You are here

Ανοχύρωτη πολιτεία

13/04/2011
Λίγοι θα πρόσεξαν την περασμένη βδομάδα ένα αρθρίδιο στη Financial Times που υποστηρίζει ότι η Κύπρος θα ακολουθήσει την Πορτογαλία στο ταμείο στήριξης της ΕΕ πριν την Ισπανία ή την Ιταλία.

Το blog των FT δεν παραθέτει ιδιαίτερα πειστικά στοιχεία, ούτε λαμβάνει υπόψη κάποιους από τους παράγοντες που κάνουν την Κύπρο να διαφέρει από τις χώρες αυτές.

Έχει όμως τη σημασία του γιατί φέρνει στην επιφάνεια τις αντιλήψεις που άρχισαν να δημιουργούνται διεθνώς για την κατάσταση της κυπριακής οικονομίας.

Ίσως οι αντιλήψεις αυτές να είναι λανθασμένες.  Το ότι υπάρχουν, όμως, σημαίνει ότι η δική μας συμπεριφορά πρέπει να τις λαμβάνει υπόψη, ιδίως αν χρειάζεται να δανειστούμε από τις διεθνείς αγορές.

Οι κυπριακές τράπεζες – που με βάση τους ξένους οίκους αξιολόγησης, αποτελούν τη βασικότερη εστία κινδύνου για το σύστημα – φαίνεται να έχουν αντιληφθεί τα σημεία των καιρών. 

Προχώρησαν τους τελευταίους μήνες σε μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίων και έχουν ήδη ανακοινώσει νέες αυξήσεις για τους επόμενους μήνες.  Άρχισαν επίσης να βελτιώνουν την κεφαλαιακή τους βάση με διάθεση κάποιων στοιχείων του ενεργητικού τους.

Με λίγα λόγια, οι τράπεζες οχυρώνονται για να είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν σε περίπτωση επιδείνωσης των οικονομικών δεδομένων.

Έκαναν, δηλαδή, ό,τι μπορούν, υπό τις περιστάσεις.

Μπορεί να πει κάποιος το ίδιο και για την πολιτεία;

Η έστω μικρή μείωση του ελλείμματος από το 6,1% του ΑΕΠ το 2009 στο 5,3% το 2010 είναι θετική.

Και η προσδοκώμενη μείωση του φετινού ελλείμματος στο 4% είναι επίσης θεμιτή.

Τα δεδομένα που δημιουργούνται γύρω μας, όμως, χρειάζονται πιο δραστικά μέτρα. 

Η ολιγωρία που παρατηρείται στη συγκράτηση του κρατικού μισθολογίου είναι ανεξήγητη και στέλνει τα λανθασμένα μηνύματα στους αξιολογητές και στους πιστωτές μας.

Η καθυστέρηση στην αναμόρφωση του συνταξιοδοτικού συστήματος, στην εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων και στον ορθολογισμό του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας είναι επίσης επιζήμια.

Η πολιτεία κάνει μικρά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.  Με ρυθμούς όμως που δεν πείθουν τις διεθνείς αγορές που θεωρούν – ορθά ή λανθασμένα – ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο.

Αντιλαμβάνομαι, φυσικά, το πολιτικό κόστος μιας πιο δραστικής δημοσιονομικής αναπροσαρμογής.  Αν το δούμε με στυγνή πολιτική λογική, στη χειρότερη των περιπτώσεων ίσως σημαίνει την απώλεια μιας ή και δύο εδρών.

Το τίμημα, όμως, που θα κληθούμε να πληρώσουμε σαν πολιτεία για την ολιγωρία μας είναι πολύ μεγαλύτερο από τις δύο ή τρεις ποσοστιαίες μονάδες που θα χάσει ένα κόμμα.

Είναι η παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε ξένους πιστωτές.

Στους ίδιους πιστωτές από τους οποίους θα εξαρτόμαστε για την επίλυση του εθνικού μας προβλήματος.

Αντώνης Α. Έλληνας

Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών

Πανεπιστήμιο Κύπρου
9 σχόλια
pavlos on 13/04/2011
1) Παγοποίηση του μισθολογίου στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα για περίοδο δύο ετών.

