Βλέπει κινδύνους στο σχέδιο Εστία η διοικήτρια ΚΤ

Κινδύνους στο σχέδιο Εστία το οποίο έλαβε σήμερα το πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διαβλέπει η διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας Χρυστάλλα Γιωρκάτζη.

Κατά την παρουσία της ενώπιον της επιτροπής οικονομικών για την καταληκτική συζήτηση σε σχέση με τον κρατικό προϋπολογισμό, η κ. Γιωρκάτζη, υπέδειξε ότι η ΚΤ δεν είναι αρνητική στην κυβερνητική πολιτική που αφορά στη στήριξη από το κράτος στοχευμένων κατηγοριών πολιτών. Υποστήριξε ωστόσο, ότι η εν λόγω πολιτική πρέπει να εκφράζεται μέσω της εκπόνησης σχεδίων τα χαρακτηριστικά των οποίων πρέπει να εξυπηρετούν συγκεκριμένο στόχο χωρίς τη δημιουργία του ηθικού κινδύνου που στο μέλλον ενδέχεται να επιφέρει κόστος μεγαλύτερο από το προγραμματισμένο όφελος.

Σημείωσε ότι η ΚΤ δεν είχε ιδιαίτερη εμπλοκή στην ετοιμασία του σχεδίου που προνοεί την επιδότηση μέρους της δανειακής δόσης από το κράτος και τις τράπεζες για συγκεκριμένους δανειολήπτες.

Απαντώντας σε ερώτηση βουλευτή εξέφρασε την άποψη ότι θα έπρεπε η ΚΤ να είχε συμμετοχή στην ετοιμασία του εντούτοις, όπως αναφέρθηκε, η ΚΤ δεν κλήθηκε να συμμετέχει στην ομάδα εργασίας που συστάθηκε για την τελική επεξεργασία των προνοιών του σχεδίου.

Επιφυλάξεις σε σχέση με τον ηθικό κίνδυνο

Η κ. Γιωρκάτζη σημείωσε ότι «η ΚΤ έχει ορισμένες επιφυλάξεις για το σχέδιο Εστία, οι οποίες εστιάζονται κυρίως στην ενδεχόμενη δημιουργία ηθικού κινδύνου ο οποίος μπορεί να εκφραστεί» όπως είπε, «μέσω εσκεμμένων αθετήσεων από δανειολήπτες που εξυπηρετούν τα δάνειά τους, οι οποίοι είτε προσδοκούν σε τυχόν μελλοντική βοήθεια από το κράτος, είτε θεωρούν ότι το εν λόγω σχέδιο είναι άδικο, καθώς επιδοτεί στρατηγικούς κακοπληρωτές».

Θέση της ΚΤ, είπε, ήταν και είναι ότι το όποιο σχέδιο πρέπει να υποβοηθεί την όλη προσπάθεια που γίνεται από όλους τους θεσμούς και φορείς της πολιτείας για δημιουργία κουλτούρας αποπληρωμής υποχρεώσεων και όχι να αυξάνει τον κίνδυνο να προκύψουν αντίθετα αποτελέσματα.

Απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή του ΔΗΚΟ Άγγελου Βότση, κατά πόσο η ίδια έχει να προτείνει κάποια εναλλακτική ιδέα στο σχέδιο Εστία, η κ. Γιωρκάτζη, ανέφερε ότι υπάρχουν σωρεία άλλων κριτηρίων που θα μπορούσαν να είχαν τεθεί στο σχέδιο, όπως για παράδειγμα, η αποπληρωμή ενός σεβαστού ποσού από το σύνολο των οφειλομένων, δηλαδή όπως είπε, ένα διαμορφωμένο σχέδιο Εστία.

Σχολιάζοντας το σχέδιο Εστία, η κ. Γιωρκάτζη εξέφρασε την άποψη ότι τα κριτήρια που τέθηκαν για τους δανειολήπτες είναι πολύ ελαστικά και γενναιόδωρα, όπως για παράδειγμα η κατοικία των €350 χιλ.

