Δωρεάν γεύμα
06/10/2011
Μια από τις καλύτερες εισηγήσεις που έχω διαβάσει για ενίσχυση της οικονομικής ανάκαμψης στις ΗΠΑ προέρχεται από τον καθηγητή των Οικονομικών του Πανεπιστημίου Berkeley στην Καλιφόρνια Bradford de Long, η οποία φέρει τον τίτλο A free lunch for America. O De Long εισηγείται αύξηση των δημόσιων επενδύσεων σε υποδομές κατά $500 δισ., η οποία μπορεί να χρηματοδοτηθεί με 1% επιτόκιο για περίοδο 30 ετών, σε πραγματικούς όρους.
Η κοινωνική απόδοση των δημόσιων επενδύσεων σε τέτοια έργα υπολογίζεται σε 25% το χρόνο - η οποία συνάδει και με δική μου έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Economic Journal - και αν ακόμη οι δαπάνες δεν είναι και πολύ παραγωγικές. Ο De Long υποθέτει ότι ο πολλαπλασιαστής (για μια σχετικά κλειστή οικονομία όπως οι ΗΠΑ) είναι περίπου (μόνο) 2. Αρά υπολογίζει ότι η αύξηση του ΑΕΠ - για τα δύο χρόνια που διαρκούν τα έργα - θα ανέλθει στο 1 τρισ. και θα δημιουργήσει περίπου 7 εκ. νέες θέσεις εργασίας, μειώνοντας το ποσοστό ανεργίας κατά 2%.
Τα οφέλη κατά τον De Long δε σταματούν εκεί. Οι καλύτερες υποδομές σημαίνουν $20 δισ. το χρόνο σε υψηλότερο εισόδημα και χαμηλότερη ανεργία μακροπρόθεσμα, που θα αποφέρει ακόμη $20 δισ. το χρόνο σε υψηλότερη παραγωγή.
Εν περιλήψει τα οφέλη είναι περισσότερες θέσεις εργασίας, 500 δισ. άμεση αύξηση της κατανάλωσης για δύο χρόνια και $40 δισ. το χρόνο, επαναλαμβανόμενα, αυξημένη παραγωγή και εισοδήματα.
Ποιό όμως το κόστος; Σημειώνει πρώτα ότι το κόστος για το κράτος θα είναι πολύ λιγότερο από τα 500 δισ. των επενδύσεων γιατί τα έσοδα του κράτους θα αυξηθούν κατά 300 δισ. από την αυξημένη οικονομική δραστηριότητα. Με 1% επιτόκιο για τριάντα χρόνια, το κόστος ανέρχεται σε $2 δισ. το χρόνο για 30 χρόνια. Στο τέλος των τριάντα χρόνων θα πρέπει να πληρώσουν ή να αναχρηματοδοτήσουν το δάνειο των 200 δισ.
Εν τω μεταξύ τα 40 δισ. επιπρόσθετο εισόδημα το χρόνο θα δημιουργήσουν έσοδα 10 δισ. το χρόνο για το κράτος από άμεση και έμμεση φορολογία. Αυτή η ροή εσόδων καλύπτει τόσο τους τόκους 2 δισ. το χρόνο και με προσεκτική επένδυση το υπόλοιπο θα ήταν αρκετό για να αποπληρωθεί το δάνειο των 200 δισ. σε 30 χρόνια.
Το συμπέρασμα; Ένα δωρεάν γεύμα για τον Αμερικανό φορολογούμενο. Το οποίο προκύπτει από το χαμηλό επιτόκια που πληρώνουν οι ΗΠΑ στη διεθνή αγορά. Το οποίο οι επενδυτές αποδέχονται ως ένα λογικό τίμημα που πληρώνουν για την ασφάλεια των χρημάτων τους (το οποίο ο De Long υπολογίζει σε 6% το χρόνο).