2) Μείωση του προσωπικού στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα ως αποτέλεσμα διαφόρων μέτρων όπως, για παράδειγμα, η υλοποίηση της φιλοσοφίας της εναλλαξιμότητας και η μείωση του αριθμού των δήμων (διά της ενοποίησης δήμων).



3) Εισαγωγή του θεσμού της εισοδηματικής πολιτικής η οποία μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί με τρόπο που να υποκαταστήσει την ΑΤΑ και το σύστημα των προσαυξήσεων το οποίο είναι ανεπαρκές. (Για παράδειγμα, είναι παράλογο σε περιόδους ύφεσης να υπάρχει αύξηση του κρατικού μισθολογίου λόγω των προσαυξήσεων.) Η ευέλικτη εφαρμογή μιας εισοδηματικής πολιτικής εξυπηρετεί τον στόχο μιας πιο δίκαιης κοινωνίας με τρόπο που ελαχιστοποιούνται οι οποιεσδήποτε στρεβλώσεις.

4) Μείωση των κλιμάκων εισδοχής στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. Σημειώνεται ότι το θέμα αυτό συζητήθηκε κατ’ επανάληψιν στο παρελθόν αλλά η υλοποίηση του ματαιωνόταν την τελευταία στιγμή λόγω μικροκομματικών σκοπιμοτήτων (π.χ. το 2002 όπου τελικά προκρίθηκαν αυξήσεις (!)).



5) Αναθεώρηση των συνταξιοδοτικών σχεδίων με τρόπο που να αποκαθίσταται η ισοτιμία των πολιτών και ο οικονομικός ορθολογισμός. Για παράδειγμα, οι αποκοπές και εισφορές όλων των εργαζομένων στον ιδιωτικό και ευρύτερο δημόσιο τομέα πρέπει να είναι ομοιόμορφες.



6) Εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών και εσόδων. Στα πλαίσια αυτά προκρίνεται και μια νέα φορολογική μεταρρύθμιση με συγκεκριμένους στόχους μεταξύ των οποίων η ενίσχυση των οικογενειών. Επιπρόσθετα, θα επαναξιολογηθούν όλων των ειδών οι χορηγίες στη βάση εισοδηματικών κριτηρίων. Είναι καθοριστικής σημασίας ταυτόχρονα να διατηρηθεί το συγκριτικό πλεονέκτημα της Κύπρου ως χώρα με σχετικά χαμηλή φορολογία.

7) Διαφοροποίηση του νομικού πλαισίου και της φιλοσοφίας του κρατικού προϋπολογισμού αναφορικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση και την έρευνα. Βασική φιλοσοφία της νέας προσέγγισης θα είναι η ισοτιμία φοιτητών, ακαδημαϊκών και ιδρυμάτων καθώς και η ορθολογιστική κατανομή και αξιοποίηση των πόρων. Μόνο έτσι θα ανοίξει ο δρόμος για τη μετατροπή της Κύπρου σε ακαδημαϊκό κέντρο το οποίο, μεταξύ άλλων, θα λειτουργήσει και ως νέος μοχλός ανάπτυξης (engine of growth) δημιουργώντας νέες θέσεις απασχόλησης. Μια τέτοια εξέλιξη συμβαδίζει και με την προοπτική της μετατροπής της Κύπρου ως περιφερειακό ιατρικό κέντρο – και γενικότερα με την προοπτική ενός διεθνούς οικονομικού κέντρου με την ευρεία έννοια του όρου.





8) Ενίσχυση της προσπάθειας για αειφόρο ανάπτυξης. Αυτό περιλαμβάνει και την προώθηση νέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

9) Θεσμοθέτηση και φορολόγηση του ηλεκτρονικού καθώς και άλλης μορφής τζόγου. Στα πλαίσια αυτά είναι σημαντική και η δημιουργία μικρού αριθμού καζίνων.



