You are here

Μεταρρυθμίσεις στη Διοίκηση Δημόσιων Οργανισμών

25/05/2012
 Η αποτελεσματικότητα των δημόσιων οργανισμών είναι κρίσιμη για την ικανότητα μιας εθνικής οικονομίας να βελτιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών και να δημιουργεί θέσεις εργασίας.

 Η οικονομία της χώρας μας βρίσκεται σήμερα σε οριακή κατάσταση.  Αντιμετωπίζουμε το δίδυμο πρόβλημα οικονομικής ύφεσης και ψηλού δημόσιου χρέους σε συνδυασμό με χαμηλή ανταγωνιστικότητα.  Σε αυτά προστέθηκαν προβλήματα ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.  Έχουμε πολλά από τα χαρακτηριστικά χωρών όπως οι Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ιταλία.  Στο δείκτη ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum βρισκόμαστε στην 47η θέση.  Μεταξύ των πιο πάνω είμαστε τελευταίοι (η Ελλάδα βρίσκεται σε χαμηλότερη θέση). Όταν το κράτος εμφανίζεται πιστοληπτικά αφερέγγυο δεν μένουν πολλά περιθώρια χάραξης πολιτικής εξόδου από την κρίση.  Δεν μπορεί να ασκηθεί επεκτατική πολιτική με επένδυση δημοσίου χρήματος, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι.  Με απλά λόγια: «Χρήματα ΔΕΝ υπάρχουν» -- για να χρησιμοποιήσουμε το προσφιλές πολιτικό σύνθημα, λέγοντας όμως αυτή τη φορά την αλήθεια.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι εκλεπτυσμένες αλλά και ριζοσπαστικές πολιτικές που να επιτυγχάνουν τρεις στόχους.

  1. Να βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των περιορισμένων διαθέσιμων πόρων.

  2. Να διοχετεύουν δημόσιους πόρους στις πλέον αποδοτικές δραστηριότητες.

  3. Να εξευρίσκουν εναλλακτικές πηγές εισοδήματος.


 Οι δημόσιοι οργανισμοί έχουν ρόλο στην επίτευξη και των τριών στόχων.  Η αποτελεσματική διαχείρισή τους βελτιώνει την αποτελεσματικότητα στη διαχείριση δημοσίου χρήματος.  Η κατάργηση οργανισμών που ξεπέρασαν τον ωφέλιμο τους χρόνο διοχετεύει πόρους στις αποδοτικές δραστηριότητες.  Οι ιδιωτικοποιήσεις ή μετοχοποιήσεις εξασφαλίζουν εναλλακτικές πηγές εισοδήματος για το κράτος.

 Η επιδίωξη των δύο τελευταίων στόχων επηρεάζεται από ιδεολογικούς δογματισμούς.  Στον πρώτο στόχο όμως μπορούμε να συμφωνήσουμε.

 Στο ιδεολογικά φορτισμένο ερώτημα για μεγαλύτερο ή μικρότερο κράτος η δημιουργική απάντηση είναι ΚΑΛΥΤΕΡΟ κράτος.  Δηλαδή, αποτελεσματικό και κοινωνικά ευαίσθητο κράτος που μεριμνά για το κοινό καλό και είναι φειδωλό στη χρήση των χρημάτων του φορολογούμενου.

 Οι δημόσιοι οργανισμοί στην Κύπρο έχουν κύκλο εργασιών περίπου 5% του ΑΕΠ, απασχολούν 3.75% του εργατικού δυναμικού και έχουν συνολικό ενεργητικό 25% του ΑΕΠ.  Συγκρινόμενοι με χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ασφάλειας (ΟΟΣΑ) έχουμε μικρό αριθμό δημόσιων οργανισμών, αλλά ο αριθμός των εργαζομένων σε αυτούς είναι ψηλός και η συνεισφορά στο ΑΕΠ είναι μεταξύ των χαμηλότερων του δείγματος.

