Το ιδιωτικό χρέος και οι στρατηγικές μας επιλογές
03/03/2015
Το βαθύ οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται η Κύπρος έχει δημιουργηθεί από τις μεγάλες ροές ξένων καταθέσεων (μέσα σε ένα αρρωστημένο καθεστώς όπου έκαναν γλέντι δικηγόροι, λογιστές, πολιτικοί και τραπεζίτες) και οι οποίες έχουν ανεύθυνα μετατραπεί σε δάνεια στην κυπριακή οικονομία χρηματοδοτώντας σπατάλη και μη παραγωγικά έργα. Αυτό μας έχει φέρει στη σημερινή πραγματικότητα του υπέρμετρου ιδιωτικού δανεισμού της χώρας (σχεδόν 400% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος) από την οποία η μόνη «λύση» που μας προσφέρεται είναι το ξεπούλημα της κυπριακής ιδιοκτησίας. Λαμβάνοντας υπόψη τον τεράστιο όγκο ακίνητης ιδιωτικής περιουσίας που εξασφαλίζει και εγγυάται τα 60 τόσα δισεκατομμύρια ευρώ των δανείων που εκκρεμούν στις κυπριακές τράπεζες σημαίνει ότι αν εκτελεστεί με επιτυχία κάτι τέτοιο η Κύπρος θα πέσει σε βαθιά ύφεση.
Το δίλημμα για την Κύπρο είναι αν θα πρέπει να νομοθετήσουμε όπως μας ζητείται με αναδρομική ισχύ ούτως ώστε να υποβοηθηθεί έτσι η εκποίηση και η πώληση των υφιστάμενων δανείων των τραπεζών ρίχνοντας βαριά τον πέλεκυ όχι μόνο στους πρώτο-οφειλέτες δανειολήπτες αλλά και σε αμέτρητους περιστασιακά εμπλεκόμενους που έχουν προσυπογράψει τα δάνεια σαν εγγυητές. Ή κατά πόσο θα ήταν πιο σωστό να βελτιώσουμε τη νομοθεσία μας περί δανείων, συγυρίζοντας έτσι το σπίτι μας, αλλά χωρίς αναδρομική ισχύ, τουλάχιστον όσο αφορά τους εγγυητές. Το λιγότερο, θα πρέπει οι εγγυητές των δανείων να συνεχίσουν να έχουν δευτερεύουσα και περιορισμένη ευθύνη. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, και με την εμπειρία μου ως τραπεζίτης για σχεδόν 30 χρόνια στην Κύπρο, οι τράπεζες ευθύνονται εξίσου, ίσως και περισσότερο, για τα δάνεια που έχουν δώσει τα τελευταία 20-30 χρόνια. Επομένως, θα πρέπει να θεσπιστεί και νομοθεσία σχετικά με τις ευθύνες των τραπεζών και τραπεζικών που παραχωρούν δάνεια χωρίς σωστή αξιολόγηση της ικανότητας του δανειζομένου και του έργου που χρηματοδοτείται να αποπληρώσει.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι τράπεζες ζητούσαν και έπαιρναν όλων των ειδών εξασφαλίσεις και εγγυήσεις γιατί απλώς μπορούσαν να το κάνουν. Μάλιστα είχαν, εγκληματικά κατά τη γνώμη μου, εγκαταλείψει τη σωστή αξιολόγηση των δανείων και την αντικαθιστούν με ολοένα και περισσότερες εξασφαλίσεις που, στο μυαλό τους, κάλυπταν έτσι το κενό πιστωτικού κινδύνου για την τράπεζα που τυχόν να προέκυπτε λόγω της ανεπαρκούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του αιτητή. Όμως είναι κοινό μυστικό ότι οι εγγυήσεις στην Κύπρο ουδέποτε μετρούσαν σαν εμπράγματες εξασφαλίσεις για σκοπούς υπολογισμού των προβλέψεων. Στην καλύτερη περίπτωση, και με την εφαρμογή ή ίσως πιο σωστά θα έπρεπε να πω με την μη εφαρμογή του νόμου, οι προσωπικές εγγυήσεις που κατείχαν οι τράπεζες στην Κύπρο ήταν μόνο ένα διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια τους για να μπορούν να πετύχουν κάποιο διακανονισμό ενός προβληματικού δανείου. Είναι με τη νέα νομοθεσία που επιχειρείται να εισαχθεί τώρα που γίνεται μια συνειδητή προσπάθεια να μετατραπεί η προσωπική εγγύηση όπως ίσχυε και εφαρμοζόταν στην Κύπρο για τόσα χρόνια σε κάτι άλλο και, μέσω της ευκολίας στην εκτέλεση πλέον, σε ένα όπλο πολύ πιο σημαντικό για τις τράπεζες.
Δεν έχει συνειδητοποιηθεί ότι ο υπερδανεισμός είναι αυτός που εμποδίζει την ανάπτυξη. Ακούμε συχνά εκκλήσεις προς τις τράπεζες και ακόμη προς χρηματοδοτικά ταμεία να προσφέρουν νέα δάνεια, ή όπως αρέσκονται να το αποκαλούν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης οι πολιτικοί μας «να διοχετεύσουν χρήμα στην αγορά» για να ξανά ξεκινήσει, όπως ισχυρίζονται, η οικονομία. Αγνοούν δυστυχώς τον πρώτο και απαράβατο κανόνα σχετικά με το πως και που πρέπει να δίνονται δάνεια και επιβεβαιώνει ότι δεν έμαθαν το μάθημα τους από την καταστροφή. Δηλαδή, ότι μόνο βιώσιμα έργα με ικανότητα αποπληρωμής πρέπει να παίρνουν δάνεια. Ακόμη και αν αγνοήσουμε προς στιγμή ότι οι συνθήκες στην Κύπρο είναι αντίξοες για οικονομικά βιώσιμα έργα και αν υποθέσουμε ότι κάποια κυπριακή επιχείρηση παρουσιάζει μια βιώσιμη πρόταση, ποιές είναι οι πιθανότητες αυτή η εταιρεία να έχει ικανότητα αποπληρωμής εάν, όπως είναι η κατάσταση με τις πλείστες επιχειρήσεις στην Κύπρο σήμερα, είναι είδη φορτωμένη με ασήκωτα δάνεια; Επομένως, το πρώτο, και αναγκαίο κατά τη γνώμη μου βήμα για να προκύψει ανάπτυξη είναι να παρθούν δραστικά και θαρραλέα μέτρα για μείωση του τεράστιου ιδιωτικού χρέους στην Κύπρο.
Το πρόβλημα που θα προκύψει, εν πάση περιπτώσει, είναι ότι οι τράπεζες θα υποστούν ζημιές, κάτι που οδηγεί αναπόφευκτα στην ανάγκη περαιτέρω ανακεφαλαιοποιήσεων. Αυτό θα μας βάλει σε ένα φαύλο κύκλο αστάθειας και αβεβαιότητας που προκαλεί τη σταδιακή απομείωση των ισολογισμών των τραπεζών αλλά όμως, και ίσως πιο σημαντικά, και την ελάφρυνση του αβάστακτου όγκου ιδιωτικού χρέους. Κατά τη γνώμη μου η Κύπρος πρέπει να φτάσει πάτο προτού μπορέσει να αρχίσει την ανοικοδόμηση της οικονομίας. Το συντομότερο που θα μπορούσαμε να πατήσουμε σε στερεό έδαφος, χωρίς ένα καταχρεωμένο ιδιωτικό τομέα, τόσο πιο σύντομα θα έρθει και η λύτρωση. Η Ισλανδία το έχει κάμει σε χρόνο ρεκόρ με δημοψήφισμα (επικαλούμενη το δίκαιο της εθνικής ανάγκης) που την απάλλαξε από τα ξένα χρέη και με τη γρήγορη εκδίκαση και φυλάκιση των πλείστων τραπεζιτών και άλλων που έφεραν την καταστροφή στην χώρα. Το να προσποιούμαστε τώρα ότι οι μόνοι φταίχτες είναι οι κύπριοι δανειζόμενοι και ξαφνικά να θυμόμαστε ότι «το χρέος είναι χρέος και πρέπει να πληρώνεται», είναι το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς μια υποκρισία που βολεύει μερικούς (κυρίως τους πρωταγωνιστές της καταστροφής).
Η αθρόα μείωση των δανείων και η απομόχλευση των ισολογισμών των τραπεζών με ένα τρόπο που να μην βαραίνει μόνο και αποκλειστικά τους κύπριους δανειζόμενους θα ανοίξει τον δρόμο προς πραγματική ανοικοδόμηση της οικονομίας και ραγδαία ανάπτυξη. Η Κύπρος επομένως έχει τρεις στρατηγικές επιλογές:
Οι πλείστες δομικές αλλαγές που μας επιβάλλει το πρόγραμμα του μνημονίου κατά τη γνώμη μου χρειάζονται διότι όπως αποδείξαμε στο παρελθόν δεν έχουμε ούτε τη σοφία, ούτε το θάρρος να το κάμουμε από μόνοι μας. Εξάλλου, κανένα κόμμα στην Κύπρο δεν φαίνεται διατεθειμένο να αναλάβει το πολιτικό κόστος για να διορθώσει τα κακώς έχοντα που μας έχουν δημιουργήσει ένα υδροκέφαλο κράτος ευνοιοκρατίας και αδιαφάνειας. Η επιλογή των περαιτέρω κουρεμάτων καταθέσεων κατά τη γνώμη μου αποτυγχάνει να επιφέρει τις επιθυμητές αλλαγές διότι επιδρά μόνο στη μια μεριά του ισολογισμού των τραπεζών (αυτή των καταθέσεων) και απλά μεταφέρει το όποιο κέρδος μπορεί να προκύψει από τους καταθέτες στους μετόχους των τραπεζών. Δεν διορθώνει καθόλου το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους και υπερδανεισμού. Επιπλέον, βάζει στη θέση του οδηγού τους κουρεμένους καταθέτες. Όπως έχουμε μάθει και από την πρώτη τραυματική εμπειρία του bail-in αναπόφευκτα θα μας οδηγήσει σε νέα αδιέξοδα, διότι σκουπίζει κάτω από το χαλί τα πραγματικά προβλήματα των δανείων και δεν λύει καθόλου το πρόβλημα στην πραγματική οικονομία. Αυτό προσελκύει «όρνεα» που το μόνο που επιδιώκουν είναι το γρήγορο κέρδος από τις εξαιρετικά καλές εξασφαλίσεις και εγγυήσεις των κυπριακών δανείων.
Η επιλογή να επιστρέψουμε στην κυπριακή λίρα είναι κατά τη γνώμη μου ο μόνος δρόμος που μπορεί υπό προϋποθέσεις να μας βγάλει από τον οικονομικό αδιέξοδο. Η προϋπόθεση είναι ότι θα πρέπει να κάμουμε από μόνοι μας τις πλείστες μεταρρυθμίσεις και να εφαρμόσουμε δημοσιονομική πειθαρχεία. Κάτι τέτοιο επιτυγχάνει τα ακόλουθα:
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι επιβάλλεται να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις και να εφαρμοστεί δημοσιονομική πειθαρχεία. Η κατάσταση μπορεί να γίνει και πολύ χειρότερη εάν η νέο-αποκτηθείσα ικανότητα αυτό-χρηματοδότησης χρησιμοποιηθεί για σπατάλη, σε μη παραγωγικά και βιώσιμα έργα και για μεγέθυνση του κράτους και της γραφειοκρατίας. Με αυτή την προϋπόθεση, η επιστροφή μας στο δικό μας νόμισμα δεν είναι μόνο ο προορισμός μας αλλά και το πεπρωμένο μας.
Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος, που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Ήταν πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει τακτικός Επισκεπτόμενος Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, και πιο πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Queen's του Καναδά.
Author page: http://ssrn.com/author=262460.
Το δίλημμα για την Κύπρο είναι αν θα πρέπει να νομοθετήσουμε όπως μας ζητείται με αναδρομική ισχύ ούτως ώστε να υποβοηθηθεί έτσι η εκποίηση και η πώληση των υφιστάμενων δανείων των τραπεζών ρίχνοντας βαριά τον πέλεκυ όχι μόνο στους πρώτο-οφειλέτες δανειολήπτες αλλά και σε αμέτρητους περιστασιακά εμπλεκόμενους που έχουν προσυπογράψει τα δάνεια σαν εγγυητές. Ή κατά πόσο θα ήταν πιο σωστό να βελτιώσουμε τη νομοθεσία μας περί δανείων, συγυρίζοντας έτσι το σπίτι μας, αλλά χωρίς αναδρομική ισχύ, τουλάχιστον όσο αφορά τους εγγυητές. Το λιγότερο, θα πρέπει οι εγγυητές των δανείων να συνεχίσουν να έχουν δευτερεύουσα και περιορισμένη ευθύνη. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, και με την εμπειρία μου ως τραπεζίτης για σχεδόν 30 χρόνια στην Κύπρο, οι τράπεζες ευθύνονται εξίσου, ίσως και περισσότερο, για τα δάνεια που έχουν δώσει τα τελευταία 20-30 χρόνια. Επομένως, θα πρέπει να θεσπιστεί και νομοθεσία σχετικά με τις ευθύνες των τραπεζών και τραπεζικών που παραχωρούν δάνεια χωρίς σωστή αξιολόγηση της ικανότητας του δανειζομένου και του έργου που χρηματοδοτείται να αποπληρώσει.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι τράπεζες ζητούσαν και έπαιρναν όλων των ειδών εξασφαλίσεις και εγγυήσεις γιατί απλώς μπορούσαν να το κάνουν. Μάλιστα είχαν, εγκληματικά κατά τη γνώμη μου, εγκαταλείψει τη σωστή αξιολόγηση των δανείων και την αντικαθιστούν με ολοένα και περισσότερες εξασφαλίσεις που, στο μυαλό τους, κάλυπταν έτσι το κενό πιστωτικού κινδύνου για την τράπεζα που τυχόν να προέκυπτε λόγω της ανεπαρκούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του αιτητή. Όμως είναι κοινό μυστικό ότι οι εγγυήσεις στην Κύπρο ουδέποτε μετρούσαν σαν εμπράγματες εξασφαλίσεις για σκοπούς υπολογισμού των προβλέψεων. Στην καλύτερη περίπτωση, και με την εφαρμογή ή ίσως πιο σωστά θα έπρεπε να πω με την μη εφαρμογή του νόμου, οι προσωπικές εγγυήσεις που κατείχαν οι τράπεζες στην Κύπρο ήταν μόνο ένα διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια τους για να μπορούν να πετύχουν κάποιο διακανονισμό ενός προβληματικού δανείου. Είναι με τη νέα νομοθεσία που επιχειρείται να εισαχθεί τώρα που γίνεται μια συνειδητή προσπάθεια να μετατραπεί η προσωπική εγγύηση όπως ίσχυε και εφαρμοζόταν στην Κύπρο για τόσα χρόνια σε κάτι άλλο και, μέσω της ευκολίας στην εκτέλεση πλέον, σε ένα όπλο πολύ πιο σημαντικό για τις τράπεζες.
Δεν έχει συνειδητοποιηθεί ότι ο υπερδανεισμός είναι αυτός που εμποδίζει την ανάπτυξη. Ακούμε συχνά εκκλήσεις προς τις τράπεζες και ακόμη προς χρηματοδοτικά ταμεία να προσφέρουν νέα δάνεια, ή όπως αρέσκονται να το αποκαλούν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης οι πολιτικοί μας «να διοχετεύσουν χρήμα στην αγορά» για να ξανά ξεκινήσει, όπως ισχυρίζονται, η οικονομία. Αγνοούν δυστυχώς τον πρώτο και απαράβατο κανόνα σχετικά με το πως και που πρέπει να δίνονται δάνεια και επιβεβαιώνει ότι δεν έμαθαν το μάθημα τους από την καταστροφή. Δηλαδή, ότι μόνο βιώσιμα έργα με ικανότητα αποπληρωμής πρέπει να παίρνουν δάνεια. Ακόμη και αν αγνοήσουμε προς στιγμή ότι οι συνθήκες στην Κύπρο είναι αντίξοες για οικονομικά βιώσιμα έργα και αν υποθέσουμε ότι κάποια κυπριακή επιχείρηση παρουσιάζει μια βιώσιμη πρόταση, ποιές είναι οι πιθανότητες αυτή η εταιρεία να έχει ικανότητα αποπληρωμής εάν, όπως είναι η κατάσταση με τις πλείστες επιχειρήσεις στην Κύπρο σήμερα, είναι είδη φορτωμένη με ασήκωτα δάνεια; Επομένως, το πρώτο, και αναγκαίο κατά τη γνώμη μου βήμα για να προκύψει ανάπτυξη είναι να παρθούν δραστικά και θαρραλέα μέτρα για μείωση του τεράστιου ιδιωτικού χρέους στην Κύπρο.
Το πρόβλημα που θα προκύψει, εν πάση περιπτώσει, είναι ότι οι τράπεζες θα υποστούν ζημιές, κάτι που οδηγεί αναπόφευκτα στην ανάγκη περαιτέρω ανακεφαλαιοποιήσεων. Αυτό θα μας βάλει σε ένα φαύλο κύκλο αστάθειας και αβεβαιότητας που προκαλεί τη σταδιακή απομείωση των ισολογισμών των τραπεζών αλλά όμως, και ίσως πιο σημαντικά, και την ελάφρυνση του αβάστακτου όγκου ιδιωτικού χρέους. Κατά τη γνώμη μου η Κύπρος πρέπει να φτάσει πάτο προτού μπορέσει να αρχίσει την ανοικοδόμηση της οικονομίας. Το συντομότερο που θα μπορούσαμε να πατήσουμε σε στερεό έδαφος, χωρίς ένα καταχρεωμένο ιδιωτικό τομέα, τόσο πιο σύντομα θα έρθει και η λύτρωση. Η Ισλανδία το έχει κάμει σε χρόνο ρεκόρ με δημοψήφισμα (επικαλούμενη το δίκαιο της εθνικής ανάγκης) που την απάλλαξε από τα ξένα χρέη και με τη γρήγορη εκδίκαση και φυλάκιση των πλείστων τραπεζιτών και άλλων που έφεραν την καταστροφή στην χώρα. Το να προσποιούμαστε τώρα ότι οι μόνοι φταίχτες είναι οι κύπριοι δανειζόμενοι και ξαφνικά να θυμόμαστε ότι «το χρέος είναι χρέος και πρέπει να πληρώνεται», είναι το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς μια υποκρισία που βολεύει μερικούς (κυρίως τους πρωταγωνιστές της καταστροφής).
Η αθρόα μείωση των δανείων και η απομόχλευση των ισολογισμών των τραπεζών με ένα τρόπο που να μην βαραίνει μόνο και αποκλειστικά τους κύπριους δανειζόμενους θα ανοίξει τον δρόμο προς πραγματική ανοικοδόμηση της οικονομίας και ραγδαία ανάπτυξη. Η Κύπρος επομένως έχει τρεις στρατηγικές επιλογές:
- Να παραμείνει στο πρόγραμμα του μνημονίου.
- Να κάνει περαιτέρω κούρεμα καταθέσεων.
- Να πάει στην κυπριακή λίρα.
Οι πλείστες δομικές αλλαγές που μας επιβάλλει το πρόγραμμα του μνημονίου κατά τη γνώμη μου χρειάζονται διότι όπως αποδείξαμε στο παρελθόν δεν έχουμε ούτε τη σοφία, ούτε το θάρρος να το κάμουμε από μόνοι μας. Εξάλλου, κανένα κόμμα στην Κύπρο δεν φαίνεται διατεθειμένο να αναλάβει το πολιτικό κόστος για να διορθώσει τα κακώς έχοντα που μας έχουν δημιουργήσει ένα υδροκέφαλο κράτος ευνοιοκρατίας και αδιαφάνειας. Η επιλογή των περαιτέρω κουρεμάτων καταθέσεων κατά τη γνώμη μου αποτυγχάνει να επιφέρει τις επιθυμητές αλλαγές διότι επιδρά μόνο στη μια μεριά του ισολογισμού των τραπεζών (αυτή των καταθέσεων) και απλά μεταφέρει το όποιο κέρδος μπορεί να προκύψει από τους καταθέτες στους μετόχους των τραπεζών. Δεν διορθώνει καθόλου το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους και υπερδανεισμού. Επιπλέον, βάζει στη θέση του οδηγού τους κουρεμένους καταθέτες. Όπως έχουμε μάθει και από την πρώτη τραυματική εμπειρία του bail-in αναπόφευκτα θα μας οδηγήσει σε νέα αδιέξοδα, διότι σκουπίζει κάτω από το χαλί τα πραγματικά προβλήματα των δανείων και δεν λύει καθόλου το πρόβλημα στην πραγματική οικονομία. Αυτό προσελκύει «όρνεα» που το μόνο που επιδιώκουν είναι το γρήγορο κέρδος από τις εξαιρετικά καλές εξασφαλίσεις και εγγυήσεις των κυπριακών δανείων.
Η επιλογή να επιστρέψουμε στην κυπριακή λίρα είναι κατά τη γνώμη μου ο μόνος δρόμος που μπορεί υπό προϋποθέσεις να μας βγάλει από τον οικονομικό αδιέξοδο. Η προϋπόθεση είναι ότι θα πρέπει να κάμουμε από μόνοι μας τις πλείστες μεταρρυθμίσεις και να εφαρμόσουμε δημοσιονομική πειθαρχεία. Κάτι τέτοιο επιτυγχάνει τα ακόλουθα:
- Άμεση μείωση των δανείων και των καταθέσεων των τραπεζών σε συνδυασμό με την πτώση στη συναλλαγματική διαφορά της κυπριακής λίρας προς το ευρώ.
