Πάψετε επιτέλους να ασχολείστε με τη βιτρίνα

Οι ιθύνοντες της εξουσίας συστήνουν στον κόσμο να συνεργαστούν με τις τράπεζες για να αναδιαρθρωθούν και να γίνουν έτσι εξυπηρετούμενα τα δάνεια τους. Μα κύριε Υπουργέ Οικονομικών, τα πλείστα από αυτά δάνεια δεν μπορούσαν να γίνουν εξυπηρετούμενα με κανένα τρόπο, ακόμη και πριν ξεσπάσει η πανδημία παρά μόνο με μείωση του υπολοίπου του δανείου μέσω κατάσχεσης/εκποίησης της υποθήκης και ακόμη τις άλλες εξασφαλίσεις των εγγυητών. Πώς υπολογίζετε ότι θα μπορεί να εξυπηρετούνται τώρα; Αν είναι μέσω εκποίησης που εννοείτε όταν παροτρύνετε να τα βρουν οι δανειολήπτες με τις τράπεζες με αναδιαρθρώσεις τότε κάνετε το σαφές στον κόσμο. Εγώ δεν βλέπω πως αλλιώς μπορεί να γίνουν αναδιαρθρώσεις όταν δεν υπάρχει ικανότητα αποπληρωμής. Είναι καιρός να πάψετε επιτέλους να ασχολείστε με την βιτρίνα και να αντιληφθείτε την ουσία αναζητώντας τρόπους να λυθεί το πρόβλημα που κρατάει την οικονομία και την ευημερία αυτού του τόπου όμηρο στις παρασιτικές, όπως έχουν καταντήσει, τράπεζες μας.

Αυτά τα δάνεια δεν μπορούν να αποπληρωθούν διότι δεν έχει γίνει αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής από τις τράπεζες όταν τα έδιναν μόνο βάσει εξασφάλισης για να έχουν εισόδημα από τα δισεκατομμύρια που έφερναν διάφοροι στην Κύπρο σαν καταθέσεις. Νομικίστικα, μόνο οι τράπεζες έχουν το δίκαιο με το μέρος τους. Εξάλλου οι δικηγόροι που έφερναν τα δισεκατομμύρια των καταθέσεων από υπόπτους τόπους και χώρες του εξωτερικού ήταν και αυτοί που συνέταξαν και τα συμβόλαια δανείων που έθεταν οι τράπεζες μπροστά στους ανύποπτους δανειολήπτες να υπογράψουν.

Στην Αμερική υπάρχει στο Σύνταγμα το Fraudulent Conveyance Lawofthe State of New York με το οποίο αν αυτός που δανείζει (η τράπεζα) δεν μπορεί να αποδείξει με στοιχεία ότι έχει αξιολογήσει σωστά την ικανότητα αποπληρωμής του δανειζόμενου ο δεύτερος μπορεί να απαλλαγεί (walk away debt-free) και με τες εξασφαλίσεις που έχει δεσμεύσει απαλλαγμένες. Μιλώντας εκ πείρας, τα πλείστα δάνεια που έχουν δοθεί στην Κύπρο πριν το 2013 έχουν παραχωρηθεί χωρίς αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής του δανειζόμενου. Κάποιοι εξέφρασαν την άποψη ότι είναι η άγνοια/αφέλεια και μόνο που ήταν το πρόβλημα που οδήγησε στο κούρεμα καταθέσεων και άφησε πίσω βουνά ιδιωτικού χρέους που δεν μπορεί τώρα να αποπληρωθούν. Όμως δεν νομίζω να ήταν μόνο η ανικανότητα των τραπεζών μας την περίοδο προ του κουρέματος που μας έχουν φέρει αντιμέτωπους με ανυπέρβλητα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.

Έστω και αν μπορούσαν και ακόμη αν είχαν την διάθεση να αξιολογούσαν σωστά τα δάνεια οι τράπεζες μας, δεν είναι δυνατόν να μπορεί μια οικονομία να απορροφήσει σε βιώσιμα έργα μέσα σε μερικά χρόνια χρηματοδοτήσεις που είναι 2-3 φορές μεγαλύτερες του ΑΕΠ της. Πολύ φοβούμαι το έχουν κάνει εσκεμμένα διότι μόνο έτσι θα μπορούσαν να έχουν εισόδημα από αυτά τα βουνά των ξένων καταθέσεων που έρρεαν στην χώρα. Η Κεντρική Τράπεζα έπρεπε να γνωρίζει αυτό και ήταν καθήκον της να περιορίσει αντί να διευκολύνει αυτήν την ανεξέλεγκτη ροή καταθέσεων στην χώρα. Ή τουλάχιστον, να είχε επιβάλει, όπως έκανε το Λουξεμβούργο, ότι τέτοιες ξένες καταθέσεις σε Κυπριακές τράπεζες να επιτρέπεται να χρηματοδοτούν μόνο δάνεια εκτός της χώρας. Και έτσι να μην εσωτερικεύουν το ρίσκο στην Κύπρο από την τυχόν λανθασμένη τοποθέτηση των ξένων καταθέσεων.

Μια εφαρμογή του Δικαίου που προκύπτει από ένα νόμο όπως το Fraudulent Conveyance Law of the State of New York στην Κύπρο θα απάλλασσε τους περισσότερους δανειολήπτες. Αυτό είναι το τεράστιο χάσμα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να προσπαθήσουμε να γεφυρώσουμε στην Κύπρο. Το να λέμε ότι «νομικίστικα» η τράπεζα δικαιούται να πάρει τα πάντα δεν είναι η λύση. Όχι μόνο όσο αφορά την εφαρμογή δικαιοσύνης αλλά επίσης, και ίσως ακόμη πιο σοβαρά, για να μπορέσει η οικονομία να ανακάμψει.

Το θέμα που προκύπτει από τα κατάλοιπα και απομεινάρια του τεράστιου σκανδάλου που οδήγησε την χώρα στο κούρεμα καταθέσεων το 2013 δεν είναι επιφανειακό αλλά ούτε και απλά νομικίστικο όπως προσπαθούν μερικοί να το παρουσιάσουν. Είναι η εξαπάτηση και η ληστεία που γίνεται εις βάρος του κόσμου που δεν έπρεπε να επιτραπεί. Και σίγουρα μια υπεύθυνη κυβέρνηση αντί να ευνοεί τους κύριους υπαίτιους της απάτης να ολοκληρώσουν το έγκλημα, έπρεπε να παρέμβει δυναμικά να εμποδίσει την πτώχευση των πολιτών και θυμάτων αυτού του τεράστιων διαστάσεων σκανδάλου. Η εξάντληση ιδίων κεφαλαίων μέσω των εκποιήσεων (και όπως μεγιστοποιείται από την συνεχόμενη πανδημία) θα βάλει την χώρα σε μια άβυσσο από την οποία δεν θα είναι καθόλου εύκολο να ξεφύγουμε. Για αυτό πρέπει να αναγνωριστεί ότι οι τράπεζες μας είναι μέρος του προβλήματος και σίγουρα δεν θα προκύψει «η λύση» υποβοηθώντας τες να ρημάξουν τους ισολογισμούς τους. Ακριβώς το αντίθετο είναι τι χρειάζεται. Όπως εξάλλου περίπου έκαναν αποφασιστικά και βγήκαν από την κρίση στην Ισλανδία.

*Οικονομολόγος που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Ήταν πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει τακτικός επισκεπτόμενος λέκτορας στο πανεπιστήμια του Harvard και Queen’s του Καναδά. Author Page: http://ssrn.com/author=262460