Υποδείξεις ΔΝΤ για το χειρισμό ΜΕΔ και δανειοληπτών

Τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να τύχουν χειρισμού τα ΜΕΔ και οι δανειολήπτες, υποδεικνύει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε έκθεση αξιολόγησης των οικονομικών εξελίξεων στην Κύπρο. Το ΔΝΤ, επισημαίνει την ανάγκη διατήρησης του στοκ ακινήτων των τραπεζών εντός ορίων, σχολιάζοντας παράλληλα, την επίδραση του Covid στις εκποιήσεις.

Σε ότι αφορά ειδικό κεφάλαιο για τα ΜΕΔ, το ΔΝΤ σημειώνει ότι η στρατηγική επίλυσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, θα εξαρτηθεί από τη βιωσιμότητα των δανειζομένων και την αξία ανάκτησης των εγγυήσεων.

Η επάρκεια προβλέψεων αποτελεί κλειδί στην διευκόλυνση της διαδικασίας επίλυσης των ΜΕΔ, όπως αναφέρεται, ενώ ως ευπρόσδεκτα βήματα σε αυτό το πλαίσιο, χαρακτηρίζονται, η χρήση του ευρωπαϊκού προληπτικού ορίου (Pillar 1) και η προσέγγιση του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (Pillar 2).

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, δεδομένου του μεγάλου ποσοστού εξασφαλισμένων στεγαστικών δανείων, οι προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν στον καθορισμό της βιωσιμότητας του δανειζομένου, στην παρούσα αξία ανάκτησης εγγυήσεων και στην οριστικοποίηση των επιλογών διαφοροποίησης/αναδιάρθρωσης δανείων.

«Εάν οι δανειζόμενοι κριθούν μη βιώσιμοι ή μη συνεργάσιμοι, οι προσπάθειες εκτέλεσης εγγυήσεων πρέπει να επιταχύνονται», υποδεικνύει το ΔΝΤ.

«Για ΜΕΔ βιώσιμων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι τράπεζες πρέπει να ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό τα υφιστάμενα εργαλεία επίλυσης ή πρόσθετα μέσα αναδιάρθρωσης (π.χ. προετοιμασμένα πλάνα αναδιάρθρωσης και εξωδικαστικές διαδικασίες) για την οριστικοποίηση της διαφοροποίησης του δανείου», σημειώνεται.

Για τις περιπτώσεις ΜΕΔ μικρομεσαίων επιχειρήσεων με ελάχιστες προοπτικές ανάκτησης, αναφέρεται ότι οι επόπτες θα πρέπει να επιβάλουν την αναγνώριση προβλέψεων στις τράπεζες, μέσω διαγραφών/απομειώσεων.

Όριο στο στοκ ακινήτων, υπερεκτιμημένες οι υποθήκες

Σε ότι αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με τα ακίνητα, σημειώνεται ότι θα πρέπει να διατηρηθεί ένα όριο στο στοκ των περιουσιακών στοιχείων που αποκτάται, ενώ επισημαίνεται η σημασία της διασφάλισης κατάλληλης εκτίμησης της αξίας υποθηκών.

Το ΔΝΤ σημειώνει ότι τα ΜΕΔ στην Κύπρο παραμένουν σε ψηλά επίπεδα. Αν και μειώθηκαν σημαντικά, ανέρχονταν στο 23,5% του ΑΕΠ και στο 17,7% των συνολικών δανείων στο τέλος του 2020. Το 54% των ΜΕΔ αφορούσαν δάνεια νοικοκυριών, ενώ το 34,5% δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κυρίως του τομέα κατασκευών, τουρισμού και εμπορίου.

Το μερίδιο των ΜΕΔ με καθυστέρηση πέραν των 5 ετών ανήλθε στο 45% τέλος του 2020, αποκαλύπτοντας πιθανές δυσκολίες σε ότι αφορά την ανάκτηση δανείων, όπως σημειώνεται. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη μείωση των προβλέψεων για ΜΕΔ, ειδικότερα σε ότι αφορά τα νοικοκυριά.

Επισημαίνεται ότι η απαλλαγή από ΜΕΔ βασίστηκε κυρίως σε διαγραφές και σε πωλήσεις προς τρίτους. Μεταξύ των 2016-2022, περίπου 55% της μείωσης των ΜΕΔ αποδίδεται στις πωλήσεις ΜΕΔ και στις διαγραφές.

Οι τράπεζες, όπως σημειώνεται βασίστηκαν επίσης στην απόκτηση περιουσιακών στοιχείων, είτε μέσω ανταλλαγής έναντι χρέους, είτε μέσω διαδικασιών εκποιήσεων.

«Ωστόσο, στοιχεία των πλειστηριασμών παρουσιάζουν συνεχές ποσοστό ανάκτησης χαμηλότερο της αγοράς, καταδεικνύοντας την πιθανότητα υπερεκτίμησης της αξίας των υποθηκών», επισημαίνει το ΔΝΤ.

Προστίθεται ότι η επίδραση των αναδιαρθρώσεων στην καθαρή μετατροπή ΜΕΔ σε εξυπηρετούμενα, ήταν μέτρια, με ψηλό ποσοστό επιστροφής στα ΜΕΔ.

Επηρέασε τις εκποιήσεις η πανδημία

Ως μια βασική πρόκληση σε ότι αφορά τις βιώσιμες αναδιαρθρώσεις, καταγράφεται η ανομοιόμορφη πρόοδος σε ότι αφορά την υλοποίηση απαιτήσεων και την ανάκτηση υποθηκών, λόγω των μακρών δικαστικών διαδικασιών και την έλλειψη αξιόπιστης απειλής εκποίησης.

Αναφέρεται ότι μετά τις νομοθετικές αλλαγές του 2018 στο πλαίσιο εκποιήσεων, η απειλή εκποιήσεων αποτέλεσε κίνητρο μεγαλύτερης συνεργασίας για αποπληρωμές ή αναδιαρθρώσεις δανείων.

Ταυτόχρονα, σημειώνεται ότι η κρίση του Covid έχει καθυστερήσει τις διαδικασίες εκποιήσεων και ότι οι τροποποιήσεις του πλαισίου εκποιήσεων που έγιναν το 2029 «εισήγαγαν αβεβαιότητες». Όπως επισημαίνεται, η αξία των περιουσιακών στοιχείων που ανακτάται μέσω των εκποιήσεων παραμένει χαμηλή.

Σε ότι αφορά την υφιστάμενη στρατηγική μείωσης των ΜΕΔ, επισημαίνεται ότι επιτυγχάνεται ως επί το πλείστον μέσω της πώλησης ΜΕΔ σε τρίτους, του σχεδίου Εστία το οποίο όπως αναφέρεται μπορεί να αποτελέσει λύση μόνο για ένα μικρό ποσοστό των ΜΕΔ, αναδιαρθρώσεων και ανταλλαγής χρέους με περιουσιακά στοιχεία, κυρίως για περιπτώσεις με περιορισμένες προοπτικές αναδιάρθρωσης και συναινετικής συμφωνίας.