You are here

Κάθε πέντε χρόνια το πόθεν έσχες βουλευτών

02/10/2022 06:00

Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι εργασίες της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής, αναφορικά με την αλλαγή της δήλωσης και ελέγχου περιουσίας του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της Κυπριακής Δημοκρατίας, γνωστό και ως «Πόθεν Έσχες».

Τα μέλη της Επιτροπής κατά τη συνεδρία της προηγούμενης Τετάρτης, κατέληξαν στην απόφαση υποβολής δήλωσης των περιουσιακών στοιχείων τους κατά την αρχή της θητείας και της λήξης της θητείας τους, ενώ παράλληλα στο ενδιάμεσο, κάθε χρόνο θα προχωρούν σε επικαιροποίηση των δηλώσεων τους.

Όμως προσανατολίζονται, να δημοσιοποιείται η πρώτη δήλωση του πόθεν έσχες με την ανάληψη των καθηκόντων τους και η τελευταία με την αποχώρηση τους από το αξίωμα, ώστε να διαπιστώνεται εάν έχουν διαφοροποιηθεί τα περιουσιακά τους στοιχεία στο ενδιάμεσο.

Πριν όμως προχωρήσουν σε οριστικές αποφάσεις, θα κληθεί σε επόμενη συνεδρία της Επιτροπής ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Κυριάκος Κόκκινος, για να δώσει τα φώτα του, αν είναι εφικτό το ηλεκτρονικό σύστημα και η πλατφόρμα που θα ετοιμαστεί, να υποστηρίξουν τις σχετικές προτάσεις τους. 

Σημειώνεται, ότι η πλατφόρμα υποβολής των δηλώσεων, υπολογίζεται ότι θα είναι συνδεδεμένη και με το λογισμικό του Τμήματος Κτηματολογίου, του Τμήματος Οδικών Μεταφορών και του Τμήματος Φορολογίας, ώστε να είναι εφικτή η διεξαγωγή έρευνας επί του περιεχόμενου των υποβληθέντων δηλώσεων.

Υπενθυμίζεται ότι, η επιτροπή έχει καταλήξει ήδη στην υιοθέτηση της δήλωσης περιουσιακών στοιχείων που υποβάλλουν τα Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα (ΠΕΠ), η οποία θα υποβάλλεται πλέον ηλεκτρονικά.

Όπως ενημέρωσε την Επιτροπή σε παλαιότερη συνεδρία ο κ. Κόκκινος, η υλοποίηση της πρώτης φάσης του έργου μηχανογράφησης του πόθεν έσχες των ΠΕΠ, θα είναι έτοιμη εντός φθινοπώρου και θα μπορούν να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τη δήλωση των περιουσιακών τους στοιχείων.

Ανέφερε ότι για τη δεύτερη φάση του έργου, αναμένεται στις αρχές του επόμενου έτους να εξεταστεί η διασύνδεση του λογισμικού με τα Τμήματα Κτηματολογίου, Οδικών Μεταφορών και Φορολογίας, ώστε να είναι εφικτή η διεξαγωγή έρευνας επί του περιεχόμενου των υποβληθέντων δηλώσεων.

Επεσήμανε ότι για την υλοποίηση της δεύτερης φάσης του έργου, θα απαιτηθεί αφενός διάλογος με τις αρμόδιες αρχές, περιλαμβανομένης της Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και αφετέρου, σχετική νομοθετική ρύθμιση προτού τεθεί σε εφαρμογή.

Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της συζήτησης του θέματος, η Γενική Διευθύντρια της Βουλής, Τασούλα Ιερωνυμίδου, είχε υπογραμμίσει την ανάγκη διασφάλισης της αυτονομίας της Βουλής και είχε συστήσει τη χρήση διαφορετικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας, για υποβολή της δήλωσης των περιουσιακών στοιχείων από υπόχρεα πρόσωπα, από αυτή των ΠΕΠ, κάτι που έκαναν αποδεκτό οι βουλευτές.

Αξίζει να αναφερθεί, ότι με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία του Πόθεν Έσχες, οι αξιωματούχοι υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση τρεις μήνες από την ανάληψη του αξιώματός τους και τρεις μήνες από την παραίτηση ή την απώλεια του αξιώματός τους, καθώς και τρία χρόνια από το χρόνο ανάληψης του αξιώματός τους.