Μελέτη για στρατηγικούς κακοπληρωτές

Απαντώντας σε ερωτήσεις σε σχέση με το σχέδιο Εστία, η κ. Γιωρκάτζη σημείωσε ότι μετά από έρευνα που έκανε η ΚΤ φαίνεται ότι ο αριθμός των στρατηγικών κακοπληρωτών δεν είναι τόσο μεγάλος όσο είχε θεωρηθεί εντούτοις, δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός ή ποσοστό, όπως αναφέρθηκε.

Η ΚΤ για τους σκοπούς της συγκεκριμένης μελέτης, διαχώρισε μεταξύ κακοπληρωτών που μπορούν με το εισόδημα τους να πληρώσουν και δεν το κάνουν και σε αυτούς που μπορούν βάσει περιουσιακών στοιχείων να πληρώσουν και δεν το κάνουν.

Εξέφρασε παράλληλα ανησυχία σε σχέση με τις προτάσεις νόμου που έχουν ετοιμάσει κόμματα για τους συνεπείς δανειολήπτες, προειδοποιώντας για ενδεχόμενο επηρεασμού της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Παρατηρήσεις και συστάσεις για το σχέδιο Εστία

Σε επιστολή της κ.Γιωρκάτζη που είχε αποσταλεί προς το υπουργείο οικονομικών τον Αύγουστο σχετικά με το σχέδιο Εστία και η οποία κατατέθηκε σήμερα στην επιτροπή οικονομικών, αναφέρεται ότι οι στόχοι του σχεδίου δεν φαίνεται να επιτυγχάνονται πλήρως αφού τα κριτήρια επιλεξιμότητας δεν αναφέρονται σε πραγματικά ευάλωτες ομάδες που λόγω της κρίσης έχει επηρεαστεί δυσμενώς το εισόδημά τους και η ικανότητα αποπληρωμής του στεγαστικού τους δανείου και εφόσον δεν διευκρινίζεται κατά πόσο είναι υποχρεωτικό για όλα τα αδειοδοτημένα πιστωτικά ιδρύματα.

Η συγκεκριμένη, σύμφωνα με την κ. Γιωρκάτζη είναι σημαντική πρόνοια τόσο για να επιτευχθεί ο στόχος της ελάφρυνσης του βάρους των μη εξυπηρετούμενων δανείων, όσο και της αποφυγής διαφορετικής αντιμετώπισης δανειοληπτών με τα ίδια χαρακτηριστικά, που δυνατόν να οδηγήσει στη δημιουργία ηθικού κινδύνου (moral hazard).

Η κ. Γιωρκάτζη εξέφρασε ανησυχίες και σε σχέση με τα κριτήρια επιλεξιμότητας των δανείων, σημειώνοντας ότι το σχέδιο καλύπτει δανεισμό που έχει εξασφάλιση την πρώτη κατοικία ανεξαρτήτως του σκοπού του δανείου και πως ως εκ τούτου, θα είναι δικαιούχοι κρατικής χορηγίας και δανειολήπτες των οποίων η κύρια κατοικία εξασφαλίζει άλλο δάνειο εκτός στεγαστικού, διατηρώντας στο ακέραιο άλλες εξασφαλίσεις ή και περιουσιακά στοιχεία που κατέχουν.

Σημείωσε επίσης, ότι το εισοδηματικό κριτήριο των €50 χιλ., καθώς επίσης και το ποσοστό άλλης περιουσίας ίσης με το 125% της εξασφάλισης (δηλαδή μέχρι €437,5 χιλ.) μείον τις τρέχουσες πιστωτικές διευκολύνσεις, ανά νοικοκυριό ετησίως, είναι πολύ ψηλά καθιστώντας το σχέδιο προσιτό για εύπορους δανειολήπτες.

Εξέφρασε την άποψη ότι ο δανειολήπτης θα έπρεπε πρώτα να υποχρεούται να ρευστοποιήσει άλλα περιουσιακά στοιχεία έναντι του δανεισμού του, πριν υποβάλει αίτηση για το σχέδιο, με στόχο όπως αναφέρεται, να μην επηρεαστεί το αίσθημα δικαίου στους δανειολήπτες που δεν εμπίπτουν στο σχέδιο και είναι συνεπείς με τις δόσεις τους.

