You are here

Οι εγγενείς αδυναμίες του προεδρικού συστήματος

17/07/2012
Τον Απρίλιο του 1969 ο γάλλος πρόεδρος Charles de Gaulle παραιτήθηκε μετά από την αποτυχία δημοψηφίσματος που διενήργησε για κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις.

Το παράδειγμα του γάλλου προέδρου είναι σπάνιο.  Το βασικό χαρακτηριστικό των προεδρικών συστημάτων – στην περίπτωση της Γαλλίας, του ημιπροεδρικού συστήματος –  είναι η σταθερή θητεία του προέδρου. 

Η σταθερότητα της θητείας είναι και ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του προεδρικού συστήματος.  Ενώ στο κοινοβουλευτικό σύστημα η θητεία του πρωθυπουργού εξαρτάται συνήθως από την πλειοψηφία που έχει το κόμμα του ή ο κυβερνητικός συνασπισμός στο κοινοβούλιο, στο προεδρικό σύστημα ο πρόεδρος δεν χρειάζεται να αγωνιά για την επόμενη ψήφο στο κοινοβούλιο.  Εκλέγεται από το λαό και σε αυτόν λογοδοτεί, στο τέλος της θητείας του.  Ενδιαμέσως των προεδρικών εκλογών, το πολιτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από σταθερότητα καθώς, σε αντίθεση με το κοινοβουλευτικό σύστημα, δεν υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για τη βιωσιμότητα της εκάστοτε κυβέρνησης.

Υπάρχουν όμως και σημαντικά μειονεκτήματα στο σύστημα.  Πρώτον, είναι συγκρουσιακό.  Επειδή ο πρόεδρος έχει σχετικά μεγάλη εξουσία και επειδή η θητεία του είναι σταθερή, υπάρχει συνήθως μεγάλη πόλωση πριν τις προεδρικές εκλογές, που πολλές φορές δοκιμάζει το σύστημα.  Δεύτερον, το προεδρικό σύστημα δεν είναι ευέλικτο.  Επειδή το σύστημα δεν προσφέρει από μόνο του εύκολη διέξοδο στις κυβερνητικές κρίσεις, αυτές συχνά μετατρέπονται σε πολιτειακές κρίσεις, ιδίως εκεί που δεν υπάρχουν συνταγματικές πρόνοιες για απαγγελία κατηγοριών στον πρόεδρο (όπως π.χ. στις ΗΠΑ).  Ένα τρίτο μειονέκτημα προκύπτει όταν ο πρόεδρος χάσει την πλειοψηφία στη βουλή στο μέσο της θητείας του – η περίπτωση της «κουτσής πάπιας» ή lame duck.  Αυτό περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα του προέδρου να προχωρήσει με ουσιαστικές νομοθετικές ρυθμίσεις στη βάση του προγράμματος του.

Λόγω των εγγενών προβλημάτων του προεδρικού συστήματος, υπάρχουν πάντα σκέψεις για μεταρρύθμισή του.  Η δυσκολία έγκειται στον εντοπισμό των αλλαγών εκείνων που μεγιστοποιούν από τη μια τα πλεονεκτήματα του προεδρικού συστήματος και περιορίζουν από την άλλη τα μειονεκτήματά του.

Αλλαγές όπως η συλλογή υπογραφών ή η διενέργεια δημοψηφισμάτων για πρόωρες εκλογές θα στερούσαν από το προεδρικό σύστημα το πιο βασικό του πλεονέκτημα, αυτό της σταθερής και προβλέψιμης θητείας.  Επίσης τέτοιες αλλαγές δεν θα περιόριζαν τα βασικά μειονεκτήματα του προεδρικού συστήματος: Θα ενέτειναν την πόλωση, δεν θα έδιναν διέξοδο σε περίπτωση κρίσης (γιατί θα μετέτρεπαν ακόμα και ελάσσονος σημασίας ζητήματα σε πολιτειακές κρίσεις) και δεν θα διαφοροποιούσαν το βασικό λόγο που ο εκάστοτε πρόεδρος είναι αποδυναμωμένος, την απώλεια κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.

