20/01/2022 20:09
Με 49 ψήφους υπέρ και μία ψήφο εναντίον ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής σε νόμο το ενοποιημένο κείμενο για την προστασία των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος. Εναντίον ψήφισε ο βουλευτής Λεμεσού Ανδρέας Θεμιστοκλέους.
Στην παρουσία της αρμόδιας υπουργού Δικαιοσύνης Στέφης Δράκου η Βουλή προχώρησε στην θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για την προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβάσεις, το οποίο αποτελούσε άμεση ανάγκη, καθώς από την μία συγκαταλέγεται στα προαπαιτούμενα του Σχεδίου Ανάκαμψης και αφετέρου η χρονική δέσμευση για την υιοθέτηση των διατάξεων ευρωπαϊκής Οδηγίας από τα κράτη μέλη ήταν η 17η Δεκεμβρίου 2021.
Υπενθυμίζεται ότι βάσει των δεσμεύσεων που έδωσε η Δημοκρατία στην Κομισιόν, το νομοσχέδιο έπρεπε να ψηφιστεί πριν το τέλος Δεκεμβρίου του 2021, ωστόσο με κοινή απόφαση κυβέρνησης και Βουλής η συζήτησή του μεταφέρθηκε για τον Ιανουάριο.
Την ικανοποίησή της για την υπερψήφιση του νομοσχεδίου για προστασία προσώπων που καταγγέλλουν πράξεις διαφθοράς, εξέφρασε η κ. Δράκου σε γραπτή δήλωσή της όπου σημειώνει ότι «δημιουργείται ένας πανίσχυρος μηχανισμός ασφάλειας, με σκοπό την ενθάρρυνση των εργαζομένων να καταγγέλλουν και να δίνουν σχετικές πληροφορίες που αποκτούν στο εργασιακό τους περιβάλλον».
Τη σημασία της νομοθεσία σημείωσαν όλα τα κομμάτα
Μιλώντας επίσης από το βήμα της Βουλής η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου δήλωσε πολύ χαρούμενη που ψηφίζεται σήμερα ένα ισχυρό νομοσχέδιο που βοηθά στην πάταξη της διαφοράς, το οποίο σε πολλές χώρες της Ευρώπης είναι η αιχμή του δόρατος για πάταξη της διαφθοράς.
Πρόσθεσε ότι με την ενοποιημένη νομοθεσία θα προστατεύονται οι πολίτες που θα έχουν σημαντικές πληροφορίες για θέματα διαφθοράς που πλήττουν το δημόσιο, ενώ επεσήμανε πως στην Κύπρο στοχοποιούνται αυτοί που παρέχουν τις πληροφορίες και κυριαρχεί ο φόβος για αντίποινα και συνέπειες. Σε ένα μικρό κράτος, συμπλήρωσε, εύκολα επιβάλλεις τη σιωπή. Εξέφρασε επίσης την εκτίμηση ότι ακόμα και τώρα θα πάρει αρκετό χρόνο για να ξεθαρρέψουν και να κατανοήσουν οι πολίτες ότι δεν υπάρχουν περιθώρια αντιποίνων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Σημείωσε ακόμα ότι στην πρόταση νόμου περιλήφθηκαν ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα προστασία που απαγορεύουν απόλυση, στέρηση προαγωγής, δυσμενή μεταχείριση, περιθωριοποίηση, μη ανανέωση σύμβασης κ.α. Σήμερα, ανέφερε το Κοινοβούλιο αποδεικνύει τη βούλησή του για πάταξη της διαφθοράς, ενώ ζήτησε οι πολίτες να ενημερωθούν για τις πρόνοιες και τον τρόπο εφαρμογής του νόμου.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών και βουλευτής του ΔΗΣΥ Νίκος Τορναρίτης από την πλευρά του έκανε λόγο για μια πολύ σημαντική μέρα για το Κοινοβούλιο, αναφέροντας πως «σήμερα μεταφερόμαστε από τα λόγια στα έργα, από τις διαχρονικές διακηρύξεις περί πάταξης της διαφθοράς στις πράξεις».