Κάτι ανάλογο ισχύει και στην Ευρώπη αφού η Γερμανία μπορεί να δανεισθεί για περίοδο 30 ετών με επιτόκιο 3.25% (coupon) σε ονομαστικούς όρους, δηλαδή 1.25% σε πραγματικούς όρους. Διερωτώμαι σε ποιό βαθμό αυτό επιτρέπει στη Γερμανία να χρηματοδοτήσει ένα νέο, φιλόδοξο, Σχέδιο «Μάρσαλ» για όλη την ευρωζώνη. Εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον φαίνεται να είναι η καλύτερη επένδυση που θα έκανε ποτέ η Γερμανία. Γιατί με πολύ χαμηλό κόστος έχει τη δυνατότητα να ωθήσει την ανάπτυξη σε όλη την ευρωζώνη, κάτι που αναμφίβολα θα ωφελήσει τη Γερμανική οικονομία με ποικίλους τρόπους.
Διερωτώμαι όμως αν η σημερινή οικονομική ηγεσία στη Γερμανία έχει τη διορατικότητα να προσφέρει τέτοιες ευφάνταστες λύσεις. Μέχρις στιγμής οι ενδείξεις δεν είναι και πολύ καλές.
Πανίκος Δημητριάδης
Καθηγητής Οικονομικών Πανεπιστήμιο του Leicester
Μέλος της Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου
Η κοινωνική απόδοση των δημόσιων επενδύσεων σε τέτοια έργα υπολογίζεται σε 25% το χρόνο - η οποία συνάδει και με δική μου έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Economic Journal - και αν ακόμη οι δαπάνες δεν είναι και πολύ παραγωγικές. Ο De Long υποθέτει ότι ο πολλαπλασιαστής (για μια σχετικά κλειστή οικονομία όπως οι ΗΠΑ) είναι περίπου (μόνο) 2. Αρά υπολογίζει ότι η αύξηση του ΑΕΠ - για τα δύο χρόνια που διαρκούν τα έργα - θα ανέλθει στο 1 τρισ. και θα δημιουργήσει περίπου 7 εκ. νέες θέσεις εργασίας, μειώνοντας το ποσοστό ανεργίας κατά 2%.
Τα οφέλη κατά τον De Long δε σταματούν εκεί. Οι καλύτερες υποδομές σημαίνουν $20 δισ. το χρόνο σε υψηλότερο εισόδημα και χαμηλότερη ανεργία μακροπρόθεσμα, που θα αποφέρει ακόμη $20 δισ. το χρόνο σε υψηλότερη παραγωγή.
Εν περιλήψει τα οφέλη είναι περισσότερες θέσεις εργασίας, 500 δισ. άμεση αύξηση της κατανάλωσης για δύο χρόνια και $40 δισ. το χρόνο, επαναλαμβανόμενα, αυξημένη παραγωγή και εισοδήματα.
Ποιό όμως το κόστος; Σημειώνει πρώτα ότι το κόστος για το κράτος θα είναι πολύ λιγότερο από τα 500 δισ. των επενδύσεων γιατί τα έσοδα του κράτους θα αυξηθούν κατά 300 δισ. από την αυξημένη οικονομική δραστηριότητα. Με 1% επιτόκιο για τριάντα χρόνια, το κόστος ανέρχεται σε $2 δισ. το χρόνο για 30 χρόνια. Στο τέλος των τριάντα χρόνων θα πρέπει να πληρώσουν ή να αναχρηματοδοτήσουν το δάνειο των 200 δισ.
Εν τω μεταξύ τα 40 δισ. επιπρόσθετο εισόδημα το χρόνο θα δημιουργήσουν έσοδα 10 δισ. το χρόνο για το κράτος από άμεση και έμμεση φορολογία. Αυτή η ροή εσόδων καλύπτει τόσο τους τόκους 2 δισ. το χρόνο και με προσεκτική επένδυση το υπόλοιπο θα ήταν αρκετό για να αποπληρωθεί το δάνειο των 200 δισ. σε 30 χρόνια.