- Δομική βελτίωση που υποβοηθάει και επιτρέπει τις ορθολογιστικές και βιώσιμες αναδιαρθρώσεις δανείων, ιδιαίτερα για τους κύριους τομείς της οικονομίας και που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα όπως ο τουρισμός και οι εταιρείες ανάπτυξης γης. Τα έσοδα αυτών των επιχειρήσεων λόγω του εξαγωγικού τους χαρακτήρα θα παραμείνουν σε σκληρό νόμισμα (ευρώ, στερλίνα, κτλ.), ενώ τα δάνεια τους που θα έχουν μετατραπεί σε κυπριακές λίρες, θα μπορούν να γίνουν εξυπηρετούμενα.
- Ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού, υπηρεσιών και ανάπτυξης γης. Αυτό θα υποβοηθήσει περαιτέρω τις επενδύσεις σε νέα έργα σε αυτούς τους τομείς που η χώρα έχει σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
- Το κράτος θα είναι σε θέση να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες που, όπως είναι πιθανόν, θα καταστεί αναγκαίο.
- Το κράτος θα μπορεί και πρέπει να χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη. Ιδιαίτερα με τη δημιουργία Τράπεζας Αναπτύξεως που θα μπορεί να αναλάβει την πρωτοβουλία για χρηματοδότηση βιώσιμων έργων.
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι επιβάλλεται να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις και να εφαρμοστεί δημοσιονομική πειθαρχεία. Η κατάσταση μπορεί να γίνει και πολύ χειρότερη εάν η νέο-αποκτηθείσα ικανότητα αυτό-χρηματοδότησης χρησιμοποιηθεί για σπατάλη, σε μη παραγωγικά και βιώσιμα έργα και για μεγέθυνση του κράτους και της γραφειοκρατίας. Με αυτή την προϋπόθεση, η επιστροφή μας στο δικό μας νόμισμα δεν είναι μόνο ο προορισμός μας αλλά και το πεπρωμένο μας.
Ο Σαββάκης Κ. Σαββίδης είναι οικονομολόγος, που ειδικεύεται στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση έργων. Ήταν πρώην ανώτερος διευθυντής στην Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και έχει διατελέσει τακτικός Επισκεπτόμενος Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, και πιο πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Queen's του Καναδά.
Author page: http://ssrn.com/author=262460.
61 σχόλια
on 03/03/2015
Δεν θα μπώ στο πολύ μεγάλο θέμα πιθανής εξόδου από την Ευρωζώνη αλλά θέλω να κάμω κάποιες παρατηρήσεις στα άλλα που θίγεις.
1. Η όλη συζήτηση για τα νομοσχέδια εκποιήσεων /αφερεγγυότητας έχει πολιτικοποιηθεί μα αποτέλεσμα να παραβλέπονται διάφορα διαδικαστικά θέματα.
2.Παντα οι τράπεζες κυνηγούσαν με πτωχεύσεις τους εγγυητές και ο τρόπος που θα τους κυνηγούν δεν αλλάζει με την νέαν νομοθεσία.Απλά επειδή θα συμφέρει σε πρωτοφειλέτες να πτωχεύουν πιο πολλοί εγγυητές θα κυνηγούνται .Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οι εγγυητές δεν έχουν υποθηκεύσει περιουσίαν τους επομένως δεν κινδυνεύουν άμεσα από εκποιήσεις.(Ο Νόμος προβλέπει εκποιήσεις υποθηκών).Αντίθετα θα κινδυνεύουν από πτωχεύσεις αλλά μέχρι να πάρει η τράπεζα χρήματα από πώληση περιουσιακών στοιχείων εγγυητή από τον Έφορο Εταιρειών σαν Επίσημο Παραλήπτη η άλλον εκκαθαριστή σίγουρα θα περνούν πολλά χρόνια.
3.Ο Νόμος των Εκποιήσεων προβλέπει ότι η Τράπεζα δικαιούται να στείλει την πρώτην επιστολήν 120 μέρες μετά που θα τεθεί σε ισχύ.Αν ο Νόμος τεθεί τελικά σε ισχύ στις 17/3 καμία επιστολή δεν μπορεί να σταλεί πριν τις 17/7.Τότε ο δανειολήπτης έχει ένα μήνα να αποταθεί στα δικαστήριαί.Η πραξη θα δείξει σε πόσο καιρό θα μπορεί να πωληθούν τα ενυπόθηκα ακίνητα.Σίγουρα θα είναι λιγότερος χρόνος από ότι απαιτείται τώρα αλλά άμα υπάρχουν δικαστήρια μιλούμε για αρκετό καιρό.
4.Μετά που θα περασει ο Νόμος θα φανεί πως θα κινηθούν οι τράπεζες.Όπου έχουν ικανοποιητική εξασφάλιση θα δοκιμάσουν να εκποιήσουν.Οι ενδείξεις με τους μεγάλους δανειολήπτες που έχουν κυμαινόμενη επιβάρυνση και τράπεζες διόρισαν διαχειριστές είναι ότι οι υποθήκες δεν καλύπτουν τα δάνεια ,εξ ου και δεν γίνονται πολλές ρευστοποιήσεις.Οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης εξ ορισμού κτίζουν σπίτια,κλπ για να τα πουλήσουν.Αν υπήρχε αγοραστης δεν θα τα πουλούσαν μόνοι τους?Νομίζω χωρίς αλλαγή των δεδομένων της αγοράς δεν μπορούν να γίνουν πολλές εκποιήσεις.
5.Θα μπορούν να πουληθούν δάνεια σε άλλες τράπεζες.Αντίθετα με ότι λες και όσα ισχυρίζονται και οι τραπεζίτες τα δάνεια θα αγοράζονται στην βάση της αξίας της υποθήκης και όχι στην βιωσιμότητα του δανείου.Τράπεζες με υπερβάλλουσα ρευστότητα θα μπορούν να αγοράσουν δάνεια από τράπεζα που έχει ανάγκη λεφτά με έκπτωση και να περιμένουν την αλλαγή της αγοράς για χρόνια.
6.Με τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχει λύση για το ύψος του ιδιωτικού χρέους .Δεν θα δίνονται νέα δάνεια,κάποιοι θα αποπληρώσουν τα δάνεια τους ενώ ,θα κουρευτούν κάποια από τα παλιά δάνεια.Πιθανότατα οι τράπεζες θα χρειαστούν νέα κεφάλαια και η απομόχλευση θα πάει πολλά χρόνια .
1. Η όλη συζήτηση για τα νομοσχέδια εκποιήσεων /αφερεγγυότητας έχει πολιτικοποιηθεί μα αποτέλεσμα να παραβλέπονται διάφορα διαδικαστικά θέματα.
2.Παντα οι τράπεζες κυνηγούσαν με πτωχεύσεις τους εγγυητές και ο τρόπος που θα τους κυνηγούν δεν αλλάζει με την νέαν νομοθεσία.Απλά επειδή θα συμφέρει σε πρωτοφειλέτες να πτωχεύουν πιο πολλοί εγγυητές θα κυνηγούνται .Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οι εγγυητές δεν έχουν υποθηκεύσει περιουσίαν τους επομένως δεν κινδυνεύουν άμεσα από εκποιήσεις.(Ο Νόμος προβλέπει εκποιήσεις υποθηκών).Αντίθετα θα κινδυνεύουν από πτωχεύσεις αλλά μέχρι να πάρει η τράπεζα χρήματα από πώληση περιουσιακών στοιχείων εγγυητή από τον Έφορο Εταιρειών σαν Επίσημο Παραλήπτη η άλλον εκκαθαριστή σίγουρα θα περνούν πολλά χρόνια.
3.Ο Νόμος των Εκποιήσεων προβλέπει ότι η Τράπεζα δικαιούται να στείλει την πρώτην επιστολήν 120 μέρες μετά που θα τεθεί σε ισχύ.Αν ο Νόμος τεθεί τελικά σε ισχύ στις 17/3 καμία επιστολή δεν μπορεί να σταλεί πριν τις 17/7.Τότε ο δανειολήπτης έχει ένα μήνα να αποταθεί στα δικαστήριαί.Η πραξη θα δείξει σε πόσο καιρό θα μπορεί να πωληθούν τα ενυπόθηκα ακίνητα.Σίγουρα θα είναι λιγότερος χρόνος από ότι απαιτείται τώρα αλλά άμα υπάρχουν δικαστήρια μιλούμε για αρκετό καιρό.
4.Μετά που θα περασει ο Νόμος θα φανεί πως θα κινηθούν οι τράπεζες.Όπου έχουν ικανοποιητική εξασφάλιση θα δοκιμάσουν να εκποιήσουν.Οι ενδείξεις με τους μεγάλους δανειολήπτες που έχουν κυμαινόμενη επιβάρυνση και τράπεζες διόρισαν διαχειριστές είναι ότι οι υποθήκες δεν καλύπτουν τα δάνεια ,εξ ου και δεν γίνονται πολλές ρευστοποιήσεις.Οι επιχειρηματίες ανάπτυξης γης εξ ορισμού κτίζουν σπίτια,κλπ για να τα πουλήσουν.Αν υπήρχε αγοραστης δεν θα τα πουλούσαν μόνοι τους?Νομίζω χωρίς αλλαγή των δεδομένων της αγοράς δεν μπορούν να γίνουν πολλές εκποιήσεις.
5.Θα μπορούν να πουληθούν δάνεια σε άλλες τράπεζες.Αντίθετα με ότι λες και όσα ισχυρίζονται και οι τραπεζίτες τα δάνεια θα αγοράζονται στην βάση της αξίας της υποθήκης και όχι στην βιωσιμότητα του δανείου.Τράπεζες με υπερβάλλουσα ρευστότητα θα μπορούν να αγοράσουν δάνεια από τράπεζα που έχει ανάγκη λεφτά με έκπτωση και να περιμένουν την αλλαγή της αγοράς για χρόνια.
6.Με τα σημερινά δεδομένα δεν υπάρχει λύση για το ύψος του ιδιωτικού χρέους .Δεν θα δίνονται νέα δάνεια,κάποιοι θα αποπληρώσουν τα δάνεια τους ενώ ,θα κουρευτούν κάποια από τα παλιά δάνεια.Πιθανότατα οι τράπεζες θα χρειαστούν νέα κεφάλαια και η απομόχλευση θα πάει πολλά χρόνια .
on 03/03/2015
κ. Σαββίδη ήμουν απόλυτα μαζί σου μέχρι το σημείο της πρότασης επιστροφής στη λίρα. Γιατί να μην γίνει πολύ απλά κούρεμα των δανείων και απλά να αποδεχτούν οι τράπεζες τη ζημιά που τους αναλογεί;. Υπάρχουν χιλιάδες άλλες επιχειρήσεις στην Κύπρο που δεν έχουν να κάνουν με τον κατασκευαστικό ή τον τουριστικό τομέα. Τι θα απογίνουν όλες αυτές σε περίπτωση επιστροφής στη λίρα; Πώς θα μπορούμε να εισάγουμε τα απαραίτητα κάυσιμα για την οικονομία μας; Πώς θα μπορούμε να εισάγουμε τα χίλια τόσα προιόντα που εμείς δεν παράγουμε αλλά καθημερινά χρησιμοποιούμε; Ένα κουρεμα χρεών νομίζω είναι πιο σωστό απο αυτό που εσείς υποστηρίζετε. Κατα τα άλλα όλα συμφωνώ ΑΠΟΛΥΤΑ μαζί σας.
on 03/03/2015
Αν μπορούσε να γίνει αυτό που εισηγείσαι δεν θα ήμουν εναντίον. Δεν μπορώ να φανταστώ όμως πως θα μπορούσε να επιβληθεί κούρεμα δανείων και ως επίσης πως θα κατανεμόταν δίκαια στους δανειζόμενους. Ούτε εγώ είμαι ευχαριστημένος με το συμπέρασμα μου διότι όπως όλοι θα ήθελα να παραμείνουμε στο Ευρω. Δυστυχώς εδώ που φτάσαμε και λόγω του τεράστιου μεγέθους του υπερδανεισμού, δεν βρίσκω άλλη λύση. Θα πρέπει να τονίσω ότι οι πλείστες μεταρρυθμίσεις παραμένουν αναγκαίες. They remain part of the solution. Or, if you prefer, they are necessary but not sufficient because of the gargantuan private debt hanging over us.
Σχετικά με το σχόλιο του Μάριου, συμμερίζομαι τις ανησυχίες του ότι πολύ πιθανόν αν παμε στο δικό μας νόμισμα οι μεταρρυθμίσεις δεν θα γίνουν. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν έστω και αν δεν φύγουμε από το Ευρω. Be that as it may, I believe that given our situation and the huge obstacle that private debt poses to economic development the benefits are greater than the costs. In any case, my point Marios is that sooner or later we may be forced to do exactly that. How do you think we may recapitalise the banks the next time the need comes around?
Σχετικά με το σχόλιο του Μάριου, συμμερίζομαι τις ανησυχίες του ότι πολύ πιθανόν αν παμε στο δικό μας νόμισμα οι μεταρρυθμίσεις δεν θα γίνουν. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν έστω και αν δεν φύγουμε από το Ευρω. Be that as it may, I believe that given our situation and the huge obstacle that private debt poses to economic development the benefits are greater than the costs. In any case, my point Marios is that sooner or later we may be forced to do exactly that. How do you think we may recapitalise the banks the next time the need comes around?
on 03/03/2015
Αν μπορούσε να γίνει αυτό που εισηγείσαι δεν θα ήμουν εναντίον. Δεν μπορώ να φανταστώ πως θα μπορούσε να επιβληθεί κούρεμα δανείων και ως επίσης πως θα απονεμόταν δίκαια στους δανειζόμενους. Ούτε εγώ είμαι ευχαριστημένος με το συμπέρασμα μου διότι, όπως όλοι, θα ήθελα να παραμείνουμε στο Ευρω. Δυστυχώς εδώ που φτάσαμε και λόγω του τεράστιου μεγέθους του υπερδανεισμού, δεν βρίσκω άλλη λύση. Θα πρέπει να τονίσω ότι οι πλείστες μεταρρυθμίσεις παραμένουν αναγκαίες. They are part of the solution. Of if you prefer, they are necessary but not sufficient because of the gargantuan private debt hanging over us.
Σχετικά με το σχόλιο του Μάριου, συμμερίζομαι τις ανησυχίες του ότι πολύ πιθανόν αν παμε στο δικό μας νόμισμα οι μεταρρυθμίσεις δεν θα γίνουν. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν έστω και αν δεν φύγουμε από το Ευρω. Be that as it may, I believe that given our situation and the huge obstacle that private debt poses to economic development the benefits are greater than the costs. In any case, my point Marios is that sooner or later we may be forced to do exactly that. How do you think we may recapitalise the banks the next time the need comes around?
Σχετικά με το σχόλιο του Μάριου, συμμερίζομαι τις ανησυχίες του ότι πολύ πιθανόν αν παμε στο δικό μας νόμισμα οι μεταρρυθμίσεις δεν θα γίνουν. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν έστω και αν δεν φύγουμε από το Ευρω. Be that as it may, I believe that given our situation and the huge obstacle that private debt poses to economic development the benefits are greater than the costs. In any case, my point Marios is that sooner or later we may be forced to do exactly that. How do you think we may recapitalise the banks the next time the need comes around?
on 03/03/2015
(1) Έχουμε επίσης ένα μη αμελητέο Δημόσιο Χρέος σε ευρώ, που δεν συνυπολόγισες. Συνεχής υποτίμηση νομίσματος με συνεπακόλουθο πληθωρισμό που θα βοηθούσε το ιδιωτικό χρέος θα έκανε δυσθεώρητο το βάρος του Δημόσιου Χρέους. (2) Όσον αφορά την αύξηση ανταγωνιστικότητας αυτό είναι αμφίβολο σε μια χώρα που εισάγει τις πρώτες ύλες και άλλα αγαθά με τα οποία παράγει τις εξαγωγές της και το τουριστικό της προϊόν (δες input-output tables της Κύπρου από OECD ή EUROSTAT). (3) Όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις αυτές απλά δεν θα γίνουν σε περίπτωση εξόδου από την ευρωζώνη. (4) υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες που θα έκαναν τη διαδικασία μετάβασης ιδιαίτερα προβληματική π.χ. για την εμπιστοσύνη του κοινού στο τραπεζικό σύστημα. Δες και επιχειρήματα πιο αναλυτικά εδώ http://www.politisnews.eu/cgibin/hweb?-A=235420&-V=stiles
on 03/03/2015
Επίσης Μάριε εάν όπως εισηγούμαι (παρόλο που συμφωνώ μαζί σου ότι στην Κύπρο που ζούμε είναι πολύ πιθανόν μην γίνει): "επιβάλλεται να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις και να εφαρμοστεί δημοσιονομική πειθαρχεία", ελπίζω ότι ως εκ τουτου δεν θα προκύψει συνεχείς και ανεξέλεγκτη υποτίμηση. Οσο αφορα το σχολιο σου για τις πρώτες ύλες, αυτές εν πασει περιπτωσει είναι μονο ένα μερος, πολύ πιο μικρο, από τα συνολικα εισοδηματα που θα προκειψουν σε hard currency από τον Τουρισμο και την πωληση κατοικιων σε ξενους.
on 03/03/2015
Επειδή όπως ξέρεις, από τις πολλές φορές που το μιλήσαμε μεταξύ μας, έχει σχεδόν δυο χρόνια που με απασχολεί το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους και προσπαθώ να βρω καλύτερη λύση, εάν βρήκες εσύ, η οποιοσδήποτε άλλος που ξέρεις, καλύτερη και πιο αποτελεσματική λύση θα ήθελα να την ακούσω. Θα την δεχτώ και θα αποσύρω την δική μου ευχαρίστως. Όπως επίσης αν νομίζεις ότι το πρωτοφανές και χωρίς προηγούμενο ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο δεν είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη και αυτό θα ήθελα να το ακούσω μαζί με τους λόγους φυσικά που πιστεύεις ότι δεν είναι πρόβλημα. Για να βοηθήσω, παραθέτω το πιο κάτω το link από το Eurostat που δείχνει ότι το ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο το 2013 ήταν σχεδόν 350% του ΑΕΠ.
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tipspd20&plugin=1
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tipspd20&plugin=1
on 03/03/2015
Αγαπητέ Σαββάκη,
Βάσει των πιο πρόσφατων στοιχείων της Διεθνούς Τράπεζας http://data.worldbank.org/indicator/FS.AST.PRVT.GD.ZS για την περίοδο 2010-2014 το ποσοστό του ιδιωτικού χρέους προς το ΑΕΠ στην Κύπρο ήταν το ψηλότερο από στον κόσμο. Αυτό όμως δεν ήταν 400% αλλά 300,6% με δεύτερη χώρα το Χονγκ Κόνγκ με 219,5%,τρίτη χώρα την Δανία με 193,6% και τέταρτη τις Ηνωμένες Πολιτείες με 192,3%. Ενδεικτικά αναφέρεται στη Γαλλία το ποσοστό του ιδιωτικού χρέους προς το ΑΕΠ ήταν 111,3% και στην Αγγλία ήταν 155,5%.
