17/01/2022 07:24
Μια επιπλέον ώθηση στην προσπάθεια να προχωρήσει η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας φαίνεται να παρείχε το Σχέδιο Ανάκαμψης, μέσω του οποίου η Κύπρος αναμένεται να εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους €1,2 δισ.
Ακαδημαϊκοί επισημαίνουν ότι η δημιουργία θετικών μακροπρόθεσμων δυναμικών, σαφώς αποδίδει καλύτερα, ενώ υπογραμμίζουν πως είτε με τη μορφή «καρότου», είτε «μαστιγίου», η Ευρώπη μπορεί να χρησιμοποιεί αποτελεσματικούς μοχλούς πίεσης.
Τα νομοσχέδια της μεταρρύθμισης της δημόσιας υπηρεσίας, που εκκρεμούσαν εδώ και χρόνια ενώπιον της Βουλής, πέρασαν σχετικά εύκολα, με συντριπτική πλειοψηφία από τη Βουλή την περασμένη εβδομάδα.
Όλα τα κόμματα αναγνώρισαν ότι δεν πρόκειται για μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του δημοσίου, αλλά μόνο για ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, η πλειοψηφία δεν θέλησε να σταθεί εμπόδιο στην έγκριση των νομοσχεδίων, που αποτελεί ένα από τα προαπαιτούμενα για την εξασφάλιση της πρώτης δόσης χρηματοδότησης για την Κύπρο, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ.
Η Βουλή πάντως, δεν αντέδρασε κατ’ αντίστοιχο τρόπο προ εξαετίας, όταν η μεταρρύθμιση του δημοσίου τέθηκε ενώπιον της, στο πλαίσιο μνημονιακών υποδείξεων, φτάνοντας τότε σε αδιέξοδο.
Το 2016, η Βουλή είχε απορρίψει τα νομοσχέδια για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, προχωρώντας αργότερα, το 2017 και το 2018 στην έγκριση δύο νομοθετημάτων από το συνολικό πακέτο νομοσχεδίων που επανήλθε. Το ένα νομοσχέδιο αφορούσε στην κινητικότητα στη δημόσια υπηρεσία και το δεύτερο στην κατάργηση της προφορικής εξέτασης ενώπιον της ΕΔΥ, που απαιτείτο για διορισμούς σε θέσεις μισθολογικής κλίμακας κάτω της Α7.
Στην πορεία, τρία νομοσχέδια είχαν αποσυρθεί και επανακατατέθηκαν, με τη Βουλή να τα εγκρίνει την περασμένη εβδομάδα, επιφέροντας αλλαγές στο σύστημα αξιολόγησης και προαγωγής των δημοσίων υπαλλήλων.
Μονόδρομος η εκμετάλλευση των Σχεδίων Ανάκαμψης
Όπως ανέφερε στη StockWatch ο πολιτικός επιστήμονας και Ακαδημαϊκός Διευθυντής του European Institute of Management and Finance (EIMF) Άδωνης Πηγασίου, η Ευρώπη σταθερά έχει την ευχέρεια να χρησιμοποιεί αποτελεσματικούς μοχλούς πίεσης ειδικά στις περιπτώσεις όπου τα κράτη μέλη αναμένουν κάποιου είδους χρηματοδότηση βάσει της τήρησης όρων και προϋποθέσεων (conditionality), άσχετα αν το ονομάζουν καρότο ή μαστίγιο.
«Στην παρούσα φάση και με δεδομένο ότι όλες οι χώρες έχουν πληγεί από την υγειονομική κρίση και τα δημόσια οικονομικά έχουν εκτροχιαστεί, είναι για όλες τις χώρες μονόδρομος η εκμετάλλευση των πόρων που προσφέρονται μέσα από τα Σχέδια», επισημαίνει.
Επίσης, χαρακτηρίζει σημαντικό ότι τη δεδομένη στιγμή όλες οι χώρες εφαρμόζουν παρόμοια Σχέδια και δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί η αντιμετώπιση σε ένα κράτος μέλος, χωρίς να επηρεαστεί η γενική εφαρμογή τους στα άλλα.
Αντιπαραβάλλοντας τα σημερινά δεδομένα, με την περίπτωση των μεταρρυθμίσεων που κλήθηκε να εφαρμόσει η Κύπρος εντός μνημονίου, εκ των οποίων ορισμένες δεν προχώρησαν προς υλοποίηση, ο κ. Πηγασίου σημειώνει ότι η Κύπρος είχε αρχίσει να επανακτά την πρόσβασή της στις διεθνείς αγορές πριν την έξοδο από το Μνημόνιο, η οποία επιτευχθεί το Μάρτιο του 2016 και γρηγορότερα από το αρχικά συμφωνημένο πλαίσιο και χωρίς η Κύπρος να χρειαστεί όλη την οικονομική στήριξη.
«Αυτό σημαίνει ότι τη στιγμή που είχαν αρχικά κατατεθεί τα νομοσχέδια για τη μεταρρύθμιση στη δημόσια υπηρεσία, το 2015, η χώρα ήδη είχε επιδείξει μια συνέπεια στην επιτυχή εφαρμογή του μνημονίου, ενώ δανειζόταν και από άλλες πηγές πέραν του μνημονίου, κάτι που έκανε ορατή την προοπτική για πρόωρη έξοδο από το μνημόνιο», όπως αναφέρει.
