Ο Μπάιντεν, ο Κάρτερ, οι υδρογονάνθρακες και η Κύπρος
Χθες ορκίστηκε ως 46ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ο Τζο Μπάιντεν. Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος, αφού απευθύνθηκε προς του συμπολίτες του και τους έταξε μια νέα Αμερική μετά την Τραμπ εποχή, είπε επίσης ότι θα επαναφέρει τη χώρα του στη διεθνή σκηνή. «Θα είμαστε σύμμαχοι για την ειρήνη και την ασφάλεια», είπε.
Ο Τζο Μπάιντεν είναι ίσως ο μόνος Πρόεδρος των ΗΠΑ που γνωρίζει που είναι η Κύπρος, τι είναι η Κύπρος και ποιο το πολιτικό της πρόβλημα από πρώτο χέρι και όχι από όσα του μεταφέρουν οι σύμβουλοι και συνεργάτες του.
Ο κ. Μπάιντεν επισκέφθηκε την Κύπρο το Μάιο του 2014 τότε ως αντιπρόεδρος στην Κυβέρνηση Ομπάμα και μάλιστα προσπάθησε να προωθήσει το κυπριακό. «Σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού τα στρατηγικά συμφέροντα μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των ΗΠΑ μόνο θα ενισχύονται», έγραψε ο Μπάιντεν υπογράφοντας το βιβλίο επισκεπτών στο Προεδρικό Μέγαρο.
Τότε βρισκόταν σε εξέλιξη το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου και οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην ΑΟΖ και η αμερικανική πλευρά προσπάθησε να το συνδέσει ως κίνητρο με την επίλυση του κυπριακού. Μάλιστα πριν από την επίσκεψη Μπάιντεν είχαν διαρρεύσει πληροφορίες ότι ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος ερχόταν στην Κύπρο έχοντας στις βαλίτσες του σχέδιο ανοίγματος της Αμμοχώστου ως πρώτο βήμα για το κυπριακό. Τελικά όμως αποδείχθηκαν ότι ήταν φρούδες οι ελπίδες.
Ο Μπάιντεν κατά τη διήμερη επίσκεψή του στην Κύπρο είχε συναντήσει μαζί τους Αναστασιάδη και Έρογλου (τότε ηγέτη των Τ/κ), είχε κοινή συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο και τον Τ/κ Μουφτή και μεταξύ άλλων συνέφαγε με τη σύζυγό του στην οικία του Προέδρου Αναστασιάδη. Άρα γνωρίζει καλά προσωπικά και τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.
Να υπενθυμίσω επίσης ότι προεκλογικά ο Τραμπ προσπάθησε να εμπλέξει τον Μπάιντεν με ξέπλυμα χρήματος μέσω Κύπρου. Συγκεκριμένα ο δικηγόρος του Τραμπ, Ρούντι Τζουλιάνι, κατηγόρησε τον Μπάιντεν και το γιο του Χάντερ, ότι προέβησαν σε ξέπλυμα 3 εκατ. δολαρίων μέσω «διαδρομών» στις οποίες ήταν και η Κύπρος. Τις κατηγορίες επανέλαβε πολλές φορές στη συνέχεια ο Ντόνλατ Τραμπ. Κατηγορίες που απορρίφθηκαν από την πλευρά Μπάιντεν.
Γράφω τα πιο πάνω για να σημειώσω τη σχέση που έχει ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος με την Κύπρο. Επομένως, δικαιολογημένα δικαιούμαστε να ελπίζουμε σε ενεργότερη ανάμειξή των Ηνωμένων Πολιτειών στις προσπάθειες για επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Πρέπει όμως να είμαστε ρεαλιστές και προσγειωμένοι. Θα έλεγα μάλιστα, κυρίως, πιο υποψιασμένοι.