Κάποιες άλλες αλλαγές ίσως περιορίσουν τα εγγενή μειονεκτήματα του προεδρικού συστήματος:

  1. Η σμίκρυνση της χρονικής διάρκειας της προεκλογικής εκστρατείας

  2. Η ενίσχυση των θεσμικών μηχανισμών που έχουν στη διάθεση τους οι άλλες δύο εξουσίες για περιορισμό των εξουσιών του προέδρου

  3. Η ενίσχυση του «μεσολαβητικού» ρόλου της δικαστικής εξουσίας στις διαμάχες των δύο εξουσιών

  4. Η ταυτόχρονη διεξαγωγή κοινοβουλευτικών και προεδρικών εκλογών (κάτι ανάλογο γίνεται τα τελευταία χρόνια στη Γαλλία για να περιοριστεί η δυνατότητα «συγκατοίκησης» προέδρου και πρωθυπουργού από διαφορετικές παρατάξεις).


Οι όποιες αλλαγές ίσως περιορίσουν αλλά δεν θα αλλάξουν το βασικό χαρακτήρα του συστήματος.  Το προεδρικό σύστημα είναι συγκρουσιακό, άκαμπτο και πολλές φορές, αναποτελεσματικό.  Δεν είναι τυχαίο ίσως που τα προεδρικά συστήματα αποτελούν τη μειοψηφία των πολιτικών συστημάτων ανά τον κόσμο.

Το ερώτημα είναι αν το προεδρικό σύστημα μπορεί να προσφέρει σήμερα τους απαραίτητους θεσμικούς μηχανισμούς για επίλυση των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία. 

Σε μια περίοδο κρίσης το προεδρικό μπορεί να οξύνει αντί να αμβλύνει τα προβλήματα, εντείνοντας την πόλωση και οδηγώντας σε πολιτική παράλυση.

Αντώνης Α. Έλληνας,

Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών

Πανεπιστήμιο Κύπρου

 Βιβλιογραφία:

Juan Linz (1990). “The Perils of Presidentialism.” Journal of Democracy 1:1, 51-69.
22 σχόλια
phylarchus on 17/07/2012
Μπορεί το δημοψήφισμα να έχει μειονεκτήματα, αλλά υπό προυποθέσεις πιθανό να προσφέρει ικανοποιητικές λύσεις. Τι γίνεται για παράδειγμα στην υποθετική αλλά απολύτως πιθανή περίπτωση που Πρόεδρος κατά τη διάρκεια της θητείας του ασθενήσει σωματικά, πνευματικά ή και απλά ψυχολογικά σε σημείο που να μη το αντιλαμβάνεται ο ίδιος αλλά να μην είναι σε θέση να κυβερνήσει πια; Δε θα έπρεπε να υπάρχει μια βαλβίδα ασφαλείας; Στην Κύπρο μάλιστα οι αρμοδιότητες του Προέδρου μετά την απόσχιση των Τουρκοκυπρίων και του βέτο είναι τόσο ευρείες, που ακόμη και λύση του Κυπριακού μπορεί να υπογράψει χωρίς να λαμβάνει κανέναν υπόψη, για να μη αναφέρω την πλήρη απουσία της ανάγκης λήψης συλλογικών αποφάσεων (ή ακόμη και απλής ενημέρωσης του) από το σύνολο του Υπουργικού Συμβουλίου για ζωτικότατα θέματα και την υποβάθμιση της βουλής περίπου σε ένα κλάμπ ατέρμονων κομματικών συζητήσεων.
Φρονώ ότι η δυνατότητα ενός δημοψηφίσματος με ισχυρή πλειοψηφία, π. χ. πέριξ του 70%, θα πρέπει να είναι ικανή σε μια δημοκρατία να μετριάσει κάπως τις υπερεξουσίες και να προσγειώσει έναν Πρόεδρο - απόλυτο μονάρχη, σε μια περίπτωση όπως τη δικιά μας, που για πολλούς λόγους δεν έχουμε σχεδόν καμιά δυνατότητα συνταγματικών αλλαγών. Εδώ τα πλεονεκτήματα του δημοκρατικού ελέγχου πιστεύω ότι υπερέχουν των όποιων μειιονεκτημάτων.
... on 17/07/2012
Συμφωνώ με τον Φύλαρχο και με τον κ. Έλληνα για την ανάγκη να περιοριστούν οι εξουσίες του προέδρου.