10) Έναρξη ενός δημιουργικού διαλόγου για την επίτευξη του στόχου της σύγκλισης των όρων απασχόλησης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Στα πλαίσια του νέου κοινωνικού συμβολαίου θα ενθαρρυνθεί η ευνομία και η πάταξη της φοροδιαφυγής.

11) Αποφυγή απεργιακών μέτρων και κινητοποιήσεων για τα επόμενα δύο χρόνια. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αποφεύγονται οι χαρακτηρισμοί και να υπάρξει ένα κλίμα περισυλλογής και αλληλοσεβασμού.



12) Επαναξιολόγηση χορηγιών και επιδομάτων εφ’ όλης της ύλης. Για παράδειγμα, εάν εξοικονομηθούν πόροι από επιδόματα σε «πολιτικούς πρόσφυγες» το όφελος θα είναι πολυδιάστατο καθώς, μεταξύ άλλων, θα αποθαρρυνθεί η λαθρομετανάστευση ενώ ταυτόχρονα θα εξυπηρετηθούν περισσότερες ανάγκες Κυπρίων.

Η Κύπρος μπορεί να προσβλέπει σε ένα καλύτερο αύριο μόνο εάν επιλύσει τα προβλήματά της, δημιουργήσει προοπτική και επιτύχει μια κοινωνική συνοχή. Στην αντίθετη περίπτωση θα οδηγηθούμε στον μαρασμό, την κατάρρευση, τη δημογραφική αλλοίωση και την εθνική συρρίκνωση. Η κυβέρνηση και τα κόμματα έχουν υποχρέωση να δουν κατάματα την καθοριστική αυτή πρόκληση.
on 14/04/2011
Δεν συμφωνών με όλα όσα λέτε. Τι θα πετύχουμε όταν κατακρεουργήσουμε τους μισθούς των υπαλλήλων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα; Νομίζετε θα αυξηθούν οι μισθοί των ιδιωτικών υπαλλήλων; Καθόλου. Το αντίθετο θα γίνει. Μειώνοντας τους μισθούς, θα σταματήσουμε και την όποια ανάπτυξη έρχεται από την εσωτερική αγορά. Η εσωτερική ανάπτυξη βασίζεται στις 60-70000 υπαλλήλους και τις οικογένειές τους που ξοδεύουν. Αυτή την παράμετρο δεν την εξετάζει κανείς. Ποιος θα ξοδεύει μετά;
Επίσης, για τα συνταξιοδοτικά υπάρχει νομίζω σύγχυση. Οι δημόσιοι πρέπει να συνεισφέρουν στο ΤΚΑ όπως όλοι οι άλλοι. Δηλαδή, να συνεισφέρουν σε ποσοστό 6,8 όπως όλοι μας με τις όποιες αυξήσεις που θα επέλθουν μέχρι το 2039.
Η σύνταξη όμως και το εφάπαξ που παίρνουν από την κυβέρνηση ως εργοδότη τους είναι στη θεωρία παρόμοιο με τα ταμεία προνοίας που έχουν οι ιδιωτικοί αλλά δεν κάνουν εισφορές και είναι σίγουρα ψηλότερα. Αν πρέπει να κάνουν και εκεί εισφορές είναι ένα θέμα. Το τι θα έπρεπε να γίνει με αυτά και σχετικά ανώδυνα νομίζω είναι να σταματήσει η τιμαριθμική αναπροσασρμογή τους και να προστίθενται οι γενικές αυξήσεις που παίρνουν οι δημόσιοι στις συντάξεις. Επίσης, να σταματήσει η μεταφορά των συντάξεων στις/στους συζύγους όταν πεθάνει ο αφυπηρετήσαντας. Αν τα κάνουμε αυτά που δεν θα έχουν και μεγάλη αντίδραση υπολογίζω θα βελτιωθεί αρκετά η κατάσταση. Δεν πας από το 0 στο 10. Χρειάζεται βήμα-βήμα γιατί αλλιώς θα έχουμε σοβαρές αντιδράσεις.
Τέλος, οι πλούσιοι θα πληρώσουν κάτι; Δεν μας λέτε ούτε και γι' αυτό. Οι γαιοκτήμονες θα πληρώσουν κάτι; Οι φοροδιαφεύγοντες ελεύθεροι επαγγελματίες ή αυτοεργοδοτούμενοι μεγαλογιατροί, μεγαλοδικηγόροι, κτλ, θα πληρώσουν κάτι; Γιατί πάντα όλα περιστρέφονται γύρω από τους υπαλλήλους του δημόσιου και ημιδημόσιου τομέα; Μόνο αυτοί φταίνε; Η φοροδιαφυγή που υπολογίζεται στα 600 εκατ. δεν παίζει ρόλο; Έχεις καταγράψει 12 εισηγήσεις και δεν ασχολήθηκες με την φοροδιαφυγή όπως και οι περισσότεροι. Διερωτώμαι γιατί; Τέλος, ο καπιταλισμός ευθύνεται για την κρίση που περνούμε τώρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Και οι ΗΠΑ που όλα αυτά που γράφεις τα εφαρμόζουν κατά γράμμα, καταχρεωμένες είιναι. Καμμιά πρωτοποριακή λύση, καμμιά νεά εισήγηση θα πεί κάποιος ή θα αναμασούμε αυτά που γράφουν τα βιβλία της οικονομικής θεωρίας;
kax on 13/04/2011
Κύριε Έλληνα