Η Τουρκία δε θα πάψει ποτέ να είναι ένας σημαντικός εταίρος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη ΔΥΣΗ και το ΝΑΤΟ και καμία σχέση ΗΠΑ – Κύπρου, όσο δυνατή κι αν γίνει, όποιος κι αν κυβερνά στην Ουάσιγκτον, δεν μπορεί να τον υποκαταστήσει. Ιδιαίτερα τώρα με έναν Ερντογάν που επιδιώκει κάτι μεγαλύτερο από το ρόλο που είχε στο παρελθόν η Τουρκία και βρίσκεται σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ. Και σε μια τέτοια συγκυρία δεν πρέπει κανένας να αποκλείει ότι το κυπριακό μπορεί να «ανταλλαγεί» σε ένα πάρε δώσε ΗΠΑ – Τουρκίας με κάτι σημαντικότερο και για τις δύο χώρες. Γι’ αυτό ανέφερα πιο πάνω ότι πρέπει να είμαστε και περισσότερο υποψιασμένοι.
Αυτό που θα πρέπει να επιδιώξουμε είναι να αξιοποιήσουμε τις σχέσεις που έχει η χώρα μας με τις ΗΠΑ και τώρα και με το νέο Πρόεδρο Μπάιντεν, προκειμένου να πεισθεί η Άγκυρα ότι μια λύση του κυπριακού μπορεί να είναι και προς το συμφέρον της. Αυτό το πέτυχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες το 2004 όταν για πρώτη φορά μετά το 1974 οι δύο πλευρές κατέληξαν στο σχέδιο Ανάν για επίλυση του κυπριακού. Ανεξάρτητα του περιεχομένου για το οποίο ο καθένας μπορεί να έχει τη δική του άποψη, ήταν ένα σχέδιο λύσης που εντασσόταν στους ευρύτερους σχεδιασμούς των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Τώρα με την αλλαγή ηγεσίας στην Ουάσιγκτον θα πρέπει να προσπαθήσουμε να δημιουργηθεί ξανά αυτό το ενδιαφέρον και μομέντουμ. Είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσει το κυπριακό.
Πρέπει πάντως να μας αναγνωρίσω μια ωριμότητα σε σχέση με πιο παλιά. Όπως για παράδειγμα όταν στις 2 Νοεμβρίου 1976 κέρδισε τις εκλογές στις ΗΠΑ ο Τζίμη Κάρτερ και εμείς οι αφελείς στην Κύπρο κτυπούσαμε τις καμπάνες. Βέβαια ο κ. Κάρτερ δεν άργησε να μας προσγειώσει. Λίγους μήνες μετά που ανέλαβε την εξουσία το 1977 άρχισε να επεξεργάζεται την άρση του εμπάργκο στην πώληση όπλων και στρατιωτικής βοήθειας προς την Τουρκία, πράγμα που πέτυχε τον Ιούλιο του 1978 όταν η Γερουσία, με 57 ψήφους έναντι 42, ήρε το εμπάργκο και ενέκρινε το ποσό των 2,8 δισ. δολαρίων για πωλήσεις όπλων.
Βλέπετε, σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένα αρχεία, αποφασίστηκε η άρση του εμπάργκο «ώστε να βελτιωθούν οι ραγδαίως επιδεινούμενες σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ – Τουρκίας». Προσέξτε, «να βελτιωθούν οι ραγδαίως επιδεινούμενες σχέσεις» με την Τουρκία. Διότι, όπως σήμερα έτσι και τότε, η Τουρκία είχε ιδιαίτερη σημασία για τις ΗΠΑ και στη ζυγαριά Κύπρος – Τουρκία, τα πράγματα για την Ουάσιγκτον ήταν ξεκάθαρα.
Βέβαια κάτι πήραμε τότε κι εμείς. Οι ΗΠΑ ήραν το εμπάργκο που αποφασίστηκε μετά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974 και εμείς κερδίσαμε, «κάθε δύο μήνες ο πρόεδρος των ΗΠΑ να ενημερώνει με αναφορά το Κογκρέσο όσον αφορά την πρόοδο των διαπραγματεύσεων για την Κύπρο». Κατά πόσον, δηλαδή, η Τουρκία συνέβαλε στην επίλυση του προβλήματος προκειμένου να μην εξαναγκαστούν οι ΗΠΑ να επιβάλουν ξανά ένα νέο εμπάργκο όπλων στην Άγκυρα!