Βάσει των πιο πρόσφατων στοιχείων της Διεθνούς Τράπεζας http://data.worldbank.org/indicator/FS.AST.PRVT.GD.ZS για την περίοδο 2010-2014 το ποσοστό του ιδιωτικού χρέους προς το ΑΕΠ στην Κύπρο ήταν το ψηλότερο από στον κόσμο. Αυτό όμως δεν ήταν 400% αλλά 300,6% με δεύτερη χώρα το Χονγκ Κόνγκ με 219,5%,τρίτη χώρα την Δανία με 193,6% και τέταρτη τις Ηνωμένες Πολιτείες με 192,3%. Ενδεικτικά αναφέρεται στη Γαλλία το ποσοστό του ιδιωτικού χρέους προς το ΑΕΠ ήταν 111,3% και στην Αγγλία ήταν 155,5%.
on 04/03/2015
To Eurostat υπολoγισε το ιδιωτικο χρεος της Κυπρου για το 2013 σε περιπου 345% του ΑΕΠ:
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tipspd20&plugin=1
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tipspd20&plugin=1
on 04/03/2015
Μα για να δουλέψει αυτό που προτείνεις και να βοηθήσει στην απαμβλυνση του βάρους του ιδιωτικού δανεισμού, είναι αναγκαία η περαιτέρω υποτίμηση και συνεπακόλουθος πληθωρισμός ΜΕΤΑ από την αρχική μετατροπή στο νέο νόμισμα. Π.χ. Αν η μετατροπή ειναι 1 ευρώ=1 λίρα και αύριο μια λίρα αγοραζει όσα αγόραζε ένα ευρώ χθες τότε το πραγματικό βάρος στον δανειζόμενο παραμένει ακριβώς το ίδιο! Για να απαμβλυνθεί το βάρος του ιδιωτικού δανεισμού θα πρέπει να επακολουθήσει μεγάλη υποτίμηση και πληθωρισμός έτσι ώστε 1 λίρα να αγοράζει πολύ λιγότερα από τι αγόραζες με 1 ευρώ χθες. Αυτό φυσικά συνεπάγεται και μια δραστική μείωση στην (πραγματική) αξία των καταθέσεων. (Ουσιαστικά κούρεμα καταθετών προς όφελος δανειζόμενων)
on 04/03/2015
Marios, I am afraid you are stating the obvious! Μα φυσικά πρέπει να αλλάξει η συναλλαγματική αξία για να μπορέσει να αποδώσει κάτι τέτοιο. Αφού το λέω και στο άρθρο μου: “… μείωση των δανείων και των καταθέσεων των τραπεζών σε συνδυασμό με την πτώση στη συναλλαγματική διαφορά της κυπριακής λίρας προς το ευρώ.” Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να συγκρατήσεις (να κοντρολάρεις αν προτιμάς) το βαθμό και την διάρκεια της διολίσθησης αν εφαρμόσεις όπως πάλι λέω και τονίζω φρόνιμη δημοσιονομική πολιτική και κάμεις πράξη τις μεταρρυθμίσεις.
on 04/03/2015
Όσον αφορά το σχόλιο σου για τις καταθέσεις δεν γίνεται κούρεμα αλλά επειδή μετατρέπονται σε local currency ο καταθέτης εισπράττει λιγότερα αν τις μετατρέψει σε Ευρω. Αυτό είναι κάτι που χρειάζεται να γίνει ουτως ώστε να προκύψει ισοζυγισμένη και αποτελεσματική απομόχλευση του ισολογισμού των τραπεζών.
on 05/03/2015
"ο καταθέτης εισπράττει λιγότερα αν τις μετατρέψει σε Ευρω" ΚΑΙ ο καταθέτης αγοράζει πολύ λιγότερα με τις καταθέσεις του απ'ότι προηγουμένως. Αυτό σημαίνει μείωση της πραγματικής αξίας των καταθέσεων. Αν θέλεις πες το πραγματικό κούρεμα (σε πραγματική αξία/αγοραστική δύναμη) αντί κούρεμά. Αυτό το κούρεμα των καταθέσεων λόγω πληθωρισμού θα πρέπει μάλιστα να είναι τεράστιο αλιώς δεν θα απαμβλυνθεί αρκετά το πρόβλημα των δανειζομενων. Αυτό συνεπάγεται η λύση της λίρας. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει Η ΑΜΕΣΗ (εύκολη) ΛΥΣΗ. Υπάρχουν όμως πολλές μικρές μικρές ΛΥΣΕΙΣ που θα βοηθούσαν: νομοθετικά εργαλεία στις τράπεζες, νόμοι αφερεγγυότητας, αναδιαρθρώσεις. (Βεβαίως, για να προστατευτούν οι καταθέτες, πολλοί developers θα χάσουν πολλά και κάποια άτομα θα μετακομίσουν σε μικρότερες οικίες.) Ας αρχίσουμε κάνοντας πρώτα κάποια μικρά βασικά βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Μετά θα πρέπει να δούμε και λύσεις bad bank με την βοήθεια και της ΕΚΤ που θα είναι πιο πιθανή αν κάνουμε πρώτα όλα όσα πρέπει και μπορούμε.
on 05/03/2015
See my reply to K.K. below
on 04/03/2015
Τι το κακό με το "ξεπούλημα" της κυπριακής ιδιοκτησίας και ας αλλάξουν χέρια στην Κύπρο κάποιες περιουσίες; Οι εκτάσεις παραθεριστικών κατοικιών στην Κύπρο δεν είναι σε ξένους που θα πωλούνταν ή/και ξεπωλούνταν; Αν δεν θέλαμε να "ξεπουλούμε" γη, γιατί μπήκαμε στην ΕΕ και δεν οχυρώσαμε την γη μας, απαγορεύοντας σε ξένους να αγοράζουν; Αν θέλουμε να μην πωληθεί η γη σε ξένους γιατί δεν δίνονται κίνητρα να αγοράζουν οι Κύπριοι ακίνητα, παρά μόνο αυξάνουμε συνέχεια τη φορολογία τους; Το μάθημα σε αυτή τη χώρα είναι ότι αν είναι κάποιος νούσιμος πρέπει να μεταναστεύει - δεν υπάρχει άλλη λύση. Διότι ο νούσιμος αντιστάθηκε στον εύκολο δανεισμό, τιμωρήθηκε με κούρεμα, ενώ βρίσκεται συνέχεια στο στόχαστρο πολιτικών και άλλων που έμαθαν να βάζουν το χέρι τους στη τσέπη του.
on 04/03/2015
Φίλε Σαββάκη
Βλέπω δύο βασικά προβλήματα με το άρθρο σου.
Πρώτο η ατυχής σκέψις για Κυπριακή λίρα, που όπως αναφέρει και ο κ. Ζαχαριάδης δεν είναι καθόλου χρήσιμη. Το μόνο που θα πετύχει είναι να κάνει τους φτωχούς φτωχότερους με μείωσεις αποταμιεύσεων, συντάξεων. μισθών, και τους πλούσιους πλουσιότερους, επειδή εκείνοι έχουν περιουσίες σε ακίνητα και επιχειρήσεις και ταυτόχρονα μεγάλα χρέη.
Δεύτερο πρόβλημα είναι η στατιστική απλοποίησις του ιδιωτικού χρέους σε ένα εντυπωσιακό νούμερο 400% του ΑΕΠ. Σε οποιαδήποτε συζήτηση χρέους πρέπει να βλέπουμε και τες δύο πλευρές του ισολογισμού. Οι πλείστοι οφειλέτες, πιστεύω, έχουν χρησιμοποιήση τα (όντως υπερβολικά) δάνεια για επενδύσεις σε κατοικίες ή επιχειρήσεις ή και σε άυλα αλλά παραγωγικά έξοδα όπως σπουδές τέκνων. Θα ήταν πιό ενημερωτικό αν είχες παρουσιάσει τη "καθαρή θέση" των Κυπριακών νοικοκυριών, έστω και με τες σημερινές μειωμένες αξίες του ενεργητικού, αν υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Για παράδειγμα οι "νούσιμες" τράπεζες στο εξωτερικό άνετα δανείζουν 300% και 400% του προσωπικού εισοδήματος για αγορά κατοικίας.
Βλέπω δύο βασικά προβλήματα με το άρθρο σου.
Πρώτο η ατυχής σκέψις για Κυπριακή λίρα, που όπως αναφέρει και ο κ. Ζαχαριάδης δεν είναι καθόλου χρήσιμη. Το μόνο που θα πετύχει είναι να κάνει τους φτωχούς φτωχότερους με μείωσεις αποταμιεύσεων, συντάξεων. μισθών, και τους πλούσιους πλουσιότερους, επειδή εκείνοι έχουν περιουσίες σε ακίνητα και επιχειρήσεις και ταυτόχρονα μεγάλα χρέη.
Δεύτερο πρόβλημα είναι η στατιστική απλοποίησις του ιδιωτικού χρέους σε ένα εντυπωσιακό νούμερο 400% του ΑΕΠ. Σε οποιαδήποτε συζήτηση χρέους πρέπει να βλέπουμε και τες δύο πλευρές του ισολογισμού. Οι πλείστοι οφειλέτες, πιστεύω, έχουν χρησιμοποιήση τα (όντως υπερβολικά) δάνεια για επενδύσεις σε κατοικίες ή επιχειρήσεις ή και σε άυλα αλλά παραγωγικά έξοδα όπως σπουδές τέκνων. Θα ήταν πιό ενημερωτικό αν είχες παρουσιάσει τη "καθαρή θέση" των Κυπριακών νοικοκυριών, έστω και με τες σημερινές μειωμένες αξίες του ενεργητικού, αν υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Για παράδειγμα οι "νούσιμες" τράπεζες στο εξωτερικό άνετα δανείζουν 300% και 400% του προσωπικού εισοδήματος για αγορά κατοικίας.
on 04/03/2015
Αγαπητέ Invisible,
Πρώτα να μου επιτρέψεις να διορθώσω αυτό που είπες σχετικά με το ότι «οι “νούσιμες” τράπεζες στο εξωτερικό άνετα δανείζουν 300% και 400% του προσωπικού εισοδήματος». Αυτό δεν το αμφισβητώ, αλλά δεν είναι καθόλου το ίδιο από το ολόκληρη η χώρα να χρωστά 300%-400% του ΑΕΠ.
Όσο αφορά το σχόλιο σου ότι έπρεπε να πάρουμε την “καθαρή θέση” των Κυπριακών νοικοκυριών. Επειδή σε ξέρω αρκετά από τις συνομιλίες μας στο blog, είμαι σίγουρος ότι ούτε εσύ πιστεύεις ότι υπάρχουν ή αν υπάρχουν, μπορούν να βρεθούν τέτοια στοιχεία για να γίνει η ανάλυση που εισηγείσαι. Αν θέλεις όμως την γνώμη μου, αν εξαιρέσει κάποιος τους μεγάλο-καρχαρίες, ο μέσος Κύπριος ζει από τις αποταμιεύσεις του τα τελευταία δυο χρόνια. Είμαι σίγουρος ότι και αυτές τώρα είναι πολύ κοντά στο σημείο της εξάντλησης τους.
Επίσης, δεν είμαι καθόλου σίγουρος, όπως φαίνεσαι να είσαι εσύ, ότι τα δάνεια που έχει πάρει ο κόσμος (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) έχουν μετατραπεί σε παραγωγικά έργα (ίσως με κάποιες εξαιρέσεις). Αυτό το συμπέρασμα εξάλλου είναι και η αφετηρία του άρθρου μου και είναι ο κύριος λόγος γιατί σήμερα έχουμε τεράστιο πρόβλημα. Αν τα δάνεια πήγαιναν σε παραγωγικά και βιώσιμα έργα δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Το τι με ενοχλεί λίγο, χωρίς να εννοώ εσένα, είναι ότι αυτή η λογική που παραθέτεις τείνει να δίνει άλλοθι σε αυτούς που θέλουν να κερδίσουν από την κατασπάραξη των εξασφαλίσεων και εγγυήσεων (όπως θίγω και στο άρθρο μου-οι τράπεζες πρέπει να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί).
Για τα υπόλοιπα σχετικά με την κακή μου έμπνευση να τολμήσω να σκεφτώ την επιστροφή στο δικό μας νόμισμα (μαζί με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων) έχω μόνο να σου επαναλάβω και να σε ρωτήσω αυτά που είπα και στον φίλο μου Μάριο Ζαχαριάδη:
“Επειδή όπως ξέρεις, από τις πολλές φορές που το μιλήσαμε μεταξύ μας, έχει σχεδόν δυο χρόνια που με απασχολεί το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους και προσπαθώ να βρω καλύτερη λύση, εάν βρήκες εσύ, η οποιοσδήποτε άλλος που ξέρεις, καλύτερη και πιο αποτελεσματική λύση θα ήθελα να την ακούσω. Θα την δεχτώ και θα αποσύρω την δική μου ευχαρίστως. Όπως επίσης αν νομίζεις ότι το πρωτοφανές και χωρίς προηγούμενο ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο δεν είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη και αυτό θα ήθελα να το ακούσω μαζί με τους λόγους φυσικά που πιστεύεις ότι δεν είναι πρόβλημα.”
Και για να μην παρεξηγούμαι, και εγώ δεν επιθυμώ να φύγουμε από το Ευρω όπως πολλοί άλλοι. Αλλά είναι αναγκαίο κακό εδώ που φτάσαμε. Κατά την γνώμη μου η επιστροφή στο δικό μας νόμισμα είναι αναπόφευκτη και θα επέλθει είτε το θέλουμε είτε όχι. Σκέψου μόνο πως θα γίνει η επόμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μας;
Πρώτα να μου επιτρέψεις να διορθώσω αυτό που είπες σχετικά με το ότι «οι “νούσιμες” τράπεζες στο εξωτερικό άνετα δανείζουν 300% και 400% του προσωπικού εισοδήματος». Αυτό δεν το αμφισβητώ, αλλά δεν είναι καθόλου το ίδιο από το ολόκληρη η χώρα να χρωστά 300%-400% του ΑΕΠ.
Όσο αφορά το σχόλιο σου ότι έπρεπε να πάρουμε την “καθαρή θέση” των Κυπριακών νοικοκυριών. Επειδή σε ξέρω αρκετά από τις συνομιλίες μας στο blog, είμαι σίγουρος ότι ούτε εσύ πιστεύεις ότι υπάρχουν ή αν υπάρχουν, μπορούν να βρεθούν τέτοια στοιχεία για να γίνει η ανάλυση που εισηγείσαι. Αν θέλεις όμως την γνώμη μου, αν εξαιρέσει κάποιος τους μεγάλο-καρχαρίες, ο μέσος Κύπριος ζει από τις αποταμιεύσεις του τα τελευταία δυο χρόνια. Είμαι σίγουρος ότι και αυτές τώρα είναι πολύ κοντά στο σημείο της εξάντλησης τους.
Επίσης, δεν είμαι καθόλου σίγουρος, όπως φαίνεσαι να είσαι εσύ, ότι τα δάνεια που έχει πάρει ο κόσμος (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) έχουν μετατραπεί σε παραγωγικά έργα (ίσως με κάποιες εξαιρέσεις). Αυτό το συμπέρασμα εξάλλου είναι και η αφετηρία του άρθρου μου και είναι ο κύριος λόγος γιατί σήμερα έχουμε τεράστιο πρόβλημα. Αν τα δάνεια πήγαιναν σε παραγωγικά και βιώσιμα έργα δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Το τι με ενοχλεί λίγο, χωρίς να εννοώ εσένα, είναι ότι αυτή η λογική που παραθέτεις τείνει να δίνει άλλοθι σε αυτούς που θέλουν να κερδίσουν από την κατασπάραξη των εξασφαλίσεων και εγγυήσεων (όπως θίγω και στο άρθρο μου-οι τράπεζες πρέπει να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί).
Για τα υπόλοιπα σχετικά με την κακή μου έμπνευση να τολμήσω να σκεφτώ την επιστροφή στο δικό μας νόμισμα (μαζί με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων) έχω μόνο να σου επαναλάβω και να σε ρωτήσω αυτά που είπα και στον φίλο μου Μάριο Ζαχαριάδη:
“Επειδή όπως ξέρεις, από τις πολλές φορές που το μιλήσαμε μεταξύ μας, έχει σχεδόν δυο χρόνια που με απασχολεί το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους και προσπαθώ να βρω καλύτερη λύση, εάν βρήκες εσύ, η οποιοσδήποτε άλλος που ξέρεις, καλύτερη και πιο αποτελεσματική λύση θα ήθελα να την ακούσω. Θα την δεχτώ και θα αποσύρω την δική μου ευχαρίστως. Όπως επίσης αν νομίζεις ότι το πρωτοφανές και χωρίς προηγούμενο ιδιωτικό χρέος στην Κύπρο δεν είναι εμπόδιο στην ανάπτυξη και αυτό θα ήθελα να το ακούσω μαζί με τους λόγους φυσικά που πιστεύεις ότι δεν είναι πρόβλημα.”
Και για να μην παρεξηγούμαι, και εγώ δεν επιθυμώ να φύγουμε από το Ευρω όπως πολλοί άλλοι. Αλλά είναι αναγκαίο κακό εδώ που φτάσαμε. Κατά την γνώμη μου η επιστροφή στο δικό μας νόμισμα είναι αναπόφευκτη και θα επέλθει είτε το θέλουμε είτε όχι. Σκέψου μόνο πως θα γίνει η επόμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μας;
on 04/03/2015
Είναι όντως πιό δύσκολο να υπολογίσουμε τη "καθαρή" θέση των νοικοκυριών. Αλλά μπορούμε, ίσως, να κάνουμε κάποια "guesstimates".
1. Μεγάλο ποσοστό Κυπρίων έχει ιδιόκτητη κατοικία και πλείστοι έχουν και άλλα ακίνητα. Το μεγαλύτερο μέρος του 350% δανεισμού εξασφαλίζετο από αυτά τα ακίνητα (στες τιμές 2008). Σίγουρα σε σημερινές τιμές θα υπάρχει κάποια ανεπάρκεια εξασφάλισης, αλλά όχι ολική.
2. Τα πλείστα δάνεια έχουν δοθεί από εγχώριες καταθέσεις, άρα οι Κύπριοι σαν σύνολο χρωστούν μεγάλο μέρος του 350% στους εαυτούς τους.
3. Τα προνομιούχα (αλλά εκτενή) κοινωνικά στρώματα των κρατικών, ημικρατικών, τραπεζικών κ.α. έχουν "off balance sheet assets" σοβαρά ποσά απο ταμεία συντάξεων, προνοίας και εφ' άπαξ που θα τους καταβληθούν εν καιρώ. Έστω και με κάποιες μειώσεις ή φορολογήσεις που φημολογούνται.
Με τα πιό πάνω αμφιβάλλω αν ο υπερδανεισμός των Κυπριών είναι πραγματικότης, έστω και αν το 50% του δανεισμού ταξινομείται σαν ΜΕΔ.
Είμαι βέβαιος ότι με συνέργασία των πιστωτικών ιδρυμάτων μπορεί να εξακριβωθεί η καθαρή θέσις του δανεισμού. Θα ήταν πολύ χρήσιμη μελέτη για να μας περάσει ο πανικός.
1. Μεγάλο ποσοστό Κυπρίων έχει ιδιόκτητη κατοικία και πλείστοι έχουν και άλλα ακίνητα. Το μεγαλύτερο μέρος του 350% δανεισμού εξασφαλίζετο από αυτά τα ακίνητα (στες τιμές 2008). Σίγουρα σε σημερινές τιμές θα υπάρχει κάποια ανεπάρκεια εξασφάλισης, αλλά όχι ολική.
2. Τα πλείστα δάνεια έχουν δοθεί από εγχώριες καταθέσεις, άρα οι Κύπριοι σαν σύνολο χρωστούν μεγάλο μέρος του 350% στους εαυτούς τους.
3. Τα προνομιούχα (αλλά εκτενή) κοινωνικά στρώματα των κρατικών, ημικρατικών, τραπεζικών κ.α. έχουν "off balance sheet assets" σοβαρά ποσά απο ταμεία συντάξεων, προνοίας και εφ' άπαξ που θα τους καταβληθούν εν καιρώ. Έστω και με κάποιες μειώσεις ή φορολογήσεις που φημολογούνται.
Με τα πιό πάνω αμφιβάλλω αν ο υπερδανεισμός των Κυπριών είναι πραγματικότης, έστω και αν το 50% του δανεισμού ταξινομείται σαν ΜΕΔ.
Είμαι βέβαιος ότι με συνέργασία των πιστωτικών ιδρυμάτων μπορεί να εξακριβωθεί η καθαρή θέσις του δανεισμού. Θα ήταν πολύ χρήσιμη μελέτη για να μας περάσει ο πανικός.
on 04/03/2015
Another illusion is the fact that, as the statistics have been recorded and reported by the Central Bank since 2008, one is led, like you did, to believe that we owe this money to ourselves. I have very bad news for you in that respect. Since 2008 all Cyprus companies from Russians, Ukranians and all other foreigners are recorded and presented as domestic savings. In fact, more than two thirds of these are foreign. Which of course, poses another problem regarding our rather "low" compared to Greece at least foreign debt. These €35-€40 billion of disguised foreign deposits should be added to the external country debt. This incidentally beings your assumption regarding Cypriots having huge savings crashing down. Moreover, if we add these to the €20-€25 billion of public debt then we should be claiming another negative record. If the debt of Greece is considered to be non-viable at 175% of GDP, how viable will our total public and foreign private be which by a rough estimate exceeds 350%? And you still think we don't need our currency?!!!
on 05/03/2015
Dear Savvakis
1. I understand that nearly 10 billion of foreign ELA currently supports our banks. The rest of outstanding loans come from deposits, with some from Russia-Ukraine, some from Greeks. If you have some numbers about these "foreign" local deposits, please give them to us along with your sources.
Anyway my argument still stands that Cypriots assets of property, savings in banks and coops and pension expectations should more than cover private debt. The problem is illiquidity, not insolvency.
2. Adding private debt to local institutions to the public debt owed mainly to foreigners is meaningless. The two should be considered separately.
1. I understand that nearly 10 billion of foreign ELA currently supports our banks. The rest of outstanding loans come from deposits, with some from Russia-Ukraine, some from Greeks. If you have some numbers about these "foreign" local deposits, please give them to us along with your sources.
Anyway my argument still stands that Cypriots assets of property, savings in banks and coops and pension expectations should more than cover private debt. The problem is illiquidity, not insolvency.
2. Adding private debt to local institutions to the public debt owed mainly to foreigners is meaningless. The two should be considered separately.
on 04/03/2015
Το ιδιωτικό χρέος δυστυχώς είναι ένα τεράστιο πρόβλημα στην Κύπρο που είναι πολύ δύσκολο να λυθεί. Ίσως μια λύση, πέραν του κουρέματος χρεών που συμφωνώ πως είναι δύσκολο να γίνει, να είναι η αναδιάρθρωση των δανείων με μια περίοδο χάριτος 5 χρόνια και με μηδενικό ή ελάχιστο επιτόκιο. Αυτό θα επιτρέψει ανάσες στην οικονομία και θα δώσει την ευκαιρία σε πολλούς να ανασυγκροτηθούν. Αυτό θα αποδεσμέυσει χρήματα στην οικονομία και θα μπορέσει να ξαναλειτουργήσει. Το σκεπτικό είναι πως ο πληθωρισμός σε κάποια φάση πρέπει να επανέλθει στην Ευρώπη και τα ακίνητα θα ξεκινήσουν να ανακάμπτουν. Θα ακολουθήσουμε λοιπόν την τακτική της Αμερικής (inflate away your debts) χωρίς να έχουμε τη δυνάτοτητα να τυπώσουμε χρήμα. Φυσικά οι τράπεζες δεν θα είναι θετικές σε τέτοια διευθέτηση αλλά ce la vie. Πρέπει κάπως να πληρώσουν για τα λάθη τους και την ασυδοσία τους και διαφωνώ πλήρως με όσους υποστηρίζουν πως οι τράπεζες ήδη πλήρωσαν. Οι τραπεζίτες συνεχίζουν με τους ίδιους ρυθμούς και το ίδιο εριστικό στύλ που είχαν πάντα ενώ ο κόσμος όλος ταλαιπωρείται.
Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να συνεχίσουν! Είναι απαραίτητες αν θέλουμε να έχουμε ένα λιγοτερο αδιάφ(θ)ορο κράτος με πιο σωστές λειτουργίες . Ειναι απαράδεχτο να έχουμε δημόσιους λειτουργούς να απολαμβάνουν ένα συνολικά καλύτερο πακέτο αποδοχων απο τους αντίστοιχους στον ιδιωτικό τομέα. Δεν εννοώ να πληρώνονται όλοι τον κατώτατο μισθό αλλά να γίνεται ένα σωστό ζύγισμα των απολαβών και των ωφελημάτων. Για χρόνια οι ΔΥ απολάμβαναν καλύτερους μισθούς και καλύτερα ωφελήματα απο όλους τους υπόλοιπους. Επίσης πολλοί καταχράζονταν τη θέση τους εισ βάρος του δημοσίου αφού απολαμβάνουν μονιμότητα ανεξαρτήτου αποδόσεως. Οι μεταρρυθμίσεις φυσικά δεν πρέπει να σημαίνει απλά μείωση δαπανών αλλά ένα στοχευμένο νοικοκύρεμα όλων των λειτουργιών του κράτους και βελτιώση της σχέσης κόστους-ποιότητας υπρεσιών.
Πρέπει επίσης να σταματήσουμε να ευνοόυμε μόνο συγκεκριμένα επαγγέλματα στην Κύπρο. Σήμερα οι μόνοι που μπορούν να επιβιώσουν (και συχνά εις βάρους των υπολοίπων) είναι οι δικηγόροι, λογιστές και οι τραπεζίτες αφού ολες οι πολιτικες του κράτους προσανατολίζονται στη βελτιώση των συνθηκών προσέλκυσης πελατών σε αυτούς τους τομείς (φορολογικά, διαβατήρια, κτλ). Θα γινουμε δηλαδή μια χώρα που θα αποτελείται μόνο απο αυτά τα επαγγέλματα; Δεν χρειαζόμαστε καλλιτέχνες, μουσικούς, ναυτικούς, ωκεανογράφους, αρχαιολόγους, ανθρωπολόγους, επιστήμονες και χίλια δύο άλλα;
Το άλλο που πρέπει να σταματήσει στην Κύπρο είναι ο λαικισμός περι λιτότητας. Δεν ξέρω που την είδαμε τη λιτότητα στην Κύπρο. Το να μήν χαρίζονται επιδόματα δεν είναι λιτότητα αλλά ορθή πρακτική. Το να νοικοκυρεύονται τα οικονομικά του κράτους και του καθενός μας δεν είναι λιτότητα αλλα ορθή πρακτική. Ναι είμαι υπέρ της δωρεάν ποιοτικής παιδείας μέχρι το λύκειο και πιστεύω πως όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου για παράδειγμα θα έπρεπε να χρεώνει ένα μικρό ποσό τον κάθε Κύπριο φοιτητή και περισσότερα τους ξένους. Αυτή είναι η πρακτική της Αμερικής και δεν μπορεί να πει κανείς πως δεν λειτουργεί. Το νοικοκύρεμα των οικονομικών του κράτους να συνοδευτεί με φορολογικές μειώσεις. Εξάλειψη του φόρου ακίνητης περιουσίας που στραγγαλίζει όλους όσους έχουν το παραμικρό παρότι δεν έχουν καθόλου εισοδήματα απο τα ακίνητα. Αφού θα πληρώσουν κεφαλαιουχικό φόρο όταν το πουλήσουν και πληρώνουν και φόρο εισοδήματος αν το ενοικιάζουν. Ο φόρος ακίνητης περιουσίας δεν είναι διπλοφορολόγηση του ιδίου πράγματος, κάτι που απαγορεύεται δια νόμου; Αυτός ο φόρος δεν οδηγεί σε "ξεπούλημα" της ιδιωτικής περιουσίας, απόρρεια της τοκογλυφικής πρακτικής του ιδίου του κράτους;
Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να συνεχίσουν! Είναι απαραίτητες αν θέλουμε να έχουμε ένα λιγοτερο αδιάφ(θ)ορο κράτος με πιο σωστές λειτουργίες . Ειναι απαράδεχτο να έχουμε δημόσιους λειτουργούς να απολαμβάνουν ένα συνολικά καλύτερο πακέτο αποδοχων απο τους αντίστοιχους στον ιδιωτικό τομέα. Δεν εννοώ να πληρώνονται όλοι τον κατώτατο μισθό αλλά να γίνεται ένα σωστό ζύγισμα των απολαβών και των ωφελημάτων. Για χρόνια οι ΔΥ απολάμβαναν καλύτερους μισθούς και καλύτερα ωφελήματα απο όλους τους υπόλοιπους. Επίσης πολλοί καταχράζονταν τη θέση τους εισ βάρος του δημοσίου αφού απολαμβάνουν μονιμότητα ανεξαρτήτου αποδόσεως. Οι μεταρρυθμίσεις φυσικά δεν πρέπει να σημαίνει απλά μείωση δαπανών αλλά ένα στοχευμένο νοικοκύρεμα όλων των λειτουργιών του κράτους και βελτιώση της σχέσης κόστους-ποιότητας υπρεσιών.
Πρέπει επίσης να σταματήσουμε να ευνοόυμε μόνο συγκεκριμένα επαγγέλματα στην Κύπρο. Σήμερα οι μόνοι που μπορούν να επιβιώσουν (και συχνά εις βάρους των υπολοίπων) είναι οι δικηγόροι, λογιστές και οι τραπεζίτες αφού ολες οι πολιτικες του κράτους προσανατολίζονται στη βελτιώση των συνθηκών προσέλκυσης πελατών σε αυτούς τους τομείς (φορολογικά, διαβατήρια, κτλ). Θα γινουμε δηλαδή μια χώρα που θα αποτελείται μόνο απο αυτά τα επαγγέλματα; Δεν χρειαζόμαστε καλλιτέχνες, μουσικούς, ναυτικούς, ωκεανογράφους, αρχαιολόγους, ανθρωπολόγους, επιστήμονες και χίλια δύο άλλα;
Το άλλο που πρέπει να σταματήσει στην Κύπρο είναι ο λαικισμός περι λιτότητας. Δεν ξέρω που την είδαμε τη λιτότητα στην Κύπρο. Το να μήν χαρίζονται επιδόματα δεν είναι λιτότητα αλλά ορθή πρακτική. Το να νοικοκυρεύονται τα οικονομικά του κράτους και του καθενός μας δεν είναι λιτότητα αλλα ορθή πρακτική. Ναι είμαι υπέρ της δωρεάν ποιοτικής παιδείας μέχρι το λύκειο και πιστεύω πως όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου για παράδειγμα θα έπρεπε να χρεώνει ένα μικρό ποσό τον κάθε Κύπριο φοιτητή και περισσότερα τους ξένους. Αυτή είναι η πρακτική της Αμερικής και δεν μπορεί να πει κανείς πως δεν λειτουργεί. Το νοικοκύρεμα των οικονομικών του κράτους να συνοδευτεί με φορολογικές μειώσεις. Εξάλειψη του φόρου ακίνητης περιουσίας που στραγγαλίζει όλους όσους έχουν το παραμικρό παρότι δεν έχουν καθόλου εισοδήματα απο τα ακίνητα. Αφού θα πληρώσουν κεφαλαιουχικό φόρο όταν το πουλήσουν και πληρώνουν και φόρο εισοδήματος αν το ενοικιάζουν. Ο φόρος ακίνητης περιουσίας δεν είναι διπλοφορολόγηση του ιδίου πράγματος, κάτι που απαγορεύεται δια νόμου; Αυτός ο φόρος δεν οδηγεί σε "ξεπούλημα" της ιδιωτικής περιουσίας, απόρρεια της τοκογλυφικής πρακτικής του ιδίου του κράτους;
on 04/03/2015
Τα μή εξυπηρετούμενα δάνεια στην Κύπρο έφτασαν σε ένα τεράστιο ποσό με τις ευλογίες και τη βοήθεια των ιδίων των Τραπεζών. Ας σταματήσουν να αυξάνουν τα ήδη ψηλά επιτόκια επειδή δήθεν είναι μοχλός πίεσης προς τους δανειολήπτες και να σταματήσουν να υπερφορτώνουν τα δάνεια με υπερχρεώσεις και να ας κάνουν κούρεμα χρέους στο 60%. Έτσι και αλλιώς έχουν κάνει τις προβλέψεις τους.
Προσωπική μου εμπειρία. Όταν το Μάρτιο του 2013 έιχα δραματική μείωση μισθού (πέραν του 50%) ζήτησα απο την Τράπεζα μια περίοδο χάριτος μέχρι να βολέψω τα οικονομικά μου. Η απάντηση ήταν αρνητική και φυσικά το δάνειο μου κατατάχτηκε στα ΜΕΔ. Το επιτόκιο μου ανέβηκε δραστικά γιατί έτσι θα μου ασκούσαν πίεση να το πληρώσω (αν δεν μπορείς να πληρώσεις το 5% τότε σίγουρα θα μπορέσεις το 8%, αυτή είναι η λογική τους). Το δάνειο μου διογκώθηκε και τώρα για αναδιάρθρωση μου ζητούν τα καθυστερημένα! Σημείωστε πως είχα αυξημένη δόση για γρήγορη αποπληρωμή αφού το δάνειο είναι μικρό σε σύγκριση με τις παλιές μου απολαβές. Αν τα είχα και άν μπορούσα δεν θα τα πλήρωνα να μην στοιβάζονταν; Αλλά άμα ο τραπεζικός δεν έχασε τη δουλειά του και δεν του μειώθηκε ο μισθός του και μάλιστα πιστεύει πως "ευτυχώς εμάς εν μας εκόψαν μισθούς γιατί έτσι εμείς στηρίζουμε την οικονομία" τότε που να πάμε να σταθούμε; Δυστυχώς πολλοί τραπεζικοί αν και μπήκαν στις Τράπεζες με καθαρά μυαλά το σύστημα τους μεταμόρφωσε και η κριτική σκέψη στα τραπεζικά δρώμενα είναι πλέον σπάνιο φαινόμενο. Και μετά διερωτούντε γιατί δεν γίνονται περισσότερες αναδιαρθρώσεις. Και αυτή είναι μια απλή περίπτωση. Σε περιπτώσεις εταιριών, οι τράπεζες ζητούν επιχειρηματικό σχέδιο το οποίο θα αξιολογήσουν (οι εγκέφαλοι της τράπεζας) για να δούν αν εγκρίνεται. Υπάρχει κανείς που είναι σήμερα ικανός να κτίσει επιχειρηματικό σχέδιο; Αφού όλοι οι παράγοντες ενός επιχειρηματικού σχεδίου είναι κινητοί! Πώς μπορεί ένας επιχειρηματίας, μια ΜΜΕ να κάνει business plan? Οι τράπεζες δηλαδή με τες χιλιάδες έξυπνους τραπεζικούς εκαταφέραν τα να κάνουν business plan που τους βγήκε σωστό; Ειναι οι τραπεζικοί μας (που έχουν αποδεδειγμένα πια αποτύχει) σε θέση να κρίνουν τα επιχειρηματικά σχέδια μιας επιχειρήσης;
Προσωπική μου εμπειρία. Όταν το Μάρτιο του 2013 έιχα δραματική μείωση μισθού (πέραν του 50%) ζήτησα απο την Τράπεζα μια περίοδο χάριτος μέχρι να βολέψω τα οικονομικά μου. Η απάντηση ήταν αρνητική και φυσικά το δάνειο μου κατατάχτηκε στα ΜΕΔ. Το επιτόκιο μου ανέβηκε δραστικά γιατί έτσι θα μου ασκούσαν πίεση να το πληρώσω (αν δεν μπορείς να πληρώσεις το 5% τότε σίγουρα θα μπορέσεις το 8%, αυτή είναι η λογική τους). Το δάνειο μου διογκώθηκε και τώρα για αναδιάρθρωση μου ζητούν τα καθυστερημένα! Σημείωστε πως είχα αυξημένη δόση για γρήγορη αποπληρωμή αφού το δάνειο είναι μικρό σε σύγκριση με τις παλιές μου απολαβές. Αν τα είχα και άν μπορούσα δεν θα τα πλήρωνα να μην στοιβάζονταν; Αλλά άμα ο τραπεζικός δεν έχασε τη δουλειά του και δεν του μειώθηκε ο μισθός του και μάλιστα πιστεύει πως "ευτυχώς εμάς εν μας εκόψαν μισθούς γιατί έτσι εμείς στηρίζουμε την οικονομία" τότε που να πάμε να σταθούμε; Δυστυχώς πολλοί τραπεζικοί αν και μπήκαν στις Τράπεζες με καθαρά μυαλά το σύστημα τους μεταμόρφωσε και η κριτική σκέψη στα τραπεζικά δρώμενα είναι πλέον σπάνιο φαινόμενο. Και μετά διερωτούντε γιατί δεν γίνονται περισσότερες αναδιαρθρώσεις. Και αυτή είναι μια απλή περίπτωση. Σε περιπτώσεις εταιριών, οι τράπεζες ζητούν επιχειρηματικό σχέδιο το οποίο θα αξιολογήσουν (οι εγκέφαλοι της τράπεζας) για να δούν αν εγκρίνεται. Υπάρχει κανείς που είναι σήμερα ικανός να κτίσει επιχειρηματικό σχέδιο; Αφού όλοι οι παράγοντες ενός επιχειρηματικού σχεδίου είναι κινητοί! Πώς μπορεί ένας επιχειρηματίας, μια ΜΜΕ να κάνει business plan? Οι τράπεζες δηλαδή με τες χιλιάδες έξυπνους τραπεζικούς εκαταφέραν τα να κάνουν business plan που τους βγήκε σωστό; Ειναι οι τραπεζικοί μας (που έχουν αποδεδειγμένα πια αποτύχει) σε θέση να κρίνουν τα επιχειρηματικά σχέδια μιας επιχειρήσης;
on 04/03/2015
Εάν θα επιστρέψουμε στη λίρα (θυμάστε που η λίρα μας άξιζε περισσότερο από την στερλίνα? και μόλις πριν από 562 χρόνια στην Κωνσταντινούπολη Αυτοκράτορας ήταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος?) τότε θα πρέπει να μελετήσουμε και το σενάριο να βγούμε και από την ΕΕ.
Υπάρχει κάποιος που να είναι σε θέση να μας εξηγήσει τις επιπτώσεις από την έξοδο μας από την ΕΕ? Όχι μόνο τις άμεσες αλλά και τις μεσοπρόθεσμες? Σίγουρα θα υπάρχουν και θετικά στοιχεία. Πιστεύω ότι οι επιπτώσεις θα είναι οικονομικού χαρακτήρα και εν μέρει κοινωνικού. Δεν πιστεύω πλέον ότι η ΕΕ προσφέρει πολιτική κάλυψη ή ασφάλεια. Αυτό το τελευταίον είναι ουτοπία και μία γενικότητα, στο τέλος δυστυχώς χωρίς αντίκρισμα.
ΥΓ 1. Υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι εάν η Κύπρος ήταν μέλος της ΕΕ το 1974, η Τουρκία δεν θα εισέβαλλε στην Κύπρο? Οι μόνες χώρες που μπορούν να αποτρέψουν την Τουρκία είναι κατά πρώτον η Αμερική και μετά πιθανόν η Ρωσσία.
ΥΓ 2. Δεν είμαι ευρωσκεπτικιστής, κάθε άλλο. Θέλω όμως να πιστεύω ότι είμαι πραγματιστής. Θα χαρώ εάν η παραμονή μας στην ΕΕ είναι προς το συμφέρον της πατρίδας μας - και όχι των πολιτικών μας.
Υπάρχει κάποιος που να είναι σε θέση να μας εξηγήσει τις επιπτώσεις από την έξοδο μας από την ΕΕ? Όχι μόνο τις άμεσες αλλά και τις μεσοπρόθεσμες? Σίγουρα θα υπάρχουν και θετικά στοιχεία. Πιστεύω ότι οι επιπτώσεις θα είναι οικονομικού χαρακτήρα και εν μέρει κοινωνικού. Δεν πιστεύω πλέον ότι η ΕΕ προσφέρει πολιτική κάλυψη ή ασφάλεια. Αυτό το τελευταίον είναι ουτοπία και μία γενικότητα, στο τέλος δυστυχώς χωρίς αντίκρισμα.
ΥΓ 1. Υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι εάν η Κύπρος ήταν μέλος της ΕΕ το 1974, η Τουρκία δεν θα εισέβαλλε στην Κύπρο? Οι μόνες χώρες που μπορούν να αποτρέψουν την Τουρκία είναι κατά πρώτον η Αμερική και μετά πιθανόν η Ρωσσία.
ΥΓ 2. Δεν είμαι ευρωσκεπτικιστής, κάθε άλλο. Θέλω όμως να πιστεύω ότι είμαι πραγματιστής. Θα χαρώ εάν η παραμονή μας στην ΕΕ είναι προς το συμφέρον της πατρίδας μας - και όχι των πολιτικών μας.
on 04/03/2015
Πιστεύω ότι η έκδοση ενός παράλληλου νομίσματος θα φέρει καλύτερα και γρηγορότερα αποτελέσματα. Δεν είναι ανάγκη να εκδοθεί χαρτί ή να κοπεί μέταλλο και δεν είναι ανάγκη να κυκλοφορήσει πολλή ρευστότητα στην αρχή.
on 04/03/2015
Interesting proposition, worth exploring further!
on 05/03/2015
Όλοι συμφωνούμε ότι αν θέλει το κράτος να δαπανήσει θα πρέπει να τυπώσει χρήμα, να δανειστεί ή να φορολογήσει.
Να τυπώσει είναι αποδεκτό, λέγεται QE, να δανειστεί στην περίπτωση της Κύπρου είναι ακριβό και να φορολογήσει, ε κανεί πιον.
QE σημαίνει ανάμιξη της ΕΚΤ, Τρόικα, κλπ, κλπ. Οπότε αν η Κύπρος θέλει την δική της νομισματική ανεξαρτησία, εκδίδει το δικό της νόμισμα.
Πως το εκδίδει;
Αν αποφασίσει, π.χ. να δώσει αυτά που έκοψε με το μνημόνιο, δηλαδή, να μειώσει τον φόρο ακίνητης περιουσίας σε προμνομονιακά επίπεδα (-€75εκ), να μειωθεί ο κανονικός ΦΠΑ σε 15% και ο μειωμένος σε 7% (-€85εκ), να καταργήσει την προσωρινή συνεισφορά με αποκοπή από μισθούς υπαλλήλων (-€30εκ), να επαναφέρει την κοινωνική σύνταξη και του πασχαλινού επιδόματος στα πρημνημονιακά επίπεδα (-30εκ), να δώσει δωρεάν χρήση λεωφορείων για μαθητές και συνταξιούχους (-€5 εκ), να επαναφέρει επιδόματα βάρδιας στα σώματα ασφαλείας (-€20εκ), κλπ, θα πρέπει να βρει γύρω στα €300εκ τον χρόνο.
Το κράτος μπορεί να δώσει κάρτες, ας πούμε με πόντους, σε αποδέκτες επιδομάτων και μισθών, οι οποίοι θα μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σε υπεραγορές, περίπτερα, σταθμούς καυσίμων, κλπ για αγορές με αντιστοιχία 1 πόντος για €1. Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους πόντους για την πληρωμή των φορολογιών τους με την ίδια αντιστοιχία.
Δεν θα υπάρχει αγορά συναλλάγματος αφού δεν θα τυπωθεί χρήμα ούτε θέμα μαύρης αγοράς που θα καθορίζει ποσοστά ισοτιμίας συναλλάγματος.
Το κράτος θα έχει όφελος από την έκδοση πόντων αφού για κάθε 1 πόντο, θα παίρνει πίσω ως φορολογίες .28, οπότε το καθαρό κόστος θα είναι .72 ενώ οι επιπρόσθετες δαπάνες θα δημιουργήσουν ή θα διατηρήσουν περίπου 3,000 - 7,000 θέσεις εργασίας (€300 εκ δαπάνες ισοδυναμούν με €120 εκ εργατικό κόστος, που ισοδυναμεί με 3,000 - 7,000 θέσεις εργασίας). Επιπρόσθετα, το κράτος θα πληρώνει λιγότερο ΕΕΕ και λιγότερο επίδομα ανεργίας σε ευρώ.
€300 εκ αξίας επιπρόσθετο νόμισμα, δεν είναι μεγάλο ποσό και είναι πλήρως διαχειρίσιμο. Για άλλες δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να υπάρχει περισσότερη προσοχή, αφού δεν θέλεις να εκδίδεις νόμισμα για να αγοράζεις κεφαλαιουχικά αγαθά ή να πληρώνεις αχρείαστους μισθούς απλά επειδή μπορείς και εκδίδεις χρήμα.
Να παραθέσω δύο παραδείγματα που θα μπορείς να τυπώσεις επιπρόσθετο χρήμα.
1. Ένα πρόγραμμα φύτευσης 10,000,000 δέντρων στην Κύπρο ίσως να χρειαστεί 3,000 άτομα για 3 χρόνια. Δεν πιστεύω ότι θα κοστίσει περισσότερα από €100 εκ αλλά σίγουρα οι επόμενες γενιές θα θεωρούν απόλυτα απολαυστική την επένδυση.
2. Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε όλα τα σπίτια. Μπορεί να χρειαστούν ευρώ για την αγορά του εξοπλισμού, αλλά η εγκατάσταση θα γίνεται με τοπικό προσωπικό αλλά ως επένδυση θα παράγει απόδοση από την πρώτη μέρα σε ευρώ.
3. Κατασκευή πεζοδρομίων και ποδηλατοδρόμων για όλη την Κύπρο.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα με τα οποία θα υπάρχει τεράστιο πλεονέκτημα αν μπορείς να τυπώσεις δικό σου νόμισμα. Σίγουρα όμως να εργοδοτεί το κράτος 65,000 υπαλλήλους εκεί που χρειάζονται 35,000 ή να διαθέτει 2,000 διευθυντές κλίμακας Α13+ όταν χρειάζονται 500 δεν είναι τρόπος να σπαταλήσεις το δικό σου νόμισμα, παρόλο που θα μπορούσε το κράτος να δίνει τον 13ο σε δικό του νόμισμα.
Να τυπώσει είναι αποδεκτό, λέγεται QE, να δανειστεί στην περίπτωση της Κύπρου είναι ακριβό και να φορολογήσει, ε κανεί πιον.
QE σημαίνει ανάμιξη της ΕΚΤ, Τρόικα, κλπ, κλπ. Οπότε αν η Κύπρος θέλει την δική της νομισματική ανεξαρτησία, εκδίδει το δικό της νόμισμα.
Πως το εκδίδει;
Αν αποφασίσει, π.χ. να δώσει αυτά που έκοψε με το μνημόνιο, δηλαδή, να μειώσει τον φόρο ακίνητης περιουσίας σε προμνομονιακά επίπεδα (-€75εκ), να μειωθεί ο κανονικός ΦΠΑ σε 15% και ο μειωμένος σε 7% (-€85εκ), να καταργήσει την προσωρινή συνεισφορά με αποκοπή από μισθούς υπαλλήλων (-€30εκ), να επαναφέρει την κοινωνική σύνταξη και του πασχαλινού επιδόματος στα πρημνημονιακά επίπεδα (-30εκ), να δώσει δωρεάν χρήση λεωφορείων για μαθητές και συνταξιούχους (-€5 εκ), να επαναφέρει επιδόματα βάρδιας στα σώματα ασφαλείας (-€20εκ), κλπ, θα πρέπει να βρει γύρω στα €300εκ τον χρόνο.
Το κράτος μπορεί να δώσει κάρτες, ας πούμε με πόντους, σε αποδέκτες επιδομάτων και μισθών, οι οποίοι θα μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σε υπεραγορές, περίπτερα, σταθμούς καυσίμων, κλπ για αγορές με αντιστοιχία 1 πόντος για €1. Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους πόντους για την πληρωμή των φορολογιών τους με την ίδια αντιστοιχία.
Δεν θα υπάρχει αγορά συναλλάγματος αφού δεν θα τυπωθεί χρήμα ούτε θέμα μαύρης αγοράς που θα καθορίζει ποσοστά ισοτιμίας συναλλάγματος.
Το κράτος θα έχει όφελος από την έκδοση πόντων αφού για κάθε 1 πόντο, θα παίρνει πίσω ως φορολογίες .28, οπότε το καθαρό κόστος θα είναι .72 ενώ οι επιπρόσθετες δαπάνες θα δημιουργήσουν ή θα διατηρήσουν περίπου 3,000 - 7,000 θέσεις εργασίας (€300 εκ δαπάνες ισοδυναμούν με €120 εκ εργατικό κόστος, που ισοδυναμεί με 3,000 - 7,000 θέσεις εργασίας). Επιπρόσθετα, το κράτος θα πληρώνει λιγότερο ΕΕΕ και λιγότερο επίδομα ανεργίας σε ευρώ.
€300 εκ αξίας επιπρόσθετο νόμισμα, δεν είναι μεγάλο ποσό και είναι πλήρως διαχειρίσιμο. Για άλλες δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να υπάρχει περισσότερη προσοχή, αφού δεν θέλεις να εκδίδεις νόμισμα για να αγοράζεις κεφαλαιουχικά αγαθά ή να πληρώνεις αχρείαστους μισθούς απλά επειδή μπορείς και εκδίδεις χρήμα.
Να παραθέσω δύο παραδείγματα που θα μπορείς να τυπώσεις επιπρόσθετο χρήμα.
1. Ένα πρόγραμμα φύτευσης 10,000,000 δέντρων στην Κύπρο ίσως να χρειαστεί 3,000 άτομα για 3 χρόνια. Δεν πιστεύω ότι θα κοστίσει περισσότερα από €100 εκ αλλά σίγουρα οι επόμενες γενιές θα θεωρούν απόλυτα απολαυστική την επένδυση.
2. Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε όλα τα σπίτια. Μπορεί να χρειαστούν ευρώ για την αγορά του εξοπλισμού, αλλά η εγκατάσταση θα γίνεται με τοπικό προσωπικό αλλά ως επένδυση θα παράγει απόδοση από την πρώτη μέρα σε ευρώ.
3. Κατασκευή πεζοδρομίων και ποδηλατοδρόμων για όλη την Κύπρο.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα με τα οποία θα υπάρχει τεράστιο πλεονέκτημα αν μπορείς να τυπώσεις δικό σου νόμισμα. Σίγουρα όμως να εργοδοτεί το κράτος 65,000 υπαλλήλους εκεί που χρειάζονται 35,000 ή να διαθέτει 2,000 διευθυντές κλίμακας Α13+ όταν χρειάζονται 500 δεν είναι τρόπος να σπαταλήσεις το δικό σου νόμισμα, παρόλο που θα μπορούσε το κράτος να δίνει τον 13ο σε δικό του νόμισμα.
on 04/03/2015
Αγαπητέ Σαββάκη,
Το βασικό στοιχείο του σχεδίου σου είναι ότι η υποτίμηση της λίρας θα βοηθήσει τους εξαγωγικούς τομείς της οικονομίας - και κυρίως τον τουρισμό και την ανάπτυξη γης - και αυτό θα βοηθήσει στην αποπληρωμή των δανείων σε αυτούς τους τομείς. Μπορεί. Από την άλλη όμως, ο πληθωρισμός θα μειώσει την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων με αποτέλεσμα η υπόλοιπη οικονομία να βρεθεί σε ακόμα πιο δυσχερή θέση από ότι βρίσκονται τώρα. Αυτό δηλαδή που εισηγείσαι ισοδυναμεί με διάσωση των επιχειρηματιών ανάπυξης γης (αυτών δηλαδή που φέρουν τεράστια ευθύνη για την κρίση) από τους υπόλοιπους.
Είμαι βέβαιος ότι δεν έχεις τέτοια πρόθεση. Μάλλον αυτό που σκέφτεσαι είναι ότι η αποπληρωμή των δανείων θα δώσει τη δυνατότητα για επενδύσεις που θα φέρουν ανάπτυξη που θα βοηθήσει όλους. Όμως (α) αυτό θα πάρει πάρα πολύ χρόνο και (β) υπάρχουν πολλά "αν". Η μόνο βέβαιη και άμεση συνέπεια της πρότασής σου είναι η περαιτέρω επιδείνωση της θέσης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών (εκτός από τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης).
Το βασικό στοιχείο του σχεδίου σου είναι ότι η υποτίμηση της λίρας θα βοηθήσει τους εξαγωγικούς τομείς της οικονομίας - και κυρίως τον τουρισμό και την ανάπτυξη γης - και αυτό θα βοηθήσει στην αποπληρωμή των δανείων σε αυτούς τους τομείς. Μπορεί. Από την άλλη όμως, ο πληθωρισμός θα μειώσει την αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων με αποτέλεσμα η υπόλοιπη οικονομία να βρεθεί σε ακόμα πιο δυσχερή θέση από ότι βρίσκονται τώρα. Αυτό δηλαδή που εισηγείσαι ισοδυναμεί με διάσωση των επιχειρηματιών ανάπυξης γης (αυτών δηλαδή που φέρουν τεράστια ευθύνη για την κρίση) από τους υπόλοιπους.
Είμαι βέβαιος ότι δεν έχεις τέτοια πρόθεση. Μάλλον αυτό που σκέφτεσαι είναι ότι η αποπληρωμή των δανείων θα δώσει τη δυνατότητα για επενδύσεις που θα φέρουν ανάπτυξη που θα βοηθήσει όλους. Όμως (α) αυτό θα πάρει πάρα πολύ χρόνο και (β) υπάρχουν πολλά "αν". Η μόνο βέβαιη και άμεση συνέπεια της πρότασής σου είναι η περαιτέρω επιδείνωση της θέσης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών (εκτός από τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης).
on 04/03/2015
Σε παρακολουθούσα πλήρως μέχρι που ξαφνικά και αβίαστα έβγαλες το συμπέρασμα: «Αυτό δηλαδή που εισηγείσαι ισοδυναμεί με διάσωση των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης (αυτών δηλαδή που φέρουν τεράστια ευθύνη για την κρίση) από τους υπόλοιπους». Wow! Where did that come from?
Σε ευχαριστώ που δεν μου αποδίδεις πρόθεση! Όχι μόνο πρόθεση δεν είχα αλλά ούτε υποψία δεν είχα ή αν προτιμάς ακόμα δεν έχω ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο! Που πήγε ο Τουρισμός, που σωστά ανέφερες πιο πάνω θα είναι πιο ανταγωνιστικός και είναι κατά πολύ πιο μεγάλος από τα «έργα των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης»; Αλλά ακόμα και να συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν νομίζεις ότι έτσι μπορούν να εισπράξουν πολλά από τα χαμένα τους οι τράπεζες μας; Αυτές είναι οι πραγματικοί stakeholders σήμερα.
Παρόλο που σέβομαι όλες τις αντίθετες γνώμες και απόψεις, καλύτερα να μην σχολιάσω και το πρόχειρο τελικό σου «συμπέρασμα» ότι δηλαδή όπως γράφεις, «η μόνο βέβαιη και άμεση συνέπεια της πρότασής σου είναι η περαιτέρω επιδείνωση της θέσης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών (εκτός από τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης). Απιστευτο! No further comment!
Σε ευχαριστώ που δεν μου αποδίδεις πρόθεση! Όχι μόνο πρόθεση δεν είχα αλλά ούτε υποψία δεν είχα ή αν προτιμάς ακόμα δεν έχω ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο! Που πήγε ο Τουρισμός, που σωστά ανέφερες πιο πάνω θα είναι πιο ανταγωνιστικός και είναι κατά πολύ πιο μεγάλος από τα «έργα των επιχειρηματιών ανάπτυξης γης»; Αλλά ακόμα και να συνέβαινε κάτι τέτοιο, δεν νομίζεις ότι έτσι μπορούν να εισπράξουν πολλά από τα χαμένα τους οι τράπεζες μας; Αυτές είναι οι πραγματικοί stakeholders σήμερα.
Παρόλο που σέβομαι όλες τις αντίθετες γνώμες και απόψεις, καλύτερα να μην σχολιάσω και το πρόχειρο τελικό σου «συμπέρασμα» ότι δηλαδή όπως γράφεις, «η μόνο βέβαιη και άμεση συνέπεια της πρότασής σου είναι η περαιτέρω επιδείνωση της θέσης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών (εκτός από τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης). Απιστευτο! No further comment!
on 05/03/2015
Σαββάκη, όλα όσα είπα είναι απλά συμπεράσματα από τα ίδιά σου τα λεγόμενα. Το κεντρικό σου επιχείρημα είναι ότι η λίρα θα βοηθήσει τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης. Και θα τους βοηθήσει λόγω υποτίμησης και πληθωρισμού. Αυτή ακριβώς η υποτίμηση και ο πληθωρισμός θα πλήξουν όλους τους υπόλοιπους. Απλά πράγματα είναι και δεν ξέρω γιατί δεν τα αντιλαμβάνεσαι. Και δυστυχώς ειρωνεύεσαι κι από πάνω.
on 05/03/2015
Sofronis,
I am sorry if I gave you the wrong impression. I was genuinely puzzled exactly because as you repeat in your most recent comment you have interpreted what I wrote as: "Το κεντρικό σου επιχείρημα είναι ότι η λίρα θα βοηθήσει τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης".
Where did you get that from? You are of course entitled to your own opinion. I respect that. But all I am saying is, I can't understand how you have deduced that my idea is to "help the land developers". Αυτό αν θα γίνει Σοφρωνη, είναι παρεμφερές. Σημασία έχει ότι θα μειωθούν / απoμοχλευτούν οι ισολογισμοί των τραπεζών (easing the private debt problem which is really my main argument as it impedes economic development) και δεν βρήκα άλλο τρόπο να μπορεί να γίνει τούτο. Επίσης παραθέτω 5 πλεονεκτήματα για το σενάριο να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και να παμε στο δικο μας νόμισμα που δεν φαίνεται να τα έλαβες υπόψη.
Επαναλαμβάνω, όμως δεν υπηρχε καμια ειρωνεια. I was genuinely stunned by your conclusion regarding what I am supposed to be arguing for. That's all.
I am sorry if I gave you the wrong impression. I was genuinely puzzled exactly because as you repeat in your most recent comment you have interpreted what I wrote as: "Το κεντρικό σου επιχείρημα είναι ότι η λίρα θα βοηθήσει τους επιχειρηματίες ανάπτυξης γης".
Where did you get that from? You are of course entitled to your own opinion. I respect that. But all I am saying is, I can't understand how you have deduced that my idea is to "help the land developers". Αυτό αν θα γίνει Σοφρωνη, είναι παρεμφερές. Σημασία έχει ότι θα μειωθούν / απoμοχλευτούν οι ισολογισμοί των τραπεζών (easing the private debt problem which is really my main argument as it impedes economic development) και δεν βρήκα άλλο τρόπο να μπορεί να γίνει τούτο. Επίσης παραθέτω 5 πλεονεκτήματα για το σενάριο να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και να παμε στο δικο μας νόμισμα που δεν φαίνεται να τα έλαβες υπόψη.
Επαναλαμβάνω, όμως δεν υπηρχε καμια ειρωνεια. I was genuinely stunned by your conclusion regarding what I am supposed to be arguing for. That's all.
on 05/03/2015
Απίστευτο; Αλλά αληθινό.
Η υποτίμησις νομίσματος είναι πάντοτε ένα stealth tax που επιβαρύνει τους φτωχούς και μεσαίους και επιβραβέυει τους εύπορους. Επειδή οι εύποροι έχουν το ενεργητικό τους σε inflation proof assets όπως γή, εργοστάσια, επιχειρήσεις και ταυτόχρονα χρωστούν σοβαρά ποσά που θα υποτιμηθούν.
Η υποτίμησις νομίσματος είναι πάντοτε ένα stealth tax που επιβαρύνει τους φτωχούς και μεσαίους και επιβραβέυει τους εύπορους. Επειδή οι εύποροι έχουν το ενεργητικό τους σε inflation proof assets όπως γή, εργοστάσια, επιχειρήσεις και ταυτόχρονα χρωστούν σοβαρά ποσά που θα υποτιμηθούν.
on 04/03/2015
Savva,
I appreciate the effort you are making to highlight the degree of distress the economy is going through due to the debt overhang. This has, thanks to the harsh treatment of the Eurogroup and the legacy of the Greek exposure, dealt a hard blow to our financial system. The choices you have outlined are valid but I would think that we should look beyond the immediate problems which are plaguing the island. The current economic problems are linked to high debt (credit boom followed by real estate bust) and we are now paying the price of the indebtedness and the annual credit expansion which the Central Bank allowed to take place which at its height reached 30%!
I would argue there is another route but it will be an Odyssey and well worth the pain that deleverage and change of corporate governance may bring; please do not think of me as being Panglossian ;)
I think that being in the Eurozone has many benefits since we have enjoyed a stable currency, low interest rates (forget the crisis but think of what we borrowed at pre crisis). The Cyprus economy is in dire need of foreign direct investment and with the euro we have the only chance to attract such necessary investment since the banks cannot provide development funding which I know you very much like to see. The euro provides certainty which any long term investor requires. By having a currency which is not soundly valued it will not help.
I am therefore minded to suggest that Cypriots, who have proved to be very industrious and open to new business ventures, get better organized and consider what we can achieve with shipping, tourism, business and new sectors which are driven by technology and entrepreneurship; change of economic model takes time. Cyprus can make better use of its EU membership and also seek out opportunities in the MENA region, be that in healthcare or value added services. The commitment of the government to the reform program is unquestionably positive and if the banking system can be allowed to function better the long trip back to Ithaca may not be so long and twisted (fraught with danger is better). I think that if a few major investments materialize (casino, marina and energy infrastructure) the multiplier effect would be good. Also, there is a need for the housing market to recover asap since this sector has led the US and UK economies back to growth. Lastly, and quite coincidentally, we are tomorrow going to be aware of the quantitative easing details from the horse's mouth (Mr Draghi) and although I do not expect major risk taking in Cyprus as a result we have seen the benefit of a lower euro which can boost tourism from the UK at the exchange rate of 1.36 (has the CTO noticed and organized many targetted ads to the UK? So I would say, as John Lennon sung, Give Peace (Cyprus) a chance.
I appreciate the effort you are making to highlight the degree of distress the economy is going through due to the debt overhang. This has, thanks to the harsh treatment of the Eurogroup and the legacy of the Greek exposure, dealt a hard blow to our financial system. The choices you have outlined are valid but I would think that we should look beyond the immediate problems which are plaguing the island. The current economic problems are linked to high debt (credit boom followed by real estate bust) and we are now paying the price of the indebtedness and the annual credit expansion which the Central Bank allowed to take place which at its height reached 30%!
I would argue there is another route but it will be an Odyssey and well worth the pain that deleverage and change of corporate governance may bring; please do not think of me as being Panglossian ;)
I think that being in the Eurozone has many benefits since we have enjoyed a stable currency, low interest rates (forget the crisis but think of what we borrowed at pre crisis). The Cyprus economy is in dire need of foreign direct investment and with the euro we have the only chance to attract such necessary investment since the banks cannot provide development funding which I know you very much like to see. The euro provides certainty which any long term investor requires. By having a currency which is not soundly valued it will not help.
I am therefore minded to suggest that Cypriots, who have proved to be very industrious and open to new business ventures, get better organized and consider what we can achieve with shipping, tourism, business and new sectors which are driven by technology and entrepreneurship; change of economic model takes time. Cyprus can make better use of its EU membership and also seek out opportunities in the MENA region, be that in healthcare or value added services. The commitment of the government to the reform program is unquestionably positive and if the banking system can be allowed to function better the long trip back to Ithaca may not be so long and twisted (fraught with danger is better). I think that if a few major investments materialize (casino, marina and energy infrastructure) the multiplier effect would be good. Also, there is a need for the housing market to recover asap since this sector has led the US and UK economies back to growth. Lastly, and quite coincidentally, we are tomorrow going to be aware of the quantitative easing details from the horse's mouth (Mr Draghi) and although I do not expect major risk taking in Cyprus as a result we have seen the benefit of a lower euro which can boost tourism from the UK at the exchange rate of 1.36 (has the CTO noticed and organized many targetted ads to the UK? So I would say, as John Lennon sung, Give Peace (Cyprus) a chance.
on 04/03/2015
Erol, Thanks for your comment. We will discuss over coffee. All the best!
on 04/03/2015
You are talking on how to solve the private debt problem and at the same time save the banks and save the country. The bail-in was a first hint that this is not possible. You are proposing to return to the Cyprus pound but you are not even considering the alternative of letting the rotten banks fend for themselves. Is BOCY or any other banking institution in Cyprus a Sacred Cow and needs to survive whatever the cost? Are the developers that owe the Banks also Sacred Cows? BOCY and the rest made bad decisions, bad investments. Their depositors also made bad decisions and bad investments because any deposit above 100k is an an investment. They need to pay the price.
So my suggestion Savvakis is to consider the following
a) Liquidate the Creditors (developers and unsustainable companies)
b) Liquidate the Banks that will need recapitalization from a)
c) Private debt will be written off from a) and b) because they are both bankrupt within a closed system.
d) Banks that survive the above will fill in the void(if there is a void which I really doubt it)
So Savvakis you dare to consider the unthinkable and I praise you for it. Is however the option of dissolving the banks even more unthinkable than a CyExit? Why is it, that this option was not seriously considered either by you or any other academic for that matter. Why do we need to keep sacrificing to save one rotten , as u stated , bank and establishment.
So my suggestion Savvakis is to consider the following
a) Liquidate the Creditors (developers and unsustainable companies)
b) Liquidate the Banks that will need recapitalization from a)
c) Private debt will be written off from a) and b) because they are both bankrupt within a closed system.
d) Banks that survive the above will fill in the void(if there is a void which I really doubt it)
So Savvakis you dare to consider the unthinkable and I praise you for it. Is however the option of dissolving the banks even more unthinkable than a CyExit? Why is it, that this option was not seriously considered either by you or any other academic for that matter. Why do we need to keep sacrificing to save one rotten , as u stated , bank and establishment.
on 05/03/2015
The liquidator of a bank retains the right to collect on all collaterals and guarantees securing the loans. So in that respect the problem closing the bank is solving the problem.
on 05/03/2015
sorry I meant NOT solving the problem.
on 06/03/2015
It is solving the problem because u r saving noone. neither the developers or the Banks. Let them bankrupt each other and not the rest of the country. Once they are out of the picture the people and viable businesses will be able to pay their loans because they will not have to subsidize the irresponsible banks and developers with exorbitant loan interest rates.
Right now the 50% of the loans that are serviced are paying for the sins of everyone!!! The depositors who put their money in a bad bank and the developers who took that money.