 Ισχύουν μάλλον και για τη χώρα μας τα συμπεράσματα από μελέτες της Διεθνούς Τράπεζας: Βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων οργανισμών κατά 5% θα εξοικονομούσε πόρους 1-3% του ΑΕΠ.  Αυτή είναι η τάξη μεγέθους του προβλήματος των δημόσιων οικονομικών που προσπαθούμε να λύσουμε.

 Η μεταρρύθμιση του συστήματος διοίκησης των δημόσιων οργανισμών δεν είναι επομένως μόνο θέμα εκσυγχρονισμού.  Αποτελεί και ουσιαστική πρόταση αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, θέτοντας νέες βάσεις για ανάπτυξη σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, η υγεία και η παιδεία.

  1. Μελετώντας διεθνείς εμπειρίες και πρότυπα διαπιστώνουμε τις εξής παθογένειες των δημόσιων οργανισμών στην Κύπρο:

  2. Το νομικό πλαίσιο θεωρεί όλους τους οργανισμούς – ακόμη και αυτούς που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα — ως επέκταση του κράτους.  Περιορίζει έτσι την ευελιξία τους, ιδιαίτερα σε τομείς υψηλής τεχνολογίας όπως τηλεπικοινωνίες και ενέργεια.

  3. Η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες ψηλά καταρτισμένου και φιλόδοξου προσωπικού που οφείλουν να εργοδοτούν οργανισμοί που χρηματοδοτούνται από το φορολογούμενο.

  4. Η έλλειψη διαφανών διαδικασιών για να ασκεί το κράτος τα ιδιοκτησιακά του δικαιώματα, ιδιαίτερα όσον αφορά στρατηγικούς στόχους και αναμενόμενα αποτελέσματα.

  5. Οι αδιαφανείς διαδικασίες στο διορισμό Συμβούλων που υποσκάπτουν την ικανότητα χάραξης στρατηγικής και οδηγούν σε ανεπαρκή υπευθυνότητα των Συμβούλων.

  6. Η σχεδόν θεσμοθετημένη συμμετοχή των κομμάτων στη διοίκηση των οργανισμών μέσα από το διορισμό εκπροσώπων στα Συμβούλια.


 Ο ΟΟΣΑ έχει επεξεργαστεί κατευθυντήριες γραμμές για τη διοίκηση δημόσιων οργανισμών οι οποίες εφαρμόζονται σε πολλές χώρες.  Το Cyprus Association of Directors και το πρόγραμμα ΜΒΑ του Πανεπιστημίου Κύπρου έχουμε επεξεργαστεί πρόταση για υιοθέτηση των προτύπων του ΟΟΣΑ στην Κύπρο.  Δεν ισχυριζόμαστε ότι έχουμε την τελική απάντηση.  Όμως επιδιώκουμε να ξεκινήσει ο δημόσιος διάλογος πάνω σε μια πολύ συγκεκριμένη πολιτική πρόταση: Να υιοθετήσουμε διεθνή πρότυπα διακυβέρνησης του κράτους και των ημιδιμόσιων οργανισμών.  Για εφαρμογή προτύπων στην οργάνωση του κράτους είχα αρθρογραφήσει μετά την έκρηξη στο Μαρί. 

 Οι εισηγήσεις μας στοχεύουν στη μεγαλύτερη ευελιξία των οργανισμών όσο και στην αναθεώρηση της υποστηρικτικής υποδομής και ελευθερίας δράσης, μέσα σε πλαίσια ορθής εταιρικής διακυβέρνησης με βάση διεθνείς βέλτιστες πρακτικές.  Περαιτέρω, αντανακλούν αυτό που διδάσκουν οι διεθνείς εμπειρίες.  Ότι, δηλαδή, διαρθρωτικές αλλαγές που στηρίζονται σε μια ήπια προσαρμογή της υφιστάμενης κατάστασης είναι αναποτελεσματικές.  Είτε αποτυγχάνουν είτε χειροτερεύουν την κατάσταση αφού προκαλούν κόπωση χωρίς να επιφέρουν αποτέλεσμα.