Το συμπέρασμα; Ένα δωρεάν γεύμα για τον Αμερικανό φορολογούμενο. Το οποίο προκύπτει από το χαμηλό επιτόκια που πληρώνουν οι ΗΠΑ στη διεθνή αγορά. Το οποίο οι επενδυτές αποδέχονται ως ένα λογικό τίμημα που πληρώνουν για την ασφάλεια των χρημάτων τους (το οποίο ο De Long υπολογίζει σε 6% το χρόνο).
Κάτι ανάλογο ισχύει και στην Ευρώπη αφού η Γερμανία μπορεί να δανεισθεί για περίοδο 30 ετών με επιτόκιο 3.25% (coupon) σε ονομαστικούς όρους, δηλαδή 1.25% σε πραγματικούς όρους. Διερωτώμαι σε ποιό βαθμό αυτό επιτρέπει στη Γερμανία να χρηματοδοτήσει ένα νέο, φιλόδοξο, Σχέδιο «Μάρσαλ» για όλη την ευρωζώνη. Εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον φαίνεται να είναι η καλύτερη επένδυση που θα έκανε ποτέ η Γερμανία. Γιατί με πολύ χαμηλό κόστος έχει τη δυνατότητα να ωθήσει την ανάπτυξη σε όλη την ευρωζώνη, κάτι που αναμφίβολα θα ωφελήσει τη Γερμανική οικονομία με ποικίλους τρόπους.
Διερωτώμαι όμως αν η σημερινή οικονομική ηγεσία στη Γερμανία έχει τη διορατικότητα να προσφέρει τέτοιες ευφάνταστες λύσεις. Μέχρις στιγμής οι ενδείξεις δεν είναι και πολύ καλές.
Πανίκος Δημητριάδης
Καθηγητής Οικονομικών Πανεπιστήμιο του Leicester
Μέλος της Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου
6 σχόλια
on 06/10/2011
Πανίκο,
η Ιαπωνία ακολούθησε αυτές τις συνταγές από το 1993 μέχρι σήμερα (με μηδέν επιτόκιο δανεισμού) και το μόνο που της έμεινε ήταν ένα δισθεώρατο χρέος, και δύο χαμένες δεκαετίες. Δικαιούμαστε να αμφιβάλλουμε για το δωρεάν γεύμα, νομίζω. Και αυτό δεν το λέω διότι απαραίτητα διαφωνώ. Αλλά το παράδειγμα της Ιαπωνίας θα πρέπει όλοι να το έχουν στο μυαλό σαν παράδειγμα προς εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων.
η Ιαπωνία ακολούθησε αυτές τις συνταγές από το 1993 μέχρι σήμερα (με μηδέν επιτόκιο δανεισμού) και το μόνο που της έμεινε ήταν ένα δισθεώρατο χρέος, και δύο χαμένες δεκαετίες. Δικαιούμαστε να αμφιβάλλουμε για το δωρεάν γεύμα, νομίζω. Και αυτό δεν το λέω διότι απαραίτητα διαφωνώ. Αλλά το παράδειγμα της Ιαπωνίας θα πρέπει όλοι να το έχουν στο μυαλό σαν παράδειγμα προς εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων.
on 06/10/2011
Alex:
I am afraid that by comparing Japan in 1993 with the US today, you are comparing apples with oranges!
I do not think Japan ever had the opportunity for such a free lunch. China wasn't as strong in 1993 and the Yen has never been the currency of choice for the Chinese (who, as you can appreciate, are behind the free lunch for the US, although DeLong never mentions this, altough he seems amused that anyone wants to lend money to the US at such low rates).
Moreover, Japan's problems were different ones, mainly to do with a bankrupt banking system, which undermined its ability to finance private investment. Relatedly, as my EJ paper (with Mamuneas) has shown, Japan's infastructure gap had nearly closed by the early 1990s. So even if they had invested massive amounts in public capital - which I don't think they did, unless if you believe that bailing out the banks is the same as investing in transport infrastructure, it clearly isn't - they could never expect to have a return of 25%.