Right now the 50% of the loans that are serviced are paying for the sins of everyone!!! The depositors who put their money in a bad bank and the developers who took that money.
on 05/03/2015
Σε γενικές γραμμές θεωρώ ότι το πιο πάνω άρθρο φάσκει και αντιφάσκει, δεν έχει ιδιαίτερη συνοχή, δεν στηρίζεται σε λογική παράθεση επιχειρημάτων που να στηρίζουν τις λεγόμενες στρατηγικές επιλογές και το κυριότερο όχι μόνο δεν έχει να προσθέσει κάτι σε αυτό που επικαλείται με τον τίτλο του αλλά αντιθέτως η μόνη επιλογή που ουσιαστικά παραπέμπει που είναι αυτή της "επιστροφής στην λίρα" είναι ουσιαστικά επιλογή αυτοκαταστροφής.
Πιο συγκεκριμένα:
--Η σκέψη και μόνο για επιστροφή σήμερα στην λίρα θα πρέπει να τιμωρείται! Η έξοδος από το Ευρώ ειδικά κάτω από τις σημερινές συνθήκες αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο. Οι λόγοι έχουν καταγραφεί πολλές φορές και αυτοί δεν είναι μόνο οικονομικοί (εισαγωγική χώρα με αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, αύξηση κόστους παραγωγής, μείωση βιοτικού επιπέδου, τρομακτική μείωση αξίας αποταμιεύσεων, αύξηση επιτοκίων/πληθωρισμού, αδύνατη εξυπηρέτηση δημόσιου χρέους και άτακτη χρεωκοπία) αλλά είναι κυρίως πολιτικοί και σχετίζονται με την δυνατότητα μιας μικρής χώρας όπως η Κύπρος να είναι μέλος μιας μεγαλύτερης ομάδας όπως αυτής της Ευρωζώνης η οποία παρά τα όποια αρνητικά της στοιχεία μπορεί να παρέχει κάποια σταθερότητα και στήριξη όταν και εφόσον χρειάζεται. Αλήθεια, εάν δεν μας δάνειζαν οι "θεσμοί"¨! τότε σε ποια κατάσταση θα βρισκόμασταν σήμερα?
--Ναι είναι γεγονός ότι το ιδιωτικό χρέος (γύρω στα €55δις.) φτάνει το 345% του ΑΕΠ αλλά αυτό δεν μπορεί να καταγράφεται μεμονωμένα αλλά να συνδέεται παράλληλα και με τις τεράστιες ιδιωτικές περιουσίες . Με βάση τις πρόσφατες εκτιμήσεις του κτηματολογίου οι οποίες αφορούσαν μόνο το 70% περίπου της ακίνητης περιουσίας (για το υπόλοιπο 30% ακόμα προσπαθούν ακόμη να βρουν τους ιδιοκτήτες) η αξία τους υπερβαίνει τα €200δις. Εάν δεν προσθέσουμε και πέραν των €45δις καταθέσεων που βρίσκονται στην Κύπρο, αντιλαμβάνεται κανείς ότι το 345% του ΑΕΠ δεν είναι και τόσο τρομακτικό ώστε να μας παραπέμπει σε εισηγήσεις για γενικό κούρεμα δανείων και επιστροφής στην λίρα. Σε αυτήν την ζωή ότι κερδίζει κάποιος το χάνει κάποιος άλλος και είναι καιρός να πληρώσουν κάποτε και όσοι ευθύνονται για τις δικές τους λανθασμένες επιλογές και όχι μόνο όσοι ακολούθησαν ένα ορθολογιστικό τρόπο ζωής ζώντας μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους.
--Αντί να γενικεύουμε τα πάντα και να εισηγούμαστε γενικευμένες «λύσεις» θα ήταν καλύτερα να εξατομικεύσουμε την κάθε περίπτωση ή να ομαδοποιήσουμε συγκεκριμένες κατηγορίες και να λάβουμε τα ανάλογα διορθωτικά μέτρα. Εκεί που κάποιος έχει υπερδανειστεί και δεν υπάρχει δυνατότητα μιας βιώσιμης αναδιάρθρωσης θα ήταν ίσως καλύτερα να προβεί ο ίδιος σε εθελούσια πώληση της ακίνητης του περιουσίας. Σε ότι αφορά τους εγγυητές ούτε το υφιστάμενο νομοθετικό περιβάλλον τους προστατεύει αφού η τράπεζα μπορεί να επιλέξει να κινηθεί ισόποσα σε όλους ή σε όσους θεωρεί ότι μπορούν να αποπληρώσουν τα σπασμένα… Σίγουρα θα πρέπει να γίνει κάποια αλλαγή στην νομοθεσία που να τους προστατεύει σε κάποιο βαθμό αλλά το να μιλάμε για πλήρη απαλλαγή και ότι οι τράπεζες απλά έβαζαν τις εγγυήσεις απλά γιατί μπορούσαν αποτελεί είδος λαϊκισμού. Ειδικά σε ότι αφορά τα στεγαστικά δάνεια που παραχωρούνταν από τις ΣΠΕ (περίπου €6δις από αυτά είναι μη-εξυπηρετούμενα) οι οποίες δεν είχαν τις γνώσεις για αξιολόγηση της δυνατότητας αποπληρωμής είναι γεγονός ότι αυτά παραχωρούνταν στην γνώση της ακίνητης περιουσίας και του αξιόχρεου των εγγυητών. Οι γονείς, οι παππούδες, οι θείοι και τα αδέλφια γνώριζαν πολύ καλά ότι έβαζαν την εγγύηση τους για να βοηθήσουν τα παιδιά τους κ.λ.π. Αυτοί έχουν ακίνητη και κινητή περιουσία… ας τους βοηθήσουν να κρατήσουν τα σπίτια τους εξοφλώντας μέρος των δανείων των παιδιών τους.
--Φτάσαμε στην σημερινή τραγική κατάληξη γιατί μεταξύ άλλων κρύβαμε για δεκαετίες τα προβλήματα μας κάτω από το χαλί και δεν αφήσαμε τα σύστημα να και την φύση ελεύθερη να λειτουργήσει και ξαναβρεί την ισορροπία της. Ως ενεργοί και έντιμοι πολίτες οφείλουμε στα πλαίσια των δυνατοτήτων να συνεισφέρουμε στο κράτος με φορολογίες και είναι ευθύνη του κράτους μέσα από τα έσοδα των φορολογιών να επιτελέσει κοινωνική πολιτική για να προστατεύσουμε μέσα σε κάποια λογικά πλαίσια όσους έχουν ανάγκη για κοινωνική στήριξη για να μην υπάρχουν άστεγοι ή συνάνθρωποι μας που να πεινούν.
--Θα ήταν καλύτερα να επικεντρωθούμε σε ρεαλιστικές λύσεις που θα μας βοηθήσουν να βγούμε από τα σημερινά αδιέξοδα. Ας εφαρμόσουμε το ταχύτερο δυνατό το μνημόνιο για να απαλλαγούμε από αυτό. Ας προχωρήσουμε επιτέλους με πραγματικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο αλλά και ιδιωτικό τομέα που θα φέρουν πρόοδο, αξιοκρατία, αύξηση της παραγωγικότητας, βελτίωση της εξυπηρέτησης, ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας κ.α.
--Ας δημιουργήσουμε μια ισχυρή ομάδα από ειδικούς νομικούς και οικονομικούς εμπειρογνώμονες που θα μπορέσουν να κυνηγήσουν ΕΚΤ, Τραπεζιτες, ΚΤΚ, Οικονομικούς παράγοντες κ.α. και να επαναπατρίσουν τα €δις, που χάθηκαν είτε μέσω του κουρέματος των Ελληνικών ομολόγων και της διοχέτευσης ELA για απόσυρση των Ελληνικών καταθέσεων είτε μέσω του σχεδίου που κατέστρωσε η ΕΚΤ για κούρεμα των Κύπριων καταθετών, κλείσιμο των δύο συστημικών τραπεζών και αποξένωση των Κυπριακών υποκαταστημάτων στην Ελλάδα και ξεπουλήματος τους στην Τράπεζα Πειραιώς.
Πιο συγκεκριμένα:
--Η σκέψη και μόνο για επιστροφή σήμερα στην λίρα θα πρέπει να τιμωρείται! Η έξοδος από το Ευρώ ειδικά κάτω από τις σημερινές συνθήκες αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο. Οι λόγοι έχουν καταγραφεί πολλές φορές και αυτοί δεν είναι μόνο οικονομικοί (εισαγωγική χώρα με αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, αύξηση κόστους παραγωγής, μείωση βιοτικού επιπέδου, τρομακτική μείωση αξίας αποταμιεύσεων, αύξηση επιτοκίων/πληθωρισμού, αδύνατη εξυπηρέτηση δημόσιου χρέους και άτακτη χρεωκοπία) αλλά είναι κυρίως πολιτικοί και σχετίζονται με την δυνατότητα μιας μικρής χώρας όπως η Κύπρος να είναι μέλος μιας μεγαλύτερης ομάδας όπως αυτής της Ευρωζώνης η οποία παρά τα όποια αρνητικά της στοιχεία μπορεί να παρέχει κάποια σταθερότητα και στήριξη όταν και εφόσον χρειάζεται. Αλήθεια, εάν δεν μας δάνειζαν οι "θεσμοί"¨! τότε σε ποια κατάσταση θα βρισκόμασταν σήμερα?
--Ναι είναι γεγονός ότι το ιδιωτικό χρέος (γύρω στα €55δις.) φτάνει το 345% του ΑΕΠ αλλά αυτό δεν μπορεί να καταγράφεται μεμονωμένα αλλά να συνδέεται παράλληλα και με τις τεράστιες ιδιωτικές περιουσίες . Με βάση τις πρόσφατες εκτιμήσεις του κτηματολογίου οι οποίες αφορούσαν μόνο το 70% περίπου της ακίνητης περιουσίας (για το υπόλοιπο 30% ακόμα προσπαθούν ακόμη να βρουν τους ιδιοκτήτες) η αξία τους υπερβαίνει τα €200δις. Εάν δεν προσθέσουμε και πέραν των €45δις καταθέσεων που βρίσκονται στην Κύπρο, αντιλαμβάνεται κανείς ότι το 345% του ΑΕΠ δεν είναι και τόσο τρομακτικό ώστε να μας παραπέμπει σε εισηγήσεις για γενικό κούρεμα δανείων και επιστροφής στην λίρα. Σε αυτήν την ζωή ότι κερδίζει κάποιος το χάνει κάποιος άλλος και είναι καιρός να πληρώσουν κάποτε και όσοι ευθύνονται για τις δικές τους λανθασμένες επιλογές και όχι μόνο όσοι ακολούθησαν ένα ορθολογιστικό τρόπο ζωής ζώντας μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους.
--Αντί να γενικεύουμε τα πάντα και να εισηγούμαστε γενικευμένες «λύσεις» θα ήταν καλύτερα να εξατομικεύσουμε την κάθε περίπτωση ή να ομαδοποιήσουμε συγκεκριμένες κατηγορίες και να λάβουμε τα ανάλογα διορθωτικά μέτρα. Εκεί που κάποιος έχει υπερδανειστεί και δεν υπάρχει δυνατότητα μιας βιώσιμης αναδιάρθρωσης θα ήταν ίσως καλύτερα να προβεί ο ίδιος σε εθελούσια πώληση της ακίνητης του περιουσίας. Σε ότι αφορά τους εγγυητές ούτε το υφιστάμενο νομοθετικό περιβάλλον τους προστατεύει αφού η τράπεζα μπορεί να επιλέξει να κινηθεί ισόποσα σε όλους ή σε όσους θεωρεί ότι μπορούν να αποπληρώσουν τα σπασμένα… Σίγουρα θα πρέπει να γίνει κάποια αλλαγή στην νομοθεσία που να τους προστατεύει σε κάποιο βαθμό αλλά το να μιλάμε για πλήρη απαλλαγή και ότι οι τράπεζες απλά έβαζαν τις εγγυήσεις απλά γιατί μπορούσαν αποτελεί είδος λαϊκισμού. Ειδικά σε ότι αφορά τα στεγαστικά δάνεια που παραχωρούνταν από τις ΣΠΕ (περίπου €6δις από αυτά είναι μη-εξυπηρετούμενα) οι οποίες δεν είχαν τις γνώσεις για αξιολόγηση της δυνατότητας αποπληρωμής είναι γεγονός ότι αυτά παραχωρούνταν στην γνώση της ακίνητης περιουσίας και του αξιόχρεου των εγγυητών. Οι γονείς, οι παππούδες, οι θείοι και τα αδέλφια γνώριζαν πολύ καλά ότι έβαζαν την εγγύηση τους για να βοηθήσουν τα παιδιά τους κ.λ.π. Αυτοί έχουν ακίνητη και κινητή περιουσία… ας τους βοηθήσουν να κρατήσουν τα σπίτια τους εξοφλώντας μέρος των δανείων των παιδιών τους.
--Φτάσαμε στην σημερινή τραγική κατάληξη γιατί μεταξύ άλλων κρύβαμε για δεκαετίες τα προβλήματα μας κάτω από το χαλί και δεν αφήσαμε τα σύστημα να και την φύση ελεύθερη να λειτουργήσει και ξαναβρεί την ισορροπία της. Ως ενεργοί και έντιμοι πολίτες οφείλουμε στα πλαίσια των δυνατοτήτων να συνεισφέρουμε στο κράτος με φορολογίες και είναι ευθύνη του κράτους μέσα από τα έσοδα των φορολογιών να επιτελέσει κοινωνική πολιτική για να προστατεύσουμε μέσα σε κάποια λογικά πλαίσια όσους έχουν ανάγκη για κοινωνική στήριξη για να μην υπάρχουν άστεγοι ή συνάνθρωποι μας που να πεινούν.
--Θα ήταν καλύτερα να επικεντρωθούμε σε ρεαλιστικές λύσεις που θα μας βοηθήσουν να βγούμε από τα σημερινά αδιέξοδα. Ας εφαρμόσουμε το ταχύτερο δυνατό το μνημόνιο για να απαλλαγούμε από αυτό. Ας προχωρήσουμε επιτέλους με πραγματικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο αλλά και ιδιωτικό τομέα που θα φέρουν πρόοδο, αξιοκρατία, αύξηση της παραγωγικότητας, βελτίωση της εξυπηρέτησης, ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας κ.α.
--Ας δημιουργήσουμε μια ισχυρή ομάδα από ειδικούς νομικούς και οικονομικούς εμπειρογνώμονες που θα μπορέσουν να κυνηγήσουν ΕΚΤ, Τραπεζιτες, ΚΤΚ, Οικονομικούς παράγοντες κ.α. και να επαναπατρίσουν τα €δις, που χάθηκαν είτε μέσω του κουρέματος των Ελληνικών ομολόγων και της διοχέτευσης ELA για απόσυρση των Ελληνικών καταθέσεων είτε μέσω του σχεδίου που κατέστρωσε η ΕΚΤ για κούρεμα των Κύπριων καταθετών, κλείσιμο των δύο συστημικών τραπεζών και αποξένωση των Κυπριακών υποκαταστημάτων στην Ελλάδα και ξεπουλήματος τους στην Τράπεζα Πειραιώς.
on 05/03/2015
"Η σκέψη και μόνο για επιστροφή σήμερα στην λίρα θα πρέπει να τιμωρείται!" Surely, you can't be serious!!!
on 06/03/2015
Είναι εύκολα βεβαίως αντιληπτό ότι η πρόταση για "τιμωρία" ακόμη και της σκέψης... γράφτηκε καθ'υπερβολή ως απάντηση στην ακόμα πιο υπερβολική εισήγηση για επιστροφή σήμερα στην λίρα θέλοντας να τονίσω ότι μια τέτοια συζήτηση κάτω από τα σημερινά δεδομένα είναι και ακαιρη και άσκοπη και δεν εξυπηρετεί κάτι.
on 09/03/2015
Αγαπητέ Ιωάννη Τάκη,
Δέχομαι ότι το έχεις γράψεις καθ’υπερβολή. Αλλά ξέρεις ότι αναιρείς τον εαυτόν σου όταν λέεις ότι αυτό που έγραψες ήταν «καθ’υπερβολή» και αμέσως μετά επιμένεις ότι «γράφτηκε ως απάντηση στην ακόμα πιο υπερβολική εισήγηση για επιστροφή σήμερα στην λίρα»! Έχεις κάθε δικαίωμα φυσικά να διαφωνήσεις, όπως το έχουν κάνει πολλοί. Εγώ δεν είμαι δογματικά υπέρ της εγκατάλειψης του Ευρω. Αλλά δυστυχώς παλεύω με το πρόβλημα του παγκόσμιου σχεδόν ρεκόρ που έχουμε στον υπερδανεισμό και το ιδιωτικό χρέος, και που πιστεύω ακράδαντα ότι εμποδίζει την επιστροφή στη ανάκαμψη, εδώ και δυο χρόνια σχεδόν, αλλά δεν βρήκα άλλη λύση. Μακάρι να αποδειχθεί ότι είχα λάθος να καταλήξω σε αυτό το συμπέρασμα. Ειλικρινά.
Δέχομαι ότι το έχεις γράψεις καθ’υπερβολή. Αλλά ξέρεις ότι αναιρείς τον εαυτόν σου όταν λέεις ότι αυτό που έγραψες ήταν «καθ’υπερβολή» και αμέσως μετά επιμένεις ότι «γράφτηκε ως απάντηση στην ακόμα πιο υπερβολική εισήγηση για επιστροφή σήμερα στην λίρα»! Έχεις κάθε δικαίωμα φυσικά να διαφωνήσεις, όπως το έχουν κάνει πολλοί. Εγώ δεν είμαι δογματικά υπέρ της εγκατάλειψης του Ευρω. Αλλά δυστυχώς παλεύω με το πρόβλημα του παγκόσμιου σχεδόν ρεκόρ που έχουμε στον υπερδανεισμό και το ιδιωτικό χρέος, και που πιστεύω ακράδαντα ότι εμποδίζει την επιστροφή στη ανάκαμψη, εδώ και δυο χρόνια σχεδόν, αλλά δεν βρήκα άλλη λύση. Μακάρι να αποδειχθεί ότι είχα λάθος να καταλήξω σε αυτό το συμπέρασμα. Ειλικρινά.
on 05/03/2015
Το καλύτερο κομμάτι αυτού του άρθρου είναι ότι έχει δημιουργήσει συζήτηση. Και αυτό είναι που χρειαζόμαστε. Μιά συζήτηση εφ όλης της ύλης και οπωσδήποτε να συζητηθούν τα "ταμπού". Πολλές φορές οι καλύτερες επιλογές είναι αυτές που δεν τις θεωρούμε κάν ώς επιλογές.
Εγώ δεν είμαι ούτε οικονομολόγος, ούτε ειδικός επι τέτοιων θεμάτων. Απλά παραθέτω αυτά που η δική μου λογική κρινει ώς σωστά και ακριβώς το Thinkingaloud είναι αναφορά στο ότι τις σκέψεις μας πρέπει να τις εξωτερικεύουμε και να δεχόμαστε να τις ανασυλλογιστούμε και να τις αλλάξουμε, βελτιώσουμε η και να διαγράψουμε.
Πιστεύω υπαρχει μια γενική διαπίστωση πως η έξοδος απο το ευρώ δεν είναι εύκολη υπόθεση αλλά σίγουρα είναι κάτι που πρέπει να συζητηθεί. Το παράλληλο ηλεκτρονικό νόμισμα είναι μια ωραία ιδέα και σίγουρα θα ήταν καλό να ακούσουμε απο ειδικούς οικονομολόγους για το πως αυτό μπορεί να λειτουργήσει. Ενα σύστημα bartering ίσως; Η διαγραφή χρεών είναι δύσκολο να επιτευχθεί και σίγουρα δεν υποστηρίζω να μου χαριστούν εμένα οι καταθέσεις κάποιου άλλου. Το ότι ζόυσαμε όλοι με δανεικά και απερίσκεπτα το απορρίπτω κατηγορηματικά. Οι πλείστοι Κύπριοι έκαναν τους υπλογοσιμούς τους με σύνεση και έμεναν μέσα στα λογικά πλαίσια. Η απότομη όμως καταστροφή της οικονομίας και ειδικά η επιθετικότητα των τραπεζών οδήγησε πολλούς σε λύσεις ανάγκης. Σίγουρα οποιοδήποτε ποσό άνω των 100,000 καταθέσεων είναι επένδυση και αυτό ακριβώς αναδυκνείει την ανάγκη σωστής εταιρικής διακυβέρνησης και τησ σωστής ενημέρωσης. Η Λαική τράπεζα μέχρι και τις τελευταίες της μέρες διαφήμιζε καταθετικά προιόντα ενώ τα διευθυντικά της στελέχη γνώριζαν την κατάσταση. Η απουσία μεγάλων θεσμικών επενδυτών του εξωτερικού απο τα μετοχολόγια των τραπεζών τους επέτρεψε να κινούνται όπως ήθελαν χωρίς τον αναγκάιο έλεγχο. Χιλιάδες Κύπριοι που ένιωθαν μια κάποια ασφάλεια για τις μετοχές τους στην ΤΚ βρέθηκαν ξαφνικά εκτός και πλέον βλέπουν το μέλλον τους αβέβαιο. Λάθος τους που εμπιστεύτηκαν την ΤΚ; Λάθος τους που εμπιστεύτηκαν τις οικονομικές καταστάσεις της Τράπεζας και τους ελεγκτές της; Ο Κύπριος δέν είναι ούτε αλήτης ούτε κλέφτης. Αντιθέτως είναι δουλευτής και τίμιος (μέχρις ώτου ανακατευτεί με την πολιτική). Κάποια απο τα ΜΕΔ ίσως να έιναι στρατηγικά. Τα πλείστα όμως και θα τολμούσα να πώ το 90% είναι λόγω πραγματικής αδυναμίας. Ας αποδεχτούν οι τράπεζες τα ακίνητα των δανειστών ώς τελική διευθέτηση των δανείων και να δείτε πως όλοι θα το αποδεχτούν. Αν όμως η τράπεζα θέλει σήμερα να εκποιήσει το ακίνητο και απο εκεί και πέρα να κυνηγα τον δανειζόμενο και τους εγγυητές του για την υπόλοιπη τους ζωή τότε αυτό είναι απαράδεκτο. Είμαι βέβαιος πως πολλοί σήμερα προσπαθούν να πουλήσουν οι ίδιοι τα ακίνητα τους και να λύσουν ή να μειώσουν τα πρόβλήματα με τις τράπεζες. Υπάρχουν όμως αγοραστές; Άμα δεν υπάρχουν αγοραστές τότε η αξία ενός ακινήτου είναι μηδέν. Είμαι υπερ των εκποιήσεων αλλά πιστεύω πως πρέπει οι τραπεζες να αναγκάζονται να διαγραφουν το υπόλοιπο. Έτσι θα κάνουν τις εκποιήσεις όταν πρέπει και σε "σωστές" τιμές χωρίς να κάνουν χάρες σε συγκεκριμένους αφου θα πάρουν όσα πάρουν και τα υπόλοιπα θα τα αναζητήσουν απο τους εγγυητές και τις προσωπικές εγγυήσεις. Οι δανειζόμενοι όλοι αποδέχονταν αυτους τους όρους επειδή δεν έιχαν καμία άλλη επιλογή αφού κανείς δεν έλεγχε τις τράπεζες. Οι τράπεζες έπρεπε να δανείζουν με σύνεση και όχι λόγω κομματικών παρεμβάσεων. Τα συνεργατικά αν δεν μπορούσαν να αξιολογήσουν κάποιο αιτητή τότε ας το έκλειναν και να παρέμεναν μπακάλικα αντί να εργοδοτούν όλους τους συγγενείς τους.