Διαφωνώ με την ιδέα ότι το δημοψήφισμα είναι ο κατάλληλος τρόπος. Γιατί να μην μπορεί μια ειδική πλειοψηφία στη βουλή (πχ των δύο τρίτων) να άρει την ασυλία του προέδρου;
demos on 18/07/2012
kai poia 2/3 8a 4ifisoun auto to pragma ??

esto sto simera !! kaneis !! uparxoun polla provata sto mandri kai den exoun na anisixoun !!
Κ.Π. on 17/07/2012
Πολύ χρήσιμο το άρθρο για να καταλάβουμε ότι πολλά από όσα βιώνουμε είναι αποτέλεσμα αυτού του συστήματος αντί ενός ή κάποιων ατόμων.

Κρίμα που οι υποψήφιοι πρόεδροι δεν έχουν ουσιαστικές προτάσεις για να βελτιώσουν το σύστημα.

Μήπως αυτό είναι τυχαίο; Ή απλώς βολεύονται με τις υπερεξουσίες του προέδρου;
panayiotis on 18/07/2012
Τουλάχιστον ο Λιλλήκας έκανε την εισήγηση της ανάκλησης.

http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/506005
on 18/07/2012
Ειδικά αν εκλεγεί ο κ. Λιλλήκας είμαι σίγουρος ότι θα εφαρμόσει αυτά που αναφέρει. Όλοι γνωρίζουμε την πραγματικότητα του κυπριακού πολιτικού συστήματος. Απού φάει...
αθηνα on 18/07/2012
Φαίνεται ότι έχεις πολύ κακή εμπειρία απο τη νυν προεδρία,για να μην πιστεύεις σε τίποτα πλέον.
αθηνα on 17/07/2012
Το βραχυκυκλωμένο λόγω της απόσχισης Ζυριχικό Σύνταγμα,καθιστά τον εκάστοτε Πρόεδρο,οιωνεί μονάρχη για 5 χρόνια.Και το πρόβλημα φάνηκε σε όλη του τη 'μεγαλοπρέπεια',με την παρούσα προεδρία. Δυστυχώς μείναμε να διατηρούμε στον αναπνευστήρα ένα δοτό ξεπερασμένο σύνταγμα,μπάς και κατηγορηθούμε- η ελληνοκυπριακή πλευρά- ότι κάνουμε τα ίδια με τους στασιαστές.Αρα ότι παθαίνουμε είναι απο το κεφάλι μας.
Πόλυς Καλλής on 17/07/2012
Εισηγούμαι να μελετούσαμε καλύτερα το ελβετικό μοντέλλο διακυβέρνησης. Υπάρχουν 7 συμβούλοι, προερχόμενοι ποσοστιαία ανάλογα με τη δύναμη των πολιτικών κομμάτων. Ο εκάστοτε πρόεδρος εχει καθαρά αντιπροσωπευτικό ρόλο. Σε αυτό το σύστημα υπάρχει το προ-απαιτούμενο της συμβιβαστικής στάσης όλων των δυνάμεων.