I am not surprised that the US, being such a vast country and not evenly developed, can still deliver a 25% social return on public capital (altough in our estimates the gap was closing from the 1990s).
The only question in my mind is how can Germany borrow large sums of money to invest in the periphery before its own long term interest rate shoots up (the Chinese, who are the biggest investors of all, are very wary of the risks of the eurozone). So this needs to be linked to lots of other institutional improvements that will convince them that the eurozone has a future. Unfortunately, it seems to me that this is a tall order with the current eurozone leaders.
I am afraid that by comparing Japan in 1993 with the US today, you are comparing apples with oranges!
I do not think Japan ever had the opportunity for such a free lunch. China wasn't as strong in 1993 and the Yen has never been the currency of choice for the Chinese (who, as you can appreciate, are behind the free lunch for the US, although DeLong never mentions this, altough he seems amused that anyone wants to lend money to the US at such low rates).
Moreover, Japan's problems were different ones, mainly to do with a bankrupt banking system, which undermined its ability to finance private investment. Relatedly, as my EJ paper (with Mamuneas) has shown, Japan's infastructure gap had nearly closed by the early 1990s. So even if they had invested massive amounts in public capital - which I don't think they did, unless if you believe that bailing out the banks is the same as investing in transport infrastructure, it clearly isn't - they could never expect to have a return of 25%.
I am not surprised that the US, being such a vast country and not evenly developed, can still deliver a 25% social return on public capital (altough in our estimates the gap was closing from the 1990s).
The only question in my mind is how can Germany borrow large sums of money to invest in the periphery before its own long term interest rate shoots up (the Chinese, who are the biggest investors of all, are very wary of the risks of the eurozone). So this needs to be linked to lots of other institutional improvements that will convince them that the eurozone has a future. Unfortunately, it seems to me that this is a tall order with the current eurozone leaders.
on 06/10/2011
Η διαφορά Αμερικής και Γερμανίας είναι ότι η πρώτη είναι κράτος ενώ η δεύτερη μέρος 'ένωσης" με λίγο πάνω από το 20% του συνολικού ΑΕΠ.Πιστεύω εγείρονται δύο θέματα.Πρώτα αν έχει την δύναμη να χρηματοδοτηθεί με χαμηλό επιτόκιο στο βαθμό που χρειάζεται για να επηρεάσει την ανεργία σε όλη την Ευρωζώνη.Δεύτερο το προφανές αντάλλαγμα θα είναι Γερμανική ηγεμονία,αυτό δηλαδή που δεν πέτυχε σε δύο παγκόσμιους πολέμους.
Προς το παρόν η δική μου λογική δεχόμενη τις θέσεις του καθηγητή De Long και κατ' επέκταση τις δικές σας η ορθή επιλογή για την Γερμανία είναι να προχωρήσει με τον δανεισμό στο σημείο που της επιτρέπουν οι αγορές και να διοχετεύσει τα χρήματα μέσα στην ίδια την Γερμανία για να έχει όλο το όφελος άμεσα και όχι έμμεσα.Παρόλο που η δική σας εισήγηση είναι προς το συμφέρον της Κύπρου,Ελλάδας και άλλων χωρών του Νότου δυστυχώς δεν δείχνει να είναι η καλύτερη για την ίδια την Γερμανία.
Προς το παρόν η δική μου λογική δεχόμενη τις θέσεις του καθηγητή De Long και κατ' επέκταση τις δικές σας η ορθή επιλογή για την Γερμανία είναι να προχωρήσει με τον δανεισμό στο σημείο που της επιτρέπουν οι αγορές και να διοχετεύσει τα χρήματα μέσα στην ίδια την Γερμανία για να έχει όλο το όφελος άμεσα και όχι έμμεσα.Παρόλο που η δική σας εισήγηση είναι προς το συμφέρον της Κύπρου,Ελλάδας και άλλων χωρών του Νότου δυστυχώς δεν δείχνει να είναι η καλύτερη για την ίδια την Γερμανία.
on 06/10/2011
Η ανάλυση/θεωρία του "Δωρεάν Γεύματος" μου θύμισε προς στιγμή τις θεωρίες περί του "αεικίνητου". Ευτυχώς όμως που εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με physics.