«Αυτά», παρατηρεί, «σαφώς επέφεραν μια χαλάρωση από όλους τους εμπλεκόμενους, επιτρέποντας την καθυστέρηση και ουσιαστικά την αναβολή της σχετικής μεταρρύθμισης χωρίς να επηρεάζεται η μεγάλη εικόνα που ήταν η διάσωση της οικονομίας».
Ο κ. Πηγασίου σημειώνει ως επίσης σημαντικό, το ότι η Κύπρος ήταν η τελευταία χώρα που εντάχθηκε στο μηχανισμό της Τρόικας, αναφέροντας ότι «μέχρι τότε η ΕΕ είχε ήδη αποδείξει στην πράξη πόσο συνεπής και αυστηρή ήταν στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων στις προηγούμενες χώρες».
«Στην παρούσα φάση είμαστε στα πρώτα στάδια του Σχεδίου Ανάκαμψης και είναι βέβαιο ότι η Κύπρος, όπως και όλες οι χώρες, θα πρέπει να δείξουν αποφασιστικότητα και συνέπεια στα συμφωνηθέντα και όχι να προκληθεί αρνητικό προηγούμενο που, αν το αποδεχθεί η ΕΕ, θα λειτουργήσει αρνητικά στην εφαρμογή των υπόλοιπων συμφωνηθέντων, αλλά και των προγραμμάτων σε άλλες χώρες», τονίζει.
Αποδίδει καλύτερα η θετική δυναμική
Η Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου Καλλιόπη Αγαπίου Ιωσηφίδου (Κάτοχος Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet, 2001), σημειώνει ότι είναι ενδιαφέρον και επίκαιρο το ερώτημα κατά πόσο το καρότο του Σχεδίου Ανάκαμψης δουλεύει καλύτερα από το μαστίγιο των μνημονίων, επισημαίνοντας ότι θα πρέπει να αναγνωριστεί πως αναφέρεται σ’ ένα περιφερειακό, και όχι στον κύριο δρώντα.
«Η ΕΕ παρέχει ένα ευρύτερο πλαίσιο και υποστηρικτικούς μηχανισμούς. Η αξιοποίηση τους ή μη εξαρτάται από το κάθε κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, το μυστικό της επιτυχίας μιας δημοκρατικής μετάβασης στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας υπηρεσίας και διακυβέρνησης βρίσκεται σε εθνικό επίπεδο», επισημαίνει.
Ωστόσο, σημειώνει ότι «σε κάθε περίπτωση, η δημιουργία θετικών μακροπρόθεσμων δυναμικών, σαφώς αποδίδει καλύτερα και λειτουργεί θετικά και δημιουργικά σε όλους τους τομείς».
Σε ότι αφορά τη μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, αναφέρει πως «η επιστημονική γραφίδα την αναλύει και παρουσιάζει διαχρονικά ως ένα εξαιρετικά σύνθετο, δυσχερές και μακρόπνοο εγχείρημα. Απαιτεί όραμα, σχεδιασμό, πολιτική βούληση και ανοιχτή πολιτική κουλτούρα. Προϋποθέτει πολιτικές και πρακτικές απαλλαγμένες από σοβαρά φαινόμενα διαφθοράς και αναξιοκρατίας».
Παρατηρεί ωστόσο, ότι «τον 21ον αιώνα, στις κλασσικές προκλήσεις έχουν προστεθεί και σύγχρονες πιο σύνθετες και παγκοσμιοποιημένες, με μεγαλύτερη διεπαφή και αλληλεξάρτηση σε σχέση με το διεθνή παράγοντα που δεν μπορούν να τύχουν αποτελεσματικής αντιμετώπισης μέσα από πρόσκαιρα κορπορατιστικά ή κοντόφθαλμα μικροκομματικά συμφέροντα».
Η κ. Αγαπίου – Ιωσηφίδου, υποστηρίζει ότι ένα αργό βήμα μεταρρύθμισης μπορεί να καταστήσει το όλο εγχείρημα «σισσύφειο έργο σε τομείς που βρίσκονται στον επιταχυντή της ιστορίας».
Αναφέρει ότι η επικαιροποίηση του συστήματος αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων «είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», ωστόσο τονίζει ότι «απαιτούνται πολύ περισσότερα».
«Η προσαρμογή στην ψηφιακή πραγματικότητα και την κλιματική αλλαγή, και η αντιμετώπιση πιεστικών κοινωνικών ανισοτήτων απαιτούν άμεση και συνεκτική αντιμετώπιση», υποδεικνύει.
Επιπλέον, τονίζει πως «η οικονομική κρίση και η πανδημία έχουν αναδείξει περίτρανα τη νευραλγική σημασία μιας σύγχρονης δημόσιας υπηρεσίας, η οποία να μπορεί να ανταποκρίνεται άμεσα και αποτελεσματικά με επίκεντρο τις πολίτισσες και τους πολίτες».