Σήμερα χρειαζόμαστε δραστικές λύσεις και ίσως λύσεις που φαντάζουν απίθανες ή και παράλογες. Αν τις συζητήσουμε όλοι μακριά απο πολιτικές απόψεις τότε σίγουρα θα βγάλουμε μια άκρη.
Εγώ δεν είμαι ούτε οικονομολόγος, ούτε ειδικός επι τέτοιων θεμάτων. Απλά παραθέτω αυτά που η δική μου λογική κρινει ώς σωστά και ακριβώς το Thinkingaloud είναι αναφορά στο ότι τις σκέψεις μας πρέπει να τις εξωτερικεύουμε και να δεχόμαστε να τις ανασυλλογιστούμε και να τις αλλάξουμε, βελτιώσουμε η και να διαγράψουμε.
Πιστεύω υπαρχει μια γενική διαπίστωση πως η έξοδος απο το ευρώ δεν είναι εύκολη υπόθεση αλλά σίγουρα είναι κάτι που πρέπει να συζητηθεί. Το παράλληλο ηλεκτρονικό νόμισμα είναι μια ωραία ιδέα και σίγουρα θα ήταν καλό να ακούσουμε απο ειδικούς οικονομολόγους για το πως αυτό μπορεί να λειτουργήσει. Ενα σύστημα bartering ίσως; Η διαγραφή χρεών είναι δύσκολο να επιτευχθεί και σίγουρα δεν υποστηρίζω να μου χαριστούν εμένα οι καταθέσεις κάποιου άλλου. Το ότι ζόυσαμε όλοι με δανεικά και απερίσκεπτα το απορρίπτω κατηγορηματικά. Οι πλείστοι Κύπριοι έκαναν τους υπλογοσιμούς τους με σύνεση και έμεναν μέσα στα λογικά πλαίσια. Η απότομη όμως καταστροφή της οικονομίας και ειδικά η επιθετικότητα των τραπεζών οδήγησε πολλούς σε λύσεις ανάγκης. Σίγουρα οποιοδήποτε ποσό άνω των 100,000 καταθέσεων είναι επένδυση και αυτό ακριβώς αναδυκνείει την ανάγκη σωστής εταιρικής διακυβέρνησης και τησ σωστής ενημέρωσης. Η Λαική τράπεζα μέχρι και τις τελευταίες της μέρες διαφήμιζε καταθετικά προιόντα ενώ τα διευθυντικά της στελέχη γνώριζαν την κατάσταση. Η απουσία μεγάλων θεσμικών επενδυτών του εξωτερικού απο τα μετοχολόγια των τραπεζών τους επέτρεψε να κινούνται όπως ήθελαν χωρίς τον αναγκάιο έλεγχο. Χιλιάδες Κύπριοι που ένιωθαν μια κάποια ασφάλεια για τις μετοχές τους στην ΤΚ βρέθηκαν ξαφνικά εκτός και πλέον βλέπουν το μέλλον τους αβέβαιο. Λάθος τους που εμπιστεύτηκαν την ΤΚ; Λάθος τους που εμπιστεύτηκαν τις οικονομικές καταστάσεις της Τράπεζας και τους ελεγκτές της; Ο Κύπριος δέν είναι ούτε αλήτης ούτε κλέφτης. Αντιθέτως είναι δουλευτής και τίμιος (μέχρις ώτου ανακατευτεί με την πολιτική). Κάποια απο τα ΜΕΔ ίσως να έιναι στρατηγικά. Τα πλείστα όμως και θα τολμούσα να πώ το 90% είναι λόγω πραγματικής αδυναμίας. Ας αποδεχτούν οι τράπεζες τα ακίνητα των δανειστών ώς τελική διευθέτηση των δανείων και να δείτε πως όλοι θα το αποδεχτούν. Αν όμως η τράπεζα θέλει σήμερα να εκποιήσει το ακίνητο και απο εκεί και πέρα να κυνηγα τον δανειζόμενο και τους εγγυητές του για την υπόλοιπη τους ζωή τότε αυτό είναι απαράδεκτο. Είμαι βέβαιος πως πολλοί σήμερα προσπαθούν να πουλήσουν οι ίδιοι τα ακίνητα τους και να λύσουν ή να μειώσουν τα πρόβλήματα με τις τράπεζες. Υπάρχουν όμως αγοραστές; Άμα δεν υπάρχουν αγοραστές τότε η αξία ενός ακινήτου είναι μηδέν. Είμαι υπερ των εκποιήσεων αλλά πιστεύω πως πρέπει οι τραπεζες να αναγκάζονται να διαγραφουν το υπόλοιπο. Έτσι θα κάνουν τις εκποιήσεις όταν πρέπει και σε "σωστές" τιμές χωρίς να κάνουν χάρες σε συγκεκριμένους αφου θα πάρουν όσα πάρουν και τα υπόλοιπα θα τα αναζητήσουν απο τους εγγυητές και τις προσωπικές εγγυήσεις. Οι δανειζόμενοι όλοι αποδέχονταν αυτους τους όρους επειδή δεν έιχαν καμία άλλη επιλογή αφού κανείς δεν έλεγχε τις τράπεζες. Οι τράπεζες έπρεπε να δανείζουν με σύνεση και όχι λόγω κομματικών παρεμβάσεων. Τα συνεργατικά αν δεν μπορούσαν να αξιολογήσουν κάποιο αιτητή τότε ας το έκλειναν και να παρέμεναν μπακάλικα αντί να εργοδοτούν όλους τους συγγενείς τους.
Σήμερα χρειαζόμαστε δραστικές λύσεις και ίσως λύσεις που φαντάζουν απίθανες ή και παράλογες. Αν τις συζητήσουμε όλοι μακριά απο πολιτικές απόψεις τότε σίγουρα θα βγάλουμε μια άκρη.
on 05/03/2015
Thank you for your comment:
"Το καλύτερο κομμάτι αυτού του άρθρου είναι ότι έχει δημιουργήσει συζήτηση. Και αυτό είναι που χρειαζόμαστε. Μιά συζήτηση εφ όλης της ύλης και οπωσδήποτε να συζητηθούν τα “ταμπού”. Πολλές φορές οι καλύτερες επιλογές είναι αυτές που δεν τις θεωρούμε κάν ώς επιλογές."
That is exactly what I had in mind and hoped for when I finally decided to publish it.
"Το καλύτερο κομμάτι αυτού του άρθρου είναι ότι έχει δημιουργήσει συζήτηση. Και αυτό είναι που χρειαζόμαστε. Μιά συζήτηση εφ όλης της ύλης και οπωσδήποτε να συζητηθούν τα “ταμπού”. Πολλές φορές οι καλύτερες επιλογές είναι αυτές που δεν τις θεωρούμε κάν ώς επιλογές."
That is exactly what I had in mind and hoped for when I finally decided to publish it.
on 05/03/2015
Κύριε Σαββίδη,
Ξεκαθαρίζω ότι δεν είμαι οικονομολόγος αλλά από όσα διάβασα από το άρθρο σας αλλά και τα σχόλια των άλλων που έχουν γράψει πριν από εμένα έχω συγχυστεί λίγο με την τοποθέτηση σας ως μόνη διέξοδο την έξοδο μας από το Ευρώ!!.
Αφού όπως καταλήγετε και εσείς στο άρθρο σας, θα πρέπει να υπάρξει ούτως η άλλως (και συμφωνώ και εγώ) δημοσιονομική πειθαρχεία και να γίνουν όλες οι δομικές αλλαγές και όλες οι μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να είχαμε κάνει από μόνοι μας προ πολλού, άρα συμπεραίνω ότι και στα δημόσια οικονομικά του κράτους δεν θα υπάρχει πρόβλημα, αφού θα είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι σήμερα.
Συνεπώς το άλλο μεγάλο μας πρόβλημα θα είναι να μειωθεί το μεγάλο ιδιωτικό χρέος και ιδικότερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Αν οι πολιτικοί μας αντί να στρουθοκαμηλίζουν αναγκάσουν (με κανονισμούς ή νομοθεσίες) τις Τράπεζες αφού όλοι συμφωνούμε ότι έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης, να προχωρήσουν άμεσα σε σωστές αναδιαρθρώσεις δίνοντας όχι μόνο περισσότερο χρόνο στον δανειολήπτη, αλλά και πραγματική ελάφρυνση στο επιτόκιο ως αντιστάθμισμα στο δανειολήπτη για το δικό τους μερίδιο ευθύνης, οπότε λογικά θα υπάρξει και σταδιακή μείωση και αυτού του μεγάλου προβλήματος. Τότε, πια η ανάγκη για να πάμε στη λίρα με όλες τις άλλες γνωστές ή και ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες, οι οποίες αναφέρθηκαν από πολλούς πιο πάνω και θα είναι ιδιαίτερα ασήκωτες ιδιαίτερα στους μισθωτούς τους άνεργους τους ευάλωτους κλπ που σήμερα είναι και η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου ?
Ξεκαθαρίζω ότι δεν είμαι οικονομολόγος αλλά από όσα διάβασα από το άρθρο σας αλλά και τα σχόλια των άλλων που έχουν γράψει πριν από εμένα έχω συγχυστεί λίγο με την τοποθέτηση σας ως μόνη διέξοδο την έξοδο μας από το Ευρώ!!.
Αφού όπως καταλήγετε και εσείς στο άρθρο σας, θα πρέπει να υπάρξει ούτως η άλλως (και συμφωνώ και εγώ) δημοσιονομική πειθαρχεία και να γίνουν όλες οι δομικές αλλαγές και όλες οι μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να είχαμε κάνει από μόνοι μας προ πολλού, άρα συμπεραίνω ότι και στα δημόσια οικονομικά του κράτους δεν θα υπάρχει πρόβλημα, αφού θα είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι σήμερα.
Συνεπώς το άλλο μεγάλο μας πρόβλημα θα είναι να μειωθεί το μεγάλο ιδιωτικό χρέος και ιδικότερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Αν οι πολιτικοί μας αντί να στρουθοκαμηλίζουν αναγκάσουν (με κανονισμούς ή νομοθεσίες) τις Τράπεζες αφού όλοι συμφωνούμε ότι έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης, να προχωρήσουν άμεσα σε σωστές αναδιαρθρώσεις δίνοντας όχι μόνο περισσότερο χρόνο στον δανειολήπτη, αλλά και πραγματική ελάφρυνση στο επιτόκιο ως αντιστάθμισμα στο δανειολήπτη για το δικό τους μερίδιο ευθύνης, οπότε λογικά θα υπάρξει και σταδιακή μείωση και αυτού του μεγάλου προβλήματος. Τότε, πια η ανάγκη για να πάμε στη λίρα με όλες τις άλλες γνωστές ή και ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες, οι οποίες αναφέρθηκαν από πολλούς πιο πάνω και θα είναι ιδιαίτερα ασήκωτες ιδιαίτερα στους μισθωτούς τους άνεργους τους ευάλωτους κλπ που σήμερα είναι και η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου ?
on 05/03/2015
Αγαπητε Κ.Κ.,
Σε ευχαριστώ που διάβασες το άρθρο μου και για το σχόλιο σου. Θα προσπαθήσω να σου απαντήσω:
1. Δεν θέλω να πιστεύω ότι ο συνδυασμός εφαρμογής των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και η επιστροφή στο δικό μας νόμισμα, όπως το αναφέρω στο άρθρο, είναι η μόνη λύση. Δεν ειμαι δογματικα υπερ της επιστροφης μας στο δικό μας νόμισμα. Κάθε άλλο. Ελπίζω, όπως όλοι υποθέτω, ότι υπάρχουν ή θα υπάρξουν και άλλοι τρόποι να φύγουμε από το αδιέξοδο. Απλά είναι το μόνο λογικό, και ίσως οδυνηρό, συμπέρασμα στο οποίο με οδήγησαν οι σκέψεις μου μετά από 2 σχεδόν χρόνια που έχω αντιληφθεί ότι το τεράστιο ιδιωτικό χρέος είναι το μέγα εμπόδιο στην ανάπτυξη και την ορθολογιστική οικονομική αναδόμηση και, ως εκ τούτου, προσπαθώ να βρω πιθανές λύσεις. Όπως και ο φίλος μου Μάριος Ζαχαριάδης πιο πάνω εισηγείται, και συμφωνώ, υπάρχουν και πιο μικρά βήματα που θα μπορούσαμε να κάμουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Σε διαβεβαιώνω, και όσοι με ξέρουν ίσως να το γνωρίζουν, όχι μόνο με απασχολούν όλα τα αλλά πιο μικρά μέτρα αλλά κάνω και συγκεκριμένες εισηγήσεις εκεί που πρέπει για να γίνουν.
2. Ο λόγος που αναφέρω σαν μέτρο λύσης την επιστροφή στο δικό μας νόμισμα είναι διότι είναι ο μόνος τρόπος που έχω σκεφτεί που να μπορεί να απομειώσει δραστικά και άμεσα και τις δυο μεριές των ισολογισμών των τραπεζών. Αν λάβει κάποιος υπόψη πόσο τεράστιο έχει αφεθεί να γίνει το ιδιωτικό χρέος, πολύ φοβούμαι ότι τα ημίμετρα μπορεί να μη είναι αρκετά να λύσουν το πρόβλημα και εν πάση περιπτώσει θα καθυστερήσουν να επιδράσουν στον βαθμό που πρέπει λόγο του χρόνου που χρειάζεται να εφαρμοστούν και να αποδώσουν.
3. Τελικα, πρεπει να τονισω, κατι που δυστηχως πολλοι αρνουντε να αντιληφθουν. Ότι δηλαδη ο κυριοτερος λογος που δεν γινονται οι αναδιαρθρωσεις δεν είναι επιδη δεν θελουν οι τραπεζες, όχι διοτι η Κεντρικη Τραπεζα κανει το παν να τα περιπλεξει (με τις αχρειαστες γραφιοκρατιες που εισαγαγει), αλλα γιατι τα δανεια και τα εργα που χρηματοδοτουν δεν είναι βιωσημα. Όπως αναφερω και στο αρθρο μου:
«…μόνο βιώσιμα έργα με ικανότητα αποπληρωμής πρέπει να παίρνουν δάνεια. Ακόμη και αν αγνοήσουμε προς στιγμή ότι οι συνθήκες στην Κύπρο είναι αντίξοες για οικονομικά βιώσιμα έργα και αν υποθέσουμε ότι κάποια κυπριακή επιχείρηση παρουσιάζει μια βιώσιμη πρόταση, ποιές είναι οι πιθανότητες αυτή η εταιρεία να έχει ικανότητα αποπληρωμής εάν, όπως είναι η κατάσταση με τις πλείστες επιχειρήσεις στην Κύπρο σήμερα, είναι είδη φορτωμένη με ασήκωτα δάνεια; Επομένως, το πρώτο, και αναγκαίο κατά τη γνώμη μου βήμα για να προκύψει ανάπτυξη είναι να παρθούν δραστικά και θαρραλέα μέτρα για μείωση του τεράστιου ιδιωτικού χρέους στην Κύπρο».
Σε ευχαριστώ που διάβασες το άρθρο μου και για το σχόλιο σου. Θα προσπαθήσω να σου απαντήσω:
1. Δεν θέλω να πιστεύω ότι ο συνδυασμός εφαρμογής των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και η επιστροφή στο δικό μας νόμισμα, όπως το αναφέρω στο άρθρο, είναι η μόνη λύση. Δεν ειμαι δογματικα υπερ της επιστροφης μας στο δικό μας νόμισμα. Κάθε άλλο. Ελπίζω, όπως όλοι υποθέτω, ότι υπάρχουν ή θα υπάρξουν και άλλοι τρόποι να φύγουμε από το αδιέξοδο. Απλά είναι το μόνο λογικό, και ίσως οδυνηρό, συμπέρασμα στο οποίο με οδήγησαν οι σκέψεις μου μετά από 2 σχεδόν χρόνια που έχω αντιληφθεί ότι το τεράστιο ιδιωτικό χρέος είναι το μέγα εμπόδιο στην ανάπτυξη και την ορθολογιστική οικονομική αναδόμηση και, ως εκ τούτου, προσπαθώ να βρω πιθανές λύσεις. Όπως και ο φίλος μου Μάριος Ζαχαριάδης πιο πάνω εισηγείται, και συμφωνώ, υπάρχουν και πιο μικρά βήματα που θα μπορούσαμε να κάμουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Σε διαβεβαιώνω, και όσοι με ξέρουν ίσως να το γνωρίζουν, όχι μόνο με απασχολούν όλα τα αλλά πιο μικρά μέτρα αλλά κάνω και συγκεκριμένες εισηγήσεις εκεί που πρέπει για να γίνουν.
2. Ο λόγος που αναφέρω σαν μέτρο λύσης την επιστροφή στο δικό μας νόμισμα είναι διότι είναι ο μόνος τρόπος που έχω σκεφτεί που να μπορεί να απομειώσει δραστικά και άμεσα και τις δυο μεριές των ισολογισμών των τραπεζών. Αν λάβει κάποιος υπόψη πόσο τεράστιο έχει αφεθεί να γίνει το ιδιωτικό χρέος, πολύ φοβούμαι ότι τα ημίμετρα μπορεί να μη είναι αρκετά να λύσουν το πρόβλημα και εν πάση περιπτώσει θα καθυστερήσουν να επιδράσουν στον βαθμό που πρέπει λόγο του χρόνου που χρειάζεται να εφαρμοστούν και να αποδώσουν.
3. Τελικα, πρεπει να τονισω, κατι που δυστηχως πολλοι αρνουντε να αντιληφθουν. Ότι δηλαδη ο κυριοτερος λογος που δεν γινονται οι αναδιαρθρωσεις δεν είναι επιδη δεν θελουν οι τραπεζες, όχι διοτι η Κεντρικη Τραπεζα κανει το παν να τα περιπλεξει (με τις αχρειαστες γραφιοκρατιες που εισαγαγει), αλλα γιατι τα δανεια και τα εργα που χρηματοδοτουν δεν είναι βιωσημα. Όπως αναφερω και στο αρθρο μου:
«…μόνο βιώσιμα έργα με ικανότητα αποπληρωμής πρέπει να παίρνουν δάνεια. Ακόμη και αν αγνοήσουμε προς στιγμή ότι οι συνθήκες στην Κύπρο είναι αντίξοες για οικονομικά βιώσιμα έργα και αν υποθέσουμε ότι κάποια κυπριακή επιχείρηση παρουσιάζει μια βιώσιμη πρόταση, ποιές είναι οι πιθανότητες αυτή η εταιρεία να έχει ικανότητα αποπληρωμής εάν, όπως είναι η κατάσταση με τις πλείστες επιχειρήσεις στην Κύπρο σήμερα, είναι είδη φορτωμένη με ασήκωτα δάνεια; Επομένως, το πρώτο, και αναγκαίο κατά τη γνώμη μου βήμα για να προκύψει ανάπτυξη είναι να παρθούν δραστικά και θαρραλέα μέτρα για μείωση του τεράστιου ιδιωτικού χρέους στην Κύπρο».
on 06/03/2015
Κυριε Σαββίδη, σας συγχαίρω για το θάρρος της αποψης σας και στο χρόνο που διαθέτετε για να προτείνετε λυσεις. Αν και πολλοί θα διαφωνήσουν με τις απόψεις σας εγώ πάντως θα ήθελα να σας συναντήσω για περαιτέρω brainstorming.
Στη διάθεση σας.