Το μεταρρυθμιστικό μέτωπο της ρήξης με τις παθογένειες πρέπει να κινηθεί σε πέντε άξονες:

Αποτελεσματικότητα με την αποσαφήνιση στόχων και χάραξη στρατηγικής

  1. Αποδοτικότητα με τη διοχέτευση πόρων στις δραστηριότητες με το μεγαλύτερο αντίκτυπο

  2. Σύγχρονη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού

  3. Διαφάνεια και καθορισμός μετρήσιμων στόχων

  4. Διασφάλιση αποτελεσματικής διοίκησης μέσω του Συμβουλίου και του ανώτατου εκτελεστικού αξιωματούχου.


 Στηριζόμενη σε αυτές τις αρχές η εισήγηση μας είναι όπως οι οργανισμοί είναι ιδιωτικού δικαίου με τα ίδια πρότυπα ελέγχου και διαφάνειας που ορίζει ο νόμος για εταιρείες, τα συμβούλια να μη έχουν εκτελεστικές αρμοδιότητες αλλά να εστιάζονται στη χάραξη πολιτικής και στην εποπτεία, να εκσυγχρονιστεί το σύστημα πρόσληψης και διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, να συσταθεί ανεξάρτητη αρχή από επαγγελματίες που να τυγχάνουν της έγκρισης της Βουλής των Αντιπροσώπων για να βοηθά την κυβέρνηση να ασκεί τα ιδιοκτησιακά του δικαιώματα, να θέτει στόχους και να εισηγείται το διορισμό των Συμβούλων.

 Αντιμετωπίζουμε σήμερα την πρόκληση να τολμήσουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις όπως έγινε σε πολλές σύγχρονες δημοκρατίες.  Θα τολμήσουμε;

 Σ.Α. Ζένιος (2012). Δημιουργική Κύπρος.Κεφ. VII: Κράτος, Αθήνα: ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ (υπό έκδοση), ηλεκτρονική έκδοση http://www.facebook.com/Dimiourgiki.Kypros

 Ν. Επαμεινώνδας, Ζένιος, Σ.Α. και Κόκκινος Κ. (2012).  Λευκή Βίβλος.  Εκσυγχρονισμός της διοίκησης δημόσιων οργανισμών στην Κύπρο.  Cyprus Association of Directors και Πρόγραμμα ΜΒΑ, Λευκωσία: Πανεπιστήμιο Κύπρου.

 Ο Σταύρος Α. Ζένιος είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών και διοικητικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και πρόεδρος των Πρυτάνεων των πανεπιστημίων των ευρωπαϊκών πρωτευουσών.

 Ο Κυριάκος Κόκκινος είναι πρόεδρος του Cyprus Association of Director, Executive Director της ΙΒΜ Global Services Κύπρου και Ελλάδας και διαθέτει πολυετή εμπειρία ως σύμβουλος σε Διοικητικά Συμβούλια ημικρατικών οργανισμών.
8 σχόλια
Σάββας Τταντής on 25/05/2012
Θεωρία του Χάους και Κύπρος

Μικρές αποκλίσεις από το σωστό ενώ βραχυπρόθεσμα μπορεί να θεωρηθούν ασήμαντες, με την πάροδο του χρόνου είναι ικανές να δημιουργήσουν μια τόσο μεγάλη απόκλιση η οποία με την σειρά της μπορεί να δημιουργήσει κατάρρευση ενός συστήματος. Να δημιουργηθεί το ΧΑΟΣ.
Έχουμε για πολλά χρόνια αποκλίσεις από το σωστό σε πολλούς τομείς της οικονομίας μας, όπως κακοδιαχείριση στις τράπεζες, κακοδιαχείριση σε μια μη αποτελεσματική δημόσια υπηρεσία και μια πραγματική οικονομία όπου πολίτες και επιχειρήσεις χτίζαμε/ζούσαμε/ξοδεύαμε δανεικά λεφτά…….. δυστυχώς όλα τα παραμύθια έχουν ένα τέλος, το φαγοπότι έχει τελειώσει. Πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να αποτραπεί το Χάος.

