις μη χρηματοπιστωτικές εταιρείες είναι πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν, καθώς η ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους των επιχειρήσεων εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το μέγεθος της αναμενόμενης επιβράδυνσης της ανάπτυξης.

Της Γεωργίας Χαννή