Στη διάθεση σας.
on 06/03/2015
Σε ευχαριστώ. Ευχαρίστως θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και κατ’ιδίαν σε κάποιο στάδιο. It is quite encouraging to have open minded positions and attitudes like yours as compared to those who actually think and state that people like me “should be punished” for daring to think! Thanks. I appreciate it.
on 06/03/2015
Εχω εντελώς διαφορετική άποψη , από τη απλοποίηση των σκέψεων όλων όσων γράφετε. Σας έχει εμπεδώσει το σύστημα ότι ότι για ότι έγινε φταίμε εμείς πού με άφρονο τρόπο δανειστίκαμε πέρα από τις δυνατότητες μας , ότι οποιοδήποτε ποσό πέρα από τις € 100,000 στην τράπεζα θεωρείτε επένδυση κλπ κλπ. Επίσης ότι θα ήταν καλύτερα να πάμε στην λίρα για διάφορους λόγους.
Το πρόβλημα είναι αλλού και στην σαθρή κατασκευή του Ευρώ και της Ευροζώνης πού βασανίζει αδικαιολόγητα εκατομύρια ευρωπαίους. Οταν δεν υπάρχει κεντρική τράπεζα να στηρίζει τις τραπεζες ζόμπι , όταν οι βόρειοι ζούν με τα πλεονάσματα πού απόκτησαν από τους νότιους, όταν η μικρή Κύπρος πλήρωσε δισεκατομύρια για να μην μεταδωθεί η κρίση στην Ελλάδα , όταν η Ελλάδα θυσιάστηκε για να μην χρεωκοπήσουν οι βορειοευρωπαικές τράπεζες πού δάνειζαν αλόγιστα τότε μην προσπαθείτε να βρείτε τι κάναμε εμείς λάθος και πωσ θα το διορθώσουμε. Αν διεκδικησουμε αυτά πού μας έκλεψαν από τις τράπεζες , και βάλουμε μνημόνιο στούς κλέφτες τραπεζίτες τότε θα ορθοποδήσουμε. Φτάνει πιά να αυτοενοχοποιούμαστε , αυτός ο λαός αρκετά υπέφερε από τους Τούρκους εισβολέις , τώρα υποφέρει από τουε Ευρωπάιους εισβολείς ,πού δεν μασ πήραν την γή μας αλλά την περιουσία μας. Ρίξετε μια ματιά στο πος αντιμετώπισε την κρίση η Αμερική και θα μάθετε πολλά Η ευρώπη εφαρμόζει όλα τα λάθη πού εφάρμοσε η Αμερική το 1929 και μπροστά υπάρχει αδιέξοδο.
Το πρόβλημα είναι αλλού και στην σαθρή κατασκευή του Ευρώ και της Ευροζώνης πού βασανίζει αδικαιολόγητα εκατομύρια ευρωπαίους. Οταν δεν υπάρχει κεντρική τράπεζα να στηρίζει τις τραπεζες ζόμπι , όταν οι βόρειοι ζούν με τα πλεονάσματα πού απόκτησαν από τους νότιους, όταν η μικρή Κύπρος πλήρωσε δισεκατομύρια για να μην μεταδωθεί η κρίση στην Ελλάδα , όταν η Ελλάδα θυσιάστηκε για να μην χρεωκοπήσουν οι βορειοευρωπαικές τράπεζες πού δάνειζαν αλόγιστα τότε μην προσπαθείτε να βρείτε τι κάναμε εμείς λάθος και πωσ θα το διορθώσουμε. Αν διεκδικησουμε αυτά πού μας έκλεψαν από τις τράπεζες , και βάλουμε μνημόνιο στούς κλέφτες τραπεζίτες τότε θα ορθοποδήσουμε. Φτάνει πιά να αυτοενοχοποιούμαστε , αυτός ο λαός αρκετά υπέφερε από τους Τούρκους εισβολέις , τώρα υποφέρει από τουε Ευρωπάιους εισβολείς ,πού δεν μασ πήραν την γή μας αλλά την περιουσία μας. Ρίξετε μια ματιά στο πος αντιμετώπισε την κρίση η Αμερική και θα μάθετε πολλά Η ευρώπη εφαρμόζει όλα τα λάθη πού εφάρμοσε η Αμερική το 1929 και μπροστά υπάρχει αδιέξοδο.
on 06/03/2015
I agree with all that you say. The zombie economies of the world are created by a flawed system that miss-channels economic resources to Governments and unproductive uses. Also, I totally agree with all that you say about the Euro system. It is a system which is bound to fail and creates problems for all countries in Europe. Europe is not a United States (one country) no matter how we pretend that it is. And as long as this is so, we may all be better off without the Eurozone. At least that way, countries will take their own destiny in their own hands. I wrote about this a long time ago and if you want you can download my paper:
"Financial Markets, Bloated Governments and the Misallocation of Capital" from my SSRN author page http://ssrn.com/author=262460.
"Financial Markets, Bloated Governments and the Misallocation of Capital" from my SSRN author page http://ssrn.com/author=262460.
on 06/03/2015
Αγαπητέ Σαββάκη,
Σίγουρα (όπως και εσύ λες) η λογική συζήτηση και ανταλλαγή σκέψεων είναι - τις περισσότερες φορές - αναγκαία γιά μιά πιό ορθή διαμόρφωση και πιθανόν λύση, ενός πολύπλοκου προβλήματος.
(Επομένως και εγώ διαφωνώ με τον Ioanni Taki που έγραψε " Η σκέψη και μόνο .... πρέπει να τιμωρείται" !
Νομίζω όμως ότι και εσύ, στο τέλος, θα αναγνωρίσεις ότι στο παρόν στάδιο, επιστροφή στη λίρα δεν είναι και η βέλτιστη επιλογή. Πιθανόν να ήταν τον Μάρτιο του 2013 πριν το κούρεμα. Τώρα πιστεύω πρέπει να περιμένουμε ακόμη λίγους μήνες (όπως μας διαβεβαιώνουν οι κύριοι Ντράγκι και Αναστασιάδης και άλλοι) να βγούμε με επιτυχία από το Μνημόνιο. Ισχύει δλδ το κυπριακό ρητό "εφάμεν τον βού και έμεινε ο νούρος".
Εάν και μετά την έξοδο, η κατάσταση δεν βελτιωθεί, τότε ας σκεφτούμε τα εναλλακτικά σενάρια.
PS I am sure your discussion over coffee with Erol, will have a positive outcome and a fusion of ideas leading to a new article, perhaps even a joint one.
Σίγουρα (όπως και εσύ λες) η λογική συζήτηση και ανταλλαγή σκέψεων είναι - τις περισσότερες φορές - αναγκαία γιά μιά πιό ορθή διαμόρφωση και πιθανόν λύση, ενός πολύπλοκου προβλήματος.
(Επομένως και εγώ διαφωνώ με τον Ioanni Taki που έγραψε " Η σκέψη και μόνο .... πρέπει να τιμωρείται" !
Νομίζω όμως ότι και εσύ, στο τέλος, θα αναγνωρίσεις ότι στο παρόν στάδιο, επιστροφή στη λίρα δεν είναι και η βέλτιστη επιλογή. Πιθανόν να ήταν τον Μάρτιο του 2013 πριν το κούρεμα. Τώρα πιστεύω πρέπει να περιμένουμε ακόμη λίγους μήνες (όπως μας διαβεβαιώνουν οι κύριοι Ντράγκι και Αναστασιάδης και άλλοι) να βγούμε με επιτυχία από το Μνημόνιο. Ισχύει δλδ το κυπριακό ρητό "εφάμεν τον βού και έμεινε ο νούρος".
Εάν και μετά την έξοδο, η κατάσταση δεν βελτιωθεί, τότε ας σκεφτούμε τα εναλλακτικά σενάρια.
PS I am sure your discussion over coffee with Erol, will have a positive outcome and a fusion of ideas leading to a new article, perhaps even a joint one.
on 06/03/2015
Dear Epilismon,
I appreciate your calm and as always wise contribution. I hope that you are right and I am not. I wish there is a way to overcome the huge private debt problem which is the main obstacle to economic development without exiting the Euro. I know that my articles are provoking but as I have once said when previously asked about this, "if they are not thought provoking, they are not worth writing". And I may add "not worth reading".
I appreciate your calm and as always wise contribution. I hope that you are right and I am not. I wish there is a way to overcome the huge private debt problem which is the main obstacle to economic development without exiting the Euro. I know that my articles are provoking but as I have once said when previously asked about this, "if they are not thought provoking, they are not worth writing". And I may add "not worth reading".
on 09/03/2015
Interesting article about the possibility and the prospects for Greece going back to its own currency and the costs and benefits of an ensuing devaluation. I quote a passage for it: " countries that have endured sudden devaluations have often found that long-term gain outweighs short-term pain".
http://www.newyorker.com/magazine/2015/03/09/greeces-next-move
http://www.newyorker.com/magazine/2015/03/09/greeces-next-move
on 06/03/2015
Το κουβάρι του κουρέματος των καταθέσεων άρχισε σιγά σιγά να ξετυλίγεται. Και που είσαστε ακόμα.
Ex mandarin.
Ex mandarin.
on 09/03/2015
Κύριε Σαββίδη,
Πέραν του ενδεχομένου η έξοδος από το ευρώ να συνοδεύεται από μια έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (νομίζω το είχαμε συζητήσει σε κάποιο άλλο άρθρο σας), θεωρώ ότι η επιστροφή στη λίρα δεν είναι μια καλή λύση. Το κράτος θα αναγκαστεί να επιβάλει περαιτέρω φόρους στην προσπάθεια του να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος σε Ευρώ, που σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο οι μισθοί να μην αυξηθούν με τον ίδιο ρυθμό με τον πληθωρισμό, θεωρώ ότι θα επηρέαζαν αρνητικά την ικανότητα εξυπηρέτησης και του ιδιωτικού χρέους.
Πέραν του ενδεχομένου η έξοδος από το ευρώ να συνοδεύεται από μια έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (νομίζω το είχαμε συζητήσει σε κάποιο άλλο άρθρο σας), θεωρώ ότι η επιστροφή στη λίρα δεν είναι μια καλή λύση. Το κράτος θα αναγκαστεί να επιβάλει περαιτέρω φόρους στην προσπάθεια του να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος σε Ευρώ, που σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο οι μισθοί να μην αυξηθούν με τον ίδιο ρυθμό με τον πληθωρισμό, θεωρώ ότι θα επηρέαζαν αρνητικά την ικανότητα εξυπηρέτησης και του ιδιωτικού χρέους.
on 11/03/2015
Dear M,
Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι έξοδος από την Ευρωζώνη δεν συνεπάγεται έξοδο από την Ένωση. As far as how good of a solution this is to our enormous and record breaking private debt problem, which I repeat, no matter how much our politicians choose to ignore it, it is the biggest obstacle to economic development, I also wish I could come up with a better one. I have asked a number of subscribers here to recommend a better one but no-one has.
Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι έξοδος από την Ευρωζώνη δεν συνεπάγεται έξοδο από την Ένωση. As far as how good of a solution this is to our enormous and record breaking private debt problem, which I repeat, no matter how much our politicians choose to ignore it, it is the biggest obstacle to economic development, I also wish I could come up with a better one. I have asked a number of subscribers here to recommend a better one but no-one has.
on 13/03/2015
Όπως συνεχίζει η υποτίμηση του ευρώ οι συνθήκες που περιγράφεις είναι ήδη γεγονός .Το ευρώ έχει μειωθεί από τον καιρό που άρχισε η κρίση γύρω στο 35-40% έναντι της στερλίνας,του δολλαρίου,του γουάν και έχει ανατιμηθεί λιγότερο έναντι του ρουβλίου από τα νομίσματα των εκτός ΕΕ τουριστικών ανταγωγιστών μας.Βασικά για όλους τους ξένους αγοραστές ακινήτων ισχύει υποτίμηση που σε συνδιασμό με την πτώση της τιμής πώλησης καθιστούν φθηνότερα τα κυπριακά ακίνητα μέχρι και 70-75%.Επίσης το τουριστικό μας προιόν έχει φτηνίσει σημαντικά για τους περισσότερους τουρίστες μας.Αν δεν υπάρχει ανατροπή στην διολίσθηση του ευρώ θα φανεί αν η μείωση της τιμής των ακινήτων σε ξένα νομίσματα θα οδηγήσει σε ουσιαστικά αλλαγή του κλίματος.
Προσωπικά νομίζω ότι θα υπάρξουν αυξημένες πωλήσεις ακινήτων ειδικά με την εφαρμογή του Νόμου των Εκποιήσεων που όμως δεν θα αλλάξουν το σκηνικό. Η επίδραση στο ιδιωτικό χρέος θα είναι πολύ περιορισμένη.Η υποτίμηση είτε εντός είτε εκτός ευρώ έχει κάποια αποτελεσματα αλλά η τιμή είναι ένας μόνο παράγοντας.Είναι τα ακίνητα και projects που έχουμε αυτά που θέλουν οι ξένοι επενδυτές?Είναι το τουριστικό μας προιόν αυτό που ζητούν οι τουρίστες που θα ξοδεύουν αρκετά για να καταστήσουν τα ξενοδοχεία και άλλες τουριστικές επιχειρήσεις επικερδείς?Όπως έγραψα και στο προηγούμενο σχόλιο μου δεν υπάρχει λύση στο προβλεπτό μέλλον(,εκτός βεβαίως από κάποιον εξωγενή παράγοντα που προκύψει απρόοπτα).Εκείνο όμως που είναι πιθανό να γίνει ενόψει των ανύπαρκτων αποδόσεων των ευρωπαικών ομολόγων είναι να καταστεί δυνατή η έξοδος στις αγορές κυβέρνησης και τραπεζών που θα δώσει ρευστότητα ώστε να αντέξουν τα χρόνια που θα χρειαστούν ώσπου να γίνει απομόχλευση η οποία αναπόφευκτα θα περιλαμβάνει κούρεμα δανείων με την αφαίρεση τουλάχιστον των υπερχεώσεων και νέα κεφάλαια για τις τράπεζες.
Προσωπικά νομίζω ότι θα υπάρξουν αυξημένες πωλήσεις ακινήτων ειδικά με την εφαρμογή του Νόμου των Εκποιήσεων που όμως δεν θα αλλάξουν το σκηνικό. Η επίδραση στο ιδιωτικό χρέος θα είναι πολύ περιορισμένη.Η υποτίμηση είτε εντός είτε εκτός ευρώ έχει κάποια αποτελεσματα αλλά η τιμή είναι ένας μόνο παράγοντας.Είναι τα ακίνητα και projects που έχουμε αυτά που θέλουν οι ξένοι επενδυτές?Είναι το τουριστικό μας προιόν αυτό που ζητούν οι τουρίστες που θα ξοδεύουν αρκετά για να καταστήσουν τα ξενοδοχεία και άλλες τουριστικές επιχειρήσεις επικερδείς?Όπως έγραψα και στο προηγούμενο σχόλιο μου δεν υπάρχει λύση στο προβλεπτό μέλλον(,εκτός βεβαίως από κάποιον εξωγενή παράγοντα που προκύψει απρόοπτα).Εκείνο όμως που είναι πιθανό να γίνει ενόψει των ανύπαρκτων αποδόσεων των ευρωπαικών ομολόγων είναι να καταστεί δυνατή η έξοδος στις αγορές κυβέρνησης και τραπεζών που θα δώσει ρευστότητα ώστε να αντέξουν τα χρόνια που θα χρειαστούν ώσπου να γίνει απομόχλευση η οποία αναπόφευκτα θα περιλαμβάνει κούρεμα δανείων με την αφαίρεση τουλάχιστον των υπερχεώσεων και νέα κεφάλαια για τις τράπεζες.
on 16/03/2015
Οι συναλλαγές μας με χώρες εκτός Ευρω θα γίνουν πιο ανταγωνιστικές, όπως λέγεις, έναντι της στερλίνας και λιγότερο έναντι του ρουβλίου. Αυτό μπορεί να επηρεάσει θετικά την οικονομία. Όμως δεν περιμένω ότι θα απαμβλύνει το τεράστιο ιδιωτικό χρέος που μαστίζει την χώρα και εμποδίζει την ανάπτυξη. Οι καταθέσεις θα είναι ακόμη σε ευρω (κυρίως από ξένους) ενώ τα δάνεια, που είναι σχεδόν αποκλειστικά προς Κυπρίους, και αυτά, θα είναι ακόμη σε Ευρω με περίπου τον ίδιον βαθμό/δυσκολία αποπληρωμής. Επιπλέον, χωρίς το δικό μας νόμισμα, θα εξακολουθούμε να μην έχουμε την ικανότητα αυτοχρηματοδότησης των αναγκών μας.
on 16/03/2015
Το σημερινό πρόβλημα με την ΚΤΚ αποδεικνείει περίτρανα πως η Κυπριακή οικονομία και οι τράπεζες βρίσκονταν πάντα στον αυτόματο πιλότο χωρίς ικανό, αμερόληπτο και επιτυχή επόπτικο έλεγχο. Αντιθέτως οι όποιεσδήποτε νομοθεσίες υποβοηθούσαν μόνο τους λίγους και εκλεκτούς εις βάρος των υπολοίπων. Τα δικηγορικά γραφεία όπως έχω ήδη πεί είναι αυτοί που επωφελούνται το περισσότερο απο όλα αυτα τα κακώς έχοντα. Οι πρακτικές του παρελθόντος των τραπεζών με τις πολλαπλές εγγυήσεις ήταν αποτέλεσμα της απουσίας επόπτη. Το να αποδεχτούμε σήμερα τις πράξεις των τραπεζών απο το παρελθόν είναι η νομιμοποίηση των παράνομων και ανήθικων πρακτικών τους.
Η εμπιστοσύνη του πολίτη στους θεσμούς έχει πιάσει πάτο. Δεν εμπιστεύεται πλέον κανένα πολιτικό ή διορισμένο αντιπρόσωπο ή πολιτικό κόμμα και αυτό ακριβώς θα φέρει τη βίαιη αντίδραση. Με την απώλεια της εμπιστοσύνης και προς τη δικαιοσύνη το μόνο που απομένει είναι η αναρχία. Πότε θα ξεσηκωθεί επιτέλους ο κόσμος στην Κύπρο και να απαιτήσει μαζικα και δυναμικά την κάθαρση σε όλα τα επίπεδα; Είναι μήπως απαραίτητο να οδηγηθούμε στα άκρα και να βιώσουμε ακραίες καταστάσεις προτού ξυπνήσουμε;
Η εμπιστοσύνη του πολίτη στους θεσμούς έχει πιάσει πάτο. Δεν εμπιστεύεται πλέον κανένα πολιτικό ή διορισμένο αντιπρόσωπο ή πολιτικό κόμμα και αυτό ακριβώς θα φέρει τη βίαιη αντίδραση. Με την απώλεια της εμπιστοσύνης και προς τη δικαιοσύνη το μόνο που απομένει είναι η αναρχία. Πότε θα ξεσηκωθεί επιτέλους ο κόσμος στην Κύπρο και να απαιτήσει μαζικα και δυναμικά την κάθαρση σε όλα τα επίπεδα; Είναι μήπως απαραίτητο να οδηγηθούμε στα άκρα και να βιώσουμε ακραίες καταστάσεις προτού ξυπνήσουμε;
on 16/03/2015
"Το να αποδεχτούμε σήμερα τις πράξεις των τραπεζών από το παρελθόν είναι η νομιμοποίηση των παράνομων και ανήθικων πρακτικών τους". Και θα πρόσθετα, το ξεπούλημα της Κυπριακής ιδιοκτησίας.
on 17/03/2015
Ως λαός βρισκόμαστε σε μόνιμη χειμερία νάρκη. Οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές, θα είναι μια καλή ευκαιρία για να δούμε εάν τα όσα συμβαίνουν έχουν καταφέρει να διαταράξουν το βαθύ ύπνο στον οποίο βρισκόμαστε. Επίσης η παρούσα κατάσταση είναι μια καλή ευκαιρία για όσους διατείνονται ότι επιθυμούν ουσιαστικές αλλαγές και εκσυγχρονισμό στο αναχρονιστικό και τρύπιο σύστημα μας, να τις προτείνουν / επιδιώξουν / απαιτήσουν. Εάν για παράδειγμα παραιτηθούν τα μέλη του ΔΣ της ΚΤ και η Διοικητής, ποιες θα είναι οι εναλλακτικές? Ακόμη μια ομάδα που θα επιλεγεί με τις συνήθεις διαδικασίες? Θεωρώ ότι πλέον θα πρέπει να υπάρξει μια ανοιχτή διαδικασία, στην οποία να μπορούν να συμμετάσχουν όσοι πληρούν τα κριτήρια. Οι υποψήφιοι να αξιολογηθούν από μία ανεξάρτητη Επιτροπή, η οποία για ευνόητους λόγους να αποτελείται στην πλειοψηφία της από ξένους (κάτι σαν την Επιτροπή Lascelles, αλλά με αντικείμενο την αξιολόγηση των υποψηφίων) και η οποία θα καταλήξει σε μία τελική λίστα με τους Χ καλύτερους (όπου Χ όχι μεγαλύτερο του διπλάσιου αριθμού των θέσεων). Αυτή η διαδικασία θεωρώ ότι θα πρέπει να εφαρμόζεται για την πλήρωση των θέσεων όλων των Συμβουλίων όλων των αρχών ή κρατικών οργανισμών. Υπάρχει η βούληση όμως?
on 16/03/2015
It seems that there is something the Government and Chrystalla agree upon. That is the removal of all capital controls by the end of the month! Isn’t it intriguing that none of the academics and other gurus has even dared to comment on this? I have a nasty feeling that this is another brilliant intervention from above. By the way, perhaps now you know why Chrystalla was the chosen one. God help us! But I fear even HE is fed up with us.