Δυστυχώς συνεχίζουμε να ενεργούμε καθυστερημένα , ενεργούμε μετά που η ζημία έχει γίνει. Δεν έχουμε ακόμα καταστρώσει 5 αετές πλάνο…….. δεν έχουμε στρατηγική αντιμετώπισης αυτής της κρίσης…. Αυτό που βλέπουμε να γίνετε είναι ανταρτοπόλεμος, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα όταν αυτό είναι πλέον γεγονός, θεωρούμε ότι π.χ το γεγονός ότι το κράτος είναι εκτός αγορών είναι μεμονωμένο γεγονός, ότι Η Λαική είναι μεμονωμένο γεγονός, ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι ασήμαντο γεγονός, ότι το λιανικό εμπόριο που έμεινε χωρίς ρευστότητα είναι ασήμαντο γεγονός …….Αυτά όλα είναι σημαντικά γεγονότα τα οποία θα μας οδηγήσουν στο Χάος…….

Αρχίσαμε να μιλάμε για προσφυγή στο ΤΧΣ για να στηριχθεί η Λαική, λογικό αυτό, δεν υπάρχει άλλη επιλογή, τι θα γίνει όμως λίγο πρίν το τέλος αυτού του έτους όταν θα πρέπει να εξασφαλίσουμε 2.5 δις ευρώ για τις ανάγκες του 2013? Τι θα γίνει εάν δεν βρούμε χρηματοδότηση από Τρίτη χώρα? Θα πάμε ΔΝΤ(επιδή θα έχουμε πιάσει το μέγιστο από το ΤΧΣ για την Λαικη- 10% του ΑΕΠ μας) είμαστε έτοιμοι για το ΔΝΤ? Τι θα γίνει όταν οι τράπεζες μας θα ξαναχρειαστούν κεφάλαια? Τι θα γίνει εάν η Ελλάδα βγεί από το ευρώ?

Κινούμαστε αργά , πρέπει να βρούμε την δύναμη και την αποφασιστικότητα να δουλέψουμε όλοι να βγούμε από αυτή την κρίση η οποία θα είναι επώδυνη και θα έχει διάρκεια ακόμα 5 χρόνια. Πρέπει να γίνουν χειρουργικές επεμβάσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας(π.χ μείωση λειτουργικών δαπανών του κράτους, μείωση λειτουργικών δαπανών των τραπεζών-Λαικής ), οι ασπιρίνες δεν θα φέρουν κανένα αποτέλεσμα…….
Erol Riza on 25/05/2012
An excellent article and very valid comments from S. Tantis but if you expect the Cypriot politicians to shoot themselves in their foot and take the measures necessary you will wait for a long time; a former President put it very well when he told me all in Cyprus are well placed and complacent. All the symptoms of lack of proper corporate governance in most government agencies and the banks is due to this phenomenon. People do not care so long as the easy money comes; who provided the cheap and easy money? The banks with their tempting offers. The problems of Cyprus, and most Mediterranen countries, has been accessible and cheap credit; add to this the co-op banks lending solely against property and you can see how much is the total debt of Cypriots to GDP. Is there any he the government of the day will acto change; change what? The only hope is for Cyprus to get into an external rehabilitation as that offered by the EU and as the Governor of the Central Bank says on Terms to be negotiated not when one is indeed trouble as Greece. When politicians say that it is to be avoided at all costs they do not understand the risks. For if say Greece where to leave the euro or the banks need an injection of another 5 bilious who will provide such funding? The EU offers the only hope that decades of imprudent borrowing for consumption will be rectified otherwise the banks loans will dry up more as non performing loans rise. Regrettably the gas revenues wil not be streaming in before 2016 so how do Cyprus households manage until then?
The Government will not take measures which will be deemed austere since there are elections coming and the buck will be passed to the next government.
Επιλήσμων on 28/05/2012
Γιά αυτό ακριβώς τον λόγο, πιστεύω ότι το κομμα/τα που θα κερδίσει/ουν τις εκλογές τον Φεβρ.2013, θα είναι ο χαμένος, και η αξιωματική αντιπολίτευση ο κερδισμένος. Η "καρέκλα" όμως έχει τόσο μαγνητισμό πού δύσκολα κάποιος μπορεί να αντισταθεί. Τό αντίθετο, θά ήταν ως "Κεραυνός εν αιθρία".