Στο αόριστο και θεωρητικό επίπεδο έχετε απόλυτο δίκαιο.Βάζοντας αριθμούς κάτω όμως στην Κυπριακή πραγματικότητα υπάρχει από την μια μια μακροχρόνια νόσος(δημοσιονομικό)που με τα λίγα μέτρα που λαμβάνονται σιγά σιγά και πολλή τύχη από το εξωτερικό η κατάσταση θα ανατραπεί, υπό την έννοια ότι δεν θα τουμπάρει η οικονομία.Από την άλλη με την έκθεση των τραπεζών σε πτωχευμένες και επιδεινούμενες οικονομίες οι τρύπες είναι πολύ μεγάλες που δεν καλύπτονται με τις ΑΜΚ.Η τύχη της όικονομίας μας θα κριθεί από την αντιμετώπιση της κρίσης σε Ευρωπαικό επίπεδο.
Προσωπικά θα καλοσώριζα τονέλεγχο της οικονομίας μας από ξένους.Θα μας έβαζαν σε μια τάξη΄χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες.Είναι όμως άδικο να πληρώσουμε όλοι(συμπεριλαμβανομένων και των μετόχων των τραπεζών)τις αποφάσεις λίγων τραπεζιτών.Την περασμένη εβδομάδα δημοσιεύτηκε με αρνητικά σχόλια το μπόνους του Εκτελεστικού Διευθυντή της πιό πετυχημένης Αμερικανικής τράπεζας.Κανένας όμως δεν σχολίασε ότι ο κανονικός του μισθός,1 εκ δολλάρια,είναι χαμηλότερος από τους μισθούς των Ελλήνων και Κυπρίων τραπεζιτών πριν τα δικά τους μπόνους.Δεν αναφέρνω ονόματα αλλά φαίνονται στις Ετήσιες Εκθέσεις των τραπεζών και διερωτώμαι για την θέση σας.Τέτοιοι μισθοί δεν δικαιολογούνται .Όταν κάμουν κέρδη οι τράπεζες μας ανάλογα με την Μοργκαν να πάρουν και τα ανάλογα μπόνους οι τραπεζίτες.
The Bear on 13/04/2011
Concerning the FT blog written by Emma Saunders i must emphasize that her thoughts are completely unfounded.However it does seem that the tide has started to turn against us. With our 10 year government bond at 6.25% and the government using up internal liquidity to fund it's needs at a cheaper rate (maybe also to the detriment of households and business organisations), the initiation of negative press coverage from the foreign press can only damage the country's credibility and send our cost of borrowing even higher. 6.25% is ridiculously high comparing us to country's such as Mexico and let's not forget that the area around 6% has in the past been characterised as default signals. Warning signals for Cyprus! Will this government at last take some proper action and restore some confidence back.......
observer on 13/04/2011
I could not agree more with your article.My prediction is that little will be done until the elections at the expence as you point out to the whole economy purely in order not to affect by the obvious economic measures urgently needed primarily the ruling party voters.Thereafter as the FT comments we might be number 4 after Portugal in which case the president the finance minister his government and his party will not be to blame (they all have the tendency anyway of blaming everybody else) but the bad Europe and the capitalists will be blamed for the much harder measures that will be needed.This I believe is their strategy.Time will show.
... on 13/04/2011
Χρήσιμη η συζήτηση για το κατά πόσο οι τράπεζες έχουν ή όχι κεφάλαια για να αντέξουν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