Σημείωσε παράλληλα ότι ο συγκεκριμένος νόμος αποτελεί να κομμάτι ενός τρίπτυχου και ακόμα ενός νόμου που αν ψηφιστούν θα στείλουν το μήνυμα και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό «ότι αλλάζουμε, ότι απορρίπτουμε ό,τι μας προσβάλει, ό.τι μας μειώνει, τοποθετούμε στον κάλαθο τον αχρήστων τα σάπια μήλα». Δεύτερο μεγάλο βήμα, όπως είπε, είναι η ψήφιση σε λίγες μέρες του νόμου για την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, ενώ ένα τρίτο νομοσχέδιο είναι αυτό για το λόμπινγκ. Το συν ένα, ανέφερε, είναι το ασυμβίβαστο μεταξύ της άσκησης επαγγέλματος και της βουλευτικής ιδιότητας.
Η βουλεύτρια του ΔΗΚΟ Χριστιάννα Ερωτοκρίτου ανάφερε ότι στην χώρα δεν έχουμε πρόβλημα απουσίας νομοθεσίας, σημειώνοντας ότι το πρόβλημα παρατηρείται στην εφαρμογή των νόμων.
Πρόσθεσε ότι «παρά το γεγονός ότι το νομοθετικό πλαίσιο που έχουμε ενώπιον μας είναι σύγχρονο και ριζοσπαστικό, εντούτοις εάν δεν εφαρμοσθεί όπως προνοείται και όπως η φιλοσοφία του επιτάσσει τότε θα έχουμε κάνει ένα ωραίο νόμο, αλλά επί της ουσίας δεν θα έχει παραχθεί τίποτα».
Ο βουλευτής της ΕΔΕΚ Κωστής Ευσταθίου είπε ότι υπάρχει πλέον το νομοθετικό οπλοστάσιο για καταπολέμηση της διαφθοράς, σημειώνοντας όμως ότι το ζητούμενο είναι να εφαρμόζονται οι νόμοι που ψηφίζει η Βουλή.
Αναφέρθηκε σε πρόσφατη δολοφονία στην Λάρνακα, η οποία όπως είπε σχετίζεται με μαρτυρία ενώπιον δικαστηρίου και δήλωσε ότι «αυτό καταδεικνύει πως έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε για να εφαρμόσουμε αυτές τις ευαίσθητες νομοθεσίες που ψηφίζουμε».
Ο πρόεδρος του ΕΛΑΜ Χρίστος Χρίστου ανέφερε ότι στηρίζουν τον συγκεκριμένο νόμο, αφού όταν είναι κάτι σωστό προς την κοινωνία το στηρίζουν χωρίς κομματικές παρωπίδες. Πρόσθεσε ότι το θέμα της διαφθοράς έχει πληγώσει τον τόπο βαθιά και εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι θεσμοί απονομής της δικαιοσύνης θα παράγουν έργο μετά τις σημερινές αποφάσεις.
Η βουλεύτρια του Κινήματος Οικολόγων Αλεξάνδρα Ατταλίδου ανέφερε μιλώντας ενώπιον της Ολομέλειας ότι «η ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου έρχεται σε μια στιγμή που η κοινωνία την χρειάζεται όσο ποτέ» και την χαρακτήρισε πολύ σημαντική.
Πρόσθεσε ότι η πλειοψηφία της κοινωνίας είναι δύσπιστη να καταγγείλει την διαφθορά και πιστεύει πως η χώρα μας είναι διεφθαρμένη, δίδοντας παράλληλα και στοιχεία ότι το 76% των πολιτών της Κύπρου φοβούνται ότι αν καταγγείλουν διαφθορά θα έχουν επιπτώσεις.
Πρόσθεσε ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου δεν είναι αρκετή για την πάταξη της διαφθοράς σημειώνοντας ότι απαιτείται η θέσπιση και της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς. Δήλωσε ακόμα ότι θα στηρίξουν το νομοσχέδιο και συνεχάρη την βουλεύτρια του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, η οποία ήταν εισηγήτρια του νομοσχεδίου.