Όσο αφορά το άρθρο του κ. Ζένιου, είναι αλήθεια ότι οι δημόσιοι (και ημιδημόσιοι) οργανισμοί στην Κύπρο, μηδενός εξαιρουμένου, πάσχουν και απορροφούν αδικαιολογήτως ένα σημαντικό μέρος των δημόσιων πόρων. Ο Πρόεδρος χτες είπε "μετρούμεν και το σεντ". Αυτό μου φέρνει στο νου το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (23.24) "οι διυλίζοντες τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνοντες". Δλδ να παραγνωρίζουμε τα εκατομμύρια και να ασχολούμαστε με τα ψιλά.

Η διάγνωση της ασθένειας έχει γίνει, αλλά για την θεραπεία χρειάζεται 'radical surgery' και συνεργασία ασθενούς και ιατρού. Τον ασθενή (δημόσιος οργανισμός) μπορεί να τον εξαναγκάσουμε, αλλά η χειρουργική ομάδα (κυβέρνηση και Βουλή) χωρίς την αναγκαία πολιτική βούληση, που εμπερικλείει πολιτικό κόστος, δεν είναι εύκολο να ανταποκριθεί.
αθηνα on 28/05/2012
Ακόμα ένα 'δανειάκι',σαν το ρωσσικό να βρούμε,και μετά ας βγάλει τα κάστανα απ'τή φωτιά ο επόμενος πρόεδρος.
ΠΗ on 26/05/2012
Πολύ εύστοχο άρθρο κ Ζένιο. Το κρίσιμο στο να βελτιωθεί η Κύπρος μας είναι ποιος επιτέλους πολιτικός θα πιάσει αυτές τις πολύ εύστοχες ιδέες -όπως κι όλες τις άλλες που συμπεριλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων από το 2004- κι επιτέλους να τις εφαρμόσει...

Ο Κύπριος φορολογούμενος πληρώνει τους πολιτικούς του για το μεντιακό τσίρκο που του προσφέρουν εν τέλει, παρά για το έργο που παράγουν...

Πολύ σωστά κάνετε αναφορά σε διάφορους δείκτες όσον αφορά τους δημόσιους οργανισμούς. Το πρόβλημα είναι η αξιοπιστία αυτών των δεικτών. Ειδικά όσων αναφέρονται σε αποδοτικότητα. Και το μεγαλύτερο πρόβλημα -ανάμεσα σε πολλά άλλα- είναι ότι με βάση αυτών καθορίζονται οι αυξήσεις μισθών....κι επειδή η όλη διαδικασία είναι λάθος κι έχει αντίκτυπο και στον ιδιωτικό τομέα, η Κύπρος την τελευταία 20ετία έχει απώλειες στην ανταγωνιστικότητά της...