Λογοδοσία βουλευτών

Σημειώνεται, ότι η Βουλή αποφάσισε την τροποποίηση της νομοθεσίας του «περί του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) Νόμους του 2004 έως 2017», καθώς έχει δεχθεί πολλές φορές κριτική από την κοινή γνώμη, για τον τρόπο παρουσίασης του Πόθεν Έσχες, που βρίσκει βάση στο ότι τα περιουσιακά στοιχεία του καθενός, απλά παρουσιάζονται και δεν δικαιολογείται το πως αποκτήθηκαν.

Το ζήτημα, απασχόλησε την Επιτροπή Θεσμών και με την προηγούμενη σύνθεση της, η οποία άφησε κληροδότημα στην υφιστάμενη Επιτροπή ενοποιημένο κείμενο νομοσχεδίων και προτάσεων νόμου, με τον πρόεδρο της Επιτροπής, Δημήτρη Δημητρίου, να δηλώνει πριν από ένα χρόνο περίπου, πως ο νόμος του Πόθεν Έσχες χρήζει αλλαγών και βελτιώσεων και ότι στόχος, είναι η θέσπιση νόμου στον οποίο θα επικρατεί η διαφάνεια και η λογοδοσία. 

Στόχος της Επιτροπής, όπως είπε, είναι η βελτίωση της νομοθεσίας και ειδικότερα, κυρίως σε σχέση με τον τρόπο υποβολής της απαιτούμενης δήλωσης περιουσιακών στοιχείων και τους μηχανισμούς ελέγχου του περιεχόμενου των δηλώσεων.

Προβληματισμοί Επιτροπής

Η Επιτροπή αποφάσισε την ηλεκτρονική υποβολή, καθώς διασφαλίζεται η απαιτούμενη ομοιομορφία των σχετικών δηλώσεων, αλλά και για το γεγονός ότι θα πραγματοποιείται αυτόματος έλεγχος της ορθής συμπλήρωσης και θα εκδίδεται βεβαίωση υποβολής.

Προβληματισμός ωστόσο, επικρατεί ακόμα εάν δήλωση περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να εγκρίνεται και από τον/τη σύζυγο του υπόχρεου προσώπου, πριν από την οριστική υποβολή της και για το αν θα δηλώνονται τα περιουσιακά στοιχεία όλων των μελών της οικογένειας.

Σημειώνεται, ότι με βάση την υφιστάμενη δήλωση, τα εξαρτώμενα πρόσωπα περιορίζονται μόνο στα ανήλικα τέκνα, ενώ οι συστάσεις της GRECO ζητούν να επεκταθούν σε όλα τα μέλη.

Σύμφωνα πάντως, με στοιχεία που διαβιβάστηκαν στη Βουλή από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης, σε 24 κράτη-μέλη της ΕΕ ,υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων των βουλευτών. Ο τρόπος δημοσιοποίησης των εν λόγω δεδομένων, διαφέρει όμως από χώρα σε χώρα.

Σημειώνεται εξάλλου ότι, με βάση γνωμάτευση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ημερομηνίας 27 Μαΐου 2017, το υπόχρεο πρόσωπο υποχρεούται να δηλώνει τα περιουσιακά στοιχεία, τόσο του ιδίου όσο και του/της συζύγου και των ανήλικων τέκνων του. 

Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια απόφαση, η δημοσιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του/της συζύγου και των ανήλικων τέκνων υπόχρεου προσώπου, αντίκειται στο άρθρο 15.2 (αρχή της αναλογικότητας) του Συντάγματος, καθότι η εν λόγω δημοσιοποίηση, δεν εμπίπτει εντός των αναγκαίων μέτρων που θα μπορούσαν να ληφθούν εναντίον της διαφθοράς στη δημόσια ζωή. 

Σύμφωνα επίσης, με σχετική σύσταση της GRECO, δεν χρειάζεται απαραιτήτως να δημοσιοποιούνται πληροφορίες για τα περιουσιακά στοιχεία του/της συζύγου και των εξαρτώμενων μελών της οικογένειας.

Της Ελένης Χαραλάμπους