You are here

Κυπριακό Ταμείο Επενδύσεων Φυσικού Αερίου: Θεσμικό Πλαίσιο

22/02/2011

 Σε πρόσφατο άρθρο υποστήριξα ότι πρέπει να υπάρξει συζήτηση για τη σύσταση ενός Κυπριακού Ταμείου Επενδύσεων Φυσικού Αερίου.  Παράλληλα με αυτή τη συζήτηση πρέπει να εξετασθεί (λόγω ομοιότητας) η ανάλυση των επενδυτικών επιλογών του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ).  Υπάρχουν δύο θέματα προς συζήτηση.  Το πρώτο θέμα είναι το θεσμικό πλαίσιο που θα μπορεί να διασφαλίζει χρηστή διοίκηση σε τέτοιους οργανισμούς.  Το δεύτερο έχει να κάνει με την επενδυτική πολιτική των ταμείων και μπορεί αυτή να είναι κάπως συνδεδεμένη με τις επιλογές για το βέλτιστο θεσμικό πλαίσιο.  Για παράδειγμα, πολλοί βουλευτές το 2000 ήθελαν να επενδύσουν τα αποθέματα του ΤΚΑ στο Κυπριακό χρηματιστήριο, μία καταστροφική απόφαση εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή.  Το θεσμικό πλαίσιο θα πρέπει να απαγορεύει τέτοιες, πολιτικά προερχόμενες, παρεμβάσεις σε επενδυτικές επιλογές.  Θα ασχοληθώ σε αυτό το άρθρο με το πρώτο θέμα: Τη διασφάλιση χρηστής διοίκησης σε ένα τέτοιο οργανισμό.  Δυστυχώς, όπως πολλοί άλλοι, δεν έχω μαγικό ραβδί για να εισηγηθώ κάτι αδιάσειστα ορθό.  Εκείνο που μπορώ να κάνω είναι να θέσω στο τραπέζι μερικές σκέψεις προς συζήτηση, ελπίζοντας ότι η σοφία των πολλών θα μπορεί να δημιουργήσει κάτι που να μπορεί να λειτουργήσει σωστά.  Υπάρχουν δύο γενικές ιδέες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν στο Κυπριακό θεσμικό πλαίσιο για το (οποιοδήποτε) Ταμείο: Η ιδέα της πολιτικής ανεξαρτησίας και η ιδέα της οικονομικής ανεξαρτησίας.  Πολιτική ανεξαρτησία θα σημαίνει ότι οι εκλεγμένοι πολιτικοί δε θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ορίζουν τους γενικούς στόχους του ανεξάρτητου ταμείου.  Αυτοί οι στόχοι θα ορίζονται από τους αξιωματούχους του Ταμείου.  Αν όντως είναι τεχνοκράτες και ξέρουν τη δουλειά τους τότε γιατί να μην αφεθούν να παίρνουν τέτοιες αποφάσεις;  Μάλλον σε μία δημοκρατία, έστω και με προβλήματα χρηστής διοίκησης, ανεξαρτησία από τους εκλεγμένους αντιπρόσωπους του λαού θα είναι δύσκολο να περάσει και ίσως να δικαιολογηθεί.  Άρα τους στόχους του Ταμείου θα τους καθορίζει η κυβέρνηση.  Για παράδειγμα, η Κυβέρνηση θα μπορεί να ορίσει ένα ποσό είσπραξης κάθε χρόνο από το ταμείο για κάλυψη κυβερνητικών δαπανών.  Επίσης ο υπουργός Οικονομικών θα μπορεί να διορίζει τα ανεξάρτητα μέλη του διοικητικού συμβουλίου διαχείρισης του Ταμείου.  Τα άτομα θα πρέπει να έχουν εξειδικευμένες γνώσεις και η θητεία τους θα μπορεί να λήγει σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα, όπως συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για τη διασφάλιση καλύτερης συνέχειας στο έργο τους.  Η κυβέρνηση θα μπορεί επίσης να περιορίζει τα είδη επενδύσεων που μπορεί να γίνουν (πχ το ταμείο δεν θα μπορεί να επενδύει σε Κυπριακές μετοχές για καλύτερη διαφοροποίηση και ελαχιστοποίηση κινδύνου συγκρουόμενων συμφερόντων και δεν θα μπορεί να υπερβαίνει κάποιο ποσοστό επένδυσης σε μετοχές).  Οικονομική ανεξαρτησία σημαίνει ότι από τη στιγμή που το συμβούλιο διορίζεται, το ταμείο θα παίρνει αποφάσεις με πλήρη ανεξαρτησία.  Θα πρέπει να υπάρχει διαφάνεια τουλάχιστον μετά από κάποιο χρονικό διάστημα για τις επενδυτικές επιλογές (πχ με παρουσιάσεις στον υπουργό Οικονομικών και στη βουλή) αλλά δεν θα μπορεί να υπάρχει παρέμβαση στο έργο της διαχειριστικής επιτροπής.  Η Νορβηγία είναι ένα χρήσιμο παράδειγμα διότι έχει την εμπειρία μερικών χρόνων μέσω του Νορβηγικού Ταμείου Πετρελαίων.  Το ταμείο διαχειρίζεται η ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα εκ μέρους του υπουργείου Οικονομικών.  Δεν ξέρω αν αυτή είναι η καλύτερη λύση (αν για παράδειγμα πρέπει η διαχείριση να γίνεται από την Κεντρική Τράπεζα) αλλά αυτός ο διαχωρισμός αρμοδιοτήτων προσπαθεί να μειώσει την επιρροή/εμπλοκή πολιτικών προσώπων στη διαχείριση του ταμείου.  Δεδομένης της εμπλοκής πολιτικών προσώπων σε πολλές αποφάσεις στην Κυπριακή πραγματικότητα, ίσως αυτή να είναι μία πιθανή λύση και για την Κύπρο.  Ελπίζω ότι μακροπρόθεσμα αυτά τα θέματα θα συζητηθούν δημόσια και με πλήρη διαφάνεια για τη δημιουργία του καλύτερου δυνατού θεσμικού πλαισίου για οποιοδήποτε κρατικό ταμείο διαχειρίζεται χρήματα προς όφελος μελλοντικών γενεών.  Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. https://sites.google.com/site/alexmichaelidesucy/