Καλή η ερώτηση αν η σημερινή οικονομική ηγεσία στη Γερμανία έχει την διορατικότητα να προσφέρει τέτοιες ευφάνταστες λύσεις.
'Ομως το Marshall Plan (ERP), δεν σχεδιάστηκε από το Υπ. Οικονομικών αλλά από το State Department των ΗΠΑ. Επομένως, δεν είναι οι οικονομολόγοι/οικονομικές ηγεσίες που αποφασίζουν περί αυτών των θεμάτων αλλά μάλλον οι επαγγελματίες πολιτικοί. Περί της ηθικής των πολιτικών ίδε " Ο Ηγεμών - Μακκιαβέλι".
Και το Marshall Plan ακολούθησε η δημιουργία της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (NATO). Σύμπτωση?
Ενδιαφέρεστε ακόμη γιά το δωρεάν γεύμα tete a tete με την κα. Μέρκελ?
Καλή η ερώτηση αν η σημερινή οικονομική ηγεσία στη Γερμανία έχει την διορατικότητα να προσφέρει τέτοιες ευφάνταστες λύσεις.
'Ομως το Marshall Plan (ERP), δεν σχεδιάστηκε από το Υπ. Οικονομικών αλλά από το State Department των ΗΠΑ. Επομένως, δεν είναι οι οικονομολόγοι/οικονομικές ηγεσίες που αποφασίζουν περί αυτών των θεμάτων αλλά μάλλον οι επαγγελματίες πολιτικοί. Περί της ηθικής των πολιτικών ίδε " Ο Ηγεμών - Μακκιαβέλι".
Και το Marshall Plan ακολούθησε η δημιουργία της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (NATO). Σύμπτωση?
Ενδιαφέρεστε ακόμη γιά το δωρεάν γεύμα tete a tete με την κα. Μέρκελ?
on 06/10/2011
Thanks for your comments. I think it is very much in Germany's interest to save the eurozone and this is a good way of doing it, although as I mentioned above a measure like this one needs to be accompanied by other institutional improvements.
Readers here might be interested to see Joe Stiglitz' comments to the BBC two days ago, about current eurozone policies:
http://www.bbc.co.uk/news/business-15110053
I was also most interested to read what he says about a smaller eurozone in the future:
"I think there is a reasonably good chance that a year from now you would find the eurozone smaller than what it is today.
There's a broad consensus among economists that the best way of doing it would be for the northern European countries to leave. That would be the easiest adjustment. "
I was particularly amused by the last paragraph. I didn't quite realise that the two of us (and perhaps a couple of others) constitute a consensus among economists. Clearly he knows something I don't!
Readers here might be interested to see Joe Stiglitz' comments to the BBC two days ago, about current eurozone policies:
http://www.bbc.co.uk/news/business-15110053
I was also most interested to read what he says about a smaller eurozone in the future:
"I think there is a reasonably good chance that a year from now you would find the eurozone smaller than what it is today.
There's a broad consensus among economists that the best way of doing it would be for the northern European countries to leave. That would be the easiest adjustment. "
I was particularly amused by the last paragraph. I didn't quite realise that the two of us (and perhaps a couple of others) constitute a consensus among economists. Clearly he knows something I don't!
on 09/10/2011
Exw diko mou anthrwpo pou zei se polykatoikia stin Athina. Edw kai dyo xronia KANENAS apo tous enoikous twn diamerismatwn den exei eksoflisei logariasmo tou nerou. Kai omws to nero trexei akatapafsta. Dil kapoioi perimenoun apo tous Germanous klp na tous plirwnoun tous logariasmous kai aftoi na kamnoun tous eksypnous kai tous wraious? Thavmasia dieksodos.