Για την πολύ εύστοχη αναφορά σας στο δείκτη ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum, που αποτελείται από άλλες παραμέτρους... εναγωνιώ εδώ και χρόνια πότε θα κόψει ο νους μιας εκ των κυβερνήσεων μας να βάλει μπρος και να λάβει μέτρα για βελτίωση κάποιων από αυτών των παραμέτρων... Τότε, αυτή η κυβέρνηση, προς μεγάλη της έκπληξη, θα δει αυτό τον δέκτη ανταγωνιστικότητας που παρακολουθούν όλοι οι οικονομικοί κι άλλοι αναλυτές να βελτιώνεται....magic!
καχ on 28/05/2012
Στην Κύπρο ξεκινούμε ανάποδα σε δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς.Ακόμα και στα σκάνδαλα κάνουμε επιτροπές για να μας πουν εκείνο που αποφασίσαμε.Παρακολουθούμε άφωνοι την συγκάλυψη που γίνεται τώρα με το σκάνδαλο των τραπεζών.Ένας εκ των ενόχων ζητά να έρθει η ανεξάρτητη Blackrock στην Κύπρο να κάμει έκθεση ώστε να του κάμουν και άλλοι παρέα.Όλοι μιλούν για έρευνα αλλά την Blackrock,δεν την φέρνουν διότι βεβαίως η έρευνα της θα είναι αντικειμενική και δεν θα πεί αυτά που θέλουν.
Επομένως οι ιδέες του Κου Ζένιου και του Κου Κόκκινου είναι λογικότατες αλλά θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω μιά Κυπριακη παροιμία.'Τα μεταξωτά βρακιά θέλουν και μεταξωτούς κ....ς"Καλές οι διαδικασίες και τα συστήμτα αλλά πάνω από όλα είναι αυτοι που παίρνουν τις αποφάσεις να ενεργούν προς το δημόσιο συμφέρον και να μην φοβούνται τα κατεστημένα.Τι να κάνουμε τις διαδικασίες αφού θα ισχύουν κάποτε και για κάποιους.Οι άλλοι όλοι θα έχουν ανοσία.Είναι επίσης ειρωνία ενώ όλοι τσακώνονται για όλα τα θέματα όταν φτάνουμε στα συμφέροντα συγκεκριμένου οργανισμού η ατόμων επικαλούνται δημόσιο συμφέρον και άλλα παρόμοια για να αποφύγουν την απονομή ευθυνών.
Επίσης παρακολουθούμε την μεταμόρφωση κάποιων όταν φύγουν από την θέση τους.Καθημερινά σχεδόν βλέπμε στις τηλεοράσεις τον πρώην Πρόεδρο της ΕΚ να αναλύει την κατάσταση.Οφείλω να πώ ότι συμφωνώ πλήρως με όσα λέγει.Όταν ήταν όμως στην ΕΚ που έπρεπε να τους ελέγχει κιόλας,τι έκαμνε η έστω τι έλεγε?Θα έλεγα ότι το ίδιο ισχύει και για άλλους,όπως τον πρώην Υπουργό Οικονομικών και πολλούς άλλους.
Σταύρος Α. Ζένιος on 28/05/2012
Μπράβο ΕΠΙΛΗΣΜΩΝ. “οι διυλίζοντες τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνοντες” είναι ακριβώς η απάντηση στα πολλά σχόλια που πήρα (στο facebook και αλλού) οτι έχουμε σοβαρότερα προβλήματα για να ασχοληθούμε με τις "ακαδημαικές" απόψεις του άρθρου. Αν ΔΕΝ ασχοληθούμε με την σοβαρή ανάλυση του προβλήματος θα κάνουμε λογιστικές πράξεις με τα σεντς για πολύ καιρό. Και ΔΕΝ θα μας βγαίνου.....
Σταύρος Α. Ζένιος on 28/05/2012
Αγαπητέ ΠΗ.

πολύ ΕΥΣΤΟΧΗ η παρατήρηση σου για τους δείκτες. Αυτό που μετράς γίνεται! Αν δεις το πρόσφατο βιβλίο μου Δημιουργική Κύπρος www.facebook.com/dimiourgiki.kypros θα δείς ακριβώς αυτή την προσέγγιση όχι μόνο σε θέματα ανταγωνιστικότητας αλλά και στην συζήτηση για την αλληλεξάρτηση περιβάλλον-οικονομία.

Δες επίσης το βιβλίο των Stiglitz-Sen-Fitoussi "Mismeasuring Our Lives
Why GDP Doesn't Add Up"


http://thenewpress.com/index.php?option=com_title&task=view_title&metaproductid=1798