Ελλείπουν οι ακρότητες και οι μοναρχιακές νοοτροπίες και γενικά έχει αποδειχθεί δια μέσου της ελβετικής ιστορίας πως το σύστημα "έχει υπόθεση". Κάτι που δεν μπορούμε να ισχυριστούμε για το δικό μας κυβερνησιακό μόρφωμα.
Chris on 18/07/2012
Έχοντας μιλήσει με ανθρώπους που ζουν στην Ελβετία θα ήθελα να πω ότι το σύστημα τους ΔΕΝ έχει υπόθεση καθώς για να παρθεί η οποιαδήποτε απόφαση (όσο μικρή και αν είναι) περνά υπερβολικά πολύς καιρός. Στόχος μας πρέπει να είναι η μετάβαση σε ένα πιο ευέλικτο σύστημα και όχι το αντίθετο. Δεν μπορεί να περνάν χρόνια για να λάβουμε την κάθε απόφαση.
αθηνα on 18/07/2012
Μα το πρόβλημα με μάς, δέν είναι ποιό σύστημα είναι το καλύτερο για να το υιοθετήσουμε,αλλά εαν υπάρχει η πολιτική βούληση για ριζοσπαστικές αλλαγές.Κάτι που δεν το βλέπω.Μή μου τους κύκλους τάραττε,που έλεγε κι ο Αρχιμήδης;;;
Επιλήσμων on 18/07/2012
@ Πόλυς Καλλής
Το πολιτικό σύστημα της Ελβετίας δεν μπορεί να μεταφερθεί στην Κύπρο, για πολλούς λόγους και κυρίως διότι εμείς δεν έχουμε την νοοτροπία των Ελβετών.
@Chris
Πολύ καλά την έχουν οι Ελβετοί. Κάνεις κριτική στούς Ελβετούς ότι αργούν να πάρουν οποιαδήποτε απόφαση λόγω του πολιτικού τους συστήματος. Εμείς εδώ στην Κύπρο, ευτυχώς, πέρνουμε όχι μόνο αμέσως τις αποφάσεις, αλλά πάντα πέρνουμε και τις ορθές αποφάσεις!
Νομίζω θα ήταν καλά, η πολιτική μας ηγεσία και η Βουλή, να προτείνουν στους Ελβετούς να έρθουν γιά λίγο καιρό εδώ να τους δώσουμε μερικά μαθήματα και να μας αντιγράψουν.
@αθηνα
Ο Αρχιμήδης όμως, πριν πει αυτό που έγραψες, μην ξεχνάς ότι έκανε και πολλές και χρήσιμες ανακαλύψεις/ευρήματα. Και δεν υπήρξε πάντα τόσο στωϊκός και ατάραχος -όπως υπονοείς για την ηγεσία μας-.
Θυμήθου ότι από τον ενθουσιασμό του σε μιά περίπτωση (όταν αντελήφθη ότι "παν σώμα βυθιζόμενο εντός ύδατος....") βγήκε γυμνός από το μπάνιο και έτρεχε στους δρόμους των Συρακουσών φωνάζωντας "Εύρηκα"
Εάν παρ'ελπίδα κάποτε κάποιος απο τους πολιτικούς μας ηγέτες, του έρθει κάποια φαεινή ιδέα γιά τη λύση του Κυπριακού προβλήματος, εύχομαι να μην είναι κατα την διάρκεια που θα παίρνει το μπάνιο του.
phylarchus on 18/07/2012
Δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξουμε το παρόν σύνταγμα χωρίς εξαιρετικά αρνητικές πολιτικές επιπτώσεις. Αν ήταν να κάνουμε ό, τι θέλουμε από μόνοι μας, θα είχαμε πολλές επιλογές. Το θέμα είναι αν μπορεί, υπό τις παρούσες συνθήκες να γίνει πιο βατό το ζυριχικό κατασκεύασμα, διότι όσο καταστροφικό και αν ήταν για τον τόπο, είχε μια λογική διαμοιρασμού και ελέγχου των εξουσιών, που με την κένωση της της θέσης του Αντιπροέδρου και την κατάργηση του Βέτο, δημιούργησε έναν Πρόεδρο με μονοκρατορικές εξουσίες. Η διόρθωση όπως είναι τώρα τα πράγματα φρονώ ότι ο πιο εύκολος τρόπος είναι να γίνει κατόπιν ανεπίσημης δέσμευσης των υποψήφιων Προέδρων ότι, αν εκλεγούν, θα εφαρμόσουν ορισμένες μη θεσμοθετημένες δημοκρατικές διαδικασίες όπως την αναφερθείσα αποδοχή της βούλησης μεγάλου ποσοστού των ψηφοφόρων ανά πάσα στιγμή της θητείας τους (που βέβαια η βούληση αυτή θα εκφράζεται με ελεγχόμενο, αποδεκτό τρόπο), επιπλέον την προώθηση αποφάσεων για το κυπριακό (πιθανόν και μερικά άλλα εξέχουσας σημασίας θέματα που θα προκαθοριστούν ότι γι' αυτά απαιτείται ευρεία αποδοχή), μόνο κατόπιν α) ομόφωνης απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου και β) ειδικής πλειοψηφίας της βουλής.
Αχιλλεας on 18/07/2012
Ο Λιλληκας έβαλε την μάσκα του Ζορρό τώρα. Έχει πολλές και χρησιμοποιεί πάντα την ανάλογη των περιστάσεων. Είναι ο τελευταίος έμπιστος άνθρωπος στον κόσμο. Ο χαμελέων είναι απαρχαιωμένο μοντέλο σε σύγκριση μαζί του. Όσον αφορά την πρόταση του, το μόνο που θα καταφέρει είναι να ρίχνουμε λευκό κάθε χρόνο αντί κάθε 4-5 χρόνια που ρίχνουμε τώρα.