Νομίζω πως γίνεται όμως με μια δόση υπερβολής γιατί αγνοούνται τα κεφάλαια που πήραν και θα πάρουν οι τράπεζες, την ευχέρεια που έχουν να πουλήσουν κάποιες θυγατρικές αλλά και τους πολλούς Rybolovlev που καραδωκούν και που θα ήθελαν να βάλουν κεφάλαια, αν και όταν τους το επιτρέψουν οι συνθήκες και οι αρχές.

Όσο για το κράτος συμφωνώ ότι κινδυνεύει να πληρώσει πολύ ακριβό τίμημα για την καθυστέρηση στη ρύθμιση ζητημάτων που όλοι αναγνωρίζουν ως σημαντικά.
Stelios on 13/04/2011
Συμφωνώ με όλους σας αλλά βρισκόμαστε στην Κύπρο μας που η καρέκλα είναι το κριτήριο συμπεριφοράς. Δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης και Βουλής. Δυστυχώς η πολιτική και οι πολιτικοί μας δεν εξυπηρετούν τον λαό αλλά τα μικροκαμματικά τους συμφέροντα, μιλάμε για ξεφτίλα. Το βλέπουμε καθημερινά και δεν σας κρύβω ότι κάποια πράγματα που ακούω είναι απλά απίστευτα και σίγουρα οι ίδιοι που τα λένε δεν τα πιστεύουν. Προσπαθούν με κάθε μέσο να κερδίσουν εντυπώσεις για να εκλεγούν ή να επανεκλεγούν. Το δυστυχέστερο είναι ότι και ο λαός μας δεν σκέφτεται ή κρίνει αντικειμενικά αλλά κομματικά. Εύχομαι τουλάχιστον μετά τις εκλογές να συνηδειτοποιήσουν όλοι ότι η δουλειά τους είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων του λαού που τους εκλέγει και κατεπέκταση της πατρίδας μας. Πιστεύω ότι με συνένεση και με λίγα οικονομικά μέτρα που θα αγγίζουν όλους μας μισθωτούς, δημόσια υπηρεσία, επιχειρήσεις να αποφύγουμε τα χειρότερα. Βλέπουμε και ακούμε καθημερινά τι γίνεται στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Κάποιος.... on 14/04/2011
Μετά από αυτές τις εκλογές αγαπητέ Στέλιο έρχονται άλλες.

Και στο θέμα της συλλογής και εξασφάλισης ψήφων (μόνο σε αυτό όμως), οι πολιτικοί μας έχουν αποδείξει ότι δρούν με προνοητικότητα και προγραμματισμό.

Άρα μην περιμένεις θεαματικές αλλαγές.

Η ξεφτίλα που λές, είναι εδώ για να μείνει.... μέχρι κάποιος Οδυσσέας (βλέπε ΔΝΤ και άλλοι) να αναλάβει (με το αζημείωτο φυσικά) να καθαρίσει την 'κόπρο' στην οποία ζούμε.
Πόλυς Ηλιοφώτου on 14/04/2011
Αντώνη, πολύ εύστοχο και καλογραμμένο άρθρο.
χαιρετισμούς

υ.γ. θα πρότεινα όμως στους άλλους φίλους που συμμετέχουν στο blog να γράψουν σχόλια στο αρθρίδιο, όπως σωστά το αποκαλείς, της συγκεκριμένης κυρίας της οποίας τα κραυγαλέα συμπεράσματα στηρίζονται σε προκλητικά επιφανειακή ανάλυση