Επεσήμανε ότι δεν υπάρχει στο σχέδιο πρόνοια για τακτική παρακολούθηση και επανεξέταση των εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων των δανειοληπτών που θα εγκριθούν, ώστε να αναδιαρθρώνεται αναλόγως το δάνειο ή και να τερματίζεται η κρατική χορηγία όταν βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη και γίνεται εισήγηση ποινικοποίησης της κατάθεσης ψευδούς δήλωσης δανειολήπτη ή της απόκρυψης στοιχείων κατά την αρχική αίτηση.

Επιπρόσθετα, αναφέρεται ότι στα κριτήρια δεν περιελάμβαναν αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής του δανειολήπτη, ούτε «αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης» βάσει του πλαισίου αφερεγγυότητας, με αποτέλεσμα, όπως σημειώνεται, δανειολήπτες που έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν το δάνειό τους στο ακέραιο χωρίς την κρατική χορηγία, να μπορούν να επωφεληθούν από το σχέδιο.

«Αντιθέτως, δανειολήπτες που έχουν εξαρτώμενα άτομα και εντάσσονται στις ευάλωτες ομάδες (π.χ. είναι λήπτες ΕΕΕ) δυνατόν να μην επιλέξουν να συμμετέχουν, αφού δεν θα μπορούν να καταβάλλουν ούτε τα 2/3 της  αναδιαρθρωμένης δόσης», όπως σημειώνεται στην επιστολή.

Προστίθεται ότι οι πρόνοιες που αφορούν την αναδιάρθρωση του δανείου που εμπίπτει στο σχέδιο, χρήζουν επανεξέτασης καθώς προκύπτουν ανησυχίες σε σχέση με το όριο του 3,5% στο επιτόκιο του αναδιαρθρωμένου δανείου λόγω του ότι μπορεί να προκληθούν ζημιές για τις τράπεζες σε περίπτωση αύξησης των επιτοκίων στα επόμενα χρόνια.

Ταυτόχρονα σημειώνεται ότι αυξάνεται ο κίνδυνος συμπαιγνίας τραπεζών ή και δανειοληπτών με τους εκτιμητές γης προς τη διαμόρφωση των εκτιμημένων τιμών ακινήτων αφού και οι δύο πλευρές θα επιθυμούν χαμηλές τιμές ακινήτων για να επωφεληθούν από το σχέδιο.

Η κ. Γιωρκάτζη σημείωσε την ανάγκη για διευκρινίσεις σε σχέση με τον τερματισμό της χορηγίας, εάν δηλαδή η χορηγία θα τερματίζεται μόλις ο δανειολήπτης δεν καλύψει μια δόση , οπότε και θα αρχίζει διαδικασία ανάκτησης της χορηγίας που είχε ήδη δοθεί.

Καταλήγοντας, η κ. Γιωρκάτζη προέβη σε συστάσεις, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι το σχέδιο ως είχε πριν από τις αλλαγές που επήλθαν στην πορεία, δεν υποβοηθούσε στην αλλαγή της κουλτούρας αποπληρωμής των δανείων, αλλά αντιθέτως , μπορούσε να επιφέρει αρνητικές συνέπειες στο τραπεζικό σύστημα και στα δημοσιονομικά.

Στην επιστολή της, συνέστησε όπως απλοποιηθούν και μειωθούν ουσιαστικά τα κριτήρια επιλεξιμότητας, εισαχθούν επιπρόσθετες ασφαλιστικές δικλείδες ως προς την αξιολόγηση της δυνατότητας αποπληρωμής καθώς και της τακτικής παρακολούθησης της οικονομικής κατάστασης του κάθε δανειολήπτη που θα τύχει χορηγίας δυνάμει στο σχεδίου Εστία.

Αν και στο σχέδιο έχουν επέλθει αλλαγές, φαίνεται πως δεν είναι τέτοιες που να αντιμετωπίζουν ανησυχίες που εκφράζονται στην επιστολή της κ. Γιωρκάτζη καθώς ανάλογες ήταν οι ανησυχίες που εξέφρασε και σήμερα.