7 σχόλια
Φιλίπ on 22/02/2011
Τα πολιτικά κριτήρια στις επενδύσεις σίγουρα δεν οδηγούν στα καλύτερα αποτελέσματα.

Η ιδέα, όμως, ότι ο ένας 25άρης μιας επενδυτικής τράπεζας του εξωτερικού είναι το αντίδοτο, είναι ακόμα πιο προβληματική. Άλλωστε, είδαμε, τι έκαναν οι "επαγγελματίες" διαχειριστές κεφαλαίων με τα subprime, κτλ.

Σίγουρα δεν θα ήθελα να κάνει κουμάντο στις συντάξεις μου ο Σταυράκης, ο Αβέρωφ ή ο Παπαδόπουλος (για να μην πούμε τον Ευαγόρου, ή ακόμα και τον Προδρόμου).

Τουλάχιστον αυτούς, όμως, τους ελέγχο με τη ψήφο μου.

Τους διαχειριστές πως θα τους ελέγχω; Αν πάει κάτι στραβά, απλώς θα πουν αυτοί που τους διόρισαν ότι νίπτουν τα χείρας τους και θα τους αντικαταστήσουν.

Θα με ενδιέφερε, πάντως, να δω μια μελέτη των διαχρονικών αποδόσεων των ταμείων που διαχειρίζονται πολιτικοί και διαχειριστές επενδύσεων, αν υπάρχει. Από περιέργια...
Alexander Michaelides on 22/02/2011
Οι πολιτικοί δε θα παίρνουν τις επενδυτικές αποφάσεις, όπως όταν θα υπάρχει Σχέδιο Υγείας δε θα κάνουν εγχειρήσεις. Το ακόλουθο έχει τις αποδόσεις του Νορβηγικού Ταμείου:

http://www.nbim.no/en/Investments/Return-on-the-fund/
Φιλίπ on 22/02/2011
Αν και σε γενικές γραμμές συμφωνώ με τον κ. Μιχαηλίδη, επανέρχομαι για να ξεκαθαρίσω τη διαφωνία μου, που φαίνεται να του έχει διαφύγει.

Άλλο το να αφήνεις τους γενικούς στόχους ενός ταμείου να ορίζονται από μια επενδυτική τράπεζα και άλλο το να αφήνεις τους fund managers να βρουν τον καλύτερο τρόπο να επιτύχουν τους στόχους που καθορίζει η πολιτική ηγεσία.

Για στοιχειοθέτηση αυτών που λέω παραπέμπω στο site που παρέπεμψε και ο κ. Μιχαηλίδης:

NBIM aims to get the highest possible return on the fund within the investment mandate set by the Ministry of Finance.

[http://www.nbim.no/en/About-us/]
Alexander Michaelides on 22/02/2011
Συμφωνούμε (νομίζω). Ο στόχος (the investment mandate) για το ταμείο τίθεται από την πολιτική ηγεσία αλλά μετά η επίτευξη της ψηλότερης δυνατής απόδοσης αφήνεται στη διαχειριστική επιτροπή (highest possible return within the investment mandate). Αυτό προσπαθεί να πει το άρθρο αλλά ίσως όχι ιδιαίτερα καθαρά.
Φιλίπ on 22/02/2011
Το άρθρο λέει: "Πολιτική ανεξαρτησία θα σημαίνει ότι οι εκλεγμένοι πολιτικοί δε θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ορίζουν τους γενικούς στόχους του ανεξάρτητου ταμείου."

Με αυτό το σημείο διαφωνώ για τους λόγους που παρέθεσα.

Συμφωνώ με το να υπάρχει η ευελιξία στους τεχνοκράτες να επιδιώξουν το καλύτερο, εντός των στόχων που τίθενται από την πολιτική ηγεσία.
Alexander Michaelides on 23/02/2011
Tο άρθρο στην επόμενη παράγραφο επίσης λέει

"Μάλλον σε μία δημοκρατία, έστω και με προβλήματα χρηστής διοίκησης, ανεξαρτησία από τους εκλεγμένους αντιπρόσωπους του λαού θα είναι δύσκολο να περάσει και ίσως να δικαιολογηθεί. Άρα τους στόχους του Ταμείου θα τους καθορίζει η κυβέρνηση."

Άρα το ταμείο ΔΕΝ θα έχει πολιτική ανεξαρτησία.
demis on 25/02/2011
Από την ιστορία του φυσικού αέριου ... το μόνο που θα μας μείνει ως συνήθως είναι τα μυρωδάτα αέρια των ανόητων πολιτικών που οι μωροί Κύπριοι ψηφοφόροι εκλέγουν να τους εκπροσωπούν.