P.S. Αθηνά ζεις σε άλλο κόσμο αν νομίζεις ότι οι επόμενοι που θα κυβερνήσουν θα είναι καλύτεροι ή είσαι μεγάλο ρίφι. Η ιστορία μας έμαθε ότι κάθε παλιός πρόεδρος και καλύτερος
αθηνα on 18/07/2012
Σε ευχαριστούμε για τα κοσμητικά σου επίθετα,εγώ το ρίφι και ο χαμ-αι-λέων Λιλλήκας που έγινε Ζορρό.Τουλάχιστον εμείς δέν είμαστε κολαούζοι,κανενός προέδρου.Εκεί που θα διαφωνήσω κάθετα μαζί σου,είναι στη μοιρολατρική σου προσέγγιση,ότι κάθε προηγούμενος πρόεδρος και καλύτερος.Μετά το νυν πρόεδρο,όποιος θα έρθει -a priori- θα είναι καλύτερος,ακόμα και ο Λιλλήκας.Εν πάση περιπτώσει,καλύτερα αγριοκάτσικο παρά πρόβατο στο μαντρί του ΑΚΕΛ.
Αχιλλεας on 18/07/2012
Το γεγονός ότι είναι ο κάθε προηγούμενος και καλύτερος δεν είναι μοιρολατρική προσεγγίσει αλλά πραγματικότητα. Όλοι απότυχαν να ενώσουν την πατρίδα με εξαίρεση τον (τεράστιο Βασιλείου που βασικά έλυσε το και κάποιοι καρεκλοκένταυροι του τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια ). Αυτό για μένα είναι το μοναδικό κριτήριο τα υπόλοιπα διορθώνονται από μόνα τους σε βάθος χρόνου. Χριστόφιας και Παπαδόπουλος το πήραν χρόνια πίσω και Κληρίδης παραλίγο να το φέρει εκεί που το παράλαβε. Όλοι τους τα πήγαν χειρότερα δεν είναι προσέγγιση αλλά η ιστορία που το αποδεικνύει.

.
Κωνσταντίνος on 18/07/2012
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές απόψεις όσον αφορά το θέμα του συστήματος και τις αρμοδιότητες που πρέπει να έχει η κάθε εξουσία. Είναι ίσος το θέμα για το οποίο έχει «χυθεί» μέχρι σήμερα το περισσότερο μελάνι ανά το παγκόσμιο. Αυτό αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη φόρμουλα που κατ' ανάγκην πρέπει να ακολουθεί η κάθε χώρα. Άλλωστε όλες οι χώρες προβαίνουν κατά καιρούς σε μικρές ή και μεγάλες αλλαγές στο σύστημα, ανάλογα με τα δεδομένα που προκύπτουν και τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας.
Στην περίπτωση της Κύπρου, πέραν από τις υπόλοιπες ιδιαιτερότητες, υπάρχει και ένα σημαντικό δεδομένο. Δυστυχώς έχουμε κληρονομήσει κάποια κεφάλαια από τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, που με βάση το σύνταγμα δεν μπορούν να αλλάξουν ακόμη και αν υπάρξει ομόφωνη απόφαση του νομοθετικού σώματος (Βουλή). Υπάρχει βέβαια διαδικασία μέσα από την οποία μπορούν να γίνουν αλλαγές και σ' αυτά τα θέματα. Αλλά είναι τόσο πολύπλοκη και σε συνδυασμό με την κατοχή καθιστούν ουσιαστικά ανέφικτη την προοπτική αλλαγής αυτών των ζητημάτων.
Θεωρώ πάντως ότι δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε το σύστημα που έχουμε στην Κύπρο. Συμφωνώ ότι υπάρχουν αδυναμίες, αλλά δεν γνωρίζω κανένα απολύτως σύστημα που να μην έχει αδυναμίες. Εκτιμώ μάλιστα ότι σε άλλες χώρες τα προβλήματα είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που αντιμετωπίζει η Κύπρος.
αθηνα on 18/07/2012
Ναι Κωνσταντίνε μου,θα συμφωνήσω μαζί σου.Να μην το δαιμονοποιούμε το σύστημα,γιατί αλλού υπάρχουν και χειρότερα.Κάπως έτσι περιγράφαμε την οικονομική μας κατάσταση προ μερικών μηνών,και τώρα ζητάμε δανεικά απο το ταμείο σύνταξης της ΑΗΚ,για να πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις των δημ.υπαλλήλων.Πάλι καλά που δεν τραγουδάμε το : ' Mιά ώ-ραία πεταλούδα...'
Σάββας Τταντής on 18/07/2012
δέν είναι ώρα να συζητάμε για αλλαγή του πολιτικού μας συστήματος.....