Τι προνοεί ο νόμος
Ο Νόμος που τιτλοφορείται «Ο περί της Προστασίας Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου Νόμος του 2022», ενοποίησε 4 σχέδια νόμου, δύο νομοσχέδια που αποτελούν ευρωπαϊκές οδηγίες και δύο προτάσεις νόμου που κατατέθηκαν από την Βουλευτή του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, μια εκ των οποίων συνυπογράφεται από την Επιτροπή Νομικών της Βουλής. Η σχετική συζήτηση ξεκίνησε από το 2016 οπότε και η κα. Χαραλαμπίδου υπέβαλε τις προτάσεις νόμου, ενώ το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενοποίησε πρόσφατα σε ένα κείμενο τα τέσσερα νομοθετήματα.
Στο νόμο προβλέπονται μεταξύ άλλων παροχή προστασίας σε πρόσωπα που υποβάλλουν αναφορά σε σχέση με συγκεκριμένες παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πράξεις ή παραλείψεις που σχετίζονται με διάπραξη ή πιθανή διάπραξη ποινικού αδικήματος ή με μη συμμόρφωση προσώπου προς νόμιμη υποχρέωσή του, παραβάσεις που θέτουν ή πιθανόν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια ή την υγεία οποιουδήποτε προσώπου, παραβάσεις που προκαλούν ή πιθανόν να προκαλέσουν ζημιά στο περιβάλλον.
Προβλέπεται επίσης ο καθορισμός των προσώπων που δικαιούνται προστασία τα οποία είναι πρόσωπα που αναφέρουν παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρόσωπα που αναφέρουν παραβάσεις του εθνικού δικαίου, τρίτα πρόσωπα που συνδέονται με τα ως άνω πρόσωπα και ενδεχομένως να υποστούν αντίποινα σε εργασιακό πλαίσιο και νομικά πρόσωπα τα οποία ανήκουν στα ως άνω πρόσωπα ή για τα οποία εργάζονται ή συνδέονται με εργασιακή σχέση τα ως άνω πρόσωπα.
Καθορίζονται επίσης οι προϋποθέσεις για την προστασία των προσώπων που προβαίνουν σε αναφορά, ενώ επιβάλλεται επίσης στα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού και δημόσιου τομέα να καθορίσουν διαύλους και διαδικασίες για εσωτερική αναφορά παραβάσεων και θεσπίζονται διαδικασίες για υποβολή αναφοράς μέσω εσωτερικών διαύλων αναφοράς.
Ακόμα επιβάλλεται υποχρέωση στις αρμόδιες αρχές να καθορίσουν ανεξάρτητους και αυτόνομους εξωτερικούς διαύλους για την παραλαβή και τη διαχείριση πληροφοριών σχετικά με παραβάσεις, καθώς και υποχρέωση να διαχειρίζονται και να εξετάζουν τέτοιες πληροφορίες.
Παρέχεται ακόμα προστασία σε πρόσωπο το οποίο προβαίνει σε δημόσια αποκάλυψη παραβάσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και επιβάλλεται υποχρέωση εμπιστευτικότητας όσον αφορά την ταυτότητα του αναφέροντος, περιλαμβανομένης κάθε πληροφορίας από την οποία μπορεί να συναχθεί άμεσα ή έμμεσα η ταυτότητα του.
Θεσπίζονται επίσης μέτρα προστασίας του αναφέροντος από οποιαδήποτε αντίποινα εναντίον του, καθώς και μέτρα στήριξή του και καθορίζονται τα δικαστήρια που θα είναι αρμόδια για την εκδίκαση των εργατικών διαφορών και άλλων διαφορών ιδιωτικού δικαίου που δυνατόν να αναφύονται εξ αφορμής της εφαρμογής των προνοιών του νόμου. Καθορίζονται ακόμα οι κυρώσεις και αποζημιώσεις που δυνατόν να επιβληθούν από το αρμόδιο δικαστήριο.
Τέλος θεσπίζονται τα ποινικά αδικήματα της παρεμπόδισης υποβολής αναφοράς, της διενέργειας αντιποίνων σε βάρος αναφέροντος, της κίνησης καταχρηστικών διαδικασιών κατά αναφέροντος, της παράβασης της υποχρέωσης τήρησης του εμπιστευτικού χαρακτήρα της ταυτότητας του αναφέροντος και της υποβολής ψευδών αναφορών ή ψευδών δημόσιων αποκαλύψεων.