προτερεότητα τώρα έχει να βρούμε διεξόδους πως να χάσουμε οσο το δυνατό λιγότερη κυριαρχία. Απο τώρα και στα επόμενα χρόνια οι πολιτικοί ηγέτες θα χάσουν εξουσίες, θα αναλάβει το ΔΝΤ. Οι πολιτικοί δεν θα μπορούν να ασκήσουν οικονομική πολιτική.Τελείωσε.

Η Κύπρος έχει πτωχευσει. Οι τράπεζες έχουν πτωχευσει, μαζι τους θα πτωχευσουν και χιλιάδες μετόχους τους. Οι αλλαγές που έρχονται στην Κύπρο θα είναι τεράστιες. Θα ξεπουληθούμε φτηνά, αυτό πρέπει να μας ανησυχά πλέον.......
Antonis on 18/07/2012
Η ταυτόχρονη διεξαγωγή κοινοβουλευτικών και προεδρικών εκλογών, πιστεύω είναι μια καλή λύση.
Επιπρόσθετα νομίζω ότι είναι καιρός να υπάρξει ΄΄αποδυνάμωση΄΄ και των κομμάτων εκτός από τον εκάστοτε πρόεδρο. Γιατί όχι οι αποφάσεις να είναι στο χέρι του λαού; Η βουλή να συζητά και να ετοιμάζει τα νομοσχέδια και ο κόσμος να ψηφίζει κάθε 7-10 μέρες. Σήμερα, μέσω του διαδικτύου όλοι μπορούν να έχουν λόγο. Πόσο χειρότερη θα είναι η άμεση δημοκρατία από το σημερινό σύστημα; Αν αποδειχτεί λάθος μια απόφαση θα φταίει ο λαός στο σύνολο του.
Για παράδειγμα, αν μπορούσε η βουλή κατά κάποιο ποσοστό ψήφων να περάσει μέτρα για την οικονομία πριν 2-3 χρόνια, όταν ο πρόεδρος έμενε αδρανής, ώστε να ΄΄εγκριθούν΄΄ από το λαό, τότε ο λαός δε θα έμενε παγιδευμένος σε αυτή την κατάσταση. Ακόμα και αν δεν δεχόμασταν μέτρα, θα ήμαστε κύριοι των ευθυνών μας.
Επίσης, η ψηφοφορία για εξέλεγξη βουλευτών πρέπει επιτέλους να γίνει οριζόντια. Οι βουλευτές θα αναγκαστούν να γίνουν καλύτεροι για να παραμείνουν στη βουλή. Θα εκλέγονται πιο άξιοι άνθρωποι και όχι τόσα πολλά παιδιά του κομματικού σωλήνα, επαγγελματίες πολιτικοί με ξύλινη γλώσσα.
Αχιλλεας on 18/07/2012
Αγαπητή Αθηνά,
ήθελες πολλά να είσαι αγριοκάτσικο. Πρόβατα δεν είναι μόνο οι υποστηρικτές του ΑΚΕΛ αλλά όλοι που ότι τους πει το κόμμα τους βουρουν το που πίσω άσχετα με τα πιστεύω τους. Εγώ δεν αλλάζω τα πιστεύω μου για χάρη κανενός κόμματος σαν μερικούς να μην πούμε ονόματα. Και αν υπονοείς ότι είμαι κολαούζος του Χριστόφια έχεις μεγάλο λάθος. Για μένα έφαγε ΤΕΡΑΣΤΙΟ Χ από την μέρα που είπε ΟΧΙ στην λύση του Κυπριακού στο σχέδιο Ανάν.
αθηνα on 18/07/2012
Αμ, έτσι πες μου φίλε μου.Γι αυτό δε θες να δεις ούτε ζωγραφιστό το Λιλλήκα.Επειδή ήταν του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Ε τότε ψήφισε το Μαλά που έχει όλο το πακέττο που σε εκφράζει.Ειναι και παιδί του Βασιλείου,άσχετα αν έκλωσε τελευταία για τη δόξα.